Эпитеттің портретті сипаттауда қолданылуы

I felt that this grey monstrous London of ours, with its myriads of people, its sordid sinners, and its splendid sins, as you once phased it, must have something in store for me. I fancied a thousand things. The mere danger gave me a sense of delight. I remembered what you have said to me on that wonderful evening when he first dined together, about the search for beauty being the real secret of life [100,42].

Төмендегі мысалда автор Дориан Грейдің Сивил Вейннің сұлулығына тамсануын, сүйсінуін және таңғалуын көрсетіп тұр. Оқырман оны Сивил Вейннің сұлулығын сипаттаудағы жағымды мағыналы эпиттеттерден және теңеулерден аңғартады. Соенымен қатар сөйлеуші тыңдаушыны сендіру үшін оның назарын аудартып I tell you сөзін қолданады және баяндауда сөйлеуші өмір тәжірибесіне сүйеніп айтылымның әсерін күшейту үшін ever, never сөздерін қолданады.

“Sibyl is the only thing I care about. What is it to me where she came from? From her little head to her little feet, she is absolutely and entirely divine. Every night of my life I go to see her act, and every night she is more marvelous.” [100,47].

Мәтінің экспрессивтілігін күшйтуде немесе модальді мағынаның реңкін асыруда әсіресе автордың кейіпкерлерді сипаттаудағы сөз таңдауы да маңызды рөл атқарады. Автор өзінің субьективті бағалағыш көзқарасын білдіруде портреттердегі сипаттауларды асырып, мінсіз етіп көрсетуде гиперболаны қолдануы мүмкін немесе қарсы мағынада кейіпкерлердің қассиеттерін бағаламағанда төмен түсіруі мүмкін. Осындағы Сивилға деген сүйіспеншілік

Сезімін және одан басқа ешкімді мойындамайтынын only thingдеген сөз арқылы білдіріп тұр.

“Even if it is only for a single act. I get hungry for her presence: when I think of the wonderful soul that is hidden away in that little ivory body, I am filled with awe.” [100,47].

Сөйлемдегі even тіпті деген сөз арқылы автор модальділікті күшейту мақсатында шартты райдағы сөйлемдегі қайшылыққа қарамастан ол оны сүйетіндігін аңғартып тұр.

“How horrid you are! She is all the great heroines of the world in one. She is more than an individual. You laugh, but I tell you she has genious. I love her, and I must make her love me. You, who know all the secrets of life, tell me how to charm Sibyl Vane to love me! I want to make Romeo jelous. I want the dead lovers of the world to hear our laughter and grow sad. I want a breath of our passion to stir their dust into consciousness, to wake their ashes into pain. My God, Harry, how I worship her!” [100,47].

Осы мәтіндегі модальділіктің негізгі мағынасы ол қобалжу және тамсану мен шексіз арманның орындалына деген қатты талпынысты білдіреді. Осында Дориан Грейдің Сивил Вейнге деген субьективті көзқарасының басым екендігін көруге болады. Әсіресе кейіпкер осыны соңындағы My God, Harry, how I worship her! Дегеннен байқаймыз, бұл автордың сезімінің шыңына жетуі және сыртқа шығуының белгісі және кейіпкер оны сүйдіру мақсатында бәріне дайын екендігін аңғартады, ол оны My God! одағай сөзі арқылы және how сөзі арқылы білдіреді. Кейіпкер тіпті Құдай атын атап, арманының орындалғанан қалайды.

Yes, the lad was premature. He was gathering his harvest while it was yet spring. The pulse and passion of youth were in him, but he was becoming self-conscious. It was delightful to watch him. With his beautiful face, and his beautiful soul, he was a thing to wonder at it. It was no matter how it all ended, or was destined to end. He was like one of those gracious figures in a pageant or a play, whose joys seem to be remote from one, but whose sorrows stir one’s sense of beauty, and whose wounds are like red roses.

Soul and body, body and soul-how mysterious they were! There was animalism in the soul, and the body had its moments of spirituality. The senses could refine, and the intellect could degrade. Who could say where the fleshly impulse ceased, or the psychical impulse began? How shallow were the arbitrary definitions of ordinary psychologists! And yet how difficult to decide between the claims of the various schools! Was the soul the shadow seated in the house of sin? Or was the body really in the soul, as Geordano Bruno thought? The separation of spirit from matter was a mystery, and the union of spirit with matter was a mystery also [100,50].

Осы мәтіннен алынған үзіндіден анық автордың кейіпкерлерге деген субьективті модальділігін аңғарамыз. Бұл сипаттама немесе монолог түрінде жазылған үзіндіде автордың Дориан Грейға деген көзқарасы мен оның өзгеруі жайлы субьективті пайымдаулары көрінеді. Автор лепті және сұраулы сөйлемдерде Дориян Грейдің жан дүниесі мен сұлулығы мардымсыз мүлдем қайшы нәрселер екендігін көрсеткісі келеді. Осында автордың моральді құндылықтарды жоғары сатыға қойып, адамның жан-дүниесінің таза болатындығының маңызын насихаттайды. Адамның күнәлары тек сұлулық арқылы ғана өтей ала ма деген сұраққа жауабын тапқысы келгендей оқырманды болжалдылық немесе анықсыздық, мүмкінділік сезімін ендіргісі келетіндей байқалады. Осылайша мәтін модальділігі білгісіздікке және болжалдылық мағынасына оранып тұр.

“Mother, Mother, I’m so happy!” “I’m so happy!” “And you must be happy too!” [100,52].

She was free in her prison of passion. I am so as happy to-day as you were twenty years ago. Ah! Let me be happy for ever!” “Ah! Mother, Mother, let me be happy!” [100,53].

Кейіпкердің бұл сөздерінде шаттық пен бақыттылық лебі сезіліп тұр. Сөйлеуші Ah! одағай сөзі және “I’m so happy!” сөзінің қайталануы арқылы шаттық сезімін, сөзбен жеткізілмес бақыттың мағынасын меңзейді. Яғни мәтін модальділігі қайталама сөздері мен қуанышты білдіретін одағай сөзі арқылы қуаныш модальді мағынасын білдіреді.

Осы мәтін модальділгіндегі автордың сенімділігі мағынасы оf course және yes сөздері арқылы беріліп, оқырманды көндіруге әрекет жасайды.

Осындағы тамсану сезімді If you only шартты райдың конструкциясы арқылы білдіреді және одан әрі қарай сөйлеу барысында сезімін сипаттап бере алмастай тамсану сезіміне шомылып, кідіріс жасап көп нүктелердің қызметі де мәтіндегі тамсану мағынасын білдіруінде маңызды рөл атқарып тұр.

“You are foolish, Jim, utterly foolish: a bad-tempered boy that is all. How can you say such horrible things? You are simply jealous and unkind. Ah! I wish you would fall in love. Love makes people good, and what you said was wicked.”

I must go now. Good-bye. Don’t forget that you will have only one child now to look after, and believe me that if this man wrongs my sister, I will find out who he is, track him down and kill him like a dog. I swear it.” [100,61].

Осында Сивил Вейннің ағысына қатысты жағымсыз эпитеттердің қолдануы оны кемсіту мағынасымен байланысты, ал сұрайлы сөйлемдерде How can you модальді етістігін қолдануы және өкінішті білдіретін одағай сөзбен бірге I wish you would шартты райдың конструкциясын қолдануы арқылы кінәлау және өкініш модальді мағыналарын білдіріп тұр