Факультет: филология Кафедра

жүктеу/скачать 44.81 Kb.

бет	1/2
Дата	03.03.2022
өлшемі	44.81 Kb.
	#455944
түрі	Реферат

1 2

Ишанова Ақниет СӨЖ 303

Салыстырмалы - тарихи тәсілдің қалыптасуына байланысты туыстас тілдердің өзара қарым - қатынас, төркіндестігін, сондай

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Факультет: филология
Кафедра: «Қазақ әдебиеті және әдебиет теориясы»-303 топ

СӨЖ
Тақырыбы: Түркі тілдерінің жеке тілдерге ыдырау кезеңі. Кеңес түркологтары А.Н.Кононов, В.А.Богородицкий, Н.Н.Дмитриев, Э.Қ.Севортян, Н.А.Баскаков, А.М.Щербак т.б. салыстырмалы-тарихи зерттеу бағыттарын сипаттайтын рефераттар

Орындаған: Ишанова А. А.
Тексерген: Күркебаев К.К.

2023 жж.

Түркі тілдерін М. Қашқари алғаш рет салыстыра зерттеді. ХІ ғасырда өзінің «Диуани лұғатта» зерттесе. Бұған қоса араб, парсы, түрік, монғол тілдерінен салыстыра зерттеген әл Замахинаридің «Мукаддимат әл-адаб» атты еңбегінде қарастырылған. В. В. Бартольд осы еңбектің түркі тіліне арналған Орта түркілерінің ХІІ, ХІІІ ғасырлардағы әдеби тілін зерттеуге анықтаған. Түркі тілдерінің лексикасын Л. Будагов, Г. Вамберилер өзге фонетика мен грамматикада салыстыра зерттеу жұмыс жасаған. Түркітанудағы салыстыра зерттеу жұмысын жасаған Н.Ф. Катоновтың «Опыт исследования урянхайского языка» атты зерттеуі еді. Тарихи салыстырмалы зерттеуге өз үлестерін қоасқа фин ғалымдары да бар.
ХІХ ғасыр тіл білімі тарихында ерекше орын алады. Өйткені бұл кезде тіл фактілерінің ерекшеліктері мен өзіндік қасиеттерін ғылыми негізінде дұрыс түсінуге, оларды белгілі бір жүйеге келтіріп қарауға мүмкіндік туғызылатын салыстырмалы тарихи тәсіл пайда болды.
Салыстырмалы-тарихи тәсіл жеке бір елде ғана пайда болған жоқ. Тілдерді өзара салыстыра отырып зерттеу идеясы бірсыпыра елдерде, ірі лингвистер еңбектерінде бір кездерге, дәлірек айтсақ, ХІХ ғ. І жартысында пайда болды. Алғашқыда, көбінесе тілдердегі кейбір сөздердің фонетикалық және семантикалық ұқсастығы өзара салыстырылды.

Салыстырмалы-тарихи тәсілдің қалыптасуына байланысты туыстас тілдердің өзара қарым-қатынас, төркіндестігін, сондай-ақ, әрбір нақты тілдің дамуын кезеңдерге бөлу тәрізді мәселелер қаралады.

Салыстырмалы тарихи тілдің алғашқы өкілдері Ф. Бопп, Р. Раск, А. Қастеков өз еңбектерінде тілдің дыбыстық жағын тарихи негізінде талдау қажеттігіне көбірек көңіл бөлді. Оның себебі тілдердің дыбыстық ұқсастығы кездейсоқ болуы да мүмкін. Сондықтан дыбыстық кешендердің бір тілді немесе бір топ туыс тілдерде өмір сүрген ұзақ мерзімін тұтас алып зерттегенде ғана олардың дамуы процесін аңғартуға болады.

жүктеу/скачать 44.81 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2