Ғимараттың деформациясын бақылау

ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

050711 «Геодезия және картография» мамандығына арналған

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

Семей

2009

1. ӘЗІРЛЕГЕН

Құрастырған –Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің «Дизайн және инженерлік графика» кафедрасының аға оқытушысы Қожаева Н.Ш.

«____» _______2009 ж.

2.1. Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің «Дизайн және инженерлік графика» кафедрасының отрысында

Каф. меңгерушісі ____________ Күдеринова Н.А.

2.2. «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» факультетінің оқу-әдістемелік бюросында

Төраға ____________ Қайсанов С.Б.

3. БЕКІТІЛГЕН

Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында мақұлданып, баспаға ұсынылған

ОӘК төрайымы, бірінші проректор _____________ Молдажанова А.А.

4. БІРІНШІ РЕТ ЕНГІЗІЛІП ОТЫР

1. 
   Лекциялар
   
2. 
   Тәжірибелік сабақтар
   

1. 
   Дәрістер
   

№1 дәріс. Кіріспе.

1. Кіріспе. Ғимараттың деформациясын бақылау пәні және мақсаты.

1. Ғимарат деформациясы вертикаль және горизонталь деформацияларға, әсер етуші факторлар.

Ғимарат деформациясы табиғи және антропогенді (техногенді) факторлар әсерінен пайда болады. Көбінесе ғимарат деформациясы аралас тау жыныстарымен оның пайда болу тегіне тығыз байланысты. Ол вертикаль және горизонталь беткейде болуы мүмкін.

Күрделі ғимарат үшін әртүрлі геодезиялық мәліметтер қажет;

1) биіктік координатасы, бағыт азимуты;

2) гравиметриялық-алаңның жоғары дәлдіктегі гравиметриялық түсірілімі;

3) әртүрлі масштабтағы топографиялық және фотограмметриялық карталар, фотокаталар, фотопландар.

4) алаңның ірі масштабтағы инженерлік-геодезиялық жобасы, трассалар мен өзендердің профилі.

Вертикаль деформациялар бірнеше түрге бөлінеді:

1) жауын-шашын – топырақтың құрамының өзгеруі яғни, топырақтың ішкі тығыздығының өзгеруімен байланысты;

2) топырақ құрамының өзгеруі яғни, топырақтан мұздыктардың әсерінен топырақ құрылымының түпкілікті өзгеруі;

3) химиялық заттармен ауа ылғалдылығының төмендеуінен құмдауыт топырақтын өзгеруі:

4) жер бетінің деформациясы – пайдалы қазбалар ондіруден пайда болған гидрогеологиялык өзгерістер және тағы баскалар.

Жоғарыда айтылғандай, деформция – техногенді және табиғи факторлар әсерінен пайда болады.

Табиғи факторларға:

1) әртүрлі инженерлі-геологиялық құбылыстар және гидрогеологиялық құбылыстар;

2) тау жыныстарының ылғалдылығы және су деңгейіеің озгеріуі мен температура тербелісі;

3) ылғал жыныстардың еруі немесе қатуы жатады.

Техногенди факторларга:

1) құрылыс әсері;

2) құрылыс жұмысын жүргізу барысында топырақ ылғалдылығының төмендеуі немесе жоғарылуына байланысты тау жынысының құрылысының өзгеруі;

3) жер асты жұмыстарының әсері, топырақ бөлігін жер бетіне алып шығу;

4) ғимарат салу әсерінен топырақ тығыздығының өзгеруі;

5)транспорт козғалысы немесе әртурлі динамикалық әсерлер жатады.

Ғимарат деформациясына сонымен қатар іргетас пішіні мен тығыздығы әсер етеді. Ғимарат деформациясын бақылауда жоғары дәлдіктегі өлшеу әдісі қолданылады.
№ 2 дәріс

Ғимараттың деформациясын геодезиялық жолмен бақылау және технологиялық схемасы.

Инженерлік-геодезиялық жұмыстар ерекшеліктері

2. Ығысуларды бақылауда белгілерді орналастыру.

Вертикаль ығысуларды өлшеу әдісі. Деформацияны анықтау үшін белгілерді орналастыруда қабылданған өлшеу әдісі қолданылады.

Ғимараттың шөгуі мен оның негізделуін бақылауда келесі геодезиялық адістер қолданылады:

1) қысқа саулелі геометриялық нивелирлеу (25м дейін)

2) қысқа сәулелі тригонометриялық нивелирлеу (100м дейін)

3) көширмелі аспаптар немесе олардың стационарлы жүйесі көмегімен гидростатикалық нивелирлеу

4) фотограмматриялық және стереофотограмматриялық түсірімдер.

Сонымен қатар прецизионды ғимараттарда микронивелирлеу әдісі қолданылуы мүмкін.

Шөгуді бақылаудың ең көп тараған әдісі – зерттейтін ғимаратта орнатылған белгілерді жоғарыдәлдикте нивелирлеу. Бұл белгілер шөкпе таңба әдісі деп аталады. Шөкпе таңба ғимараттармен бңрге орналасады және оларды бақылау кезінде жекелеген ғимараттардағы шөгудің жоғарылығын көруге болады.

Белгілерді орналасыру жобасы. Деформациялық таңба және геодезиялық белгілердің орналасуы – ғимараттың жекелеген нүктелерінің ығысуын өлшеу жұмыстарының ең негізгі бөлігі болып табылады. Белгілердің дұрыс орналасуы және көлемі, оның ығысуының толықтығы мен ығысуына байланысты. Сондықтан белгілерді орналастыратын жер іргетас орналастыратын маманмен геодезист, гидрогеолог, жобаны жүргізетін мекеменің топтарымен белгіленуі керек. Ығысуларда толығымен анықтау ушін белгілерді орналастыруымен қатар геодезиялық жұмыс жүргізілуі қажет.

Ғимараттарда таңбаларды орналастыру жобасының бір бөлігі геологиялық және гидрогеологиялық жағдай болып табылады. Кірпіштен салынған дуалды тұрғын үйлерде шөгу маркасы 10-15м арақашыктыкта орналастырылады.

Көпкабатты мекемелер мен өнеркәсіпорындарда таңбаларды 100м аралықта орналастырылады. Гидротехникалық ғимараттарда әрбір секцияға үш таңбадан орналастырылады. Ғимаратты салу жобасында таңбаларды салу орныда жобаланады. Әрбір таңба үшін өзіндік номер беріледі.

Жоғары дәлдіктегі бақылау үшін әртүрлі шкалалық таңбалар қолданылады, олар нивелирлеудің дәлдігі үшін де қолданылады. Таңбадағы шкаладан рейкадан санақ алған сияқты санақ алуға болады.

Нысандады орналастыру және насандырдаң деформациясы. Деформация салдары.

Ғимараттардың деформациясы. Деформацияға әсер етуші факторлар.

Левчук Г.П., Новак В.Е., Конусов В.Г. Прикладная геодезия.

Основные .методы и принципы инженерно-геодезических работ. –М.: Недра, 1981

Лебедев Н.Н., Новак В.Е., Левчук Г.П. Практикум по курсу прикладной геодезии. М., Недра, 1978

Ғимараттың деформациясын бақылаудың фотограмметриялық әдісі.

1.Фотограмметриялық түсірілімдер.

2.Фотопландар.
Ұсынылатын әдебиет:

Левчук Г.П., Новак В.Е., Конусов В.Г. Прикладная геодезия.

Основные .методы и принципы инженерно-геодезических работ. –М.: Недра, 1981

Лебедев Н.Н., Новак В.Е., Левчук Г.П. Практикум по курсу прикладной геодезии. М., Недра, 1978

Вертикаль ығысуды бақылау әдісі.Геометриялық, тригонометриялық нивелирлеуді қолданудың ерекшеліктері және дәлдігі.

1.Гидростатикалық нивелирлеу.

2.Гитдродинамикалық нивелирлеу.

3.Ілгетас шөгуін тригонометриялық нивелирлеу арқылы өлшеу.

Левчук Г.П., Новак В.Е., Конусов В.Г. Прикладная геодезия.

Основные .методы и принципы инженерно-геодезических работ. –М.: Недра, 1981

Лебедев Н.Н., Новак В.Е., Левчук Г.П. Практикум по курсу прикладной геодезии. М., Недра, 1978

Микронивелирлеу. Шөгуді бақылауда схеманы қолдану әдісі.Шөгуді бақылау әдісі.

Талдап бөлу тәсілі.

Левчук Г.П., Новак В.Е., Конусов В.Г. Прикладная геодезия.

Основные .методы и принципы инженерно-геодезических работ. –М.: Недра, 1981

Лебедев Н.Н., Новак В.Е., Левчук Г.П. Практикум по курсу прикладной геодезии. М., Недра, 1978

Триангуляция және трилатерация тәсілдерін қолдану ерекшеліктері.

Триангуляция және трилатерация тәсілі.

Левчук Г.П., Новак В.Е., Конусов В.Г. Прикладная геодезия.

Основные .методы и принципы инженерно-геодезических работ. –М.: Недра, 1981

Лебедев Н.Н., Новак В.Е., Левчук Г.П. Практикум по курсу прикладной геодезии. М., Недра, 1978

Өндірісті орналастыру конструкциясы

1.Жобаны геодезиялық дайындау.

2.Ғимарат жобасы.

3.Жобаның аналитикалық есебі.

4.Геодезиялық жұмыстардың өндірістік жобасы.
Ұсынылатын әдебиет:

Левчук Г.П., Новак В.Е., Конусов В.Г. Прикладная геодезия.

Основные .методы и принципы инженерно-геодезических работ. –М.: Недра, 1981

Лебедев Н.Н., Новак В.Е., Левчук Г.П. Практикум по курсу прикладной геодезии. М., Недра, 1978

Створлы өлшеу әдісі. Створдың схемасын құру тәсілі.

Жылжымалы таңба тәсілі.

Дәрістің мазмұны:

Негізгі бөлу жұмыстары.

Левчук Г.П., Новак В.Е., Конусов В.Г. Прикладная геодезия.

Основные .методы и принципы инженерно-геодезических работ. –М.: Недра, 1981

Лебедев Н.Н., Новак В.Е., Левчук Г.П. Практикум по курсу прикладной геодезии. М., Недра, 1978

Ығысуды анықтау дәлдігі. Қисаюды бақылау тәсілі.

1.Негізгі осьтерді бөлу.

2.Іргетас және катловандарды талдап бөлу.

3.Іргетас түсірілімі.

Левчук Г.П., Новак В.Е., Конусов В.Г. Прикладная геодезия.

Основные .методы и принципы инженерно-геодезических работ. –М.: Недра, 1981

Лебедев Н.Н., Новак В.Е., Левчук Г.П. Практикум по курсу прикладной геодезии. М., Недра, 1978

Деформацияны бақылау жобасы. Техникалық жұмыс құрамы.

1.Негізгі осьтерді бөлу.

2.Іргетас және катловандарды талдап бөлу.

3.Іргетас түсірілімі.

Левчук Г.П., Новак В.Е., Конусов В.Г. Прикладная геодезия.

Основные .методы и принципы инженерно-геодезических работ. –М.: Недра, 1981

Лебедев Н.Н., Новак В.Е., Левчук Г.П. Практикум по курсу прикладной геодезии. М., Недра, 1978

№ 12 дәріс

Соңғы-өлшеу аппараттарын орналастыру. Реперлер мен маркалардың конструкциясы.

1.Жерасты құбырларын бөлу.

2. Лазерлі құралдарды қолдану.
Ұсынылатын әдебиет:

Левчук Г.П., Новак В.Е., Конусов В.Г. Прикладная геодезия.

Основные .методы и принципы инженерно-геодезических работ. –М.: Недра, 1981

Лебедев Н.Н., Новак В.Е., Левчук Г.П. Практикум по курсу прикладной геодезии. М., Недра, 1978

№ 13 дәріс

Биіктік және жобалық бағалау бойынша деформацияны бақылау.

Монтаж жумыстарына геодезиялық дайындық.

Левчук Г.П., Новак В.Е., Конусов В.Г. Прикладная геодезия.

Основные .методы и принципы инженерно-геодезических работ. –М.: Недра, 1981

Лебедев Н.Н., Новак В.Е., Левчук Г.П. Практикум по курсу прикладной геодезии. М., Недра, 1978

Инженерлік ғимараттардың деформациясын далалық бақылау.

1.Монтаж жумыстарының дәлдігі және қойылатын талаптар.

2.Технологиялык осьті таңдау.
Ұсынылатын әдебиет:

Левчук Г.П., Новак В.Е., Конусов В.Г. Прикладная геодезия.

Основные .методы и принципы инженерно-геодезических работ. –М.: Недра, 1981

Лебедев Н.Н., Новак В.Е., Левчук Г.П. Практикум по курсу прикладной геодезии. М., Недра, 1978

Геодезиялық өлшеулердің нәтижесін тексеру және өңдеу

Дәрістің мазмұны:

1.Жобаны орналастыру әдісі және конструкциясы.

Левчук Г.П., Новак В.Е., Конусов В.Г. Прикладная геодезия.

Основные .методы и принципы инженерно-геодезических работ. –М.: Недра, 1981

Лебедев Н.Н., Новак В.Е., Левчук Г.П. Практикум по курсу прикладной геодезии. М., Недра, 1978

Ғимараттың деформациясы туралы жалпы түсінік.

Студенттер ғимарат деформациясы туралы түсінікке ие болу.

1. Деформация түрлері.

2. Деформацияға әсер етіші факторлар
№2 Тәжірибелік сабақ

Ғимараттың бөлуінің теориялық негізі

Студенттер ғимарат деформациясы туралы түсінікке ие болу.

1. Бөлу жұмыстары.

2.Бөлу жұмыстарының түрлері.
№3 Тәжірибелік сабақ

Ғимарат жобасы. Жобаның аналитикалық есебі..

Студенттер ғимарат деформациясы туралы түсінікке ие болу.

1. Ғимаратты жобалауға дайындық түрлері.

Геодезиялық жұмыс өндірісінің жобасы.

Студенттер ғимарат деформациясы туралы түсінікке ие болу.

1 Геодезиялық жұмыс алаңының физико-географиялық жағдайын анықтау.

2.Өндірістік түсірім жұмыстарының түрлері.
№5 Тәжірибелік сабақ

Триангуляция жүйесі жобасы және бағалау дәлдігі Триангуляция жүйесі жобасы және бағалау дәлдігі.

Студенттер ғимарат деформациясы туралы түсінікке ие болу.

1 Триангуляция жүйесі.

2.Жобалау және бағалау дәлдігі.
№6 Тәжірибелік сабақ

Лазерлі құралдарды қолдана отырып жерасты коммуникацияларын бөлу жұмыстары.

Студенттер ғимарат деформациясы туралы түсінікке ие болу.

1 Лазерлі құралдар.

2.Коммуникация түралы жалпы түсінік.

№7 Тәжірибелік сабақ

Жер бетіндегі коммуникацияларды бөлу.

Мақсаты:

Студенттер ғимарат деформациясы туралы түсінікке ие болу.

1 Бөлу жұмысы.

2.Коммуникациярды бөлу.
№8 Тәжірибелік сабақ

Полигонометрия жүйесі жобасы және бағалау дәлдігі.

Студенттер ғимарат деформациясы туралы түсінікке ие болу.

1 Полигонометрия туралы жалпы түсінік.

2.Полигонометриялық жоба.
№9 Тәжірибелік сабақ

Ғимарат бикітігін өлшеу.

Студенттер ғимарат деформациясы туралы түсінікке ие болу.

1 Биіктікті өлшеу әдістері.

2.Өлшеу жұмыстарын жүргізу технологиясы.


3. Студенттің өздік жұмысы (тақырыптары)

1.Инженерлік-геодезиялық жұмыстардың ерекшеліктері.

2. Жобалы инженерлі-геодезиялық жүйе. Жүйе дәлдігін есептеу.

3. Бөлу жумыстарының технологиясы.

4. Инженерлі геодезиялық жүйедегі нивелирлеу ерекшеліктері.

5. Ірі масштабты инженерлі геодезиялық түсірілімдер.

6. Жер бетіндегі коммуникацияларды бөлу.

7. Координат жүйесін таңдау.

8. Триангуляция жүйесі жобасы және бағалау дәлдігі.