Бағдарламасының титулдық пму ұс н 18. 4/19 парағы (syllabus) Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

ОӘК төрайымы _____________ Ш.Қ.Сулейменова 20__ж. «___»___________

Барлығы – 2 кредит

Курс: 1, 2

Семестр: 1, 2, 3, 4

Діріс - 15 сағат

Тәжірибелік /семинарлық сабақ - 15 часов

СОӨЖ – 60 часов

Жалпы еңбектену - 90 часов
Бақылау түрі

Ағымды бақылау – 4 және 11 аптада

Межелік бақылау – 8 және 15 аптада

Қорытынды бақылаудың түрі – аралас емтихан (60% мониторинг бөлімі тестік тапсырма түрінде қабылдайды және 40% жазбаша түрінде қабылданады) семестрдің аяғында

Осы пәнді меңгеру үшін келесі пәндерді оқып-үйрену нәтижесінде қалыптасқан білімдер мен дағдылар керек:

- Қазақстан тарихы;

- Адам және қоғам;

Осы пәнді оқып-үйрену нәтижесінде қалыптасқан білімдер мен дағдылар келесі пәндерді меңгеру үшін керек:

• 
  Құқық негіздері;
  
• 
  Экономикалық теория негіздері.
  

Каппасова Гульсара Маданиқызы - аға оқытушы, саясаттану магистрі (дәріс,тәжірибе)

Әлеуметтану және саясаттану кафедрасы А корпусында 517 аудиторияда орналасқан

тел. 67-36-87 (ішкі 1124)

Саясаттану пән ретінде оқушыларға саяси мәселелер бойынша нақты білім жүйесін береді, нақты саяси шындықтың мәні мен болашақта дамуын, негізгі саяси институттар, ұйымдар, қозғалыстар мен үрдістер, саяси қатынастар жүйесіндегі жеке тұлғаның құқықтық жағдайы мен оның саяси өмірге қатысу жолдарын жан-жақты ашып көрсетеді. Саясаттану пән ретінде посткеңестік кеңістікте XX ғ. 90 ж. бастап оқу бағдарламаларына енгізілді. Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындарында Саясаттану міндетті пән ретінде оқытылады.

- саяси шындық жайлы, оның негізгі принциптері, саяси тәртіптің нормалары туралы жүйеленген ғылыми түсінік қалыптастыру;

- студенттердің жалпы дүниетанымдық және теориялық-әдістемелік өрістерін дамыту;

- саяси жүйе және тәртіптің негізгі бағыттарымен студенттерді таныстыру;

- мемлекеттік қоғамдық басқарма және басқарудың заманға сай мәселелерін шеше алатын, шығармашылық потенциалды дамытуға жағдай жасай алатын елдің жоғары білікті мамандық потенциалын қалыптастыру, болашақ мамандардың пәндік білімінің іргетасын қалау.

Пәннің оқыту міндеттері:

- студенттердің жалпы және саяси мәдениетін жоғарлату, оларда саяси процестер және саяси ғылым жайлы жалпы түсінік қалыптастыру, бұл , өз кезегінде, қазіргі дүниежүзілік саяси шындықты өз еркімен ойлап, бағалай білуін дамытады;

- саяси теорияның негізін, саяси ғылым дамуының басты бағыттарын оқу;

- түсінік аппаратын білу және тәжірибелік саясаттанудың негізгі тәсілдерімен танысу;

- саясаттың институционалдық және әлеуметтік-мәдени аспектілерінің байланысу тәсілдерін, бұл ғылымның функционалдық-прагматикалық бағалы өлшемдерін ашу;
3. Білімге, істей білуге, компетенцияларға қойылатын талаптар

Пәнді оқыту нәтижесінде студенттер:

білуі керек:

- қоғамдық ой қалыптастырудағы қазіргі қоғам дамуында саясаттың рөлін және мәнін;

- саяси ғылымның негізгі түсініктерін, саяси зерттеудің басты әдістерін, қоғамдық ғылымдарда тәжірибелік саясаттанудың алатын орнын және рөлін;

- азматтық қоғам және мемлекеттің өзара қарым-қатынастың, саяси өмірдің әлеуметтік негізін, саясатта топтық мүддені жүзеге асыру тетіктерін;

- саяси өмірдің институционалдық және институционалдық емес формаларын, саяси биліктің функциялары және ерекшеліктерін, қазіргі саяси жүйе және тәртіптің негізгі әралуандығын, Қазақстан Республикасының ұйымдастырушылық-мемлекеттік құрылымдары спецификасын;

жасай алуы керек:

- саясаттың, саяси үрдістің тәжірибелік мәселелеріне талдау жасай білуі;

- саяси жүйенің, мемлекеттік институттар және қоғамдық-саяси ұйымдардың қалыптасуымен дамуының заңдылықтарын аша білуі;

- күрделі саяси жағдайды түсіне білуі және сол жағдайда обьективті дұрыс позиция қабылдай білуі.

- елде, әлемде болып жатқан тарихи-саяси, экономикалық үрдістерді бағалау және талдау;

• 
  саяси әдептің нормаларына, адамның және азаматтық құқықтары және бостандықтарына, замани өркениетке сай саяси оқиғаларының ерекшеліктеріне, саяси мәдениеттің негізгі белгілерін;
  

№1 тақырып Кіріспе. Саясаттану ғылым ретінде

1 Саясаттанудың объектісімең пәні.

2 Саясаттанудың заңдарымен категориялары, әдістері, қызметтері және категориялары.

Саясаттану (политология) – грек сөзінен аударғанда «polis» -мемлекет және «logos» (ілім)- деген сөздерден шыққан. Тура аударғанда мемлекет туралы ілімді білдіреді. Бірақ, саясаттанудың мазмұны мемлекетпен ғана шектелмейді, оның мазмұны теренірек және жанжақты болы табылады.

Cаясат, қоғамның саяси өмірі саясаттанудың объектісі болып табылады. Объект дегеніміз қоғамның қалыптасуы мен дамуының заңдарын зерттеуі б.т.. Ал саяси үрдістің дамуы, саяси биліктің туындауы, өзгеруімен өмір сүруі сонымен қатар саяси іс-әрекеттерді, халықаралық қатынастары мен еларалық салыстырмалар саясаттанудың пәні болып табылады (тар мағынада).

Саясаттануда жеке ғылым ретінде өзінің категориялары бар, оған жататындар: саясат, с. билік, с.ұйымдастыру, саяси тәртіп (режим), с. плюрализм, с.сана, с.құндылықтар, с.үрдіс, с.партия, с.мәдениет т.б

Әдебитеттер тізімі

2 Ельмуратов Г.Ж., Сулекеев Д.К., т.б. Саясаттану. Электрондық оқулық. Павлодар: Кереку. 2010.

№2 тақырып Саяси ғылымның негізгі кезендері мен қалыптасуы

1. 
   Ежелгі шығыстағы саяси ойлар (Үнді, Қытай, Греция);
   
2. 
   Орта ғасырлық саяси ойлар;
   
3. 
   Қайта өрлеу дәуіріндегі саяси ойлар.
   

Сонымен бірге, Ежелгі дүниедегі бірден-бір ыкпалды саяси ілім -конфуцияндык болды. Бұл Ежелгі Шығыстағы басты идеялык-саяси ағымдардын бірі еді. Онын негізін калаушы біздіңзаманымызға дейін 551-479 жылдары Кытайда емір сүрген Конфуций (Кун — фамилиясы, Цзы — үстаз дегенді білдіреді).

Орта ғасырлар (б.д. ІҮ-ХУ ғғ.) адамзат тарихында ежелгі дүниемен салыстырғанда коғамды кұдайдың, әсіресе прогрессивті ойды тоқырауымен сипатталады.

Орта ғасырлар үшін діни-этикалык формада анық көрініс тапкан, саяси мәселелерге теологиялык тұрғыдан келу негізгі белгісі болып табылатын саяси ойлардың ерекшелікті типі тән.

Қайта өрлеу мен реформациялық басты мазмұны- шексіз үстемдікке ие болған, мызымастай болып көрінген феодалдық тұрмыс – салттан бас тарту және адамдардың тұрмыс-тіршілігіне қажетті жаңа көріністер мен қажеттіліктерді орнату.

Қайта өрлеу мен реформация дәуіріндегі саяси құқықтық ой 3 бағытта дамыды:

1. 
   Мемлекет пен саясаттаы жаңа көзқарасты анықтайтын таза үлгідегі саяси ілім( Н. Маквелли)
   
2. 
   Католик шіркеуінің ықпалынан шығуға ұмтылан гуманистік идеялар ( М. Лютер, Жан Кельвин)
   
3. 
   Антибуржуазиялық утопист – соцолистердің саяси- құқықтық ойлары (Т. Мор, Т.Кампанелло)
   

Макиавелли мемлекет және саясат туралы іліміндегі маңызды жаңалығы саясат саласын жеке ғылым ретінде көрсетуге тырысу идеясы болып табылады.

Әдебитеттер тізімі

2 Ельмуратов Г.Ж., Сулекеев Д.К. т.б. Саясаттану. Электрондық оқулық. Павлодар: Кереку. 2010.

1 Саясат: ұғымы, мазмұны, терминнің тарихи қалыптасуы.

2 Саясаттың элементері: билік, субъектер, саяси ұйымдар, саяси сана, саяси қатынастар және саяси мәдениет.

Саясат келесі түрде анықталады: Саясат – бұл барлық қоғамдық келелі мәселелердің ежектелетін, ұлттардың, әлеуметтік, қабаттардың, әртүрлі топтардың қызығушылығына сәйкес қоғам өмірмең дінінің бағдарламасы жасалатын, әлеуметтік – саяси топталдын қоғам өмірінің ауқимы.

Саясаттың пайда болуы жайында әр түрлі кезеңдерде әр түрлі ойшылдармен әрқилы түсіндірілген.

Саясат ең алғышқы түсініктемелер көне шығыс ойшылдарының көз қарасы.

Олардың әртүрлі мемлекеттердегі өмірді түсіндіру негіздері:

1. 
   Теологиялық (діни) бағыт. Әр елдердің дамысың әр түрлі монархтардың басқаруын құдайдың жазуы деп түсіндіреді.
   
2. 
   Геосаяси бағыт. Әр елдердің дамысын әр түрлі монархтардың басқаруын табиғат жағдайларымен елбасшысының жеке мінезімен түсіндіріледі бұл қөзқарасын қарағанда саясат өзен, көп табиғи қазба байлықтар мен басқарушының денсаулыға және бейміне және т.б. байлынысты болды.
   

Әдебитеттер тізімі

2 Ельмуратов Г.Ж., Сулекеев Д.К. т.б. Саясаттану. Электрондық оқулық. Павлодар: Кереку. 2010.

1.Саяси биліктің ұғымы мен мәні және оның ерекшеліктері.

2. Биліктің құрылымы: тұп негізі, дереккөздері, қызметтері, қорлары (ресурсы).

Билік- бұл бір адамның (немесе бір топ адамның) басқа бір адамға (немесе басқа бір топ адамға) өзінің үстемдігін көрсету, ал екінші жағы (немесе басқа бір топ) оған бағынуы.

Билік болмысы жайлы бірнеше тұжырымдамалар бар, оның ішінде:

1. 
   Телеологиялық: Билік адамның белгілі бір мақсаттарға ұмтылысымен түсіндіріледі. өйткені бұл мақсаттар түрлі болуы мүмкін. Бір қатар адамдар билік арқылы күн корүге тырысады. Басқа біреулердің мақсаттары атақ – абыройға қол жеткізу, кажетті таныстың көлемін ұлғайту және т.б.
   
2. 
   Бихевиористік: Билік әр адамда тұғаннан қалыптасқан бағытушылыққа немесе бұйрық берушілікке бейімділікпе түсіндіріледі сондықтан бұйрық беруге белгілі бар адамдар билікке ұмтылады.
   
3. 
   Психологиялық: Билікке тырысу адамның белгілі бір кемшілігімен түсіндіріледі. Егер адам қандайда бір жетіспеушілік сезінсе (моральдық және тәндік әсіздікты - денелік) бұл оны мазалайды, өмірінде белгілі бір жайсындық қалыптасады, адам дискомфорт сезінеді, сондықтан бұл жетіспеушілікті билікке жету арқылы өтеуге тырысады.