Ислам тарихи вә он дөрд мәсумларын (Ә) ҺӘЈаты тәҺгигат групу бисмиллаһир-рәһманир-рәһим
жүктеу/скачать 0.78 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- АШАҒЫДАКЫ СУАЛЛАРА ҸАВАБ ВЕРИН
- ДОГГУЗУНҸУ МӘ`СУМ ИМАМ МУСЕЈИ КАЗИМ ӘЛЕЈҺИССАЛАМ
- ИМАМЫН ӘХЛАГИ ХҮСУСИЈЈӘТЛӘРИ
- ИМАМЫН БАҒДАДА ОЛАН ИЛК ҺИҸРӘТИ
- ҺАРУНУН ӘЛИ (Ә) ХАНӘДАНЫНА ГАРШЫ ЕТДИЈИ ӘЗИЈЈӘТЛӘР
- ҺАРУНУН ИМАМА ВЕРДИЈИ СУАЛЛАР ВӘ АЛДЫҒЫ ҸАВАБЛАР
- ИМАМЫН ГОҺУМЛАРЫНДАН БИРИНИН ХӘЈАНӘТИ
- ИАМЫН ЗИНДАНДАКЫ МҮГАВИМӘТИ
- ЗИНДАНЛАРЫН АРДЫҸЫЛ ОЛАРАГ ДӘЈИШДИРИЛМӘСИ
ИМАМЫН ШӘХСИЈЈӘТИАды: Ҹә`фәр Ләгәби: Садиг Күнјәси: Әбу Абдуллаһ Атасы: Һәзрәт Мәһәммәд Багир (ә) Тәвәллүд тарихи: Һиҹри 80-ҹы ил Имамлыг мүддәти: 31 ил Өмрү: 68 ил Шәһадәт олдуғу тарих: Һиҹри 148-ҹи илдә Аббаси хәлифәси Мәнсурун әмри илә зәһәрләнәрәк шәһид олду. Мәзары: Мәдинәдә Бәги гәбристанлығы. АШАҒЫДАКЫ СУАЛЛАРА ҸАВАБ ВЕРИН1. Имам Сәҹҹад (ә) шәһид оланда Имам Садиг әлејһиссаламын нечә јашы вар иди? 2. Нәјә ҝөрә Имам Садиг әлејһиссалам баһалы палтар ҝејинирди? 3. Нә үчүн Имам Садиг әлејһиссалам да башга адамлар кими ишләјирди? 4. Һәзрәт бу барәдә она е`тираз едәнләрә нә дејирди? 5. Имам пинәчиләр базарында өз көһнә досту илә олан достлуғуну нијә позду? 6. Нијә евиндәки буғданы сатмағы хидмәтчисинә әмр етди? 7. Һәзрәт Мәдинәдә ислами университети гурду? 8. Шиә мәзһәби нијә Ҹә`фәри мәзһәби адланыр? 9. Һансы Аббаси хәлифәси дөврүндә имамын әсһабла олан әлагәси чәтинләшди?
ТӘВӘЛЛҮДҮИмам Мусеји Казим әлејһиссалам 128-ҹи Һиҹри-гәмәри илинин Сәфәр ајынын једдиси, базар ҝүнү Мәккә илә Мәдинә арасында јерләшән Әбва адлы јердә Һәмидә адлы бир ханымдан дүнјаја ҝәлди вә 21 јашында икән имамлыға чатды. Бу барәдә Әбубәсир белә демишдир: Имам Ҹә`фәр Садиг (ә) илә бирликдә һәҹҹә ҝедирдик ки, Әбваја чатдыг. Сәһәр јемәјимизи једикдән сонра имама хәбәр вердиләр ки, Аллаһ сизә бир оғлан ушағы әта етмишдир. Һәзрәт севинҹәк галхыб ханымы Һәмидәнин јанына ҝетди. Бир аздан сонра ҝүлә-ҝүлә гајыдан имам бизә белә бујурду: «Аллаһ мәнә ән јахшы һәдијјәси олан бир ушағы әта едибдир. Анасы дејир ки, ушаг дүнјаја ҝәләндә башыны сәҹдәјә гојуб Аллаһа шүкр едибдир ки, бу да онун имамлығынын нишанәсидир. Һәзрәт (ә) Мәдинәјә гајытдыгдан сонра үч ҝүн еһсан верәрәк бүтүн јохсуллары еһсан мәҹлисинә дә`вәт етди. Јә`губ Сәрраҹ дејир: Мәдинәдә имам Садигин јанына ҝетдим. Ону оғлу Имам Мусеји Казим әлејһиссаламын бешијинин јанында әјләшән ҝөрдүм. Һәзрәтә салам вердим. Ҝүләрүзлә ҹавабымы вериб бујурду: «Мәндән сонракы имамын јанына ҝәл вә она да салам вер». Јахынлашыб салам вердим, ушаг сәлис диллә ҹавабымы вериб бујурду: «Аллаһ сәнә бир гыз вериб, амма она јахшы ад гојмамысан, ҝет онун адыны дәјиш.» О һәзрәт атасы имам Садиг әлејһиссаламын сајәсиндә тәрбијә алараг дини мәсәләләри о һәзрәтдән дәриндән өјрәнмишди вә һәтта имам Садиг (ә) гадынлара дини мәсәләләри ондан сорушмаларыны әмр едәрди. Имамын һәјатыны ики һиссәјә ајырмаг олар: 1. Имамәтдән габаг Мәдинәдә атасынын хидмәтиндә олдуғу дөвр (20 ил); 2. Мүбаризә, зиндан вә сүрҝүндә кечирдији имамлыг дөврү.
Имамын достларында бири о һәзрәтин сәбр вә дөзүмү барәдә белә демишдир: Һәзрәт һәмишә өз нүмунәви әхлагы илә дүшмәни утандырарды. Мәдинәдә бир киши вар иди ки, һәр вахт имамы ҝөрәндә габағыны кәсиб ону сөјәрди. Бир ҝүн имамын достлары «иҹазә вер ону тәнбеһ едәк» - сөјләдикдә имам (ә) бујурду: «Онунла ишиниз олмасын вә она тохунмајын». Артыг бу сөһбәтдән бир нечә ҝүн кечмишди, лакин һәмин кишидән бир хәбәр чыхмады. Имам (ә) онун һалыны сорушдугда, дедиләр: Мәдинә әтрафындакы тарласына ҝедиб. Буну ешитҹәк имам (ә) да һәмин тарлаја ҝетди. Һәмин киши имамы ҝөрән кими узагдан сәсләниб деди: Мәним тарлама ҝирмә. Мән сәни вә сәнин ата-бабаны өзүмә дүшмән сајырам. Имам (ә) она јахынлашыб салам верди, кефини сорушдугдан сонра меһрибанлыгла она белә бујурду: «Бу тарлаја нә гәдәр хәрҹләмисән?» Киши деди: Јүз динар. Имам сорушду: «Нә гәдәр ҝәлирин олаҹағына үмид едирсән?» Киши деди: Ики јүз динар. Һәзрәт ичиндә үч јүз динар олан бир кисәни чыхардыб она вердикдән сонра бујурду: «Бу пулу ал, тарлан да өзүнә галсын». Илләр боју һәзрәти тәһгир едән киши белә бир шеји ҝөзләмирди. Елә буна ҝөрә дә утаныб имамын әлиндән өпдү вә ондан үзр истәди. Имам Мәдинәјә гајытдыгдан сонра «Шәри өзүнүздән белә узаглашдырын» - дејә бујурду. Елә буна ҝөрә дә имама Казим - гәзәбләндији заман нараһатчылығыны бүрузә вермәјән - ләгәби верилмишдир. О һәзрәт (ә) бүтүн пислик вә јаманлыгларын гаршысында јахшылыг едәрәк дүшмәнләрини утандырарды. Имам өз гоһумларына мәһәббәт бәсләјәр вә белә бујурарды: Гоһумларын арасында нә гәдәр дүшмәнчилик олса, әҝәр бир-бирләри илә гаршылашдыглары заман әл вериб ҝөрүшсәләр, дүшмәнчиликләри арадан галхар вә һамысы севинҹ вә шадлыг һисси кечирәр. ИМАМЫН СӘХАВӘТИИмам Мусеји Казим әлејһиссалам халг арасында өз әлиачыглыг вә сәхавәти илә мәшһур иди. Белә ки, бир дәфәјә мин нәфәр гулу азад етдирмиш вә дар ҝүндә онлара әл тутараг онларын борҹуну өдәјирди. Ибни Шәһрашуб белә нәгл едир: Бир ҝүн Мәнсур Имам Мусеји Казим әлејһиссаламы сараја чағыртдырыб әмр етди ки, Новруз ҝүнү орада отуруб ҝәтирилән һәдијјәләри тәһвил алсын. Имам бу ишә һәвәси олмаса да, чарәсиз галыб гәбул етди. Рәсми салам мәрасиминдә иштирак едән бөјүкләр вә задәҝанлар Мәнсурун әмри илә һәдијјәләри о һәзрәтә тәһвил верирдиләр. Бир нәфәр дә Мәнсурун тәрәфиндән орада дуруб ҝәтирилән һәдијјәләри сијаһыја алырды. Ахырда бир гоҹа киши ҝәлиб деди: Еј Пејғәмбәр өвлады! Мәним дүнја малындан һәдијјә етмәк үчүн һеч бир шејим јохдур. Амма бабан Һүсејн әлејһиссаламын мүсибәтинә даир бир ше`р јазыб сәнә һәдијјә ҝәтирмишәм. Гоҹа киши јаздығы ше`ри охуду, онун бу ше`ри имама чох тә`сир етди. Һәзрәт (ә) Мәнсурун мә`муруна әмр етди ки, ҝет Мәнсурдан соруш ҝөр бу һәдијјәләрлә нә едәҹәк? Мә`мур ҝедиб гајытдыгда имама деди: Әмир дејир ки, һәдијјәләрин һамысыны сизә бағышладым, истәдијиниз адама верә биләрсиниз. Һәзрәт (ә) јохсул гоҹа кишијә тәрәф дөнүб бујурду: «Бабам Һүсејнин мүсибәтләринә даир јаздығын ше`рә ҝөрә бу һәдијјәләрин һамысыны сәнә бағышлајырам ки, јохсуллугдан гуртарасан». ИМАМЫН СӘ`ЈИО һәзрәт (ә) һәмишә өз хүсуси тарласында мәишәтини тә`мин етмәк үчүн чалышарды, бә`зән дә чох ишләмәкдән бүтүн бәдәнини тәр басырды. Бир ҝүн әсһабындан олан Әли Бәта`ини ону ҝөрмәк үчүн һәзрәтин тарласына ҝәлди вә имамын чох ишләмәкдән тәрләдијини вә јорулдуғуну ҝөрдүкдә «гурбанын олум, нијә бу иши башга адамлара ҝөрдүрмүрсән?» - дејә сорушду. Имам (ә) бујурду: «Нијә башгаларына ҝөрдүрүм. Һалбуки мәндән даһа јахшы адамлар һәмишә белә ишләрлә мәшғул олублар». Бәта`ини сорушду: Кимләр? Имам (ә) бујурду: «Аллаһын Пејғәмбәри, Әмирәл-мө`минин вә бүтүн ата-бабаларым. Ишләјиб чалышмаг Аллаһын пејғәмбәрләри илә вәсиләринин үсулудур вә Онун ләјагәтли бәндәләри һәмишә өз ҝүзәранларыны тә`мин етмәк үчүн ишләјибләр». ИМАМЫН ТӘБЛИҒ ҮСУЛУҜүнләрин бир ҝүнүндә имам (ә) бир күчәдән кечәндә бир евдән чал-чағыр сәсини ешитди. Задәҝанлардан сајылан ев саһиби өзү үчүн кеф мәҹлиси гуруб әјләнмәклә мәшғул иди. Бирдән евин гапысы ачылды вә зибилләри бајыра атмаг үчүн бир кәниз ешијә чыхды. Кәнизин ҝөзү имама саташан кими она салам верди. Имам ондан сорушду: «Бу евин јијәси бәндәдир, ја азад». Кәниз деди: Азаддыр. Имам (ә) бујурду: «Азад олдуғу бәллидир. Әҝәр бәндә олсајды, Аллаһдан горхуб бу ишләри ҝөрмәзди». Кәниз евә гајытдыгдан сонра ағасы ондан нә үчүн ҝеҹикдијини сорушду вә о да әһвалаты олдуғу кими данышды. О киши бир аз дурухуб имамын сөзләри барәдә дүшүндү. Бирдән јериндән галхыб ајагјалын имамын далынҹа гачды. Өзүнү о һәзрәтә јетириб салам верди вә имамын һүзурунда өз әмәлиндән пешман олдуғуну сөјләјиб төвбә етди. О ҝүндән сонра кеф мәҹлисини ибадәтҝаһа чевирди вә һәмин ҝүнүн хатирәсини әбәди јашатмаг үчүн о ҝүндән е`тибарән ајагјалын ҝәзәрди. Буна ҝөрә дә Бүшри-һафи (ајагјалын Бүшр) ләгәби илә мәшһур олду.
ИМАМЫН ИБАДӘТИИмам тәгва вә ибадәт бахымындан чох мәшһур иди вә һәр јердә онун һаггында данышыланда «о, ибадәт вә Аллаһа бәндәлик етмәјин ашигидир» - дејәрдиләр. Шејх Мүфид онун һаггында белә јазыбдыр: «О һәзрәт өз зәманәсинин ән абид шәхсијјәти иди. Ҝеҹәләр Аллаһа ибадәт едәркән Аллаһын гаршысында сәҹдәјә дүшәр вә о гәдәр ағлајарды ки, һәтта саггалы исланарды.» Сүнни алимләриндән олан Шәбләнҹи о һәзрәтин һаггында белә јазмышдыр: «Имам Мусеји Казим әлејһиссалам өз зәманәсинин ән абид вә ән ариф шәхсијјәти иди. Һамыдан даһа биликли вә даһа сәхавәтли иди. Даим јохсулларын вәзијјәти илә марагланар вахтынын чохуну ибадәт вә дуа етмәклә кечирәрди. О, белә дејәрди: «Еј Аллаһ! Өлүмү мәним үчүн асанлашдыр вә һесаб ҝүнүндә мәни бағышла». Аллаһа олан мәһәббәти һамыны һејрәтдә гојмушду. Зинданда Фәзл адлы кешикчини ағлатмышды вә Һарунун хүсуси кәнизини һејран етмишди. Белә ки, о арвад ағлаја-ағлаја Һарунун јанына гајыдараг имамы зиндана салдығына ҝөрә Һаруна өз е`тиразыны билдирмишди. ФӘХ ҺАДИСӘСИАббаси һөкумәти тәрәфиндән Әли (ә) өвладына олунан зүлм вә һагсызлыглара ҝөрә Имам Мусеји Казим әлејһиссаламын әмри илә Мәдинә шиәләриндән Һүсејн ибни Әли 300 нәфәрлә бирликдә Аббаси хәлифәси Һадинин әлејһинә гијам етди. Нәһајәт Һадинин әсҝәрләри онлары Фәх адланан бир јердә мүһасирәјә алараг чохуну өлдүрдүләр. Сонра башларыны кәсиб әсирләрдән бир дәстә илә Һадинин јанына ҝөндәрдиләр. Һади исә әмр етди ки, бүтүн әсирләри өлдүрсүнләр. Бу һадисә Фәх һадисәси, Һүсејн ибни Әли дә Фәх шәһиди ады илә мәшһур олду. ИМАМЫН БАҒДАДА ОЛАН ИЛК ҺИҸРӘТИМәнсур 158-ҹи Һиҹри-гәмәри илиндә өлдүкдән сонра сәлтәнәт вә хәлифәлик оғлу Меһдијә јетишди ки, о да өз чиркин сијасәтини һәјата кечирмәклә мәшғул олду. Белә ки, халгын гаршысында өзүнү диндар ҝөстәрир, ҝизлиндә исә мүхтәлиф ҝүнаһлар төрәдирди. Хилафәти әлә алдыгдан сонра имамын шиәләриндән ибарәт сијаси мәһбуслары сәрбәст бурахды вә мүсадирә олунмуш маллары өз јијәләринә гајтарды. Лакин бүтүн бунларла јанашы Әли (ә) ханәданына јарамаз сөзләр дејән шаирләрә исә чохлу бәхшиш верирди. Неҹә ки, Бүшар ибни Бүрдә 70 мин дирһәм, Мәрвана исә 100 мин дирһәм вермишди. Мүсәлманларын бејтүл-малыны истәдији кими пајлајыр вә тәкҹә оғлу Һарунун тојуна 50 милјон дирһәм пул хәрҹләмишди. Бир ҝүн ҹасуслары она имамын халг арасында севилдијини вә халгын о һәзрәтә мејл етдијини хәбәр вердиләр. Меһди һирсләниб әмр етди ки, имамы Бағдада ҝөндәрәрәк зиндана салсынлар. Әбу Халид белә демишдир: Бир ҝүн имамла бирликдә мә`мурлар Зүбаләдә мәним евимә ҝәлдиләр. Имам (ә) гыса бир фүрсәтдә, — мә`мурларын ҝөзүндән ираг — мәнә бир нечә ҝизли сөз тапшырыб, бә`зи шејләри дә онун үчүн алмағымы истәди. Мән чох нараһат идим вә ағлајырдым. Имам (ә) мәнә белә бујурду: «Мәним барәмдә һеч ниҝаран олма. Чүнки тезликлә гајыдаҹағам. Филан ҝүн, филан јердә мәни ҝөзлә.» Имам бујурдуғу кими етдим вә һәмин ҝүн ораја ҝедиб имамы карванын габағында ирәлиләјән ҝөрдүм. Севиниб габаға ҝетдим вә әлини өпдүм. Һәзрәт (ә) бујурду: «Еј Әбу Халид, мәни тәзәдән Бағдада апараҹаглар вә о сәфәрдән даһа гајытмајаҹағам». Имамын азад бурахылмасынын сәбәбини сорушдугда мәнә дедиләр ки, һәмин ҝеҹә Меһди јухусунда Һәзрәт Әли (ә) ҝөрүб ки, гәзәблә она бахырмыш. Сабаһысы ҝүн исә имамы азад бурахыб еһтирамла Мәдинәјә ҝөндәриб. Имам (ә) Мәдинәдә мөвҹуд олан ҝәрҝин вәзијјәтә бахмајараг, халгы һидајәт етмәклә мәшғул иди. Чох кечмәдән Меһди дүнјадан ҝетди вә оғлу Һади онун јеринә кечди. Һади атасынын әксинә олараг, ачыг-ашкар Әли (ә) өвладлары вә шиәләрлә мүбаризә апармаға башлады. Онун ән гәддар иши исә гејд етдијимиз Фәх һадисәси иди ки, Кәрбәла һадисәсиндән сонра тарихин икинҹи фаҹиәси сајылыр. Һади ләјагәтсиз вә мурдар бир инсан иди вә ејш-ишрәт үчүн чохлу пул хәрҹләјирди, онун үчүн ше`р вә маһны охујанлара исә бөјүк бәхшишләр верәрди. Һади 170-ҹи Һиҹри-гәмәри илиндә өлдү вә Һарун онун јеринә кечди. Бу вахт Имам Мусеји Казим әлејһиссаламын 42 јашы вар иди. Һарунун хәлифәлик дөврү Аббаси һөкумәтинин ән гүдрәтли вә мүвәффәгијјәтли дөврү һесаб олунурду. Һарун халгдан беј`әт алдыгдан сонра иранлы Јәһја Бәрмәкини өз вәзири тә`јин еләди вә она там сәлаһијјәт верди. Өзү дә бејтүл-малы корламаға башлады. О заманлар бејтүл-малын ҝәлири чох иди, буна бахмајараг Һарун онун һамысыны өз әјләнҹәси үчүн хәрҹләјирди. Неҹә ки, бир дәфә јејәҹәји хөрәк үчүн дөрд мин дирһәм сәрф олунурду. ҺАРУНУН ӘЛИ (Ә) ХАНӘДАНЫНА ГАРШЫ ЕТДИЈИ ӘЗИЈЈӘТЛӘРҺарун, Әли (ә) өвладларынын Аббасиләрә гаршы мүбаризә апармасындан чох әзијјәт чәкирди вә һәр јолла олурса-олсун, халгы Әли (ә) ханәданындан ајырмаға чалышырды. Шаирләрә Әли (ә) өвлады һаггында јарамаз сөзләр демәк вә онлары истеһза етмәк үчүн чохлу пул верирди. Шиә вә Әли өвлады олан сејидләри Бағдаддан Мәдинәјә сүрҝүн етди вә онлардан чохуну өлдүртдү. Һарунун Хорасанда нүмајәндәси олан Һәмид ибни Гәһтәбә, Абдуллаһ Бәззаз Нишабуријә белә нәгл етмишдир: Һарунун Тусда бир бағы вар иди ки , һәр ил ораја ҝәлирди. Јенә бир дәфә ора ҝәлдикдә ҝеҹә јарысы мәни чағыртдырыб белә деди: Мәнә нә гәдәр вәфалысан? Дедим: Ҹанымы, малымы сизә фәда едәрәм. Деди: Даһа нәји? Дедим: Намусуму, арвад-ушағымы. Деди: Даһа нәји? Дедим: Диними, мәзһәбими. Һарун башыны галдырыб уҹа сәслә ҝүлүб деди: Истәдијими дедин. Онда бу гылынҹы ал, гуллугчумун әмринә итаәт ет. Һарунун хидмәтчини мәни Әли (ә) өвладындан алтмыш нәфәрин һәбс олунараг сахланылдығы бир евә апарды. Сонра һәбсдә оланлары бир-бир чыхардыб онларын өлдүрмәјими әмр едирди. Мән дә дәрһал әмри јеринә јетирирдим. Онларын һамысыны өлдүрдүкдән сонра мејитләри габагҹадан һәјәтдә һазырланмыш гујуја атдым. Еј дост! Һәр вахт бу һадисә јадыма дүшәндә бүтүн бәдәним титрәјир. Һарун бүтүн бу еләдикләри азмыш кими, һәтта имам Һүсејн әлејһиссаламын мәзары вә әтрафындакы евләрин дағыдылмасыны да әмр етди. Бунунла да истәјирди ки, халгын ораја зијарәтә ҝетмәјинин гаршысыны алсын. ИМАМЫН МҮХАЛИФӘТИТәбиидир ки, һәзрәт имам Мусеји Казим әлејһиссалам белә бир гәддар вә ҹинајәткар һөкумәтлә сазиш едә билмәзди вә елә бунун нәтиҹәси иди ки, о һәзрәт бүтүн чиркин әмәлләрин гаршысында өз е`тираз сәсини јүксәлдирди. О һәзрәт (ә) мүнасиб билдији һәр јердә Һарунун чиркин әмәлләрини сөјләјиб ону халг ичиндә рүсвај едирди. Өз достларына да әмр едирди ки, Һаруна һеч бир көмәк етмәсинләр. О ҹүмләдән достларындан олан Сәфвана белә бујурмушду: «Сән һәр бахымдан јахшы адамсан, тәкҹә дәвәләрини Һаруна кирајә вермәк бахымындан башга.» Сәфван «мән өз дәвәләрими јалныз һәҹҹ мүсафирәти үчүн кирајә верирәм ки, өзүм дә ҝетмирәм» - дедикдә һәзрәт (ә) бујурду: «Еј Сәфван! Дәвәләрин гајыданаҹан Һарунун дири галыб кирајә пулуну ондан аламағыны истәмирсәнми?» Сәфван деди: Бәли. Һәзрәт (ә) бујурду: «Һәр кәс бир зүлмкарын дири галмасыны арзу етсә, залымлардан сајылар». Сәфван һәҹҹә ҝетмәк истәјән хәлифәнин јүкүнү дәвәләри илә дашымаг үчүн Һарун илә мүгавилә бағламасына бахмајараг, имамын сөзүнү ешитдикдән сонра дәвәләрини сатды. Һарун ону чағыртдырыб гынады вә дәвәләрини нәјә ҝөрә сатдығынын сәбәбини исрарла сорушду, лакин Сәфван сәбәбини демәди. Нәһајәт Һарун әһвалаты өјрәниб она деди: Әҝәр дост олмасајдыг, дәрһал әмр едәрдим ки, сәни өлдүрсүнләр. Мән јахшы билирәм ки, кимин әмри илә бу иши ҝөрмүсән. Муса ибни Ҹә`фәр бу әмри сәнә верибдир. Имамын (ә) Һарунун гаршысында мөһкәм дајанмасына вә һеч кимә зәррә гәдәр Һарунла әмәкдашлыг етмәјә иҹазә вермәмәсинә бахмајараг, бә`зи ләјагәтли вә иманлы шәхсләрә әмр етмишди ки, Һарунун һөкумәт апратына нүфузу едиб дар ҝүндә достларынын көмәјинә ҝәлсинләр вә алынан гәрарлары өз достларына билдирсинләр. Неҹә ки, Әли ибни Јәгтәјнә, Һарунун вәзири ишләјәркән шиәләринә вә достларына јардым етмәси үчүн иҹазә вермишди. Бир ҝүн имам (ә) она белә бир мәктуб јазды: «Тәк оланда бизим кими дәстәмаз ал, башгалары илә оланда исә онлар кими дәстәмаз ал. Һарунун сәнә имтаһан үчүн вердији һәдијјәләри гәбул ет.»
Һарун: Узун мүддәтдир дүшүнүб ҹавабыны тапмадығым бир шеји сиздән сорушмаг истәјирәм. Хаһиш едирәм мәним ҹавабымы верин. Имам: Әҝәр данышмагда сәрбәст олсам, ҹавабыны верәрәм. Һарун: Сәрбәстсиниз, истәдијинизи бујурун. Һарун: Нәјә ҝөрә сиз белә дүшүнүрсүнүз ки, бизләрдән, јә`ни Аббас өвладындан үстүнсүнүз? Һалбуки биз ејни көкдәник, јә`ни Һашими өвладыјыг. Имам: Биз Пејғәмбәрә сиздән даһа јахыныг. Һарун: Неҹә? Имам: Белә ки, бизим атамыз Әбуталиб илә Пејғәмбәрин атасы Абдуллаһ ејни ата-анадандырлар, лакин сизин атаныз Аббас тәкҹә ата тәрәфиндән Пејғәмбәрлә гоһумдур. Һарун: Пејғәмбәр (с) вәфат едәндә сизин атаныз Әбу Талиб дүнјадан ҝетмишди, анҹаг бизим атамыз Аббас һәлә сағ иди вә мә`лумдур ки, әми јашајынҹа әмиоғлуна, јә`ни сизә ирс чатмаз. Имам: Өвлад олунҹа да әмијә ирс чатмаз. Демәк Фатимеји Зәһра ола-ола сизин атаныз Аббаса ирс јетишә билмәзди. Һарун: Онда нәјә ҝөрә халга иҹазә верирсиниз ки, сизи Пејғәмбәрин өвлады чағырсынлар. Һалбуки сиз Әлинин өвладысыныз. Чүнки һәр кәси атасы илә таныјарлар вә Пејғәмбәр дә ана тәрәфиндән сизин бабаныздыр. Имам: Әҝәр Пејғәмбәр дирилиб сизин гызынызын елчилијинә ҝәлсә, гызынызы она верәрсиниз? Һарун: Мә᾿мнунијјәтлә. Имам: Амма Пејғәмбәр һеч вахт мәним гызымын елчилијинә ҝәлмәз. Һарун: Нијә? Имам: Чүнки о, ана тәрәфдән олса белә, јенә мәним атамдыр. Лакин сәнин исә атан дејилдир. Буна ҝөрә дә мән өзүмү Пејғәмбәрин өвлады адландыра биләрәм. Имамын ҹаваблары Һаруну сусдурду вә о имамдан ондан бир шеј истәмәсини хаһиш етди. Имам (ә) исә белә бујурду: «Мән сиздән һеч бир шеј истәмирәм. Јалныз иҹазә верин сәрбәст олаг вә өз ишимизи ҝөрәк».
Имам (ә) белә бујурду: «Сәнә мәним ганымда шәрик олмамағыны вәсијјәт едирәм. Чүнки бу ишин сону јахшы дејилдир». Әли ибни Исмаил бир шеј ганмајыб јенә нәсиһәт вермәсини истәди. Имам јенә дә о ҹүмләни тәкрар етди. Лакин Әли билмәјирди ки, имам (ә) нәләрин баш верәҹәјиндән хәбәрдардыр?! Әли ҝетмәк истәдикдә имам она үч јүз динар вериб «бу да балаларын үчүн» - деди. Әли пулу алыб ҝетди. Сонра имам (ә) орада оланлара тәрәф дөнүб белә бујурду: «Аллаһа анд олсун ки, бу гардашоғлум мәним ганыма шәрик олуб мәним ушагларымы јетим гојаҹаг». Дедиләр: Еј Пејғәмбәрин өвлады! Сән онун хәјанәт едәҹәјини билә-билә нә үчүн она көмәк етдин? Бујурду: «Бабам һәзрәт Пејғәмбәр (с) белә бујурубдур: «Һәр ким гоһумларындан биринин мәһәббәт вә јахшылығы гаршысында она пислик етсә, Аллаһ она әзаб верәҹәк вә о, өз һәдәфинә чатмајаҹаг». Имамын бујурдуғу кими дә олду. Әли Бағдада ҝәлиб Јәһја Бәрмәкинин евинә ҝетди вә онунла бирликдә Һарунун јанына ҝәлиб она деди: Еј Һарун! Муса ибни Ҹә`фәр Мәдинәдә һөкумәт гуруб вә әтрафдан она чохлу пул јетишир вә белә гәрара ҝәлиб ки, сизин әлејһинизә гијам едиб хилафәтинизи девирсин. Бу сөзләри ешидән Һарун севиниб она ики јүз дирһәм пул верди. Әли пуллары алыб севинә-севинә чыхды ки, евинә гајытсын, лакин бу заман боғазындан бир санҹы тутду ки, елә орада да һәлак олду. Һарун Мәдинәјә ҝәләрәк имамы тутуб зиндана салмаг гәрарына ҝәлди. Һәмин илдә әтраф мәнтәгәләрә мәктуб јазыб һамыны бир јерә јығды вә Мәккә илә Мәдинәјә ҝетди. Гајыданда исә Мәдинә валисинә имамы тутуб Бәсрәјә ҝөндәрмәк әмрини верди. Имам бир ил Бәсрә валиси Јәһјанын зинданында галды. Имамын инсани вә ибади әхлагы Јәһјаја елә тә`сир гојмушду ки, о, Һаруна белә јазды: Еј Һарун! Мән бу мүддәт әрзиндә һәзрәтдән јахшылыг вә паклыгдан башга һеч бир шеј ҝөрмәмишәм вә бундан артыг ону зинданда сахлаја билмәрәм. Ону ҝери ал, јохса азад едәҹәјәм. Һарунун әмри илә о илаһи шәхсијјәти Бағдада апарыб Фәзлин зинданында һәбсә алдылар. О да Јәһја кими, имамын әхлагына һејран олуб Һарундан имамы ондан тәһвил алмасыны тәләб етди. Нәһајәт о һәзрәти чох алчаг вә напак бир киши олан Синди ибни Шаһкиин зинданына ҝөндәрдиләр.
Имам (ә) һеч бир вәҹһлә Һаруна тәслим олмады вә зинданын ән ағыр шәраитиндә белә, сарсылмадан дајаныб мүгавимәт ҝөстәрди. ЗИНДАНЛАРЫН АРДЫҸЫЛ ОЛАРАГ ДӘЈИШДИРИЛМӘСИЗинданларын дәјишилмәсинин сәбәби бундан ибарәт иди ки, Һарун зиндан гаровулчуларындан имамы өлдүрмәләрини тәләб етдикдә онларын һеч бири бу иши ҝөрмәјә разы олмурду. Нәһајәт дашүрәкли ҹәллад Синди имамы зәһәрләди. Һарун јаланчы шаһид ҝәтирмәклә чалышды ки, имамын зинданда өз әҹәли илә өлдүјүнү исбат етсин вә бу һијлә илә дә һәм өзүнә бәраәт газандырсын, һәм дә имамын тәрәфдарларынын үсјанынын гаршысыны алсын. Лакин онун бу һијләси баш тутмады вә нәһајәт Һарунун гоһумларындан олан Сүлејманын ҹәһдләри нәтиҹәсиндә Бағдадда үсјан баш верди ки, бу да имамын ҹәназәсини ҝизлинҹә дәфн едә билмәмәләринә, еләҹә дә Һарунун өзүнүн дә әзадарлара гошулараг дәфн мәрасиминдә иштирак етмәк мәҹбуријјәтиндә галмасына сәбәб олду. Нәһајәт имам (ә) халгын дәрин матәм вә әза һисси илә Казимејндә торпаға тапшырылды. О һәзрәтин мәзары бу ҝүн дә шиәләрин зијарәтҝаһыдыр. ИМАМЫН СӘҺАБӘЛӘРИҺәзрәтин атасы имам Садиг (ә) вәфат едәндә онун тәләбәләри Имам Мусеји Казим әлејһиссалама тәрәф ҝәлиб 33 ил әрзиндә о һәзрәтин елм вә билик дәрјасындан јарарландылар. Һәмин тәләбәләрдән бә`зиси бунлардыр: 1. Ибни Әби Үмејр: Бу шәхс үч имамын (Имам Мусеји Казим, имам Рза вә имам Ҹавадын) мәһзәриндән јарарланыб вә өз зәманәсинин танынмыш алимләриндән һесаб олунурду. Ондан чохлу рәвајәтләр јадиҝар галыбдыр. О заманын һөкумәтинә хәбәр вермишдиләр ки, Ибни Үмејр Ираг шиәләрини таныјыр. Ону тутуб таныдығы адамларын адларыны демәсини тәләб етдикдә, гәбул етмәди вә сојундурулуб хурма ахаҹына бағланараг шаллагла јүз зәрбә вурсалар да, һеч бир шеј демәди. Шејх Мүфидин вердији мә`лумата ҝөрә, бу бөјүк сәһабәни 17 ил зиндана салыб, вар-дөвләтини мәһв етдиләр, лакин бүтүн әзаб-әзијјәтләрә дөзәрәк һеч бир сөз данышмады. 2. Әли ибни Јәгтин: Имам Садиг әлејһиссаламын достларындан вә јахын сәһабәләриндән иди. Мәрван ону тә`гиб едәрәк тутдурмаг истәсә дә, гачараг арвад-ушағыны Мәдинәјә ҝөндәрди. Әмәвиләр һакимијјәти деврилиб јеринә Аббасиләр кечдикдән сонра Куфәјә гајыдыб Аббасиләрлә јахын әлагә гурду вә дөвләт мәгамларында јүксәк вәзифәләрә чатараг шиәләрә бөјүк јардымлар етди. Һарун ону өз вәзири тә`јин етмишди. Амма о, әслиндә имамын мә`муру иди вә имамын әмрләрини јеринә јетирирди. О, дәфәләрлә Аббасиләрдән узаглашмаг истәсә дә, имам (ә) буна мане олмушду. О, имам (ә) зинданда икән вәфат етди. Ондан Әһли-бејт әсәрләри олан бир чох китаблар јадиҝар галмышдыр. 3. Мө`минүт-таг: О, имам Садиг (ә) вә имам Мусеји Казимин әсһабындан иди. Имам Садиг (ә) ону әсһабынын бөјүкләриндән сајараг она чох әһәмијјәт верирди. Мө`мин мүбаһисәдә чох баҹарыглы иди, һәр кимлә мүбаһисә етсәјди галиб ҝәләрди. Имам Садиг (ә) онун барәсиндә белә бујурмушдур: «Мө`мин, овунун башына гонан гартал кимидир». 4. Һишам ибни Һәкәм: О, мүбаһисәдә устад иди вә елми бир мәсәлә габаға ҝәлдикдә имам Садиг (ә) ону ҝөндәрәрди ки, һәмин мәсәләни һәлл етсин. Имамәтлә әлагәдар мөвзуларда дәрин билијә малик иди, һазыр-ҹаваб иди, төвһид вә әгаидлә әлагәдар мәсәләләрдә устад сајылырды, чохлу китаблар јазыб ајры-ајры алимләрлә мүбаһисә едиб һамысыны мәһкум етмишди.
ИМАМДАН ГЫСА КӘЛАМЛАР1. Өз зәрәрәнизә олса белә, һәмишә һагг данышын. 2. Пак бир рәһбәр вә һөкмдар тапдыгда Аллаһа бу не`мәт үчүн шүкр един. 3. Мәзлумун һаггыны алмаг үчүн залыма гаршы чыхсын. 4. Ән јахшы бәхшиш мәзлума јардым етмәкдир. 5. Дүнја илан кимидир: Заһирдә јумшаг вә ҝөзәлдир, лакин ичиндә исә өлдүрүҹү зәһәри вардыр.
жүктеу/скачать 0.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|