БАҒдарламасы (Syllabus) «Ұнтақты металлургия» пәні бойынша 050709 «Металлургия»

«Ұнтақты металлургия» пәні бойынша

050709 «Металлургия» мамандығының студенттеріне арналған

Павлодар

Пән бойынша оқыту бағдарламасының (Syllabus) бекіту парағы

Нысан МПУ ҰС Н 7.18.3/38

БЕКІТЕМІН

___________Т.Т. Тоқтағанов

(қолы)

20__ж. «___»________

Құрастырушы: магистр, аға оқытушы _______________ Абсолямова Д.Р.

(қолы)

Металлургия кафедрасы

(қолы)
Металлургия, машина жасау және көлік факультетінің оқу-әдiстемелiк кеңесi қолдады 20___ж. «___»________, хаттама №____

(қолы)

Шошай Жансерік Шошайұлы, магистр, оқытушы

Металлургия кафедрасы Б-1 корпустың (Павлодар қ., Ак.Чокин к. 139 үй) 234 аудиториясында орналасқан, жұмыс телефон 67-36-23 қосымша 217.
2 Пән туралы мағлұмат
3 курс (6 семестр – емтихан).
3 Пәннің еңбек сыйымдылығы

Металл ұнтақтарын алу әдістерін, олардың қасиеттерін және бақылау әдістерін, металл ұнтақтарынан бұйымдарды пішіндеу технологиясының ерекшілектерін, баспалау және күйежентектеу үрдісінің нұсқаларын, қалыптар мен баспаққалыптарды құру принциптерін оқу; ұнтақты металлургия участоктарындағы құрал-сайман әбзелдерімен және технологиялық жабдықтарымен танысу.

• 
  ұнтақты металлургияның бастапқы материалдарың;
  
• 
  металл ұнтақтың негізгі қасиеттерін және алу әдістерін;
  
• 
  құрал-сайман әбзелдерінің конструкциясын.
  

• 
  ұнтақты металлургия әдістерімен бұйымдарды алу технологиясын өндеу;
  
• 
  технологиялық әбзелдерді жобалау және жабдықтарды тандау.
  

• 
  бұйымды баспалау және күйежентектеу үшін қажетті жабдықтардың құрылымы және әрекет принципін;
  
• 
  ұнтақты металлургия участоктарын жобалау бойынша ұсыныстарды негіздеу және еңгізу.
  

атериалтану пәндерінде негізделеді.

Пәнді оқып меңгеру және алған білімі келесі пәндерді ұғынуға қажетті: құбыр цехтарының жабдықтары, илемдеу өндңрңсң, металлургиялық өнімдерінің сапасын бақылау.

9 Пәннің қысқаша сипатталуы

«Ұнтақты металлургия» пәні – болашақ мамандарымен металдар мен қорытпаларды қысыммен өңдеуге арналған машиналарының, сонымен қатар илемдеу цехтарындағы басқа да жабдықтарының тағайындалуы мен құрылғысы бойынша теориялық білімдерді алу, жабдықтардың негізгі техника–экономикалық көрсеткіштерінің тиімді үйлесімін анықтау.

Дәріс сабақтың бас мақсаты – болашақ мамандарға металл ұнтақтарды алу тәсілдері бойынша теориялық білімдерді беру, ұнтақты материал мен бұйымдарды күйежентектеу және баспалау технологиясын; қалыптар мен баспаққалыптарды жобалау ерекщеліктерін; ұнтақты металлургия участоктарының құрлымын және жабдықтарды орналастыруын оқып үйрету.

Ұнтақты металлургия әдістерінің даму тарихы. Ұнтақты металлургияның халық – шаруашылық маңызы. Ұнтақты металлургияның негізгі өндірістік үрдістері. Металлургиялық өндірістің даму тенденциялары. Ұнтақты металлургия технологиясы және жабдықтары туралы жалпы мағлұмат. Ұнтақты бұйымдарды жасаудың техника экономикалық негіздемесі. Металл ұнтақтардан бұйымдардың ерекше қасиеттері.

Металл ұнтақтарды өндіру. Ұнтақтарды алу әдістерінің топтастырмасы. Ұнтақтарды алу физика химиялық әдістері. Тотықтар мен тұздарды қалпына келтіру. Электролиз. Карбонил диссоциациясы. Ұнтақтарды алу механикалық әдістері. Қатты металдарды ұсақтату. Сұйық металдарды диспергирлау (бүрку). Ұнтақтар қасиеттері және оларды бақылау әдістері. Физикалық, химикалық және технологиялық қасиеттері. Ұнтақты материалдардың сынамаларды дайындау және тандау.

Баспалауға (пішіндеуге) ұнтақты дайндау: күйдіру, топтастыру, қоспаларды дайындау. Баспаққалыпқа ұнтақты толтыру және мөлшерлеу. Ұнтақты материалдар мен бұйымдарды баспалаудың негізгі заңдылықтары. Жабық баспаққалыптарға баспалау технологиясы. Тығыздығы жоғары бұйымдарды жасап алу технологиясы. Ірігабаритті бұйымдарды және ұзындығы үлкен дайындамаларды баспалау ерекшеліктері. Баспалау үрдісінің нұсқаулары: изостатикалық баспалау, ұнтақты илемдеу, м‰штікті пішіндеу, шликерлік құю. Динамикалық (импульстік) баспалау.

Күйежентектеу үрдісінің негізгі заңдылықтары. Кеуектер, олардың күйежентектеу үрдісініндегі ролі. Күйежентектеу үрдісіне және ұнтақты денелер қасиеттеріне технологиялық факторлардың әсері. Қаттыфазалық және сұйықфазалық күйежентектеу. Біркомпоненттік жүйе негізінде бұйымның күйежентелуі. Баспаланған темірграфиттік дайындамалар күйежентелуі. Легерлейтін элементердің күйежентелуіне әсері. Көпкомпонентті жүйелердің күйежентектелу ерекшеліктері. Күйежентектеу үрдісінің белсендіру әдістері. Күйежентектеу тәжірибесі. Күйежентектеу атмосферасы және сеппе қорғаныстар. Күйежентектеуге арналған пештер. Күйежентектеушінің міндеттері. Ұнтақты бұйымдарды ыстықтай баспалау.

Бөлшектерді тандау принципі. Ұнтақты металлургия әдістерімен алынатын бөлшектердің технологиялығы. Ұнтақты бұйымдардың өнеркәсіптік өндірісін ұйымдастыру. Ұнтақты дайындамаларға және бөлшектерге қойылатын талаптар. Ыстықтай баспаланған бөлшектердің сипаттамалары. Ұнтақты дайындамалардың және бөлшектердің топтастырмасы. Қиындықтығы әртүрлі топтардың бұйымдарын баспалау (пішіндеу) ерекшеліктері. Биметалл бұйымдарын ұнтақты металлургия әдістерімен өндіру. Күйежентектелген материалдар қасиеттеріне дайындау технологиясының әсері. Бұйымның физикалық және механикалық қасиеттерін жақсарту бойынша қосымша технологиялық операциялар.

Ұнтақты металлургия үшін баспаққалыптарды құрудың жалпы принциптері. Суықтай баспалау үшін баспаққалыптар. Қалыптарды есептеу ерекшеліктері және топтастырмасы. Ұнтақты бұйымдарды ыстықтай баспалау үшін қажетті қалыптар. Динамикалық ыстықтай баспалау қалыптардың көмекші құрылғылар. Құрал-сайман әбзелдерін майлау және температуралық режімдері. Тозу түрлері және ұнтақты металлургия участоктарындағы қалыптаушы құрал-саймандардың тұрақтылығы. Қалып әбзелдерді сақтау және есептеу әдістерін ұйымдастыру.

Суықтай қалыптау және ыстықтай қайта баспалау үшін қажетті баспақтар. Механикалық, пневматикалық және гидравликалық бапақтардың пайдалану және конструкция ерекшеліктері. Жабдықтарды тандау. Ұнтақты металлургия участоктарының пештері мен қыздыру құрылғылары. Ыстықтай баспалаудың жолдары және автоматтандырылған құрылғылары. Ұнтақты металлургияның өндірістік участоктары. Жабдықтарды ыңғайлату және орналастыру ерекшеліктері. Ұнтақты металлургиядағы техника қауіпсіздігі.

Өлшемдер, пішін дәлдігі және бөлшектер бетінің сапасы. Баспалау және күйежентектеу кезіндегі ақаулар, ақауларды ескерту тәсілдері. Ұнтақты бұйымдардың кеуекті құрылымы және микроқұрылымы. Ұнтақты материалдардың механикалық, физикалық және химикалық қасиеттері. Ұнтақты бұйымдардың термиялық және химика-термиялық өндеуі. Бұйымның механикалық өндеуі. Өндеу операциялары. Ұнтақты металлургия участогында бұйым сапасын бақылауын ұйымдастыру.

Жұмыс мақсаты: ұнтақты материалдар мен бұйымдарды баспалау технологиясы және баспалау күшеюін анықтауына есептерді шешу.

Жұмыс мақсаты: күйежентектеу температурасын және жылдамдығын есептеу.

Жұмыс мақсаты: ұнтақты дайындамалар мен бөлшектердің конструктивтік ерекшеліктері. Негізгі технологиялық параметрлердің қиындық тобын және баспалау (пішіндеу) сұлбасын анықтау.

Жұмыс мақсаты: отырғызу мен серпімді нәтижесін есептеуімен ұяқалып пен сотанның орындаушы өлшемдерін есептеу.

Жұмыс мақсаты: ұнтақты металлургия участоктарының технологиялық жабдықтарының негізгі сипаттамаларын білу.

Жұмыс мақсаты: ұнтақты металлургия участоктарының пештері мен қыздыру құрылғыларын конструкциясын танып білу.

Жұмыс мақсаты: ұнтақты бұйымдарының макро- және микроқұрылымын зерттеу.

1) Металл ұнтақтарын өндіру және олардың қасиеттері.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 10 – 129 бет.

3 Тақырып. Ұнтақты материалдар мен бұйымдарды баспалау технологиясы.

1) Металл ұнтақтарын пішіндеу.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 131– 165 бет.

,4 Тақырып. Ұнтақты материалдар мен бұйымдардың күйежентектелуі.

1) Күйежентектеу.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 169 – 215 бет.

Шартты белгілеулер: 1ДҮТ –№1 дәріске дайындалуға берілетін үй тапсырмасы, Қ – оқу үрдісіне қатысуы, 1тәжҮТ –№1 тәжірибелік жұмысқа дайындалуға берілетін үй тапсырмасы, Р – рұқсатнама, Е – Есеп, 1ТҚ – №1 тәжірибелік жұмысты қорғау, 1ӨМҮТ – №1 өздігінен материалды меңгеруге берілетін үй тапсырмасы; К – коллоквиум.

Университеттің Ғылыми кеңесі бақылау түрлеріне және ағымдағы үлгерімге байланысты төмендегідей салмақтық үлес бекітілген.

Студенттің семестр бойы пән бойынша жинаған жіберу рейтингісінің бағасы мынаған тең

ЖР = (Р1 + Р2)/2
Студенттің рейтингісі (Р1 және Р2) мына формула бойынша анықталады
Р1(2) = АҮ1(2) ·0,7 + МБ1(2) ·0,3
Ағымдағы үлгерім (АҮ) 100 балдық шкаламен анықталады(бақылау іс-шараларының күнтізбелік графигін қара).

Сонымен қатар межелік бақылаудың (МБ) бағасы да 100 балдық шкаламен анықталады.

Қорытынды бақылау (ҚБ) 100 балдық шкаламен анықталады.

Баллдық жүйе бойынша пәннен қорытынды рейтинг «Оқушылардың оқу жетістіктері» және «Рейтингтік ведомость» журналдарына балл түрінде кестелерге енгізіліп эквивалентті бағаға айналдырылады.

«Ұнтақты металлургия» курсы студентке ғылыми әдебиеттермен, сонымен бірге оқулықтармен, мерзімді журналдармен, интернетпен жұмыс жасау арқылы машықтануға мүмкіндік береді.

Оқытушының берген тақырыбын студент оны ОСӨЖ сабақтарында, зертханалық жұмысты өткізгенде, зертханалық жұмыс нәтижелері бойынша есепті қорғағанда нақтылай түседі.

Өздік жұмыс, теориялық курсқа кірмеген немесе қысқаша түрде қарастырылған, дәрістік тақырыптарға қатысты сұрақтарды теориялық түрде зерттеу және оларды ұсынылған әдебиет бойынша тереңдетіп оқу болып табылады.

Өздік жұмысы келесі түрде бағаланады: әр тақырыпты теориялық тұрғыдан қарастырылған сұрақтар конспект жасаумен аяқталады, конспект оқытушыға көрсетіліп бағаланады.

Студенттердің оқытушымен бірге орындалатын өздік жұмысы, дәрістік сабақтардың тақырыптарын терең зерттеп, оларды бекітуге бағытталған. Студенттер сабаққа дайындықпен келіп, ұсынылған әдебиеттер мен аталмыш сабаққа қажетті материалдарды қолдануы керек. Сабақты босатқан жағдайда студент уақытында тапсырмаған материалды келесі аптасында тапсыра алады. Уақытында тапсырылымаған материал оқу семестрінің 4 апта аралығында қабылданады және 50%-дан (жартысын аласыз) төмен бағаланады.

Бірінші және екінші межелік бақылау оқытылған тақырыптар бойынша ауызша сұрау түрінде, билеттер немесе тесттер бойынша 100 балдық жүйемен бағаланады.

Пән бойынша межелік бақылауға (МБ) ағымдағы үлгерім (АҮ) балдарын жинаған студент қана жіберіледі.

– Егер студент межелік бақылаудан өтпеген болса, немесе МБ 50 балдан төмен бал жинаған болса, онда ол студенттің рейтингі анықталмайды. Мұндай жағдайда деканат МБ тапсырудың жеке мерзімін белгілейді.

6 – семестр аяғында емтихан қабылданады.

Емтихан үш сұрақтан туратын билет бойынша немесе 50 сұрақтан тұратын нұсқаға салынған тесттер бойынша алынады. Емтихан 100 балдық жүие бойынша бағаланады.

Пән бойынша қорытынды бақылауға (ҚБ) оқу бағдарламалық жұмыстардың барлық талаптарын орындағандар (барлық зертханалық және тәжірибелік жұмыстарды және СӨЖ және ОСӨЖ бойынша жұмыстар мен тапсырмалар орындаған және тапсырған), курстық жұмысты қорғағаны үшін жақсы баға алғандар (семестрлік жұмыстар) және жіберу рейтингісін жинағандар (50 балдан кем емес) студенттер жіберіледі.

Егер студент алушы жіберу рейтингісі және қорытынды бақылауы бойынша жақсы бағаларға ие болса, онда пән бойынша қорытынды баға есептелінеді. Егер студент қорытынды бақылауды себепсіз жіберсе, онда оның бағасы «қанағаттанарлықсыз» деп есептелінеді.

Мен сіздерден сабаққа кешікпеулеріңізді сұраймын, оқытушыдан кейін аудиторияға кіруге болмайды, сабаққа қалғаны үшін студент сабаққа жіберілмейді, өйткені ол оқу сабағының үрдісін бұзады. Сонымен бірге тәртіп бұзғаны үшін студент аудиториядан қуылады және 0 бал қойылады.

Емтиханды көшіруге жол берілмейді. Бақылау шарасында көшіргені үшін студент аудиториядан шығарылады және оған 0 бал қойылады.

Егер сіз себепті жағдайлармен бақылау шараларын өткізу кезінде қатыспаған болсаңыз, онда оқытушы тағайындаған уақытта қосымша өтуіңізге мүмкіндік беріледі (МБ және ҚБ деканның рұқсатымен өткізіледі), кері жағдайда сіз «0» балл аласыз.

1 Кипарисов С.С., Либенсон Г.А. Порошковая металлургия - М.: Металлургия,1980 - 496 с.

2 Либенсон Г.А. Основы порошковой металлургии. – М.: Металлургия, 1987-208 с.

3 Ермаков С.С., Вязников Н.Ф. Порошковые стали и изделия. – Л.: Машиностроение, 1990 –320 с.

4 Дорофеев Ю.Г., Гасанов Б.Г. и др. Промышленная технология горячего прессования порошковых изделий. - М.: Металлургия, 1990-206 с.

5 Бальшин М.Ю., Кипарисов С.С. Основы порошковой металлургии - М.: Металлургия, 1978- 184 с.

6 Васильев Д.И., Тылкин М.А., Тетерин Г.П. Основы проектирования деформирующего инструмента – М.: Высшая школа, 1984 –223 с.

7 Либенсон Г.А. , Панов В.С. Оборудование цехов порошковой металлургии. – М.: Металлургия, 1983-264 с.

8 Клячко Л. И., Уманский А.М., Бобров В.Н. Оборудование и оснастка для формования порошковых материалов - М.: Металлургия.1986 –336 с.