Грамматикалық талдау Фонетикалық талдау Дауыссыз дыбыстарға талдау жасау Дауыссыздардың дауыс, үннің, салдырдың қатысына қарай жіктелуі. Дауыссыздарды үшке бөлеміз. Үнді дауыссыздар: ____й,л,м,н,ң,р,/у/,
Қатаң дауыссыздар: ___к,қ,п,с,т,ф,х,ц,ч,ш,щ.
Ұяң дауыссыздар: _____б,в,г,ғ,д,ж,з,һ.
Үні басымын-үнді дауыссыздар, тек салдырдан тұратынын -қатаң, үннен гөрі салдыры басымын-ұяң деп жіктеп жүрміз.
Дауысты дыбыстарға талдау жасау Еріннің қатысына қарай: еріндік, езулік;
Ашық дауыстылар: а, ә, е, э Қысаң дауыстылар: ы, і, ұ, ү, и 3. Тілдің қатысына қарай: жуан, жіңішке деп бөледі.
Жуан дауыстылар: а, о, ы, ұ, (и), (у); Жіңішке дауыстылар: ә, ө, ү, і, е, (и), (у) Тіл дыбыстарынан кейінгі сөздің бөлшегі-буын. Сөздің құрамында қанша дауысты болса, сонша буын болатыны белгілі.Сөздерді буынға жіктеуде:
Құрамындағы дауысты және дауыссыз дыбыстардың орын тәртібіне қарай қазіргі қазақ тіліндегі буынның үш түрі: ашық, тұйық, бітеу буын.
Ашық буын –жеке дауыстыдан тұратын немесе дауыссыздан басталып, дауыссызға аяқталатын буын. Мұның дыбыстық құрамы:
1) А: а-та, е-не, ы-дыс 2) ВА: ба-ла-сы. 3) ВВА: ста-нок, ста-қан, пла-кат 4) ВВВА: стра-те-ги-я, стра-тосфера Тұйық буын – соңы дауыссызға аяқталатын буын. Дыбыстық құрамы:
1) АВ: ат, ән-детті, ой-ланды 2) АВВ: ант, ырс-ырс, ұлт. Бітеу буын – дауыссыздан дыбыстан басталып, дауыссызға аяқталатын буын түрі. Дыбыстық құрамы:
1) ВАВ: бас-тар, тас-тай.
