Дуйсенбекова Асем Алматовна
жүктеу/скачать 27.43 Kb.
|
|
Дуйсенбекова Асем Алматовна 1.Антонимдердің зерттелу жайы, түрлері. Антонимдердің көркем мәтіндегі қолданысына тоқталу, антонимдердің қазақ паремиологиясындағы стильдік қызметі. ( 2 мысалдан келтіру). 2. Фразеологизмдер: ауызекі сөйлеу тіліндегі фразеологизмдер, бейтарап фразеологизмдер, кітаби фразеологизмдер, қарапайым фразеологизмдер.(2 мысалдан келтіру). Қазақ тілінің лексикалық құрамы омонимдік, синонимдік қызметімен қатар антонимдік қатынасқа да бай. Антонимдік қатынастар – тілдегі семантикалық парадигманың бір көрінісі. Қарама – қарсылық тек тілдік қана категория емес, ол ғылымның философия, логика, психология сияқты салаларымен де ұштасып жатады. Ғылыми тұжырымдар негізінде «полярлық», «контраст», «оппозиция» терминдері қарама – қарсылық ұғымымен жарыса қолданылады. Аталған терминдерді ғалымдар қандай мақсаттта қолданды, тілдегі қарама – қарсылықтың (антонимдердің) туындауына қандай себептер ықпал етті, қарама – қарсы қоюдың ғылымның өзге салаларында алатын орны қандай деген сауалдарға жауап іздейді. Философиялық ғылыми зерттеу еңбектерін қарастырғанда қарама – қарсылықтың аталған ғылым саласында сонау антикалық дәуірден бастау алатыны сөз етіледі. Дүниеде қарама – қарсылықсыз еш нәрсе жоқ, оны адам баласы ерте кезден мойындаған. Осы тұрғыда алғашқы философиялық ойдың бастамасын Аристотельдің мынадай ой – пікірінен көруге болады: «Тіршіліктегі заттар мен мәндер қарама – қарсылықтан екенін бәрі де хабарлайды, айталық біреулер (бұл жерде) тақ пен жұпқа, енді басқалары жылы мен суыққа, үшіншілер шектілік пен шексіздікке, төртіншілер қастандық пен махаббатқа нұсқайды». Қарама – қарсылық туралы философиялық тұжырымды Гегель «қарама – қарсылықтың бірлігі мен күресі заңы» арқылы дәйектеуге тырысады. Гегельдің аталған заңдылықты ашуына И.Канттың да философиялық көзқарасы ықпал етті. И.Кант санадағы қарсылық тұжырымын: «Санада қалыптасатын әрбір ойдың кері түрі бар. Мысалы, дүние уақыт жағынан да, кеңістік жағынан да шекті. Екінші ой – олар қай жағынан алғанда да шексіз. Немесе дүниенің пайда болған мерзімі бар, бұған қарама – қарсы пікір: дүниенің пайда болған мерзімі жоқ»,- деу арқылы дәйектейді. Философиялық тұрғыдан: «қарама – қарсылық дегеніміз – қайшылықтың даму сатыларының бірін білдіретін категория. Ол табиғат, қоғам, адам санасындағы бірін – бірі жоққа шығаратын, бірінсіз – бірі өмір сүре алмайтын заттар мен құбылыстар, тенденциялар арасындағы қатынастарды білдіреді. Ұғым – логикалық категория болса, антоним – тілдік категория. Философиядағы диалектикалық қайшылықтың екі жағы болатыны сияқты тіл білімінде де зат туралы ұғымның екі жағы болады. Бұл мәселе диалектикалық логикада сиыспайтын ұғымдар (несовместимые понятие) категориясы деп аталады. жүктеу/скачать 27.43 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|