№
|
Тақырыптың атауы
|
Сағат саны
|
|
Кіріспе (1 сағат).
|
|
1.
|
Биология ғылымы. Ғылымдар жүйесіндегі биологияның орны және маңызы. Биологияның басқа ғылымдармен байланысы. Жаратылыстану — ғылыми пәндер жүйесіндегі «Жалпы биология» курсының алатын орны, мақсаты мен міндеттері.
Көрсетілім:
Биолог-ғалымдардың суреттері, «Биологияның басқа ғылымдармен байланысы» — сызбанұсқа.
|
1
|
|
І бөлім. Цитология. Цитологияның міндеттері (1 сағат).
|
|
2.
|
Заманауи цитология пәні, міндеттері және зерттеу әдістері. Цитологиялық зерттеулердің басқа биологиялық ғылымдар, медицина және ауыл шаруашылығы үшін маңызы.
|
1
|
|
ІІ бөлім. Жасушалық теория (19 сағат).
|
|
|
I тарау. Жасушаның химиялық құрамы (9 сағат).
|
|
3.
|
Жасушаның ашылуы және зерттеу тарихы. Жасушалық теорияның негізгі қағидалары. Биологияның дамуы үшін жасушалық теорияның маңызы.
|
1
|
4.
|
Жасуша дамудың бірлігі екендігі, тірі организмнің құрылымы мен қызметінің бірлігі.
|
1
|
5.
|
Жасушаның химиялық құрамы. Су және басқа бейорганикалық заттар, олардың жасушаның тіршілік әрекетіндегі рөлі.
|
1
|
6.
|
Органикалық заттар: көмірсулар, олардың құрылысы, қасиеттері және атқаратын қызметі.
|
1
|
7.
|
Органикалық заттар: нәруыздар, олардың құрылысы, қасиеттері және атқаратын қызметі.
|
1
|
8.
|
Органикалық заттар: липидтер, олардың құрылысы, қасиеттері және атқаратын қызметі.
|
1
|
9.
|
Нуклеин қышқылдары: ДНҚ, оның құрылысы және жасушадағы рөлі.
|
1
|
10.
|
Нуклеин қышқылдары: а- РНҚ, т-РНҚ, р-РНҚ және АТФ, олардың құрылысы және жасушадағы рөлі.
|
1
|
11.
|
Ферменттер, олардың тіршілік әрекеттерін реттеудегі рөлі.
|
1
|
|
II тарау. Прокариоттық жасушаның құрылысы мен қызметі (2 сағат).
|
|
12.
|
Прокариоттық жасушаның құрылысы. Бактериялық жасуша, оның құрылысы мен қызметінің ерекшеліктері.
№1 зертханалық жұмыс.
Эукариоттық (өсімдік, жануар, саңырауқұлақ) және прокариоттық жасушалардың (бактериялар) құрылысы.
|
1
|
13.
|
Бактериялар тіршілік әрекеттерінің алуантүрлілігі.
|
1
|
|
III тарау. Эукариоттық жасушаның құрылымдық-функциялық құрылыс ерешеліктері (8 сағат).
|
|
14.
|
Жасушаның негізгі құрам бөліктері. Түрлі жасушалық құрылымдар мембранасының құрылысы мен функциялық ерекшеліктері.
Көрсетілім:
Өсімдік және жануар жасушаларының микропрепараттары.
№2 зертханалық жұмыс.
Пияз эпидермисінің жасушаларындағы плазмолиз және деплазмолиз құбылыстарын бақылау.
|
1
|
15.
|
Цитоплазма органоидтері: эндоплазмалық тор, Гольджи жиынтығы және лизосомалар.
№3 зертханалық жұмыс.
Өсімдік жасушаларындағы цитоплазманың қозғалысын бақылау.
|
1
|
16.
|
Цитоплазма органоидтері: пластидтер, митохондриялар, олардың жасушадағы атқаратын қызметі.
|
1
|
17.
|
Цитоплазма органоидтері: жасуша орталығы, рибосомалар, олардың жасушадағы атқаратын қызметі.
|
1
|
18.
|
Цитоқаңқа. Қозғалыс органоидтері, жасушалық қосындылар, олардың құрылысы, жасушадағы атқаратын қызметі.
|
1
|
19.
|
Ядроның құрылысы мен қызметі. Хромосомалардың химиялық құрамы және құрылысы, жасушадағы атқаратын қызметі.
|
1
|
20.
|
Саңырауқұлақтар, жануарлар және өсімдік жасушаларының құрылысындағы ерекшеліктер.
|
1
|
21.
|
«Эукариоттық жасушаның құрылымдық-функциялық құрылыс ерешеліктері» тақырыбы бойынша білімдерін қорытындылау және жүйелеу.
|
1
|
|
ІІІ бөлім. Тіршіліктің жасушалық емес формалары (2 сағат).
|
|
22.
|
Вирустар және фагтар. ЖИТС-тің (жүре пайда болған иммундық тапшылық синдромы) вирусы. Оның құрылысы мен тіршілігінің ерекшеліктері.
Көрсетілім:
Түрлі молекулалар мен вирустық бөлшектердің моделдері.
|
1
|
23.
|
Вирустық аурулардың алдын алу.
|
1
|
|
ІV бөлім. Жасушадағы зат және энергия алмасу (метаболизм) (9 сағат).
|
|
24.
|
Жасушадағы зат және энергия алмасу. Зат алмасу реакцияларының катализдік сипаты.
|
1
|
25.
|
Пластикалық алмасу.
|
1
|
26.
|
Энергиялық алмасудың негізгі кезеңдері.
Көрсетілім:
Жасушадағы метаболизм жолдарының сызбанұсқалары.
|
1
|
27.
|
Жасушалық тыныс алу процесінің айрықша ерекшеліктері.
|
1
|
28.
|
Органикалық заттарды түзу әдістері: автотрофтар және гетеротрофтар.
|
1
|
29.
|
Фотосинтез, оның сатылары, биосферадағы ғарыштық рөлі. Хемосинтез, оның биосферадағы маңызы.
Көрнекілеу: фотосинтез процесін бейнелетін тәжірибелер.
|
1
|
30.
|
Нәруыздың биосинтезі. Генетикалық ақпараттың негізі — ген туралы түсінік. Генетикалық код. Нәруыз биосинтезінің матрицалық принципі.
Көрнекілеу: «Нәруыз синтезінің» модель-аппликациясы.
|
1
|
31.
|
ДНҚ матрицасына сәйкес а-РНҚ-ның түзілуі. Биосинтездің реттелуі.
Көрнекілеу: ДНҚ және РНҚ модельдері.
|
1
|
32.
|
Гомеостаз туралы түсінік, жасушадағы зат және энергия алмасу процестерінің реттелуі.
|
1
|
|
V бөлім. Организмдердің көбеюі және жеке дамуы (онтогенез) (10 сағат).
|
|
|
IV тарау. Өсімдіктер мен жануарлардың жыныссыз көбеюі (2 сағат).
|
|
33.
|
Өзін-өзі ұдайы өндіру — тіріге тән жалпылама қасиет. Митоз жыныссыз көбеюдің және көпжасушалы организмдер өсуінің негізі, оның фазалары және биологиялық маңызы.
Көрсетілім:
Митоздың сызбанұсқасы.
|
1
|
34.
|
Организмдердің жыныссыз көбею формалары: жасушалардың митоздық бөлінуі, споратүзу, бүршіктену, вегетативтік көбею. Жыныссыз көбеюдің эволюциялық маңызы.
Көрсетілім:
Жыныссыз, көбеюдің түрлерін бейнелейтін кестелер.
|
1
|
|
V тарау. Жынысты көбею (3 сағат).
|
|
35.
|
Жынысты көбею. Мейоз, оның биологиялық маңызы. Сперматогенез. Овогенез.
Көрсетілім:
Мейоздың және жынысты көбейудің кестелері.
|
1
|
36.
|
Ұрықтану. Гүлді өсімдіктердегі ұрықтанудың ерекшеліктері.
|
1
|
37.
|
Ұрықтанудың биологиялық маңызы.
|
1
|
|
VI тарау. Жеке даму (онтогенез) (3 сағат).
|
|
38.
|
Организмдердің жеке дамуы (онтогенез) түсінігі. Бөліну, өсу, жасушалардың жіктелуі, органогенез, көбею, картаю, организмнің өлуі.
|
1
|
39.
|
Э.Мюллер және Э. Геккельдің биогенетикалық заңы. Өсімдіктердің онтогенезі. Жануарлардың онтогенезі.
Көрсетілім:
омыртқалы жануарлар ұрықтарының ұқсастығы.
|
1
|
40.
|
Дамып келе жатқан ұрықтың дене бөліктерінің өзара әсері.
|
1
|
|
VII тарау. Организмнің дамуы және қоршаған орта (2 сағат).
|
|
41.
|
Организмнің эмбриондық және постэмбриондық дамуындағы қоршаған орта факторларының рөлі. Токсиндік заттардың эмбриондық және постэмбриондық даму кезеңдерінің барысына әсері (туа біткен кемтарлықтар).
Көрсетілім:
жоғары сатыдағы өсімдіктердің эмбриондық және постэмбриондық дамуын бейнелейтін кестелер.
|
1
|
42.
|
Организмнің өсуі және дамуы. Орта жағдайларының өзгерістеріне организмнің бейімделу деңгейлері. Организмнің қартаюы және өлуі. Жыныссыз көбеюдегі онтогенездің ерекшелігі.
|
1
|
|
VІ бөлім. Генетика негіздері (12 сағат).
|
|
|
VIII тарау. Тұқымқуалаушылықтың негізгі заңдылықтары (7 сағат).
|
|
43.
|
Генетиканың даму тарихы. Белгілердің Г.И.Мендель ашқан тұқым қуалау заңдылықтары. Гибридологиялық әдісі. Моногибридті шағылыстыру. Доминанттылық және ажырау заңдары. Гаметалар тазалығының заңы, оның цитологиялық негіздемесі.
Практикалық жұмыс.
Генетикалық есептер шығару.
|
1
|
44.
|
Көптік аллельдер. Талдаушы шағылыстыру. Дигибридтік және полигибридтік шағылыстыру. Тәуелсіз үйлесімдік заңы. Фенотип және генотип. Тұқым қуалаудың генетикалық заңдарының цитологиялық негіздері.
Практикалық жұмыс.
Генетикалық есептер шығару.
|
1
|
45.
|
Жыныстың генетикалық анықталуы. Жыныс хромосомаларының генетикалық құрылымы. Гомогаметалы және гетерогаметалы жыныс. Жыныспен тіркес белгілердің тұқым қуалауы.
|
1
|
46.
|
Тұқымқуалаушылықтың хромосомалық теориясы. Гендердің тіркесу топтары. Белгілердің тіркес тұқым қуалауы. Морган заңы.
|
1
|
47.
|
Гендердің толық және толық емес тіркесулері. Хромосомалардың генетикалық картасы.
Көрсетілім:
тұқымқуалаушылық заңдылықтарын, хромосомалардың айқасуын бейнелейтін модель — аппликациялар.
|
1
|
48.
|
Генотип — біртұтас жүйе. Хромосомалық (ядролық) және цитоплазмалық тұқымқуалаушылық.
|
1
|
49.
|
Белгілердің анықталуында аллельді (доминанттылық, толық емес доминанттылық) және аллельді емес гендердің өзара әрекеттесулері (комплементарлық, эпистаз және полимерия).
|
1
|
|
IX тарау. Өзгергіштіктің негізгі заңдылықтары (5 сағат).
|
|
50.
|
Өзгергіштіктің негізгі формалары. Генотиптік өзгергіштік. Мутациялар. Гендік, хромосомалық және геномдық мутациялар. Сомалық және генеративтік мутациялар.
Көрсетілім:
қоршаған орта жағдайларының организм өзгергіштігіне әсерін көрсететін тәжірибе нәтижелері; кеппешөп материалдары, будандық, полиплоидтық өсімдіктердің жинақтамалары, нақпішіндері.
№4 зертханалық жұмыс.
Өсімдік фенотиптерін зерттеу.
|
1
|
51.
|
Жартылай летальды және летальді мутациялар. Мутациялардың себептері мен жиілігі, мутагендік факторлар. Мутациялардың эволюциялық рөлі.
|
1
|
52.
|
Үйлесімдік өзгергіштік, оның түрдің шегінде генетикалық алуантүрлілікті қалыптастырудағы рөлі және эволюциялық маңызы. Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі гомологтік қатарлар заңы.
|
1
|
53.
|
Фенотиптік немесе модификациялық өзгергіштік. Белгілер мен қасиеттердің дамуы және олардың жарыққа шығуында сыртқы орта жағдайларының рөлі.
№5 зертханалық жұмыс.
Өсімдіктер мен жануарлардағы өзгергіштікті зерттеу, вариациялық қатар және қисық құрастыру.
|
1
|
54.
|
Модификациялық өзгергіштіктің статистикалық заңдылықтары. Доминанттылықты басқару.
|
1
|
|
VІI бөлім. Адам генетикасы (5 сағат).
|
|
55.
|
Адамның тұқым қуалаушылығын зерттеу әдістері. Адамның
генетикалық әртүрлілігі.
Көрсетілім:
Адамның хромосомалық аномалиялары және олардың фенотиптік көрініс беруі.
№6 зертханалық жұмыс.
Шежіре құру.
|
1
|
56.
|
Адамның шығу тегі және адам нәсілдері туралы генетикалық мәліметтер.
|
1
|
57.
|
Адамның белгілерінің тұқым қуалау сипаты. Денсаулықтың генетикалық негіздері.
|
1
|
58.
|
Адамның генетикалық денсаулығына ортаның әсері. Генетикалық аурулар. Генотип және адамның денсаулығы. Популяция генофонды.
|
1
|
59.
|
Биологиялық және әлеуметтік тұқым қуалаудың арақатынасы. Генетиканың әлеуметтік проблемалары. Гендік инженерияның этикалық проблемалары. Генетикалық болжам және медициналық-генетикалық кеңес беру.
|
1
|
|
VІІІ бөлім. Селекция және биотехнология негіздері (9 сағат).
|
|
60.
|
Селекцияның міндеттері және әдістері.
Көрсетілім:
тірі өсімдіктерді, кеппешөптерді, нақпішіндерді, кестелерді, фотосуреттерді, селекциялық жұмыстардың нәтижелерін бейнелейтін басқа да материалдарды пайдалану. Белгілі ғалым селекционерлердің портреттері.
|
1
|
61.
|
Генетика — организмдер селекциясының ғылыми негізі екендігі. Селекция үшін бастапқы материал.
|
1
|
62.
|
Н.И.Вавиловтың мәдени өсімдіктердің шығу орталықтары туралы ілімі.
|
1
|
63.
|
Өсімдіктер және жануарлар селекциясы.
Көрсетілім:
өсімдіктердің жаңа іріктемелерін, жануарлардың жаңа қолтұқымдарын алудың әдістерін бейнелейтін сызбанұсқалар.
|
1
|
64.
|
Селекциядағы қолдан сұрыптау. Будандастыру — селекциялық әдіс ретінде.
|
1
|
65.
|
Шағылыстыру типтері. Өсімдіктер селекциясындағы полиплоидия. Заманауи селекцияның жетістіктері.
|
1
|
66.
|
Микроорганизмдер, саңырауқұлақтар, прокариоттар-биотехнологиялық нысандар. Микроорганизмдер селекциясы және оның микробиологиялық өнеркәсіп үшін маңызы.
Көрсетілім:
микробиологиялық өндірістің сызбанұсқалары.
|
1
|
67.
|
Тамақ өнімдерін, дәрумендерді, ферменттер мен дәрілерді микробиологиялық өндіру. Биотехнологияның проблемалары және болашағы.
Көрсетілім:
микробиологиялық синтез өнімдері.
|
1
|
68.
|
Гендік инженерия, оның жетістіктері және болашағы.
|
1
|
