–ТАРАУ АФРИКАНЫҢ ТӘУЕЛСІЗ МЕМЛЕКЕТТЕРІ

1945 жылдың қарсаңында Африканың төрт мемлекеті тәуелсіздігін алды. Олар: Египет, Эфиопия, Либерия және Оңтүстік Африка бірлестігі. Африканың қалған территориясы Еуропа елдерінің арасында өзара бөлісмке түскен еді. Территориясы жағынан ең үлкен отарларды иеленген, ол: Франция, Англия, Бельгия, Португалия. Сонымен қоса Италия мен Испанияның да Африка жерінде отарлары болды.

Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде Англия, Франция, Бельгия, Оңтүстік Африка бірлестігінен 1 млн. астам адам қатысты, ал 2 млн. адам тыл жұмыстарына алынған еді. 1944 – 1945 жылдары көптеген отарлардың ішінде Ұлттық партиялар және ұйымдар, кәсіподақтар құрыла бастаған болатын. Әрине, олардың көпшілігі ескі саяси көзқараспен жасалған болатын.

Соғыстан кейін 1945 жылы Манчестрде Панафрикандық конгресс өткен болатын. Бұл конгресте Афириканың тәуелсіздігі жайлы мәселелер қарастырылды. Квома Икрума халыққа яғни отарларға «Тәуелсіздікті алуға» деген ұранымен жолдау жасаған еді. Ендігі бір құжаттарда Уилиям Дюбуа Еуропалық державаларына жазған хатында: «Өзінің африкандық отарларына тәуелсіздікті беруді» талап еткен. БҰҰ–ға жолданған резолю циясыда қабылданған болатын, бұл резолюциясында ол Африканы отаршылдықтан айыруды сұраған болатын. Державалар отарларда жүргіз іп, мемлекет басына жергілікті халықты қоюға уәде берген болатын. 1946 жылы Францияда конституция қабылданды. Бұл конституция бойынша отарлы елдерінің халқының азаматтық құқықтары болды. Барлық отарлар да территориялық ассамблеялар сайланатын болды, сонымен қоса парламент өкілдеріне де сайланатын болды.

Басқа ірі державаларда яғни Англияда өздерінің отарларымен екі жақты келісімге келіп отырды, кейбіреулеріне өзін өзі билеу құқығына ие болды. 1945 жылдан кейін панафриканизм құлдырай бастады. Келесі конгресс тек 1974 жылы болды. 1940 жылы Африкада бірнеше отарлардың саяси бірігуі байқала бастады. Осының нәтижесінде Африкада демократия лық бірлестік пайда болды. Нигерия мен Камерунның ұлттық кеңесі–Англияның үлкен отарлық иеліктерін біріктірді.

1947 жылы тамыз айында Африканың деклонизациялануына хи саясаты, яғни зорлыққа қарсы күрес формасы Африкадағы ұлттық қозғалыстың өкілдеріне үлкен әсерін тигізді. Бұл оларды әсерлі талаптарды қоюына түрткі болды. Жоғарыда айтылғандардың барлығын қорытын дылай келе Африканың отарлық құлдырауына түрткі болған мынандай факторлардан анықтауға болады.

1. 
   Отарларды ұлтшылдықтың өсуі мынандай қозғалыстардан көрініс тапты, шерулер, манифистер, әр – түрлі жағдайларда халықтың қарсы шығуы, прессалардағы агетациялық ұйымдар.
   
2. 
   Ұлттық элиталардың пайда болуы билікке жармасқан. Мұнда сөз тек ұлттық көшбасшылар жайлы ғана емес К.Нкрума, С.Туре, Д.Кениата, Х.Банда жайлы. Жүздеген – мыңдаған жақсы білім алған африкандықтар қауым арасында беделді орынға ие болуды талап етті.
   
3. 
   Метрополиялар үшін отарларға жұмсайтын қаржы күрт өсе түсті және оларды басқару қиынға соқты.
   
4. 
   Соғыстан кейін еуропалық елдердің көбінде солшыл саяси күштер пайда болды, олар отаршылдықтың әдістерін керек емес деп таныды. 1945 жылы құрылған БҰҰ отарларлардың жағдайларын қарастыруды өз қолына алды.
   
5. 
   Ұлы державалар арасындағы халықаралық қарсылықтар африкан дықтарға тиімді еді. Олар Кеңес одағы мен оның бірлестіктерінің көмектеріне сүйене алатын болды. Шығыс блок Батысқа қарсылықтар көрсете бастады.