Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| V БӨЛІМ. Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер
болса біздің әдебиеттануда ғылыми мектептердің қалыптасуы туралы пікірлердің айтылуына себепкер бол- ды. Алайда бізде ғылыми мектептер ұғымын саналы түрде демесек те білместікпен немесе пендешілікпен шатастырушылық орын алып отыр. Академик ғалымның жетекшілігі- мен қорғап, ғылыми атақ алғандар- дың барлығы бірдей сол адамның ғылыми мектебінің шәкірттері деп танушылық бар. Шынына келген- де, бұл – қате тұжырым. Себебі ол әлемдік әдебиеттану ғылымында- ғы ғылыми мектептердің қалыптасу үрдісі мен үдерісіне қайшы келеді. Себебі тек белгілі бір ғана бағыт- тағы ғылыми мектеп қалыптастыру үшін көкейкесті және кешенді мақ- сатта ғана зерттелетін проблемалар қамтылуы керек. Яғни, сол ұлттық әдебиеттану үшін ортақ мақсат- мүд дедегі, бір ғана бағыттағы зерт- теулердің кеңдігі, биіктігі, терең- дігі танылатын болса ғана ғылыми мектептің дәрежесіне жете алады. Бұл – ғылыми мектептердің туып- қалыптасуы үшін басты шарт. Ме- рейтойлық баяндамалар мен ма- қа лаларда асыра бағалап, көпірте мақтау ұлттық ғылыми-зерттеушілік ой-пікірдің кеңінен зерттеп бағалаған тұжырымы емес. З. Қабдолов «Арна» (1988) атты еңбегінде проф. Т. Кәкішұлының ғылыми мектебі туралы: «Сынның туу, қалыптасу тарихын зерттеуге Т. Кәкішев өзінің саналы ғұмырын түгел арнап келеді. Сарыла ізденіп, жалпы жұртқа беймәлім көл-көсір көп материалды түп-төркінінен қо- парып, қағып-сілкіп, ақтарып-төң- керіп, екшеп-сұрыптап, даму тари- хына арна болар өзек жасап, оның кемерін кейде сарғыш, кейде көгілдір (кейде лайсаң, кейде таза) толқын- мен толтыруы және сол толқынды көп жағдайда бір өзі білек сыбана жалынан сүйреп, сонау жылап аққан жіңішке бастауынан мынау сарқып құяр кең сағасына қарай жылжытып әкеле жатуы – айтарлықтай үлкен еңбек», – деген сипаттағы алғашқы ойды түйіндей жазған болатын. З. Қабдолов алғашқы екі ғылыми мектептің өкілдері деп елімізге таны- мал біршама әдебиетшілерді атаса, Т. Кәкішевтің ғылыми мектебіне кел- генде ізбасарлары ретінде ешкімді атай қоймаған. Ал бұл турасында Т. Кәкішұлы өзінің «Толғам» (2004) атты кітабында: «Дандай Ысқа- қов «Қазақ сынының ғылыми негіз- дері, Жандос Смағұлов «Қазақ әде- биеттану ғылымының қалыптасу жол дары» деген тақырыпта менің ғы лыми жетекшілігіммен докторлық дис сертациялар қорғаулары, атақты сыншылар жөнінде еңбектер жазы- луы, ізденістер жасалуы ғылыми мектептің іргесін бекіте түсері хақ» деп қарапайым қалпынан таймаған [94, 10]. Сондықтан оны толықтыруға Ре по зи то ри й К ар ГУ |