Диктантар жинағы 5-9 сынып Қазақ тілі мұғалімі : Бейсембаева Г.Қ
Асанқайғының жерге айтқан сындары
жүктеу/скачать 63.45 Kb.
|
| Асанқайғының жерге айтқан сындары
Асанқайғы желмая мініп желдіртіп, Сарыарқаны аралап жүргенде, әр жерге айтқан сындары мынау екен. Ұзын аққан Ертісті көргенде: "Мына шіркіннің баласы тойдым деп қарап отырмас, қарыным ашты - деп жылап отырмас. Сиырдың мүйізі, доңыздың құлағы шығып тұрған жер екен," - депті. Түндікті өзенін көргенде:"Он екі қозылық ой түндік, Маңырап жатқан қой түндік" Қойдың құлағы тұтам шығып тұрған жер екен, - деп тастап кетуге қимай, артына үш қараған екен. Сонан таудың аты "Үш қара" атанған екен. "Қызылтау" деген жерге келгенде: "Тау-тасы кеш болғанда қой болып, ыңыранып жатады екен. Тоқты қысыр қалмайтын жер екен, - депті. Баянауыл тауын көргенде: "Ат ерін алмайтын жер екен. Бауырында тұзы бар екен, тұзы ауыр екен, бір түнеп кетемін деген адам, бір жұма тоқтап қалады екен. Тұзы жібермейді екен", - депті. Ащы бойына келгенде, артына қарап: "А, Баянауыл! Сенің қоныс болып тұрғаның мынау, ащының арқасы екен. Мал жазғытұрым бір жұма ащылайды екен, күзге таман бір ащылайды екен. Сонысы бір жылға татиды екен", - депті. (175 сөз)("Шешендік сөздер" кітабынан) (М.Әуезов) Бала Абай Биыл Абайдың жасы он үшке толған еді. Денесі де бір аралық кейіпте. Бойы өскен, қолы-аяғы ұзарып қалыпты. Бұрын мұрны шолақтау болушы еді, биыл біраз ұзарған. Бет бейнесі баладан гөрі ірілеңкіреп, бала бозбалалық қалпына бейімденген. Бірақ, әлі сол мүсінде үлкендік жоқ. Толық, балғын емес. Сидиып, арықтап, құр созылған сияқты. Күн көрмей өскен, реңі солғын, бойшаң ғана өсімдік бейнелес. Бұрын қара болушы еді, бетінің қызылы да бар еді. Қазір қаладан қайтқандық және ауру қосылғандық бар ма, әйтеуір бозғылданған, сұйықтау қоңыр шашының арасынан бас құйқасы да қалыңданып көрінеді. Ол да ауырғандық пен күн көзінде болмағандықтың белгісі. Абайдың осы сияқты қалпына ендігі мінез машығы да бір алуан боп өзінше үйлесті. Ол атқа мініп жүруге жарағанымен, үйден кеп шықпайды. Өзге баладан гөрі басқа бір ермек, бөлек, бір дос тапты. Онысы, әсіресе әжесі. Одан қала берсе шешесі. Абай биыл ғана анық бағалады. Бұның әжесі бір түрлі шебер әңгімеші екен. Қызық сөйлейді. Әуелі Абай ауыра бастағанда бір күні кешке ұйықтай алмай жатып, әжесінен әңгіме айтуды сұрады. Сонда ол ойланып отырып: - Е-е... Бұлдыр-бұлдыр күн өткен. Бұрынғыда кім өткен? - деп, кішкене тақпақтап бастап еді, Абай соны ұғып қапты. Келесі жолы әңгіме сұрағанда, әжесін тізесінен ақырын қағып: -Е-е... Бұлдыр-бұлдыр күн өткен. Бұрынғыда кім өткен? - деп, тағы да әңгіме тілегенін білдіруші еді. (202 сөз) жүктеу/скачать 63.45 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|