Бағдарламасы туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 13 қыркүйектегі n 1438 Жарлығы
жүктеу/скачать 0.7 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау ісiн реформалау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы Астана, 2004 жыл
- 3. Халық денсаулығының және денсаулық сақтау жүйесiнiң қазiргi жай-күйiн талдау
- Медициналық-демографиялық ахуал және науқастанушылық
- Санитарлық-эпидемиологиялық ахуал
- 4. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi
- Бiрiншi кезеңде (2005-2007 ж.ж.) мынадай мiндеттердi шешу көзделедi
- Екiншi кезеңде (2008-2010 ж.ж.) мыналар жүзеге асырылады
- 5. Бағдарламаның негiзгi бағыттары
| Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау ісiн реформалау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы
Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 13 қыркүйектегі N 1438 Жарлығы
Қазақстан Республикасының Конституциясы 44-бабының 8) тармақшасына сәйкес, медициналық көмек көрсетудiң тиiмдi жүйесiн құру, Қазақстан Республикасының халқы денсаулығының негізгі көрсеткiштерiн жақсарту мақсатында қаулы етемін: 1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау iсiн реформалау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн. 2. Қазақстан Республикасының Үкiметi бiр ай мерзiмде Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарын әзiрлесiн және бекiтсiн. 3. Орталық және жергілiктi атқарушы органдар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Президентiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттiк органдар Бағдарламаны iске асыру жөнiнде шаралар қолдансын. 4. Бағдарламаның орындалуын қамтамасыз етудi бақылау және үйлестiру Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгiне жүктелсiн. 5. Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгi жарты жылда бiр рет, есептi кезеңнен кейiнгi айдың 25-күнiнен кешiктiрмей Қазақстан Республикасы Президентінің әкімшілігіне және Қазақстан Республикасының Үкіметіне Бағдарламаның іске асырылу барысы туралы ақпарат ұсынсын. 6. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді. Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 13 қыркүйектегі N 1438 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау ісiн реформалау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы Астана, 2004 жыл 1. Бағдарламаның паспорты Бағдарламаның Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау iсiн
Әзiрлеу үшiн Президенттiң "Бәсекеге қабiлеттi Қазақстан үшiн, бәсекеге қабiлеттi экономика үшiн, бәсекеге қабілетті халық үшiн" атты 2004 жылғы 19 наурыздағы Қазақстан халқына Жолдауы Әзiрлеушi Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгi Мақсаты Мемлекет пен адам арасында денсаулық сақтау үшiн ынтымақтасқан жауапкершiлiк принциптерiне, халық денсаулығын жақсартуға бағытталған бастапқы медициналық-санитарлық көмектi басым дамытуға негiзделген медициналық көмек көрсетудiң тиiмдi жүйесiн құру Мiндеттерi Мемлекет пен адам арасында денсаулықты сақтау үшiн жауапкершiлiктi бөлiсу; негiзгi екпiндi бастапқы медициналық-санитарлық көмекке (бұдан әрi - БМСК) нақты көшiре отырып, медициналық көмек көрсетудi ұйымдастырудың халықаралық принциптерiне көшу; денсаулық сақтауды басқарудың жаңа моделiн және саланың бiрыңғай ақпараттық жүйесiн құру; ана мен бала денсаулығын нығайту, медициналық- демографиялық ахуалды жақсарту; әлеуметтiк жағынан елеулi аурулардың деңгейiн жыл сайын төмендету; медициналық бiлiм берудi реформалау Iске асыру 2005-2010 жылдар мерзiмдерi бiрiншi кезең: 2005-2007 жылдар екiншi кезең: 2008-2010 жылдар Қажеттi Бағдарламаны 2005-2010 жылдары iске асыруға ресурстар мен республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң қаржыландыру қаражаты, сондай-ақ, Қазақстан Республикасының көздерi заңнамаларында тыйым салынбаған басқа да қаражаттар бағытталатын болады. Мемлекеттiк бюджеттен бағдарламаны iске асыруға жұмсалатын жалпы шығындар 165 658,5 млн. теңгенi, соның iшiнде республикалық бюджет қаражатынан 134609,9 млн. теңгенi, жергiлiктi бюджеттердiң қаражатынан 31 048,6 млн. теңгенi құрайды. Жылдар Барлығы Республикалық Жергілiктi бойынша бюджет бюджет 2005 ж. 42 877,8 32 766,2 10 111,6 2006 ж. 65 330,5 54 974,5 10 356,0 2007 ж. 57 450,2 46 869,2 10 581,0 2008-2010 жылдары саланы қаржыландыру көлемi жыл сайын көбейтiлiп, 2010 жылға қарай ЖIӨ-нiң 4%-не дейiн жеткiзу көзделедi. Күтілетiн Бағдарламаны iске асыру нәтижесiнде: нәтижелер денсаулық сақтауда халықтың, саланың және мемлекеттің сұранысын қанағаттандыратын тиiмдi модель құрылатын болады; халықтың медициналық көмекпен қамтамасыз етiлуiнiң деңгейi айтарлықтай артады, адамның өз денсаулығын сақтауына ынталандырулар енгiзiлетiн болады; азаматтардың медициналық көмекке тең қолжетiмдiлiгi қамтамасыз етiлетiн болады және мемлекет пен азаматтың денсаулықты сақтауда ынтымақтасқан жауапкершiлiк принципi iске асырылатын болады; БМСК деңгейiнде тегiн медициналық көмектiң көлемiн кеңейту есебiнен алдын алу, сауықтыру iс-шараларының көлемi ұлғаяды, ауруларды диспансерлеудiң тиiмдiлiгi мен сапасы артады, еңбекке жарамсыздықтың уақытша және тұрақты деңгейi төмендейдi; көлемдердiң бiр бөлiгiн стационарлық сектордан амбулаториялық секторға қайта бөлу және стационарды ауыстыратын технологияларды тиiмдi пайдалану негiзiнде медициналық көмек көрсетудегi сәйкессiздiк жойылатын болады; медициналық қызмет көрсету сапасын басқарудың тиiмдi жүйесi енгiзілетiн болады; медициналық көмектiң барлық кезеңiнде оны көрсетудің қолжетiмділiгi, тиiмділiгi және сабақтастығы артады; қаржыландыру жүйесі жетілдірілетін болады, тегiн медициналық көмек көрсетудiң кепiлдiк берiлген көлемiн қаржыландыру тапшылығы жойылады, саланың субъектілерi арасында өзара есеп айырысудың тетiктерi енгiзiледi; денсаулық сақтауға арналған мемлекеттiк бюджеттiң және халықтың қаражаттарын пайдаланудың тиiмділiгi артады, бұл ретте бейресми төлемдер деңгейi айтарлықтай төмендейдi; денсаулық сақтаудың бiрыңғай ақпараттық жүйесi құрылатын болады; ұрпақты болу жасындағы әйелдердiң және балалардың денсаулық индексi артады, ана мен сәби өлiмi көрсеткiштерi тұрақты төмендейдi; әлеуметтiк жағынан елеулi аурулар бойынша жағдай тұрақтанады, жұқпалы және жұқпалы емес аурулардың деңгейi төмендейдi; дәрiлiк заттардың айналымы саласында мемлекеттiк реттеудiң тиiмдiлiгi артады; бәсекеге қабiлеттi отандық фармацевтикалық және медициналық өнiмдердi өндiру көлемi артады; диагностиканың қазiргi заманғы әдiстерi және емдеудiң халықаралық стандарттары енгiзілетiн болады; мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық нормалау жүйесiнiң құжаттарын халықаралық стандарттармен үйлесiмдi ету жүргiзiлетiн болады; кадрларды бекiту тетігін енгiзу, медициналық жоғары оқу орындары (бұдан әрi - ЖОО) мен колледждерге мемлекеттік тапсырыс бойынша қабылдауды арттыру есебiнен саланы кадрлық қамтамасыз ету проблемасы 2010 жылға қарай медициналық бiлiм берудің барлық деңгейiн реформалау жолымен шешiлетiн болады; дәрiгердiң және медицина қызметкерiнiң құқықтары кеңейтiледi және жауапкершiлiгi күшейтiледi, олардың әлеуметтiк мәртебесi мен қоғамдағы беделi көтерiлетiн болады. 2. Кiрiспе Халық денсаулығының жай-күйi қоғамның әлеуметтiк бағдарлылығының, мемлекеттiң өз азаматтарының алдындағы жауапкершiлiк дәрежесiн сипаттайтын әлеуметтiк кепiлдiктерiнiң интегралды көрсеткiшi болып табылады. Қазақстан, мемлекеттiк қалыптасуы кезеңiнде елеулi экономикалық құлдырауға ұшырап, әлеуметтiк салада, соның iшiнде кеңес уақытында құрылған және негiзiнен жұмыстың сандық көрсеткiштерiне бағдарланған медициналық ұйымдардың икемсiз жүйесiнен тұратын денсаулық сақтау жүйесiнде елеулi оңтайландыру жүргiздi. Соңғы жылдары Қазақстан едәуiр экономикалық өсуге қол жеткiздi, осының нәтижесiнде денсаулық сақтау саласын қаржыландыру елеулi өстi (соңғы үш жылда екi рет), сондай-ақ олардың одан әрi дамуының перспективалары жасалды. Әлеуметтiк бағдарлана отырып мемлекет бұдан әрi де саланың дамуына елеулi түрде көңiл бөлуге ниеттенедi. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (бұдан әрi - ДДҰ) дерегi бойынша азамат денсаулығының тек 8-10 %-i ғана денсаулық сақтау жүйесiнiң жұмысына байланысты екендiгiне қарамастан, мемлекеттiң қоғамдық денсаулық сақтау жөнiндегi күш-жiгерi экономикалық және әлеуметтiк прогреске қарай өсе түсуге тиiс. Осыған байланысты денсаулық сақтауға азаматтардың өздерiн, жұмыс берушiлердi тарту және денсаулық сақтау саласында iс-шаралар жүргiзудi сектораралық үйлестiрудi күшейту маңызды. Бүгiнгi таңда саланы дамытып отырған негiзгi бағдарламалық құжаттар оларды әзiрлеу сәтiндегi талаптарына барабар болған, алайда қазiргi уақытта олар экономикадағы, сол сияқты басқа да секторлардағы өзгерiстер қарқынынан кейiн қалып отыр. Осы құжаттарда белгiленген жекелеген iс-шаралар түпкілiктi нәтижеге бағдарланбаған, ал құрылымдық қайта құрулар, соның iшiнде қаржыландыру жүйесiн өзгерту үнемi дәйектi сипатқа ие бола бермейдi. Бүгiнгi күнi денсаулық сақтау жүйесiнiң жай-күйi қоғамды, мемлекеттi және саланың өзiн толық қанағаттандырады деп тұжырымдауға болмайды. Жинақталған проблемалар денсаулық сақтау саласын басқару қағидаттарын түбегейлі қайта қарауды талап етедi. Мемлекет басшысының 2005 жылға арналған Жолдауында саланың басқару жүйесiн, денсаулық сақтау iсiн қаржыландыруды, ұсынылатын медициналық көмек берудi ұйымдастыруды, денсаулық сақтау жүйесiнiң нормативтiк базасын, саланың статистикасы мен оны ақпараттандыруды, есептілiктi оңтайландыруды жетiлдiруге, сондай-ақ қаржы ресурстарын тиiмдi пайдалану мен сатып алуды міндеттi түрде орталықсыздандыру бөлігінде байыпты өзгерiстер жүргiзу қажеттiгi көрсетiлген. Бiрiншi кезектегi мiндеттер ретінде мыналар белгiленген: негiзгi екпiндi БМСК-ге, стационарда емдеуден амбулаториялық емдеуге көшiру; халықаралық стандарттарға, емдеу мен медициналық қызмет көрсетудiң жаңа технологиялары мен қазiргi заманғы әдiстерiне жүйелi түрде көшу; ана мен бала денсаулығын нығайту; тәуелсіз сарапшыларды тарта отырып, тәуелсіз сараптау жүйесiн құру; денсаулық сақтау жүйесiн, саланың ресурстары мен қаржыландыруды басқару менеджерлерiн даярлау; әлеуметтiк жағынан елеулi аурулардың алдын алу, оларды диагностикалау және емдеу; денсаулық сақтау ұйымдарының материалдық-техникалық базасын нығайту. Денсаулық сақтауды реформалау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған осы мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) Қазақстанның 2030 жылғы кезеңге дейiнгi Даму стратегиясын, Президенттiң "Бәсекеге қабiлеттi Қазақстан үшiн, бәсекеге қабiлеттi экономика үшiн, бәсекеге қабiлеттi халық үшiн!" атты 2004 жылғы 19 наурыздағы Қазақстан халқына Жолдауын iске асыру мақсатында әзiрленген. Бағдарламада Қазақстан Республикасында қолжетімді, сапалы, әлеуметтiк бағдар ұстанған және экономикалық тиiмдi денсаулық сақтау жүйесiн дамытуға бағытталған қажеттi экономикалық, әлеуметтiк, ұйымдастырушылық және басқа да шаралардың жиынтығы белгiленген. 3. Халық денсаулығының және денсаулық сақтау жүйесiнiң қазiргi жай-күйiн талдау Қазақстан Республикасы халқы денсаулығының жай-күйі, санитарлық-эпидемиологиялық ахуал және денсаулық сақтау жүйесiнiң дамуы соңғы онжылдықта оң үрдiстермен де, сол сияқты терiс үрдiстермен де сипатталды.
Медициналық-демографиялық ахуал және науқастанушылық Қазақстанда соңғы жылдары белгілi бiр медициналық-демографиялық өзгерiстер болды. Республикада халықтың саны 2003 жылы 1999 жылмен салыстырғанда 49,6 мың адамға өстi және 2004 жылдың басында 14 951,2 мың адамды құрады. 2003 жылы бала туу көрсеткiшi халықтың 1000 адамына шаққанда 17,2-ні құрады және 1999 жылмен салыстырғанда 1,2 есе өстi. Республикада бала туудың өсу үрдiсi 1999 жылдан бастап байқалып отыр. Соңғы 5 жыл iшiнде халықтың табиғи өсiмi 1000 адамға шаққанда 2003 жылы 6,7-ні құрай отырып, 1,6 есе өстi. 1999 жылдан бастап халықтың өлiм-жiтiм коэффициентiнiң болмашы өсуi байқалады, ол 1000 адамға шаққанда 2003 жылы 1999 жылғы 9,7-ге қарағанда, 10,5-тi құрады. Соңғы 5 жыл iшiндегi ерлер мен әйелдер өлiм-жiтiмiнiң неғұрлым үлкен жас мөлшерi коэффициентi 70 және одан да астам жасқа сәйкес келедi, ол жас мөлшерi тобын 1000 адамға шаққанда 2002 жылы тиiсiнше 104,51-дi және 79,98-дi құрады. Халықтың өлiм-жiтiм құрылымында жүрек-қан тамыры, онкологиялық аурулар, жарақаттану жетекшi орын алады. Өлiм-жiтiм құрылымының көрсеткiштерiн бұрмалау факторларының бiрi - өлiм себебiн тиiмдi сараптау жүйесiнiң жоқтығы болып табылады. Республика халқының болжамды орташа өмiр сүру ұзақтығы соңғы 5 жыл iшiнде тұрақтанды және 2003 жылдың соңына қарай 65,9 жасты: ерлерде - 60,5 жасты, әйелдерде - 71,5 жасты құрады. Қазақстан Республикасы халқының жалпы науқастанушылық көрсеткiшi серпiндi өстi және 2003 жылы халықтың 100 мың адамына шаққанда 1999 жылғы 47972,8-гe қарағанда 56413,9-ды құрады. Науқастану құрылымында халықтың 100 мың адамына шаққанда бiрiншi орынды - тыныс алу ағзаларының аурулары (22160,6), екiншi орынды - жарақаттар мен уланулар (4003,7), үшiншi орынды - несеп-жыныс жүйелерiнiң аурулары (3948,6), төртiншi орынды - терi және терi асты клеткаларының аурулары (3847,0), одан соң ас қорыту ағзаларының аурулары (3688,7), көз және онымен байланысты аурулар (2748,2), жұқпалы және паразиттiк аурулар (2482,1) алады. Әлеуметтiк жағынан елеулi аурулардың арасында 2003 жылы бiрiншi орынды наркологиялық аурулар алды (халықтың 100 мың адамына шаққанда 424,4), ол бұл тiзбеде өзге де аурулардың көрсеткiшiнен 4 есе және одан да асып түстi. Республикада сәби өлiм-жiтiмi көрсеткiшiнiң азаю үрдiсi бар, алайда, тұтастай алғанда, Еуропа елдерiмен салыстырғанда айтарлықтай жоғары болып отыр және 2003 жылы 1000 тiрi туғандарға шаққанда 15,3-тi құрады. Бұл ретте, осы көрсеткiштiң ДДҰ-ның ұсынымдары ескерiлмей есептелгендiгiн атап көрсеткен жөн. Ана өлім-жiтiмi көрсеткiшiнiң 1999 жылмен салыстырғанда 2003 жылы 100 мың тірі туғандарға шаққанда 65,3-тен 42,1-ге дейiн азайғандығы байқалады. Республикада ана өлiмi негізгi себептерiнiң бiрi - әйелдер денсаулығы индексiнiң төмендiгi болып табылады, ол 20-30%-тi құрайды. Балалар денсаулығының жай-күйі алаңдатушылық туғызады. Балаларды жаппай алдын ала тексеру жүргiзу екi баланың бiрiнiң ауру екендiгiн көрсеттi және ол сауықтыру терапиясына барабар алдын алу жұмыстарын, бiрiншi кезекте амбулаториялық-емханалық деңгейде ұйымдастыруды талап етедi. ДДҰ-ның ұсынымдарына сәйкес 5 жастағы балалар ауруының көбiсiн амбулаториялық жағдайда тиiмдi емдеуге болады, соған қарамастан Қазақстанда осы жастағы балалардың 60%-тен астамы стационарда емделедi. Ауруханаға балаларды жатқызу себептерiнiң бiрi - дәрiлiк заттарға амбулаториялық деңгейде қолжетiмділiктiң төмендiгi. Әлеуметтiк жағынан елеулi аурулардың жоғары көрсеткiштерi сақталуда. Психикалық және наркологиялық аурулар, қант диабеті, өңеш-өкпе аурулары, жүрек-қан тамыры патологиясы, туберкулез, жыныстық жолмен берiлетiн жұқпалы аурулар, қатерлi iсiктер елеулi проблема болып табылады. Өкiнiшке қарай, Бүгiнгi таңда денсаулық сақтау аурулардың алдын алуға емес, емдеу сипатындағы шараларға көбірек бағдарланған, ал халықтың өзі денсаулығын сақтауға жеткiлiктi дәрежеде бағдарланбаған. Бұл туралы, атап айтқанда, асқынған нысандағы iсiк аурулары анықталуының өсуi, сондай-ақ халықтың жүрек-қан тамыры ауруларынан қайтыс болуының жоғары көрсеткiшi айғақтайды. ДДҰ деректерi бойынша туберкулез ауруының көрсеткiшi бойынша Қазақстан ТМД елдерiнiң арасында жетекшi орын алып отыр: 1999 жылы 100 мың халыққа шаққанда - 141,0, ал 2003 жылы - 160,4. АҚТБ/ЖҚТБ-ның (ВИЧ/СПИД) пандемиясына байланысты Қазақстанда, соның iшiнде пенитенциарлық мекемелер жүйесiнде таралуы өрши түсуде. Осыған байланысты, республикада ЖҚТБ-ның iндетiне қарсы iс-әрекет жөнiндегi 2001-2005 жылдарға арналған бағдарлама қабылданып, iске асырылуда. Алайда, қабылданған шаралар әзiрше iндеттiң қарқынын бәсеңдетуге ғана мүмкiндiк бердi. Тұтастай алғанда қазақстандықтардың денсаулығы жай-күйiнiң қанағаттанғысыз болуына денсаулық сақтау жүйесiнiң алдын алудағы белсендiлiгiнiң әлсiздiгi, халық тарапынан өзiнiң денсаулығына жауапкершiлiктiң жеткiлiксiздiгi, денсаулық сақтау мәселелерiнде сектораралық өзара iс-қимылды тиiмсiз жүргiзу, сондай-ақ өтпелi кезеңнiң әлеуметтiк-экономикалық проблемалары себеп болды. Денсаулық сақтау жүйесi Қазақстан Республикасында тәуелсiздiк жылдарында саланы реформалау қадамдары бiрнеше мәрте жасалды. Айталық, 1996-1998 жылдары денсаулық сақтау жүйесiне принциптi түрдегi жаңа екi элемент: сатып алушы мен сатушы қатынастарының және медициналық көмектiң көлемi мен сапасына байланысты сараланған еңбекақы төлемiнiң пайда болуына мүмкiндiк туғызатын денсаулық сақтауды қаржыландырудың бюджеттiк-сақтандыру моделi енгiзiлген болатын. 1999 жылдан бастап бөлінетін қаражатқа байланысты түпкiлiктi нәтижеге бағдар ұстануға мүмкіндік беретiн бағдарламалық қаржыландыру енгiзiлдi. Сонымен бiрге, реформаларды талдау көрсеткендей, олар елеулi өзгерiстерге бағытталмады, өзiнің қисынды ақырына жеткiзiлген жоқ, және денсаулық сақтау жүйесіндегі жағдайды түбегейлi өзгерте алмады. Саланы басқару құрылымында соңғы жылдары болып өткен өзгерістер арасынан Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігiн қалпына келтiрудi, Фармация комитетiн, фармацевтикалық және медициналық өнеркәсiп пен оның аумақтық бөлiмшелерiн, сондай-ақ бақылау-қадағалау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдары мен санитарлық-эпидемиологиялық сараптама және зертханалық зерттеулер жүргiзетiн мемлекеттiк ұйымдар қызметiне бөле отырып, Мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитетiн құруды атап өту керек. Қазiргi кезде республикалық денсаулық сақтау жүйесi, барлық ведомстволарды қоса алғанда, 886 ауруханалық және 3463 амбулаториялық-емханалық медициналық ұйымдар жүйесiнен тұрады. Өңiрлердегi медициналық көмектi ұйымдастыру жүйесiнiң өзiнде мынадай бiрқатар өлшемдер: қаржыландыру және басқару функцияларын топтастыру деңгейi; бiр тұрғынға есептегенде тегiн медициналық көмектiң кепiлдiк берілген көлемiн қаржыландыруға бөлiнетiн ресурстардың мөлшерi; пайдаланылатын қаржыландыру әдiстерi; БСМК құрылымы; медициналық ұйымдардың ұйымдастыру нысандары; медициналық көмек сапасын бақылау жүйесi бойынша айырмашылықтары бар. Iстің мұндай жай-күйi азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы жалпы мемлекеттiк саясатты жүргiзудi және олардың мемлекеттiк кепілдiктердi тең дәрежеде алуын едәуiр қиындатады. 2001 жылдан бастап ауруханалық мекемелер санының көбеюi байқалады. Айталық, 2001 жылы олар 845, 2002 жылы - 860 болды. Халықтың төсек-орындармен қамтамасыз етiлу көрсеткiшi халықтың 10 мың адамына шаққанда 76,8-ді құрады (төсек-орындардың жалпы саны - 114782). Бұл халықтың 10 мың адамына шаққанда 73,3 құрайды. ДДҰ деректеpi бойынша ол еуропалық орташа көрсеткiштен бiршама жоғары. Бұл көрсеткiштiң көлемiнен тiптi дамыған елдердiң (Германия, Франция, Жапония және т.б.) өзiнде айтарлықтай-айырмашылық байқалады, ал жоғары көрсеткiштер негiзiнен медициналық қызмет көрсетудiң негiзгi тұтынушылары болып табылатын кәрi жастағы адамдардың басым үлесiмен түсіндіріледi. Дәрігерлердің саны 54,6 мыңға орта медициналық қызметкерлер - - 115,0 мыңға жетті, дәрiгерлермен қамтамасыз ету халықтың 10 мың адамына шаққанда - 36,5-тi, орта медициналық қызметкерлермен қамтамасыз ету - 76,9-ды құрайды. Алайда халықты медициналық қызметкерлермен және төсек қорымен қамтамасыз етудiң орташа көрсеткiштерiнiң жоғарылауына қарамастан, Қазақстандағы денсаулық сақтау жүйесi, әсiресе БМСК деңгейiнде, жеткiлiктi дәрежеде тиiмдi жұмыс iстей алмай келедi. Соңғы жылдарда фельдшерлiк және фельдшерлiк-акушерлiк пункттердi (бұдан әрi - ФП және ФАП) қайта қалпына келтiру жұмыстары жүргiзiлсе де, алайда Бүгiнгi күнi қалыптасқан жағдай әлi де БМСК-нi дамытуға және нығайтуға жеткiлiксiз көңiл бөлумен, оның бастапқы буынының нақты мүмкiндiктерiн жеткiлiксiз бағалаумен, қалдық принципi бойынша қаржыландырумен және технологиялық тұрғыдан артта қалушылықпен сипатталады. БСМК-нiң медициналық қызметкерлерiнде еңбек нәтижелерiн жақсартуға экономикалық уәждеме жоқ, олардың қоғамдағы беделi төмендетiлген. Қазiргi уақытта БМСК объектiлерi бiлiктi мамандармен жас ақталмаған. Емдеу-алдын алу ұйымдары материалдық-техникалық базасының, әсiресе ауылдық жерлерде қанағаттанғысыз жағдайда болуы жалғасуда. Талдаулар бiрқатар өңiрлерде амбулаториялық-емханалық бiр ауысымда оларға барушылардың iс жүзiндегi саны нормативтi көрсеткiштерден 1,5 еседен асатындығын көрсетедi. Медициналық ұйымдар, негiзiнен, бейiмделмеген, санитарлық-гигиеналық талаптарға жауап бермейтiн үй-жайларда орналасқан (ауылда - 70%-тен астам). Қазiргi заманғы медициналық жабдықтармен, санитарлық автокөлiкпен жарақтандыру 50%-тен төмен. Ауылдағы БМСК объектiлерiнiң тек 36%-iне ғана телефон орнатылған. Дәрілiк заттарды сату ауылдық денсаулық сақтау объектiлерiнiң барлығында бiрдей ұйымдастырылмаған. Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөнiндегi агенттiгi өткiзген паспорттаудың деректерi бойынша республиканың сейсмикалық қауiптi өңiрлерiнде қазiргi кезде бар ғимараттар мен құрылыстар белгiленген нормаларға сәйкес келмейдi, денсаулық сақтау ұйымдарының 447-ci нығайтуға немесе құлатуға жатады. Медициналық жабдықтарға сервистiк қызмет көрсетудiң тиiмдi жүйесi жоқ. жүктелген функцияларды жүзеге асыру қажеттілiктерiне байланысты БМСК-ға шығындарды жүйелi түрде ұлғайту жүргiзілмедi, бұл аталған буын қызметiнiң тиiмділiгiне әсер етедi. Қазiргi кезде БМСК-нi қоса алғанда, мемлекеттiк медициналық ұйымдар үш бағыт - қызмет көрсетулерге ақы төлеу, күрделi жөндеу мен медициналық және медициналық емес жабдықтарды сатып алу бойынша бюджеттiк қаражат алады. Ал БМСК-ға жан басына шаққандағы норматив, әдетте, тұтынушылық баға индексiне және еңбекақыны көбейтуге тең дәрежеде ұлғайтылады. Жан басына шаққандағы нормативтің қазiргi түрi - бұл жүргiзiлген оңтайландыруды ескере отырып, БМСК-iнiң ескi жүйесiн ұстауға жұмсалатын шығыстар. әолданыстағы қызмет көрсетулерге ақы төлеу әдiстемесi жеке медициналық ұйымдардың бәсекеге қабілеттiлiгiн айтарлықтай шектейді, өйткенi олар тек бiр көзге - тарифке ғана ықтимал түрде үмiткер бола алады, бұл денсаулық сақтау жүйесiндегi осы сектордың дамуын тежейдi. Осыны ескере отырып, тарифтердi қалыптастыру әдiстемелерiн (жан басына шаққандағы норматив, тарификатор, клиникалық-шығындау топтары (бұдан әрi - КШТ) жетiлдiру қажет. Қалыптасқан жағдайда медициналық қызметкерлердiң беделiн көтеру, ұйымдарды қажеттi медициналық жабдықтармен жарақтандыру, алдын алудың, диагностиканың, емдеудiң жаңа технологияларын енгiзу, дәрiмен тегiн және жеңiлдiктi қамтамасыз ету жүйесiн амбулаториялық деңгейде жетiлдіру, жан басына шаққандағы қаржыландыруды нақты толықтыру жолымен БМСК-iге деген қатынасты өзгеру қажет. Қазiргі уақытқа дейiн тегiн медициналық көмектiң кепiлдiк берiлген көлемiн көрсету шеңберiнде стационарлық көмекке арналған шығыстардың көлемi жергiлiктi деңгейде БМСК-ға арналған шығыстардан үш есе асып түседi, ал медициналық көмек көрсету жүйесiнiң өзi басым түрде стационарлық емдеуге бағдарланған. 2000 жылдан бастап ауруханаға негiзсiз жатқызу, онда болу мерзiмдерiнiң асып кетуi салдарынан төсек-орындар санының өсе түскенi байқалады. Азаматтардың ауруханаға жатуға ұмтылуының басты себептерiнiң бiрi - амбулаториялық деңгейде дәрiмен қамтамасыз етудiң болмауы және бастапқы буында көрсетiлетiн қызметтер сапасының нашарлығы. Стационарлық көмек (республикалық ұйымдарды қоспағанда) стандартталмаған, оның сапасын бағалау жүйесi жетiлмеген. Стационарлық көмектiң сапасын жақсарту үшiн дәрiгерлiк және орта персоналдың бiлiктiлiгiн арттыруды, ауруханалық ұйымдардың материалдық-техникалық қайта жабдықталуын, стационар деңгейiнде тегiн медициналық көмектiң кепiлдiк берiлген көлемiн нақтылауды және диагностика мен емдеудiң дәлелдеу медицинасының принциптерiне негiзделген хаттамаларын енгiзу жолымен медициналық қызмет көрсетулердi стандарттауды қамтитын шаралар кешенiн қабылдау қажет. Шалғайдағы және қатынау қиын елдi-мекендердегi тұрғындарға бiлiктi және мамандандырылған медициналық көмек көрсетудiң сапасын арттыру үшiн санитарлық авиацияны, оңтайлы және телемедицинаны дамыту керек. Медициналық көмектi басқарудың маңызды құралы республикада 1996 жылдан бастап қалыптасқан оның сапасын бағалау жүйесi болып табылады. Мiндеттi медициналық сақтандыруды енгiзу кезiнде медициналық көмектiң сапасын бағалау құралдары, айыппұл салу жүйесi әзiрленген, медициналық көмектi бағалаудың әр түрлi өлшемдерi белгiленген болатын. Кейiннен, объективтi себептер бойынша айыппұл салу жүйесi, медициналық көмектiң көлемiн бақылау көрсетiлген медициналық көмектiң медициналық стандарттарға сәйкестiгiн анықтау, медициналық қызметтердiң саласын бағалауды жүргiзу, пациенттердiң пiкiрлерiн зерделеу сияқты өлшемдер бойынша медициналық қызметтердi талдау және сапасын бағалаумен ауыстырылды. Медициналық қызметтердiң сапасын басқару жүйесiндегi қол жеткiзiлген нәтижелерге сапасын бағалау институтын және кепiлдiк берiлген тегiн медициналық көмектi, сапа сараптамасын бағдарламалық сүйемелдеу элементтерiн, халықаралық тәжiрибенi ескере отырып, сапаны бағалау өлшемдерiн әзiрлеу үшiн әдiснамалық негiздер дайындауды енгiзудi жатқызуға болады. Қазiр медициналық қызмет көрсетулердің сапасын басқару жүйесiнде бiрқатар проблемалар бар. әкiмшілiк жазалау шаралары, әдетте, қызметкерлер мен басшыларды кәсiби қызметін жақсартуға ынталандырмайды, анықталған ақауларды жою жөнiндегi ұсыныс ұсыным сипатында ғана болады және көбiне орындалмайды, медициналық көмектiң сапасын ішкі және сыртқы бақылауда байланыс жоқ. Бұдан басқа, ведомстволық медициналық ұйымдар, мемлекеттік мекемелер, сондай-ақ медициналық қызмет көрсетулердi мемлекеттік сатып алуға арналған шарттары жоқ ұйымдар алып тасталған. Санитарлық-эпидемиологиялық ахуал халықтың денсаулық жағдайына, бiрiншi кезекте, өндiрiстiк және тұрмыстық факторларды қоса алғанда, қоршаған ортаның қолайсыздығына байланысты жұқпалы, кәсiби және соматикалық аурулардың деңгейiне айтарлықтай әсер етедi. Соңғы жылдары әлеуметтiк-экономикалық ахуалдың жақсаруы және жүргiзiлген алдын алу, санитарлық-гигиеналық және індетке қарсы iс-шаралардың нәтижесiнде республикада жұқпалы аурулардың, бiрiншi кезекте, iшек және басқа аса қауiптi аурулардың, сондай-ақ арнайы алдын алу құралдарымен басқарылатын қауiпті аурулардың азайғаны байқалады. Айталық, соңғы бес жыл iшiнде вакцинамен басқарылатын жұқпалы аурулар тобындағы мынадай аурулар: қызылша - 58,2 есе, сiреспе - 5,0 есе, көкжөтел - 4,7 есе, дифтерия - 3,6 есе азайды. Елдiң полиомиелиттен бос аумақ болып табылатынын ДДҰ мойындап отыр. Ішек жұқпалы аурулар тобында мынадай аурулар: iш сүзегi - 3,5 есе, бактериялы дизентерия - 3,1 есе, сальмонеллез 1,7 - есе, iшектiң өткiр жұқпалы аурулары мен "А" вирусты гепатит - 1,6 есе азайды. Өткір iшек жұқпалы аурулары бiрлi-екілi жағдайға дейiн азайды. Аса қауiптi жекелеген жұқпалы аурулар iлуде бiр тiркеледi. Бұл халықтың жұқпалы аурулармен ауруының алдын алу және оны төмендету жөнiндегi неғұрлым тиiмдi iс-шаралардың бiрi - жоспарлы иммундеудiң нормативтiк және қаржылық базаларын қалпына келтiру нәтижесiнде мүмкiн болды. әызметтің құрамында республикаға шет елдерден аса қауiптi жұқпалы аурулардың әкелiнуiнiң алдын алу жөнiндегi бөлiмшелер жүйесi ұйымдастырылды және нығайтылды. Соңғы жылдар iшiнде негізгi көлiктiк магистральдерде, мемлекеттiк шекарадан өткiзу орындарында санитарлық-карантиндiк пункттер құрылуда. Ауруханаішiлік жұқпалы арулардың алдын алу және оларды азайту мақсатында емдеу-алдын алу ұйымдарының қызметiне халықаралық тәжiрибе - едәуiр қаржы ресурстарын үнемдеуге мүмкiндiк беретiн "жұқпалы ауруларды бақылау" жүйесi кезең-кезеңiмен енгізілуде. Республикада санитарлық талаптар мен нормаларға сәйкес келмейтiн бақылаудағы объектiлер санының жыл сайын азаю үрдiсi күшейiп отыр. Санитарлық талаптарға жауап бермейтiн объектiлердiң, соның iшiнде су құбырларының үлес салмағы 1999 жылғы 31,1%-тен 2003 жылы 15,1%-ке дейін, жалпы бiлiм беру мектептерiнде - 14,2%-тен 5,9%-ке дейiн, балалардың мектепке дейiнгi мекемелерiнде - 7,6%-тен 2,7%-ке дейiн, азық-түлік базарларында - 42%-тен 18%-ке дейiн, қоғамдық тамақтану объектiлерiнде - 22,2%-тен 10,5%-ке дейiн, сауда объектiлерiнде - 15,7%-тен 5,9%-ке дейiн азайды. Қабылданған шараларға қарамастан, халықты сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету жөнiндегi ахуал ауыр болып отыр, су құбырымен келетiн ауыз суға республика халқының тек 75,1%-i ғана қол жеткiзуде, бiрқатар өңiрлерде бұл көрсеткiш 60,0%-тен аспайды. Тұтастай алғанда, ел бойынша жұмыс iстемейтiн (10,0%) және санитарлық нормативтерге жауап бермейтiн (15,1%) су құбырларының үлес салмағы жоғары болып отыр. Халықты сапасына кепiлдiк берiлген ауыз сумен қамтамасыз етудiң қанағаттанғысыз жағдайы жыл сайын бiрқатар өңiрлерде iндеттiк жағдайды шиеленiстiрiп жiбередi. Аса қауiптi жұқпалы аурулардың, соның iшiнде обаның (8 облыстың аумағы), туляремияның (11 облыстың аумағы), геморрагиялық қызбаның (4 облыстың аумағы), көктемгi-жазғы кене энцефалитiнiң (6 облыстың аумағы), күйдiргi бойынша көп мөлшердегi стационарлық қолайсыз елдi мекендердiң (1767) табиғи ошақтарының едәуiр алаңдарының болуы елеулi проблема болып табылады. Тамақ өнiмдерiнiң нарығындағы ахуал да күрделi болып отыр. Бақылау органдарының тиiстi өзара iс-қимылдарының болмауына байланысты республикаға сапасыз, соның iшiнде халықтың денсаулығы үшін қауiптi тамақ өнiмдерi көп мөлшерде әкелiнуде. Отандық тамақ өнеркәсiбi кәсіпорындарында және қоғамдық тамақтану объектiлерiнде тиiстi өндiрiстiк бақылаудың болмауы проблема болып отыр, бұл сапасыз тамақ өнiмдерiн шығару мен сатуға әкелiп соқтырады. Санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылық саласындағы проблемалық мәселелердiң қатарында мыналарды атап айтуға болады: санитарлық-эпидемиологиялық қызметтiң БМСК-iмен нашар ықпалдасуы, бұл халыққа медициналық көмек көрсетудiң алдын алу буынын әлсiретедi; жарақтандырылу деңгейi, жүргiзу мерзiмдерi, зерттеулердiң халықаралық стандарттармен сәйкессіздiгi бойынша зертханалық сүйемелдеудiң санитарлық-эпидемиологиялық қадағалаумен барабар болмауы; аудандық буындағы ұйымдар қызметiнiң едәуiр әлсiреуiне орай облыстық және республикалық деңгейде жүргiзiлетiн санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау мен зертханалық зерттеулердi жүзеге асыру; санитарлық-эпидемиологиялық қызмет пен басқа да қадағалау және бақылау органдарының (ветеринарлық қадағалау, мемлекеттiк стандарт, қоршаған ортаны қорғау) арасындағы бiрқатар функциялар мен өкiлеттiктердi iске асыруда үйлестiрудiң болмауы. Фармацевтикалық салада реформалау жекешелендiруден басталған болатын. Қазiргi кезде дәрiлiк заттар айналымы саласында 7,5 мыңнан астам фармацевтикалық объектiлер жұмыс iстейдi; олардың iшiнде 370-i ғана (5%-тен аз) мемлекеттiк меншiк нысанындағы объектілер болып табылады. Соңғы 5 жыл iшiнде жекешелендiруден өзге басқа да маңызды қайта құрулар жүзеге асырылды. Фармацевтикалық сала нарықтық экономика шарттарына толық бейiмделдi. Фармацевтикалық саланы дамытудың бағыттарын көрсететiн Қазақстан Республикасының Дәрілік саясатының тұжырымдамасы мақұлданды. Дәрiлiк заттар айналымы саласын реттейтiн негiзгi нормативтiк құқықтық актiлер әзiрлендi. Фармацевтикалық саланы тiкелей мемлекеттiк реттеу қайта қалпына келтiрiлдi. Дәрiлiк заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техника сапасын бақылауды қамтамасыз ету жөнiндегi қызмет ретке келтiрiлдi. Отандық фармацевтикалық өнiмдер өндiрiсiнiң номенклатурасы мен көлемiнiң жыл сайынғы өсiмi қамтамасыз етiлдi. Сонымен қатар, фармацевтикалық секторды реформалаудың белгiлi бiр терiс салдары да болды, ең алдымен дәрiлiк заттардың халықтың әлеуметтiк осал топтары үшiн жетiмдiлiгi төмендедi. Сонымен бiрге қазiргi кезге дейiн фармакоэкономикалық зерттеулердi жүргiзу тетiктерi әзiрленбеген, дәрiлiк заттардың жанама тиiмдiлiктерiн, пайдаланылуын, бағасын және жетiмдiлiгiн бақылау мониторингi тиiстi деңгейде жүргiзiлмей келедi. Сынақ зертханаларының материалдық-техникалық базасы дәрiлiк заттардың сапасын бақылауды ұйымдастырудың қазiргi заманғы талаптарына сәйкес келмейдi, иммунобиологиялық зерттеулердi жүргiзу үшiн зертханалар жоқ. Жалған дәрiлiк заттар жасау, фармаколаңкестiк, дәрiлiк заттар мен биологиялық белсендi қоспаларды агрессиялық жарнамалау проблемасы өсе түсуде. Фармацевтикалық рыноктың өзгешелiгi халықтың дәрiлiк заттарды қолдануға қатысты хабардарлығының, рецептуралық босатуды мемлекеттiк бақылаудың тиiмдi шараларының жеткiлiксiз болуын туғызып, жағдай асқынып отыр. Тұтас алғанда, республиканың фармацевтикалық және медициналық өнеркәсiбiнде халықаралық өндiру стандарттарына сәйкес келетiн субъектілер жоқ. Қазақстан кадрларды даярлау мен қайта даярлаудың кеңестiк жүйесiн мұра етiп алды және соңғы жылдар iшiнде бұл салада түбегейлi өзгерiстер болған жоқ. Қазақстан Республикасында бiлiм берудi дамытудың 2015 жылға дейiнгi тұжырымдамасында жоғары кәсiби бiлiмi бар мамандар мен ғылыми кадрларды даярлауға принциптiк көзқарастарды өзгерту көзделген. Медициналық бiлiм беру саласында мемлекеттiк бiлiм беру жүйесiнiң бiр бөлiгi ретiнде 2003 жылдан бастап дәйектi бiлiм беру деңгейлерiнiң арасындағы сабақтастықты көздейтiн медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудiң жаңа Мемлекеттік жалпыға бiрдей мiндеттi стандарттары енгiзiлген. Қазiргi кезде медициналық, фармацевтикалық білiм беру мен ғылым жүйесiнде біліктi ғылыми-педагогикалық әлеует қалыптасқан, денсаулық сақтау саласының ұзақ мерзiмдi стратегиялық қажеттілiктерiн қанағаттандыруға халықтың денсаулығын сақтау мен жақсартуға бағытталған кәсiби білім беру мен медицина ғылымының тиiмдi жұмыс iстейтiн жүйесiн құру жөнiндегi шаралар қабылдануда. Сонымен бiрге, республикада медициналық кадрларды даярлау мен қайта даярлаудың сапасы және ғылыми зерттеулердiң жеткiлiксiз деңгейi проблемасы бар. Медициналық және фармацевтикалық білім беру жүйесiнде қабылдау, даярлау және сапасын бақылау шарттарын регламенттейтiн нормативтiк-құқықтық базаның жетiлдiрiлмеуi мұның себептерiнiң бiрi болып табылады, оларды әзiрлеу кезiнде медицинаның өзгешелiктерi ескерiлмеген және соның нәтижесiнде болашақ дәрiгерлердi даярлауда ортақ қағидаттар жүйесi қолданылады. Медициналық кадрларды даярлау және ғылыми зерттеулер деңгейi сапасына iс жүзiне жаңартылмайтын медициналық білім беру және ғылым ұйымдарының әлсiз материалдық-техникалық базасы да әсерiн тигiзiп отыр, мұның өзi бұл саланы халықаралық рынокта бәсекеге қабiлетсiз етуде. Медициналық ЖОО мен ғылыми ұйымдардың жеткілікті дәрежеде жарақтанған оқу және клиникалық базалары жоқ, ғылыми зерттеулердi орындау үшiн қажет болатын қазiргi заманғы жабдықтарға ие болмай отыр. Медициналық ЖОО-нда мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша студенттердi оқытуға көзделген қаржыландырудың жетiмсiздiгi мұның себептерiнiң бiрi болып табылады, мұның өзi қазiргi заманғы технологияларын толық дәрежеде пайдалануға, қажетті жабдық пен көрнекi құралдарды сатып алуға мүмкiндiк бермейдi. Медициналық білім беру ұйымдарының басшылары қаржылық қаражаттың жетiспеу проблемасын көбiне білім деңгейi төмен студенттердi оқытудың шарттық нысанымен қабылдау есебiнен шешуге мәжбҮр. Мемлекеттік білім гранты бойынша медициналық жоғары оқу орындарына түсу кезiндегi орташа балл орта есеппен 80 болып отырғанда оқытудың ақылы нысанымен түсу үшiн 40 балл жеткілiкті болып отыр. Ақылы оқыту негiзiнде студенттердi қабылдаудың жыл сайын өсiп отыруы алаңдаушылық туғызады. Егер 1999 жылы ол 1059 адам болса (мемлекеттік тапсырыс бойынша қабылдау - 1245), 2001 жылы шарт негiзiнде 2 есе дерлік көп қабылданды (грант - 1345, шарт - 2190). Мұның бәрi оқу бiтiрушілердi даярлаудың деңгейiне ықпал етедi және көрсетiлетiн медициналық көмектiң сапасына әсерiн тигiзедi. Әсiресе шалғай және ауылдық өңiрлердегi БМСК объектілерiн біліктi кадрлармен қамтамасыз ету проблемасы сақталып отыр. Көп жағдайда мұның өзi қазiргi кездегі медициналық қызметкерлер тапшылығының - медициналық білім беру ұйымдарын бiтiрушi мамандар есебiнен толықтырылмауымен байланысты. Медициналық ЖОО 1999 жылдан бастап, мемлекеттік гранттар мен кредит бойынша сайынғы бiтiрушілердің саны орташа 2000 адамнан болып отырғанына қарамастан, кадрларға деген мұқтаждық сақталып отыр. Кадрларды бекiту тетiктерiнің болмауы (материалдық ынталандырулар, қажетті әлеуметтiк-тұрмыстық жағдайлар, жеңiлдiктер бeру) медициналық ЖОО бiтiрушілердiң орташа 50%-ке жуығының ғана бөлiнген орындарға баруына әкеп соқтырады. Сонымен бiрге, біліктілiк аясы тар кейбiр бағыттар бойынша кадрларға тапшылық бар, денсаулық сақтау менеджментi мен экономикасы саласындағы мамандар жоқ. Денсаулық сақтауды қаржыландыру жүйесiнде 2002-2004 жылдар iшiнде жүргізiлген мемлекеттік басқару деңгейлерінiң арасындағы функциялар мен өкілеттiктердің ара жiгiн ажырату шеңберiнде маңызды шешiмдер қабылданды. Соңғы жылдары денсаулық сақтау жүйесіне жұмсалған мемлекеттiк шығыстар көлемінiң, медициналық білім берудi қоса алғанда, өсу қарқынының елеулi болуына қарамастан, абсолюттi есептеумен ғана ұлғайып қойған жоқ (2001 жылы - 63,9 млрд. теңге, 2002 жылы - 73,0 млрд. теңге, 2003 жылы - 92,4 млрд. теңге, 2004 жылы - 133,7 млрд. теңге), сондай-ақ мұның өзi IЖӨ-ге қатысты шаққанда проценттер жағынан да маңызды (2001 жылы - 1,97%, 2002 жылы - 1,93%, 2003 жылы - 2,08%, 2004 жылы - 2,63%). Бұл ретте IЖӨ-ге қатысты шаққандарды ең төменгi процент 2002 жылы - 1,93% болды. ДДҰ-ның ұсынысы бойынша денсаулық сақтауға жұмсалған мемлекеттiк шығыстар ІЖӨ-нiң кемiнде 4%-i болуға тиiс. Жан басына шаққандағы шығыстардың соңғы жылдардағы серпінiнде белгілi бiр өсiм бар (2001 жылы - 4308 теңге (29 USD), 2002 жылы - 4911 теңге (32 USD), 2003 жылы - 6201 теңге (41 USD), 2004 жылы - 8797 теңге (63,6 USD). 2002-2003 жылдардағы қаржыландыруды ұлғайтудың, стационарларда емделген аурулар санының жылына 5-7% өсуiнен басқа, күтілгендей нәтижелер бермегенiн атап өткен жөн. Медициналық қызметкерлер жалақысының бiрнеше рет ұлғайтылғанына қарамастан (2004 жылы ғана - 20%-ке), саладағы ресми орташа айлық жалақы республика бойынша орташа жалақыдан екi есе аз. Азаматтарға медициналық көмектiң тегiн кепілдi көлемiн ұсыну жөнiндегi мемлекеттің өзiне алған міндеттемелерінің барабар қаржылық қамтамасыз етілмей отырғандығы проблема болып қалып отыр. Медициналық тегiн көмектi ақылы қызмет көрсетулермен ауыстыру кездеседi. Кепiлдi көлемдер мен ақылы негiзде көрсетілетiн медициналық қызмет көрсетулердiң ара жiгiнiң айқын ажыратылмауына байланысты медицина қызметкерлерiнің пайдасына халықтың тарапынан бейресми төлемдердiң жоғары деңгейi сақталып отыр. Медициналық көмектiң тегiн кепілдi көлемiн ұсыну, тегiн медициналық көмектiң кепiлдендiрiлген көлемi шеңберiнде ұсынылатын медициналық көмектi тұтынуды есепке алу тиiстi түрде жолға қойылмаған, мұның өзi көлеңкелi экономиканың өсуiне ықпалын тигiзедi. Ресурсты үнемдеудiң кешендi салалық саясаты жоқ. Бүгiнгi күнi медициналық қызметтердi сатып алушылар мен жеткiзушілерге бөлу - шартты нәрсе, өйткенi iс жүзiнде барлық жеткiзушілер денсаулық сақтау органына әкiмшілiк және экономикалық бағыныстағы мемлекеттік ұйымдар болып табылады. Өңiрлерде денсаулық сақтауды дамыту әлеуметтiк-экономикалық саясаттағы басымдық болып табылмайды. Осылайша, салада басқарушылық шешiмдердi қабылдауды талап ететiн бiрқатар қолайсыз үрдiстердi бөлiп көрсетуге болады. Бiрiншiден, денсаулық сақтау жүйесiн ұйымдастырудың аса маңызды принципi - медициналық көмек көрсетудiң кезеңділiгi бұзылады. Екiншіден, медициналық көмек көрсетудiң көлемi мен сапасы, тұтастай алғанда денсаулық сақтауды дамыту көрсеткiштерi бойынша облыстар шегінде аумақтар арасындағы теңсiздiк байқалады. Үшiншiден, басқару жүйесiнiң мiндетті құрамдас бөлiктерi - тұтастай алғанда денсаулық сақтау ұйымдары мен жүйесi қызметтерiнiң мониторингi және оларды бағалау жеткiлiксiз қалыптасқан. Денсаулық сақтауды ақпараттық қамтамасыз ету саласында үйлестiрілген саясаттың болмауы салада жинақталатын ақпарат анықтығының төмен болуына, жергілiктi жерлерден облыстық және республикалық деңгейге ақпараттардың уақытында түспеуiне, жекелеген кiшi жүйелерден келiп түсетiн деректердi салыстырудың мүмкiн болмауына әкеп соқтырады. Бұл, сайып келгенде, осы ақпараттардың негiзiнде қабылданатын шешiмдер тиiмділiгiнiң төмен болуына және денсаулық сақтау ресурстарын ұтымсыз пайдалануға әкеп соғады. Төртiншiден, дәрілік заттарды сатып алу кезiндегi бiрыңғай әдiстер мен стандарттардың болмауы сатып алынатын өнiмдердiң қымбаттауына және оның сапасына байланысты проблемаларға әкеп соқтырады. Бесiншiден, денсаулық сақтауды басқару органдарының қызметiн халық денсаулығының жай-күйi деңгейiне тiкелей және жанама әсер ететiн басқа да мемлекеттік басқару субъектілерiмен (еңбек және әлеуметтiк қорғау, экология, білім беру, мәдениет және басқа органдармен) үйлестіру әлсiздiгi. Бұл үйлестiру салауатты өмiр салтын қалыптастырудың маңызды құралы болып табылады және сайып келгенде, медициналық қызметтер көрсетуге қажеттілiктердiң төмендеуiне әкеп соқтырады. Алтыншыдан, БМСК денсаулық сақтау жүйесiнiң орталық буыны бола отырып, халық денсаулығының көрсеткiштерiн сапалы түрде жақсартудың басты функциясын жүзеге асыруға тиiс. Денсаулық сақтаудың Бүкіл жүйесiнiң қызметiнiң тиiмділiгi мен сапасы, елдiң еңбек әлеуетiн сақтау, сондай-ақ отбасы деңгейiнде және халықтың әлеуметтік қорғалмаған топтары: балалар, мүгедектер және егде жастағы адамдардағы туындаған медициналық-әлеуметтік проблемалардың көпшiлiгiн шешу оның жай-күйiне байланысты. Бүгiн БМСК дәрiгерiнде "диспетчерлiк функциялар" басым бола бастады: амбулаториялық науқастарды тар аядағы мамандарға консультацияға жiберу жиілiгi тым жоғары. Жетiншiден, амбулаториялық-емханалық және стационарлық көмектi осының соңғысы жағына қаржыландыру көлемдерiнде елеулi қиғаштық байқалады, мұның өзi госпитальға дейiнгi және одан кейiнгi кезеңдерде медициналық көмек көрсетудiң осы заманғы pecypc үнемдеу технологияларын енгiзуге мүмкiндiк бермейдi. Бұл стационарлық емдеу көрсеткiштерiнiң ұлғаюына, төсектер санының өсуiне, демек, медициналық көмектiң қымбаттауына әкеп соғады. Сегiзiншіден, мемлекеттiк денсаулық сақтау жүйесi орналасу жағынан жекеше жүйеден бөлiнбеген: денсаулық сақтаудың мемлекеттiк ұйымдары орналасқан алаңдарда ақылы негiзiнде медициналық көмек көрсететін жеке құрылымдар орналасқан. Тоғызыншыдан, салада дайындықтан өткен, бiлiктi менеджерлердiң болмауы басқарушылықтың төмендеуiне және бөлiнген ресурстарды тиiмсiз пайдалануға әкеп соғып отыр. Бүгiн медицина ұйымның басшысы басқарушы, әкiмгер, бас дәрiгер, шаруашылық меңгерушiсi, практикалық клиникалық дәрiгер және тағы басқалар болып табылады. Оныншыдан, қазiргi жағдайлардағы денсаулық сақтау жүйесiнiң қызметi iшкi салалық проблемалармен ғана шектелiп қоймайды. Халық денсаулығы жай-күйiнiң интеграциялық сипаты салааралық үйлестiрудi, әсiресе салауатты өмiр салтын қалыптастыру мен әлеуметтiк, психологиялық және экологиялық орта мәселелерiн күшейте түсудi қажет етедi. Бұл орайда халық жеткілiксiз ақпараттандырылған және денсаулық сақтау жүйесiн басқаруға белсендi қатыспайды. Осыған байланысты, медициналық көмек көрсетудiң халық үшiн айқын, түсiнiктi басқарылатын тиiмдi үлгiсiн таңдап алу қажет болып отыр. 4. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi Бағдарламаның мақсаты мемлекет пен адам арасындағы денсаулық сақтау үшiн ынтымақтасқан жауапкершілiк, халық денсаулығының негiзгi көрсеткiштерiн жақсартуға бағытталған БМСК-нi басымдықпен дамыту принциптерiне негiзделген медициналық көмек көрсетудiң тиiмдi жүйесiн құру болып табылады. Бағдарламаның негiзгi мiндеттерi мыналар болып табылады: 1. Мемлекет пен адам арасындағы денсаулық сақтау үшiн жауапкершiлiктi бөлiсу. 2. БСМК-ға негiзгi екпіндi ауыстыра отырып, медициналық көмек көрсетудi ұйымдастырудың халықаралық принциптерiне көшу. 3. Денсаулық сақтауды басқарудың жаңа үлгiсiн және саланың бiрыңғай ақпараттық жүйесiн құру. 4. Ана мен бала денсаулығын нығайту, медициналық-демографиялық ахуалды жақсарту. 5. Әлеуметтiк мәнi бар аурулардың деңгейiн тұрақты төмендету. 6. Медициналық бiлiм берудi реформалау. Бағдарламаның шеңберiнде шешiлетiн проблемалардың ауқымы, республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң мүмкiндiктерi арқылы әзiрленетiн шараларды үйлестiрудiң қажеттiлiгi оны екi кезеңде iске асыруға мүмкiндiк бередi. Бiрiншi кезеңде (2005-2007 ж.ж.) мынадай мiндеттердi шешу көзделедi: денсаулық сақтау үшiн мемлекет пен азаматтардың ынтымақтасқан жауапкершіліктерiн бөлiсу; тегiн медициналық көмектiң кепiлдi көлемi бойынша ең төменгi стандарттарды белгiлеу; салауатты өмiр салтын қалыптастыру жөнiнде халықпен жұмыс жүргізу; назарды стационарлық көмектен БСМК-ға ауыстыру; стационарлардан БМСК қызметiн қаржылық-әкiмшiлiк жағынан бөлу; денсаулық сақтау ұйымдарының, бiрiншi кезекте БМСК материалдық-техникалық базасын нығайту; стационарлық және жедел медициналық көмек қызметiн ұтымды ету; ана мен бала денсаулығын нығайту жөнiндегi iс-шараларды жүргiзу; әлеуметтiк жағынан елеулi аурулар саласында профилактикалық, диагностикалық және емдеу-оңалту iс-шараларын күшейту; тәуелсiз медициналық сараптама жүйесiн құру арқылы медициналық қызметтердiң сапасын қамтамасыз ету; медицина ұйымдары арасында экономикалық қарым-қатынастарды енгiзу; менеджерлердi даярлау және денсаулық сақтау жүйесiнiң ресурстарын басқаруды жетiлдiру; БМСК жаңа жүйесiнде жұмыс iстеу үшiн медицина және фармацевтика кадрларын даярлау және қайта даярлау жүйесiн сапалы денсаулық сақтау жүйесiнiң нормативтiк құқықтық базасын жетiлдiру; денсаулық сақтаудағы халықаралық стандарттарға ауысу жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыру; осы заманғы ақпараттық технологияларды әзiрлеу және енгізу. Екiншi кезеңде (2008-2010 ж.ж.) мыналар жүзеге асырылады: жүйелiк және кезеңдiк нығайту және жалпы практика дәрiгерi институтын дамыту арқылы БМСК-нi қайта құру; стационарлық және жедел медициналық көмектi қайта ұйымдастыру және нығайту, медициналық көмек көрсету кезеңдерiндегi сабақтастықты күшейту; халықаралық стандарттарды енгiзу және медицина ұйымдарының арасында бәсеке туғызу арқылы көрсетілетiн медициналық қызметтердiң сапасын көтеру; медициналық бiлiм берудi түбегейлi реформалау; назарды қалыптасқан ауруларды емдеуден алдын алу iс-шараларына және "денi саулардың" денсаулығын нығайтуға нақты аудару; жеке адам мен қоғам денсаулығын сақтау мен нығайту үшiн азаматтардың, жұмыс берушілер мен мемлекеттiң ынтымақтасқан жауапкершілiгiн қамтамасыз ету. 5. Бағдарламаның негiзгi бағыттары жүктеу/скачать 0.7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
