Жануарлар экологиясы ПӘні бойынша оқыту бағдарламасы
жүктеу/скачать 236.05 Kb.
|
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігіС.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті Химиялық технологиялар және жаратылыстану факультеті
Павлодар
БЕКІТЕМІН ХТжЖФ деканы ______________ Ахметов Қ.Қ. 2010 ж. «___»____________ Құрастырушы: б.ғ.д., профессор Қаман Ұлықпан Қаманұлы Биология және экология кафедрасы 050608-экология мамандығының студенттеріне арналған Жануарлар экологиясы ПӘНІ БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ (SYLLABUS) Бағдарлама «___» _________2010 ж. бекітілген жұмыс оқу бағдарламасының негізінде әзірленген 2010ж. «___»____________кафедра отырысында ұсынылған №_____ хаттама. Кафедра меңгерушісі ___________ Ж.М.Исимбеков 2010 ж. «____» ________ Химиялық технология және жаратылыстану факультет оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған 2010ж. «__»______ №_ хаттама ОӘК торайымы ________________________ У.Д. Буркитбаева 1.Оқытушы туралы мәліметтер: Биология-химия факультетінің экология кафедрасы Биология ғылымдарының докторы, профессор Қаманұлы Ұлықпан Тел. (8-31-82) – 450454 Қабылдау уақыты: жұма 1430 – 1600, 439-аудитория
Пән 3-семестрде оқытылады. Оқытылу мерзімі 15 пата. Пәннің жалпы еңбек ауқымдылығы 135 сағат, оның 45 сағаты аудиторияда жүргізіледі және 90 сағат студенттердің өздік жұмыстарына берілген. Сабақ түрі бойынша аудиторияда өткізілетін уақыт күнтізбелік жоспарда берілген. Бақылау түрі-емтихан.
Мақсаты: Жануарлар әлемі оның экологиялық ерекшеліктері мен экологиялық талаптарының әралуандылығы туралы толық мағлұмат беріп, жануарлардың экологиялық топтарымен танысу, олардың қоршаған ортамен қарым-қатынасына ерекше тоқталу. Міндеттері: Жануарлардың экожүйедегі, адамның денсаулығы мен шаруашылығына рөлі туралы; Жануарлардың экология талаптары мен топтары туралы; Ортаның факторларының жануарлардың бейімделуі турлы; Жануарлар популяциясы үшін абиотикалық, биотикалық және антропогендік факторларының маңызы; Пайдалы жануарларды қорғау, зиянкестерман күресу үшін жануарлардың экологиясынзерттеудің маңызы; 5. Пәнді игеруде студенттер білуге тиісті: Жер бетіндегі тіршіліктің әртүрлілігі; Жануарлардың жершарында таралуының экологиялық негіздері мен мәні; Жануарлардың экожүйеде адамның денсаулығы мен шаруашылығына тигізетін әсері; Экологиялық факторлардың жануарлар тіршілігіне әсері; Жануарларды қорғаудың зиянкес жануарлармен күресудің тиімді және экологиялық тұрғыдан қауіпсіз түрлері: Студенттер білуге тиісті: Жануарлардың экологиялық топтарын ажырату; Жануарлардың таралуын картаға түсіре білу; Дала жағдайында жануарлардың тіршілік іс-әрекеттерін бақылай білу; Жануарлардың экологиялық ерекшеліктерінзерттеудің әдістері қолдана білу; Жануарларды қорғауға қатысты іс шараларды атқару; 6. Пререквизиттері: Өсімдік, жануар, микроорганизмдердің биологиялық алуантүрлігі, жалпы экология, өсімдік экологиясы. Жалпы биология 7. Постреквизиттер: Қоршаған орта туралы ілім, биологиялық экология.
8. Пәннің тақырыптық жоспары
9. Пәннің қысқаша мазмұны Жануарлар экологиясы – жануартану ғылымының тарабына жататын дербес ғылым. Жануарлар экологиясы негізгі үш бөлімнен тұрады: дарақтар экологиясы, популяциялық экология және қауымдастық экологиясы. Жануарлар экологиясының қағидалары мен деректерінің нәтижесінде сирек және жойылып бара жатқан жануарларды қорғау, экономикалық маңызы зор жануарларды өсіру, мекендестіру, шаруашылыққа және денсаулыққа зиянды жануарлармен күрес жүргізу жұмыстарын тиімді жүргізуге мүмкіндік туады. 10. Курс компоненттері Дәрістік сабақтардың мазмұны 1-тақырып: Жануарлар экологиясын зерттеудің теориялық және практикалық мәні. Экологиялық пәндердің жүйесінде жануарлар экологиясының мәні. Жануарлар әлемінің шежіресі, жүйесі. Табиғи жүйеде жануарлардың ролі. (11,13,18). 2-тақырып: Қоршаған ортаның негізгі абиотикалық факторларының (жарық, температура, ылғал т.б) жануарларға әсері. Жарық режимі, жарыққа бейімделу Тойкилотермді және гомойтерімді жануарлар. Жылудың оптимум, пессимум көрсеткіштері. Ылғалдылық негізгі көрсеткіштері. (3,6,8,9,17) 3-тақырып: Экологиялық талаптарына сәйкес жануарларды топтарға бөлу (жәндіктер экологиясы, қосмекенділер экологиясы, құстар экологиясы, сүтқоректілер экологиясы) (3,6,8,9,17). 4-тақырып: Жануарлар тіршілігіндегі маусымдық және тәуліктік құбылыстар, олардың қоршаған орта факторларымен байланыстылығы. Климат ерекшеліктеріне байланысты тірі организмдердің даму мерзімі. Фотопериодизм. Жануарлардың жағымсыз маусымдық және тәуліктік құбылыстарға бейімделуі (3,8,9). 5-тақырып: Жануарлардың кеңістіктегі бағдары. Бағдарлау туралы жалпы түсінік. Жарыққа сезімділік және көру. Дыбыс және есту. Жануарлардың тері, электрлік және электромагниттік сезімділігі (5,8). 6-тақырып: Антропогендік факторлардың жануарлар тіршілігіне әсері. Жануарларға антропогендік әсердің мәні. Әртүрлі антропогендік әсерлерге жануарлардың жауап реакциялары. Мал шаруашылығының әсері (6,12,14). 7- тақырып: Жануарлардың шаруашылық және медициналық маңызы. Жануарлардың шаруашылықтағы пайда – зияны. Жануарлардың медицинада алатын орны (10,9,16,18). Тәжірибелік сабақтардың мазмұны 1- тақырып: Жануарлар экологиясын зерттеудің теориялық және практикалық мәні. Жануарлардың экожүйеде иеленетін орны. (11,13,18). 2-тақырып: Қоршаған ортаның негізгі абиотикалық факторларының (жарық, температура, ылғал т.б) жануарларға әсері. Ортаның факторларын жануарлардың сезініп жауап қайтаруы. Бейімделу оның түрлері. (3,6,8,9,17) 3- тақырып: Жануарлардың экологиялық топтарға бөлінуі. Факторлардың ауытқу мөлшеріне жануарлардың төзімділігі. (3,6,8,9,17). 4- тақырып: Жануарлар тіршілігіндегі маусымдық және тәуліктік құбылыстар, олардың қоршаған орта факторларымен байланыстылығы. Жануарлардың тіршілік сипатының әртүрлі маусымда және күн мен түн сағаттарында өзгеруі. Тұрақты және кездейсоқ өзгерістерге жануарлардың жауап реакциялары. (3,8,9). 5- тақырып: Жануарлардың кеңістіктегі бағдары. Кеңістікті бағдарлау қабілетінің жануарларға маңызы. Жүйке жүйесі дамымаған және дамыған жануарлардың кеңістікті бағдарлау ерекшеліктері (5,8). 6- тақырып: Антропогендік факторлардың жануарлар тіршілігіне әсері. Антропогендік әсерлердің (егістік, мал шаруашылығы, өндіріс, қала, орман кәсіпшілігі, аң аулау) жануарларға кері әсері. Алуантүрлілік азаюы, қоршаған ортаның өзгеруі, экологиялық тепе-теңдік өзгеруі. (6,12,14). 7- тақырып: Жануарлардың шаруашылық және медициналық маңызы. Шаруашылыққа зиянды және пайдалы жануарлар. Ауру тудырушы, ауру қоздырушы егістік, орманды зақымдайтын жануарлар туралы таныстыру (10,9,16,18). Зертханалық сабақтардың мазмұны 1-зертханалық жұмыс: Жануарлар экологиясының теориялық және практикалық мәні (11,13,18). 2-зертханалық жұмыс: Қоршаған ортаның негізгі абиотикалық факторларының жануарларға әсері және жануарлардың жауап реакциялары. (3,6,8,9,7) 3-зертханалық жұмыс: Экологиялық талаптарына сәйкес жануарларды экологиялық топтарға бөлу (3,6,8). 4-зертханалық жұмыс: Жануарлар тіршілігіндегі маусымдық және тәуліктік құбылыстар, олардың қоршаған орта факторларыменбайланыстылығы. 5- зертханалық жұмыс: Жануарлардың кеңістіктегі бағдары (5,8) 6- зертханалық жұмыс: А нтропогендік факторлардың жануарлар тіршілігіне әсері. (6,12,14) 7- зертханалық жұмыс: Жануарлардың шаруашылық және медициналық маңызы. (10,9,16,18) Студенттердің өздік жұмыстарына арналған тақырыптары 1. Биотикалық факторлар: Жануарлардың өзара қарым-қатынасы (комменсализм, паразит, жыртқыштық). Әдебиет: [8], [9], [3] 2. Жануарлардың тіршілік ортасына (ауа, су, топырақ, басқа ағзаның денесі) бейімделуі. Әдебиет: [1], [3], [5], [7],[8]. 3. Жануарлардың популяция санының реттелу механизмі. Әдебиет: [3], [8], [9]. 4 Адамдар-жануарлар тіршілігінің шектеуші факторы. 5. Зиянкес жәндіктер, олардың жаппай көбею себептері. Әдебиет: [4], [8], [9], [10], [15], [16]. Студенттердің өзіндік жұмыстарының мазмұны
Қорытынды бақылау мен ағымдағы үлгерімді бақылау бойынша салмақты үлестердің бөлінуі
СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру жөніндегі «Жануарлар экологиясы» пәні бойынша 050608 «Экология» мамандығы бойынша күндізгі оқу бөлімінде оқитын cтуденттерге арналған бақылау шараларының күнтізбелік графигі
Шартты белгілер: ДҮЖ – дәріске дайындалу бщйынша үй жұмысы, Қ – сабақ үрдісіне қатысу, ЗҮЖ – зертханалық жұмысқа дайындалу бойынша үй жұмысы, Ж – жіберілу, Е – есеп, ЗҚ – зертханалық жұмысты қорғау, Т – тексеру, ӨЖҮЖ – өздік жұмыс бойынша үй жұмысы. Кафедра отырысына ұсынылғын 2010ж. « » _______ № _____ хаттама. Кафедра меңгерушісі _______________ Исимбеков Ж.М. 20____ « » __________ 11. Курстың саясаты Студент дәріс сабақтарына міндетті түрде қатысуы тиіс. Сабаққа қатысу әр бір сабақта белгіленеді (сабақтың басында немесе аяғында). Егер белгілеу кезінде студент болмаса, ол белгілеуден кейін келсе де сабақта жоқ деп есептеледі. Сабақтардағы кез келген бұзушылық жазаланады, тіпті аудиториядан шығарып жіберуге де жету мүмкін. Ал белсенді жұмыс бағаланады. Сабақтан қалмау керек және кешігіп келуге болмайды. Сабақты босату және кешігіп келу үшін төмендегі айыпты санкциялар қолданылады:
Талаптар мен айыпты санкциялар:
7. Уақытында орындалмаған тапсырмалар (бақылаудың барлық түрлері) негізгі балл мөлшерінің 50%-мен бағаланады. Тапсырмаларды орындамағаны үшін қорытынды баға төмендетіледі. Аталған талаптарды орындау емтиханға қатысуды қамтамасыз етеді. Межелік бақылауды тапсыру үшін студент, ағымдағы бақылаудан өтуі тиіс. Ағымдағы бақылау мен межелік бақылаудың бағалары бойынша рейтинг (Р1, Р2) анықталады: мысалы, Р1- АБ1*0,7+МБ1*0,3. Межелік бақылаудан өтпеген немесе 50 төмен балл алған студент рейтингке жіберілмейді. Соңғы қорытынды баға төмендегілерден шығарылады:
Білімді бағалау балдық-рейтинг жүйесін қолданумен жүзеге асырылады, студент күнтізбелік кестеге сүйеніп өз білім деңгейін өзі бағалай алады. Қажетті балдар санын жинау үшін студент барлық тәжірибелік сабақтарға белсенді қатысуы қажет. Егер аталған шарт орындалмаса, студент барлық тақырыптарды игеріп тапсырудан кейін ғана емтиханға жіберіледі. Семестр бойы білім деңгейі үнемі тексеріледі. Орындалған жұмыстарды тапсыру бақылау шараларының күнтізбелік кестесі бойынша жүзеге асырылуы шарт.
Орынды себеппен сарамандық жұмысты орындамаған студент оны келесі жұмада тапсыра алады, бірақ сол жағдайда жұмыстың орындалуы 50 пайызға төмендетіліп бағаланады. Шекті бақылау кезінде басқа студенттен жазбаша жұмысты көшіріп алуға тыйым салынады (көшірілген жұмыс есептелмейді). Емтихан тест түрде өтеді.
Қосымша әдебиеттер 12. Адрманова. Н.С. Экология насекомых М., 1970 13. Бродекий. А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Алматы, 1998 14. Воронскии. В.А. Приклодная экология Ростов н/Д., 1971 15. Тишлер. В. Сельскохозяйственная экология М., 1981 16. Чернова. Н.М., Былова. А.М. Экология М., 1981 17. Шмидт – Нельсон К. Животные пустынь. Л., 1972 жүктеу/скачать 236.05 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
