«интернетте программалау»

«ИНТЕРНЕТТЕ ПРОГРАММАЛАУ»

пәнінен оқу-әдістемелік кешен

оқу-әдістемелік материалдар

1. Глоссарий

3. Практикалық және лабораториялық сабақтар

4. Оқытылушының өздік жұмысы

1. глоссарий

1.1. Деректер базасы (ДБ) – бұл қандайда бір пәндік облысқа жататын құрылымдық деректердің аталынған жиынтығы.

1.2. Деректер базасын басқару жүйесі (ДББЖ) – бұл деректер базасын құру үшін, оларды актуалды жағдайда қолдау мен қажетті ақпаратты іздеуді ұйымдастыру үшін қажет программалық және тілдік әдістер кешені.

1.3. Өріс – ақпараттық бөлінбейтін өлшемі – реквизиттерге сәйкес келетін деректерді логикалық ұйымдастырудың элементарлық бірлігі.

1.4. Жазба - өрістердің логикалық байланысқан жиынтығы. Жазбаның көшірмесі – оның өрістерінің нақты мәндері құрамына кіретін жазбаларды жеке өңдеу.

1.5. Файл (кесте) – бір құрылымның жазбалар көшірмесінің жиынтығы.

1.6. Деректер моделі – деректер құрылымы мен оларды өңдеу операциялары жиынтығы.

1.7. Торап – қандайда бір объектіні сипаттайтын деректер атрибуттарынының жиынтығы.

1.8. Концепция жалпы мағынада процестер мен құбылыстарды зерттеудің қандай да бір жүйесін көрсетеді. Концепцияның құрама бөліктеріне принциптер мен әдістемелер жиынтығы жатады.

1.9. Әдістеме –мәселелерді шешу әдістерінің жиынтығы.

1.10. Принцип – бұл ереже. Принциптер жиі шексіздіктер мен талаптар түрінде көрсетіледі.

2. Дәрістер

1. 
   Пәннің зерттейтін объектісі және құрылымы.
   
2. 
   Ақпаратты өңдейтін және беретін WEB-технологиялар туралы түсінік.
   
3. 
   WEB-технологияларының дамуының тарихи мәліметі.
   
4. 
   WEB-қосымшаларының типтеріне шолу.
   

Компьютерлердің біріндегі мәліметті екіншісіне беру керек болғанда желілік технология өте қажет. Желілік технологиялар қаржы мен уақытты үнемдеуге өте үлкен мүмкіндіктер береді. Сондықтан компьютерлік желілерді пайдалану туралы қысқаша мағлұмат берейік.

Жергілікті желілер – бір-бірімен қатар орналасқан компьютерді біріктіретін жүйелер. Мұндайда компьютерлерді байланыстыру осы мекеменің өздеріне бөлінген байланыс каналдары арқылы жүргізіледі. Ал компьютерлік ауқымды желіге келетін болсақ, онда олардың ара қашықтығына ешбір шек қойылмайды. Әр түрлі мемлекеттердегі, әр құрылықтарда орналасқан компьютерлерді бір-бірімен байланыстыратын ауқымды желілер бар. Мұндай байланыстыру желісін шағын не орташа фирмалар жасай алмайды. Ауқымды желі құру үшін көптеген телефон каналдары, жер серіктері арқылы байланысу мүмкіндіктері қажет.

Жергілікті желілерде компьютерлер арасында ақпаратты жеткізу жылдамдығы өте жоғары болады, олар секундына 10, 100 мегабитке де жетеді.

Ауқымды және жергілікті желілердің қолдану мақсаттары әртүрлі, бұл екеуі де компьютерлік технологияның зор жетістіктері қатарына жатады.

Компьютерді желіге қосу арнаулы желі адаптері арқылы орындалады. Желі адаптері бөлек сатылады, бірақ кейде компьютер құрамында болуы да мүмкін.

Көптеген фирмалар шығарып жатқан желі адаптерлерінің толып жатқан түрлері бар. Желі адаптерлері қызмет істеу топологиясына қарай екі топқа бөлінеді. Қарапайым жергілікті желіде шиналық немесе жұлдыз тәрізді топология болады. Шоғырланған сымдар арқылы байланысатын шиналық топологияның негізгі кемшілігі – кабель үзілсе, желі түгелдей жұмыс істемей қалады. Ал, жұлдыз тәрізді топологияда әрбір компьютер өз кабелімен жеке қоректену блогы бар таратқыш құрылғыға (ол да компьютер) жалғанады. Мұнда бір кабель үзілгенмен, тек бір жұмыс станциясы ғана істен шығады да, желі қалған станциялармен жұмыс істей береді. Шиналық топологияға қарағанда, мұндағы зиян әлденеше рет төмен болады.

Желілер топологиясының бұдан да күрделі варианттары бола береді. Мысалы, желі бірнеше шиналық топология сегменттерінен және бірнеше жұлдыз тәрізді тармақтардан құрылуы мүмкін.

Соңғы кездерде бір ғимаратқа орналасқан жергілікті радиоторапты желілер кең тарап келеді. Мұның артықшылығы – біріншіден, жалпы көрсеткіштері ойдағыдай болғанмен бағасы онша қымбат емес, екіншіден, жұмыс істеп тұрған кабельдік желілермен оңай байланысады.

Радиоторапты желілердің негізгі кемшілігі – олардағы ақпаратты жеткізу жылдамдығының өте төмен деңгейде болуы, ол 10 Мбит/сек мөлшерінен аса алмай келеді.

Қайтсе де, объективті және субъективті шараларды салыстырса, болашақ осы жергілікті радиоторапты желілерді немесе кабельдік желілерге Қосымша радиожелілерді кеңінен пайдалануға әкелетіні байқалады.

Объективті себептердің бірсыпырасын айтар болсақ, олар:

• 
  радиожеліні іске қосуға кететін қаражат осы тәрізді кабельдік жергілікті желіні іске қосудан арзан;
  
• 
  ескі ғимараттарда олардың қабырғаларын тесіп , кабель жүргізу істерін ұйымдастыру оңай шаруа емес;
  

• 
  кабель жүргізуге мүмкіндік жоқ, ал жергілікті желіні кеңейту керек.
  

• 
  кабельдік желіге қарағанда қайта құру оңай іске асады,
  

• 
  жергілікті радиожеліге уақытша және жылдам қосылуға тиіс жек пайдаланылатын органайзерлер мен ноутбуктерді қосу ыңғайлы. Оның үстіне, мұндай адамдар немесе олардың қосылу нүктелері байланыс жетер аймақта басқалармен кез келген мәлімет алмаса алады.
  

Біріншісі-арнаулы файл-серверлер бөлініп берілген желілер, бұлардың құрамындағы бір немесе бірнеше компьютерлерде арнаулы желілік операциалық жүйе іске қосылады. Олардың негізгі қызметі- әрбір жеке компьютер иесіне желі ресурстарын пайдалануды қамтамасыз ету, бірінші кезекте , серверлік дискілерді және желі принтерлерін бөліп беріп отырады.

Екінші топ –бір рангілік желілер. Мұнда файл –сервер немесе баспа сервері ретінде пайдаланылатын жеке компьютер болмайды.
Дәріс №2. Web-программалау принциптері

Дәріс жоспары

1. 
   Статикалық Web-беттер. Серверлік Web-беттер
   
2. 
   Серверлік бағдарламалар құру технологиялары
   

Компьютерді желіге қосу арнаулы желі адаптері арқылы орындалады. Желі адаптері бөлек сатылады, бірақ кейде компьютер құрамында болуы да мүмкін.

Көптеген фирмалар шығарып жатқан желі адаптерлерінің толып жатқан түрлері бар. Желі адаптерлері қызмет істеу топологиясына қарай екі топқа бөлінеді. Қарапайым жергілікті желіде шиналық немесе жұлдыз тәрізді топология болады. Шоғырланған сымдар арқылы байланысатын шиналық топологияның негізгі кемшілігі – кабель үзілсе, желі түгелдей жұмыс істемей қалады. Ал, жұлдыз тәрізді топологияда әрбір компьютер өз кабелімен жеке қоректену блогы бар таратқыш құрылғыға (ол да компьютер) жалғанады. Мұнда бір кабель үзілгенмен, тек бір жұмыс станциясы ғана істен шығады да, желі қалған станциялармен жұмыс істей береді. Шиналық топологияға қарағанда, мұндағы зиян әлденеше рет төмен болады.

Желілер топологиясының бұдан да күрделі варианттары бола береді. Мысалы, желі бірнеше шиналық топология сегменттерінен және бірнеше жұлдыз тәрізді тармақтардан құрылуы мүмкін.

Соңғы кездерде бір ғимаратқа орналасқан жергілікті радиоторапты желілер кең тарап келеді. Мұның артықшылығы – біріншіден, жалпы көрсеткіштері ойдағыдай болғанмен бағасы онша қымбат емес, екіншіден, жұмыс істеп тұрған кабельдік желілермен оңай байланысады.

Радиоторапты желілердің негізгі кемшілігі – олардағы ақпаратты жеткізу жылдамдығының өте төмен деңгейде болуы, ол 10 Мбит/сек мөлшерінен аса алмай келеді.

Қайтсе де, объективті және субъективті шараларды салыстырса, болашақ осы жергілікті радиоторапты желілерді немесе кабельдік желілерге Қосымша радиожелілерді кеңінен пайдалануға әкелетіні байқалады.

Объективті себептердің бірсыпырасын айтар болсақ, олар:

• 
  радиожеліні іске қосуға кететін қаражат осы тәрізді кабельдік жергілікті желіні іске қосудан арзан;
  
• 
  ескі ғимараттарда олардың қабырғаларын тесіп , кабель жүргізу істерін ұйымдастыру оңай шаруа емес;
  

• 
  кабель жүргізуге мүмкіндік жоқ, ал жергілікті желіні кеңейту керек.
  

• 
  кабельдік желіге қарағанда қайта құру оңай іске асады,
  

• 
  жергілікті радиожеліге уақытша және жылдам қосылуға тиіс жек пайдаланылатын органайзерлер мен ноутбуктерді қосу ыңғайлы. Оның үстіне, мұндай адамдар немесе олардың қосылу нүктелері байланыс жетер аймақта басқалармен кез келген мәлімет алмаса алады.
  

Біріншісі-арнаулы файл-серверлер бөлініп берілген желілер, бұлардың құрамындағы бір немесе бірнеше компьютерлерде арнаулы желілік операциалық жүйе іске қосылады. Олардың негізгі қызметі- әрбір жеке компьютер иесіне желі ресурстарын пайдалануды қамтамасыз ету, бірінші кезекте , серверлік дискілерді және желі принтерлерін бөліп беріп отырады.

Екінші топ –бір рангілік желілер. Мұнда файл –сервер немесе баспа сервері ретінде пайдаланылатын жеке компьютер болмайды.
Дәріс №3. PHP-ға кіріспе. IDE, веб-сервер, МББЖ таңдау

Дәріс жоспары

1. 
   РНР артықшылықтары
   
2. 
   IDE таңдау
   
3. 
   Web-сервер таңдау
   
4. 
   МҚБЖ таңдау
   

1. 
   РНР тілін талдаудан бұрын Интернет жұмысының жалпы принциптерін және терминологиясын анықтап алған жөн. Желі және сайттар жұмысының принциптерінен бастайық.
   

10.10.250.4

Жиі кіретін сайттардың ІР-адрестерін еске сақтау өте қиын. Сондықтан желіде ІР-адрестерді сақтайтын DNS(Domain Name Resolution) арнайы серверлер болады. Солар арқылы қолданушы браузерде тек беттің атауын жазып, керекті бетке өтеді.

Беттің атын енгізгенен кейін, веб-сервер сол сұранысты өңдейді, содан браузерге керекті бет қосылады.

Барлық әрекеттерді 2-ге бөлуге: клиент жасайтын(клиентский код немесе front-end) және сервер жасайтын(серверный код немесе back-end) әрекет.

Қажеттіліктерге байланысты сайттарды құрудың тілдерініңі көптеген түрлері болады: РНР, JavaScript, CSS, FlashPerl, Python, Ruby және т.б. Бұл тілдердің әрбіреінің артықшылықтары және кемшіліктері болады.

2. 
   РНР артықшылықтары
   

-Құру жылдамдығы. РНР-да күрделі сайттарды да аз уақытта жасауға болады.

-Библиотекалар көптігі. Дайын көптеген библиоткелар классы бар.

-Қолдау. Интернеттегі кез-келген сервер РНР-ны қолдайды

-Қауіпсіздігі. Қорғалған сайттар жасау мүмкіндігі

Кемшіліктері:жүйелік функцияларға қол жеткізу қолайсыз, т.б. Бірақ бастаушы программистке РНР ең дұрыс шешім.

3. 
   IDE таңдау
   

РНР скрипттік тілдер тобына жатады, яғни РНР командалары бар файл серверде тексттік файл түрінде сақталады, ал арнайы интерпретатор программасы оны әрбір шақырған кезде өңдеп отырады. Мұның артықшылығы: кез-келген уақытта тексттік файлды ашып, оны түзетуге болады.

4. 
   Web-серверді таңдау
   

Internet Information Server(IIS) – Windows-қа тез интерпретацияланады, бірақ тек Windows Server-де ғана жұмыс істейді.

Apache- бүкіл әлемге тараған ашық кодты веб-сервер. Ол кез-келген ОЖ-ге қойылады, библиоткелар саны көп, алғашқы орнату қарапайымдығы. Apache Denwer пакетінде болады. Denwer-ді орнатқанда ол автоматты түрде өзі орнатады.

5. 
   МҚБЖ таңдау
   

Компьютерді желіге қосу арнаулы желі адаптері арқылы орындалады. Желі адаптері бөлек сатылады, бірақ кейде компьютер құрамында болуы да мүмкін.

Көптеген фирмалар шығарып жатқан желі адаптерлерінің толып жатқан түрлері бар. Желі адаптерлері қызмет істеу топологиясына қарай екі топқа бөлінеді. Қарапайым жергілікті желіде шиналық немесе жұлдыз тәрізді топология болады. Шоғырланған сымдар арқылы байланысатын шиналық топологияның негізгі кемшілігі – кабель үзілсе, желі түгелдей жұмыс істемей қалады. Ал, жұлдыз тәрізді топологияда әрбір компьютер өз кабелімен жеке қоректену блогы бар таратқыш құрылғыға (ол да компьютер) жалғанады. Мұнда бір кабель үзілгенмен, тек бір жұмыс станциясы ғана істен шығады да, желі қалған станциялармен жұмыс істей береді. Шиналық топологияға қарағанда, мұндағы зиян әлденеше рет төмен болады.

Желілер топологиясының бұдан да күрделі варианттары бола береді. Мысалы, желі бірнеше шиналық топология сегменттерінен және бірнеше жұлдыз тәрізді тармақтардан құрылуы мүмкін.

Соңғы кездерде бір ғимаратқа орналасқан жергілікті радиоторапты желілер кең тарап келеді. Мұның артықшылығы – біріншіден, жалпы көрсеткіштері ойдағыдай болғанмен бағасы онша қымбат емес, екіншіден, жұмыс істеп тұрған кабельдік желілермен оңай байланысады.

Радиоторапты желілердің негізгі кемшілігі – олардағы ақпаратты жеткізу жылдамдығының өте төмен деңгейде болуы, ол 10 Мбит/сек мөлшерінен аса алмай келеді.

Қайтсе де, объективті және субъективті шараларды салыстырса, болашақ осы жергілікті радиоторапты желілерді немесе кабельдік желілерге Қосымша радиожелілерді кеңінен пайдалануға әкелетіні байқалады.

Объективті себептердің бірсыпырасын айтар болсақ, олар:

• 
  радиожеліні іске қосуға кететін қаражат осы тәрізді кабельдік жергілікті желіні іске қосудан арзан;
  
• 
  ескі ғимараттарда олардың қабырғаларын тесіп , кабель жүргізу істерін ұйымдастыру оңай шаруа емес;
  

• 
  кабель жүргізуге мүмкіндік жоқ, ал жергілікті желіні кеңейту керек.
  

• 
  кабельдік желіге қарағанда қайта құру оңай іске асады,
  

• 
  жергілікті радиожеліге уақытша және жылдам қосылуға тиіс жек пайдаланылатын органайзерлер мен ноутбуктерді қосу ыңғайлы. Оның үстіне, мұндай адамдар немесе олардың қосылу нүктелері байланыс жетер аймақта басқалармен кез келген мәлімет алмаса алады.
  

Біріншісі-арнаулы файл-серверлер бөлініп берілген желілер, бұлардың құрамындағы бір немесе бірнеше компьютерлерде арнаулы желілік операциалық жүйе іске қосылады. Олардың негізгі қызметі- әрбір жеке компьютер иесіне желі ресурстарын пайдалануды қамтамасыз ету, бірінші кезекте , серверлік дискілерді және желі принтерлерін бөліп беріп отырады.

Екінші топ –бір рангілік желілер. Мұнда файл –сервер немесе баспа сервері ретінде пайдаланылатын жеке компьютер болмайды.
Дәріс №5. РНР басқару конструкциялары

Дәріс жоспары

Дәрістің қысқаша мазмұны

Компьютерді желіге қосу арнаулы желі адаптері арқылы орындалады. Желі адаптері бөлек сатылады, бірақ кейде компьютер құрамында болуы да мүмкін.

Көптеген фирмалар шығарып жатқан желі адаптерлерінің толып жатқан түрлері бар. Желі адаптерлері қызмет істеу топологиясына қарай екі топқа бөлінеді. Қарапайым жергілікті желіде шиналық немесе жұлдыз тәрізді топология болады. Шоғырланған сымдар арқылы байланысатын шиналық топологияның негізгі кемшілігі – кабель үзілсе, желі түгелдей жұмыс істемей қалады. Ал, жұлдыз тәрізді топологияда әрбір компьютер өз кабелімен жеке қоректену блогы бар таратқыш құрылғыға (ол да компьютер) жалғанады. Мұнда бір кабель үзілгенмен, тек бір жұмыс станциясы ғана істен шығады да, желі қалған станциялармен жұмыс істей береді. Шиналық топологияға қарағанда, мұндағы зиян әлденеше рет төмен болады.

Желілер топологиясының бұдан да күрделі варианттары бола береді. Мысалы, желі бірнеше шиналық топология сегменттерінен және бірнеше жұлдыз тәрізді тармақтардан құрылуы мүмкін.

Соңғы кездерде бір ғимаратқа орналасқан жергілікті радиоторапты желілер кең тарап келеді. Мұның артықшылығы – біріншіден, жалпы көрсеткіштері ойдағыдай болғанмен бағасы онша қымбат емес, екіншіден, жұмыс істеп тұрған кабельдік желілермен оңай байланысады.

Радиоторапты желілердің негізгі кемшілігі – олардағы ақпаратты жеткізу жылдамдығының өте төмен деңгейде болуы, ол 10 Мбит/сек мөлшерінен аса алмай келеді.

Қайтсе де, объективті және субъективті шараларды салыстырса, болашақ осы жергілікті радиоторапты желілерді немесе кабельдік желілерге Қосымша радиожелілерді кеңінен пайдалануға әкелетіні байқалады.

Объективті себептердің бірсыпырасын айтар болсақ, олар:

• 
  радиожеліні іске қосуға кететін қаражат осы тәрізді кабельдік жергілікті желіні іске қосудан арзан;
  
• 
  ескі ғимараттарда олардың қабырғаларын тесіп , кабель жүргізу істерін ұйымдастыру оңай шаруа емес;
  

• 
  кабель жүргізуге мүмкіндік жоқ, ал жергілікті желіні кеңейту керек.
  

• 
  кабельдік желіге қарағанда қайта құру оңай іске асады,
  

• 
  жергілікті радиожеліге уақытша және жылдам қосылуға тиіс жек пайдаланылатын органайзерлер мен ноутбуктерді қосу ыңғайлы. Оның үстіне, мұндай адамдар немесе олардың қосылу нүктелері байланыс жетер аймақта басқалармен кез келген мәлімет алмаса алады.
  

Біріншісі-арнаулы файл-серверлер бөлініп берілген желілер, бұлардың құрамындағы бір немесе бірнеше компьютерлерде арнаулы желілік операциалық жүйе іске қосылады. Олардың негізгі қызметі- әрбір жеке компьютер иесіне желі ресурстарын пайдалануды қамтамасыз ету, бірінші кезекте , серверлік дискілерді және желі принтерлерін бөліп беріп отырады.

Екінші топ –бір рангілік желілер. Мұнда файл –сервер немесе баспа сервері ретінде пайдаланылатын жеке компьютер болмайды.

Дәріс №6. РНР мәліметтер массивімен жұмыс

Дәріс жоспары

Дәрістің қысқаша мазмұны