И. А. Зимняя педагогикалық психология
Оқудың оқу іс-әрекетіне ауысуы
жүктеу/скачать 2.21 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Оқудың оқу іс-әрекетіне ауысуы «Оқу» ҧғымымен қатар отандық психологияда Л.С. Выготский, А.Н. Леонтьев, Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдов, А.К. Маркова), соңынан шет елдік психологияда да (Й. Ломпшер, Й. Лингарт) «оқу әрекеті» ҧғымы жиірек қолданылып жҥр, оның мазмҧнына тек процессуалдылық пен нәтижелілік қана кірмейді, оған қҧрылымдық ҧйымдастыру, және ең бастысы, - оқудың субъекттілігі кіреді. Оқудың оқу әрекеті ретінде анықталуына кӛшу ҥш кезеңді қамтиды (А.К. Маркова, Г.С. Абрамова). Бірінші кезеңде - 50-ші жылдардың аяғында – Д.Б. Эльконин оқу әрекетінің қҧрылысы туралы жалпы гипотеза ҧсынды, баланың психикалық дамуындағы оның маңыздылығы туралы эксперименталдық зерттеулер жҥргізілді. Екінші кезеңде осы әрекеттің ерекшеліктері, оның қҧрылымдық компоненттері зерттелді. Ҥшінші кезеңде – осы әрекет барысында қалыптасқан жаңа психикалық жаңа ойлар, кӛзқарастар зерттелді. Қазіргі уақытта оқудың ерекше формасы ретіндегі оқу әрекеті ҧйымдастырудың (ӛзін - ӛзі ҧйымдастырудың), басқарудың (ӛзін-ӛзі басқарудың), бақылаудың (ӛзін-ӛзі бақылаудың) арнайы объектісі ретінде шығып тҧр. Бҧл дегеніміз «қайтадан жаңғыртушы» әрекет, оның процесінде тек қана адамзаттың жинақтаған білімі мен біліктері 93 қайтадан жаңғыртылып қоймайды, сонымен бірге теоретикалық сана мен ойдың негізінде жатқан тарихи қалыптасқан қабілеттіліктер де (рефлексия, талдау, ой эксперименті) қайтадан жаңғыртылады [63, 133 б.]. (Оқу әрекеті толығырақ IV б. қарастырылады). Қарастырылғандардың барлығы «оқу» ҧғымының ӛзінің мазмҧнының кӛпжақтылығын, ғаламдылығын және әртҥрлі ғылымдар позицияларынан қарастыруда кӛпаспектілігін кӛрсетеді. Осындай жағдай табиғи тҧрғыдан тҥсінікті, себебі оқу субъекті адам болып отыр, әсіресе, осы процеске кіруші проблемалардың (физиологиялық, психикалық, әлеуметтік, педагогикалық және т.б.) кҥрделілігі мен саналуандылығы жағдайында қалыптасушы, дамушы адам - бала жӛнінде айтсақ. Барлық авторлар оқу процесінде субъекттің ӛзінде ӛзгерістер жҥретінін атап ӛтеді - сӛздің ең кең мағынасында, оның дамуы жҥзеге асырылады және оның кӛп жағдайда оқытумен (оның формаларымен, мазмҧнымен, мҧғалім мен оқуды ҧйымдастырушының бастапқы позициясымен ) байланысты екенін атап ӛтеді. Адамның оқу процесінде, нақтырақ айтқанда, оның оқу әрекетінде оқыту мен дамыту ӛзара қалай байланысты? жүктеу/скачать 2.21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|