Пайдаланудағы жайылымдық және шабындық жерлер
Аудан
|
Алаңы (мың. га)
|
оның ішінде пайдаланылудағы
|
Пайдалану %
|
шабындық
|
жайлымдық
|
шабындық
|
жайлымдық
|
шабындық
|
жайлымдық
|
Байғанин
|
19,3
|
5199,1
|
7,5
|
906,4
|
38,9
|
17,4
|
Қызылбұлақ
|
16,2
|
4733,4
|
6,2
|
431,6
|
38,2
|
9,1
|
Жарқамыс
|
34,0
|
8015,8
|
29,0
|
348,7
|
85,2
|
4,3
|
Сартоғай
|
-
|
3822,7
|
-
|
257,4
|
|
6,7
|
Қарауылкелді
|
8,7
|
7872,4
|
5,6
|
342,4
|
64,3
|
4,3
|
Қопа
|
83,0
|
8637,9
|
55,0
|
430,5
|
66,2
|
4,9
|
Ащы
|
48,0
|
5071,7
|
29,0
|
223,7
|
60,4
|
4,4
|
Жаңажол
|
|
3839,4
|
|
204,9
|
|
5,3
|
Миялы
|
|
7393,9
|
|
207,4
|
|
2,8
|
Көлтабан
|
25,0
|
4950,8
|
18,0
|
209,9
|
72,0
|
4,2
|
Ветеринария. Ветеринария саласында аудандағы эпизоотиялық қолайлылық және мал шаруашылығы азық-түлік-түрлерінің қауіпсіздігі қамтамасыз ету бойынша мақсатты жұмыстар жүргізілді.
2009 жылы ауданның Көлтабан, Қопа, Миялы, Сартоғай селолық округінде қарапайым мал сою алаңдары іске қосылды.
Ал аудан орталығы Қарауылкелді ауылында мал сою пункітін құрылысы аяқталуда. Жергілікті бюджеттен бөлінген қаржыға «Ақтөбе-Агросервис» ЖШС-гі арқылы мал сою пунктінің құрал-жабдықтары алынды.
Адамдар мен жануарлар арасында аурулардың таралмауының алдын алу мақсатында 2006 жылы Қарауылкелді селолық округінде 1 мал өлекселерін көметін орын салынды, қалған 8 селолық округтерде мал өлекселерін көметін орын салу қажет.
Аудандағы негізгі бағыт-эпизоотияға қарсы ветеринарлық-профилактиалық шаралар мен диагностикалық зерттеулер арқылы мал өнімдерінің қаупсіздігін қамтамасыз ету.
2010 жылғы Ветеринариялық іс-шараларға Республикалық бюджеттен 31,0 млн теңге бөлінді. Аудандағы жергілікті атқарушы органдардың ветеринария мамандарын ұстау мен олардың материалдық техникалық базасын нығайтуға 11,1 млн. теңге бөлінді. 2010 жылы бөлінген қаржы жыл аяғына дейін түгелдей игеріледі. Құрал жабдықтар алынып бірдейлендіру жұмыстары ұйымдастырылуда.
Мемлекеттік электронды сатып алу тәсілімен тендрлер өткізіліп, әр селолық округ бойыша жеңімпаздар анықтады. Осы жылы аудан бойынша Сібір жарасына қарсы 40 мың бас мүйізді ірі қара, 159 мың бас қой-ешкі, 5200 бас жылқы, 4500 бас түйе егілді. Обаға қарсы 4000 бас түйе, құтыру ауруына қарсы 2000 бас мүйізді ірі қара, 500 бас жылқы, 400 бас түйе, 1000 бас ит егілді. Туберкулинге қарсы аллергиялық тексеруден 62 400 бас ірі қара, 2300 бас түйе тексеруден өткізілді. Аусылға қарсы 36 000 бас ірі мүйізді қара, 115 000 бас қой–ешкі, листериозға қарсы 6000 бас қой-ешкі егілді. Бруцеллез ауруына серологиялық тексеруден 34 800 бас ірі мүйізді қара, 195 000 бас қой-ешкі өткізілді. Осы тексерілген малдардан 345 бас ірі мүйізді қарадан 124 бас қой-ешкіден бурцеллез ауруы анықталып түгелдей жойылды. Бруцеллез ауруының адамға жұғу фактісі кездескен жоқ. Ауданның барлық санатағы шаруашылықтарындағы малдарды бірдейлендіру (сырғалау) есепке алу, компьютерге еңгізу жұмыстары жүргізілуде. Осы жұмысты алдағы жылда да жалғастыру мақсатында жергілікті бюджеттен бөлінген 3 млн 184 мың теңгеге құрал-жабдықтар алынды. Әртүрлі жұқпалы аурулардың алдын алу, ветеринариялық-санитарлық жағдайды жақсарту мақсатында биылғы жылы 4 селолық округтен (Көлтабан, Қопа, Миялы, Сартоғай) қарапайым мал сою алаңдары салынып іске қосылды. Ал Қарауылкелді селолық округінен «Мерей» ЖШС мал сою пунктінің құрлысын аяқтап, пайдалануға берілді. Облыс әкімінің шешімі негізінде облыс көлемінде азық-түлік бағаларын тұрақтандыру мақсатында өткізіліп отырған жәрмеңкелерге Жаңажол, Миялы селолық округтерінен басқа округтердің шаруашылықтары үзбей қатысып 5,3 тонна ет өнімдерін 3,5 тонна сүт өнімдерін (шұбат, қымыз, қаймақ, сары май, сүзбе, ірімшік) т.б өнімдерін өткізді.
Мамандармен қамтамасыз ету
Агроөнеркәсіп кешенін тұрақты дамытуда ең басты қажеттілік жоғары білімді мамандармен қамтамасыз ету болып табылады. Қазіргі уақытта жоғары және арнаулы орта оқу орындарында мамандарды даярлау төменгі деңгейге түсіп кетті. Аудан экономикасының деңгейі мен қарқынды дамуында, халықты азық-түлікпен қамтамасыз етуде, ауылшаруашылығы өнімдерін өндіру мен өңдеу басты сала болуда.
Сол себептен, аумақтық бағдарлама мәселесін орындауда ең бірінші кезекте төмендегі қажеттіліктерді шешу керек:
1.Ауданда агроөнеркәсіп кешенін жолға қоюда қазіргі кезде төмендегі мамандар мен жұмысшыларды дайындау жұмыстары жүргізілуде. Атап айтқанда:
-жоғары біліммен: инженер-технолог (сүт, ет), жөніндегі инженер-механик, инженер технолог, мал дәрігері және т.б.
-арнаулы орта біліммен: ауылшаруашылығы техникаларын жөңдеу және қызмет көрсету жөніндегі техник-механик, азық-түлік жөніндегі технолог маман және т.б.
-жалпы мамандығы бар жұмысшылар (тракторист-машинистер, автокөлік жүргізушілері, электриктер, слесарлар және т.б.) Ауыл шаруашылық колледжінде Байғанин ауданы үшін әртүрлі мамандық бойынша 45 мамандар дайындалуда.
2.Ауылшаруашылығы құрылымдарында штат бірлігінің болмауына және материалдық-техникалық базаларының нашарлығына байланысты ауылшаруашылығы колледжін бітірген мамандардың жұмысқа орналасуы қиындық туғызып келеді. Тоғыз
селолық округтерде 9 мал дәрігері жұмыс жасайды, ауданда екі мал дәрігері бар. Мал дәрігерлері бірдейлендіруден өткізу мақсатында арнайы оқу курстарынан өткізіледі.
АӨК инфрақұрлымдарының дамуы
Аудан бойынша 4 ауылдық тұтынушы кооперативі 5 ауыл шаруашылығы құрылымдары, 39жеке тұлға есебінен құрылған кооперативтің иелігінде 9,3 мың га ауыл шаруашылық жерлері бар, 98 бас мүйізді ірі қара, 800 бас қой-ешкі, 38 бас жылқы және түйесі бар. 2009 жылы көрсетілген қызмет және өңделген өнім көлемі 24,4 млн теңгеге жетті.
Ауыл шаруашылық құрлымдарын несиелендіруде ауыл шаруашылығы тауар өндірушілер үшін несие алуға қол жетімдігін көрсету мақсатында «Қамқор» ауылдық несие серіктестігі құрылды, бұның құрамына 26 ауыл шаруашылық құрылымдары кіреді, 2006 жылдың 28 тамыз айынан бастап өз құрылтайшыларына несие беруді бастады. Бұл несие серіктестігі қызмет жасағаннан бергі уақытта (01.01.2010ж) 61,8 млн теңге несие беріп қызмет көрсеткен. Қазіргі уақытта «Қамқор» несие серіктестігінің несиелік желісі 60,1 млн теңгені құрап отыр.
Сонымен қатар ауданда «Байғанин» ШНҰ 2009 жылы аудан тұрғындарына 7,2 млн теңге несие берді. Бұл көрсеткіш 2008 жылмен салыстырғанда 5,5 есеге өсті.Ауыл шаруашылықты қаржылай қолдау қорына 8,6 млн теңге берілді. Ауданда информация – консультациялық маркетинг бөлімі қызмет етеді.
Ауыл шаруашылық өнімін өндіріп қайта өңдеу
2009 жылы ауданның Көлтабан, Қопа, Миялы, Сартоғай селолық округінде қарапайым мал сою алаңдары іске қосылды. Ал аудан орталығы Қарауылкелді ауылында мал сою пункітін құрылысы аяқталды. Бұл мал сою пунктінде мал ұстайтын аулалар құрлысымен бірге салынды. Мал дәрігерлік сараптама зертханасы, мал ілетін ілгіштер, етті бөлетін арасы, ішек қарын қоятын орындары бар.
2011 жылы Қызылбұлақ, Жарқамыс, Жаңажол, Ащы селолық округтерінде мал сою алаңдары жұмыс жасайтын болады. Мал сою пунктін салуға кәсіпкерден 12 млн теңге, қосымша су жеткізу ушін, мал союға 8 млн теңге бюджеттен бөлініп жұмсалды. Мал сою пунктінде тұрғындардың, шаруашылық құрылымдарының малдары сойылады. Сойылған малдарға осы жерден анықтама беріледі. Аусымына 1 тонна ет сойылады. Сонымен қатар «Қостемір» ЖШС –інде қымыз өндіру цехы бар. Цехта құтыларға құю арқылы сатылады. Қазір аусымына 100 литр қымыз дайындалса, алдағы жылы бие санын көбейту арқылы қымыз өндіруді молайтады. Сол сияқты «Тәжімбай Әулеті» ЖШС-нде шұбат өндіріледі.
Ауысымына 100-120литр шұбат өндіріледі. Арнайы шайханада дайындалып сатылады. Алдағы жылы құтымен шығарылып жақын қалаларға сатылады. Бұл цехтартардың жанында құрт, ірімшік және т.б ұлттық тағамдар жасалады. Жасалған өнімдер обылыстық жәрменкелерде сатылып көрініп жүр. Ауданда 4 ауылдық кооперативтер құрылып әртүрлі шаруалармен айналысады. «Ақсай» ауылдық тұтыну кооперативі картоп көкөніс өсіру үшін жылы жай салуды ұйымдастыруда. Несие алынған жағдайда бұл жұмыс тез іске қосылатын болады.
Ауыл шаруашылығын дамытуда мынандай проблемалық мәселелер бар:
Өсімдік шаруашылығы бойынша:
Картоп, көкөніс сақтайтын қоймалардың қазіргі талаптарға сай техникалық жабдықталмауы, өнімдерді дайындау, сақтау және өңдеудің жолға қойылмауы,
Маусымнан тыс уақытта көкөніс тапшылығы, оның бағасының өсуі.
Мал шаруашылығы бойынша:
Барлық шаруашылық категорияларндағы мал санының 80 пайызға жуығы ұсақ жеке қожалықтарда, асыл тұқымды малдың үлес салмағы төмен, мал шаруашылығы процестерін механикаландыру және автоматтандыру деңгейінің өте төмендігі, ауыл
шаруашылығы малдарын ұстаудың зоогигиналық және ветеринариялық-санитариялық талаптарға сәйкестігі; жемшөп базасының әлсіздігі, жұмысшылардың еңбек ақысының төмендігі, ет өнімдерінің экспортқа шығарылмауы, мал шаруашылығының дамуына тежеу болуы саланы дамытуға кері әсер етуде.
Малдың ескі инфекциялық ошақтарының (бруцеллез,туберкулез, ликоз) сақталуы; елді мекендерде мал соятын пункттердің (алаңдардың) жоқтығы және өлген малды көметін орындардың аз болуы; ауыл шаруашылығы жануарларын күткенде зоогигиеналық және ветеринарлық-санитарлық талаптардың сақталмауы; республикалық бюджеттен қаржыландырылған тізімге кірмеген аурулардың алдын алу және емдеу бойынша ветеринарлық қызмет көрсету рыногін дамытудың нашарлығы; мал денсаулығын тексеретін және емдейтін мемлекеттік ветеринарлық кәсіпорындардың болмауы, ветеринария саласы мамандары біліктілігінің арттыру мәселесі толық шешімін таппауы.
Мал шаруашылығын дамытуға кәсіпорындардың қаражат тапшылығы, несие алуға кепілдемелерінің несие беруші мекемелерінің талаптарына сай болмауы. ҚазАгро Ұлттық басқару холдингінің талаптарына сай кәсіпкерлердің 15% мөлшердегі төлеу қабілеттілігінің болмауы, ұлттық қордан бөлінген қаражатқа қол жетпеуі.
Мал шаруашылығында жұмыс жасаудың беделі де еңбегі де, әлеуметтік жағдайының төмендігі, мал өнімдерінің өткізу нарығының тапшылығы, бағаның төмендігі.Ауылшаруашылығындағы еңбек ақының төмендігі, жас мамандарға ауылшаруашылық мамандарын оқытуға гранттардың аздығы, оқу орындары бітіргеннен кейінгі жұмысқа орналасудың қиындығы және әлеуметтік жағдайлардың шешілмеуі.
Ауданның ауылшаруашылығы саласында атқарылған жұмыстармен қатар іске аса алмай отырған жұмыстарда жоқ емес. Ауылшаруашылығы өндірісінің әліде болса ұсақ тауарлығы, көптеген шаруашылықтардың қаржылық жағдайы төмендігі ауданда өнімдерді ұқсату орындарын ашылуына, қажетті мөлшердегі ауылшаруашылық техникаларын алуға әсерін тигізуде.
Ауданда асыл тұқымды мал басының саны аз. Ірі қара малдарының асылдандыру көрсеткіші төмен. Мал азығын дайындау жұмыстарына шаруашылықтардың кеш қосылып, бұл науқанның ұзаққа созылуы қысқа түсетін мал бастарын сапалы шөппен толық қамтылуына, дайындалған шөптің сапасына әсерін тигізуде. Жеке тұрғындардың малдарының жаз айларында бағылуына селолық округ әкімшіліктері тарапынан қадағалау, бақылау жұмыстары аз жүргізіледі.
3. Ауданның АӨК даму бағытының қөзқарасы
Байғанин ауданы келешекте аумақта дамыған инфрақұрлымымен және тұрақты өмір сүру қаблетінің өсуі бойынша ең ірі ауылшаруашылық тауарын өндіретін, оны өңдейтін өңірге айналады.
2-мақсаты. Агроөнеркәсіп кешенінің бәсекеге қабілеттілігінің өсіруді арттыру
Мақсатты индикаторлары:
-
Ауыл шаруашылығында жалпы өнім көлемінің 2015 жылға қарай 1,5 есе өсуі;
-
Ауыл шаруашылығында еңбек өнімділігі көлемінің 2015 жылға қарай 2,2 есе өсуі;
-
2015 жылға қарай өндірілген өнім өндірісінде қайта өңдеу үлесін өсіру:
- ет өндірісін – ( 640 тонна) 12,8 пайызға, 2009 жылы ( 182 тонна – 4,6%) сүт
(қымыз,шұбат) өндірісін (1884 тонна) 16,1 пайызға, 2009 жылы (300 тонна – 2,6%)
дейін өсіру.
2011-2015 жылдарға бәсекеге қабілетті өнімді дамытудың мақсатты индикаторлары (міндеттері)
Мақсатты индикаторлары
|
Өлшем бірлігі
|
Болжамдалған мерзім
|
2011 ж.
|
2012 ж.
|
2013 ж.
|
2014 ж.
|
2015 ж.
|
Өсімдік шаруашылығы өнімінің бәсекеге қабілеттілігін көтеру
| -
2015 жыла дейін\:
-
көкөністі- 1350тоннаға,
-
бақшаны- 200 тоннаға,
-
картопты – 850 тоннаға дейін жеткізу;
|
тонна
тонна
тонна
|
1350
200
850
|
1350
200
850
|
1350
200
850
|
1350
200
850
|
1350
200
850
|
Ет және сүт өндірісінің бәсекеге қабілеттілігін көтеру
|
2) 2015 жыла дейін мал шаруашылығы өнімін:
- ет (сою салмағы) – 5000 тоннаға
- сүт – 11700 тоннаға дейін жеткізу.
|
тонна
тонна
|
4600
11300
|
4700
11600
|
4900
11700
|
5000
11700
|
5100
11700
|
Тұрғындарды өзіндік өндіріс азық-түліктерімен қамтамасыз ету және
ет және сүт өнімдерін экспорттау
|
4) Өз өндірісіндегі өнімінің қайта өңделген үлесі:
- ет, 2015 ж. қарай – 12,8 %
- сүт (қымыз,шұбат) 2015 ж. қарай – 16,1%
5) аграрлық сектордағы еңбек өнімділігі көлемінің 2015 жылға қарай 2,2 есе немесе 485 мың теңгеге (2009 ж.- 217 мың теңге) дейін өсуі
|
%
%
мың теңге
|
11,9
10,2
372
|
12,5
11,2
393
|
12,4
13,7
459
|
12,8
16,1
485
|
13,1
18,6
614
|
Тұрғындарды картоп, көкөніс өнімдерімен қамту мақсатында ауыл шаруашылық дақылдарының негізгі түрлерінің егістік көлемі одан әрі сақталады.
Атауы
|
Өлшем бірлігі
|
2010 ж.
баға
|
Болжам
|
2011г
|
2012г
|
2013г.
|
2014г.
|
2015г.
|
мың га
|
ц/га
|
Өнімі
тонна
|
мың. га
|
ц/га
|
Өнімі
тонна
|
мың.га
|
ц/га
|
Өнімі
тонна
|
Барлық егістік көлемі
|
га
|
145,8
|
155
|
155
|
1155
|
|
|
1655
|
|
|
2155
|
|
|
Мал азығы
Барлығы
|
га
|
|
|
|
227
|
4
|
91000
|
229,5
|
4
|
92000
|
237
|
4
|
95000
|
Оның ішінде
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бір жылдық шөп
|
га
|
|
|
|
-
|
-
|
-
|
|
|
|
|
|
|
Көп жылдық шөп
|
га
|
|
|
|
1000
|
5
|
500
|
1500
|
5
|
750
|
2000
|
5
|
1000
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
шабындық жайылым
|
га
|
|
|
|
226
|
4
|
90500
|
228
|
4
|
91250
|
235
|
4
|
94000
|
Картоп
|
га
|
75
|
75
|
75
|
75
|
|
|
75
|
|
|
75
|
|
|
Көкөністер
|
га
|
70
|
70
|
70
|
70
|
|
|
70
|
|
|
70
|
|
|
Бақша
|
га
|
0,8
|
10
|
10
|
10
|
|
|
10
|
|
|
10
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |