Жұмыс бағдарламасы (студентке арналған пән бойынша оқу бағдарламасы) Бет. Парақ

1.1.1 Қолданылу аясы

Бұл пән мамандық бойынша оқылатын пәндер цикліне кіреді және таңдау бойынша алынған компонент ретінде танылады.

Осы жұмыс оқу бағдарламасында келесі нормативтік құжаттарға қатысты сілтемелер қолданылған:

- ҚР МЖБС 5.03.007-2006. «Қазақстан Республикасы білім беру жүйесі. Кәсіптік -білім беру бағдарламалары. Негізгі ережелері»;

1.1.3 Терминдер мен анықтамалары

Соларға қосымша ретінде осы жұмыс оқу бағдарламасында келесі терминдер мен анықтамалар бекітілген:

• 
  Мақсат – перен. әлденеге ұмтылу, әлденені жүзеге асыру мағынасын білдіреді. Мысалы, «Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының мақсаты» ретінде: «білім берудегі бәсекеге қабілеттілікті арттыру, экономиканың тұрақты өсуі үшін сапалы білімге қол жеткізуді қамтамасыз ету жолымен адам капиталын дамыту»
  

• 
  Міндет – әлдененің орындалуын, әлдененің шешілуін талап етуші, немесе ақыл нәтижесінде, есептеулер арқылы шешілетін, орындалатын. Мысалы, Мемлекеттік бағдарламаның міндеттерінің бірі ретінде, «білім беру жүйесін жоғары білікті мамандармен қамтамасыз ету» танылады.
  

• 
  Білім – оқылатын объект туралы жалпы көріністер негізіндегі мағлұматтардың, танымдардың үйлесімділігі. Мысалы, машинаның құрлғысы мен тағайындалуы.
  

• 
  Икемділік – білім арқылы, тәжірибе арқылы игерілген, әлденені жасауға деген қабілет. Мысалы, меңгерілген үлгі негізінде міндеттердің шешілуі, яғни типтік міндеттердің.
  

• 
  Дағды – жаттығулар, әдет арқылы құрылған икемділік, яғни тұрақты түрдегі жаттығулар арқылы автоматтылыққа дейін жеткізілген әрекеттер. Мсыалы, көбейту кестесі.
  

• 
  Жете білушілік – көп бөлігі өз бетінше іске асу үшін қажетті ақпаратты тиімді қолдану мен өз бетінше құрылымдау, табу, талдау икемділігі(білімдер мен икемділіктерді қолдана білуге деген қабілет)
  

1.1.4 Белгілеулер мен қысқартулар

СӨЖ – студенттің өздік жұмысы;

СОӨЖ – студенттің оқытушы басқаруымен орындайтын өздік жұмысы;

1.1.5 Оқу пәнінің мазмұны

Гидравлика пәні және оның дамуының қысқаша тарихы

Сұйықтар және олардың негізгі физикалық қасиеттері

Гидростатика. Нүктедегі қысым және оның қасиеттері. Қимылсыз сұйықтың тепе-теңдігінің дифференциалдық теңдеулері. Гидростатиканың негізгі теңдеуі. Гидростатиканың негізгі теңдеуінің мүшелерін талқылау. Кез-келген нүктедегі гидростатикалық қысымды анықтау. Гидростатикалық қысымның тереңдікте таралуы. Паскаль заңы. Жалғас немесе қатынасты ыдыстар. Тең қысымды беттер. Салыстырмалы қимылсыздық. Салыстырмалы қимылсыздықта қысымның тереңдікте таралуы. Түзу сызықты қозғалыста қалыптасатын салыстырмалы қимылсыздық. Қысым күші. Жазық беттерге түсетін қысым күші. Қысым центрі. Қисық беттерге түсетін қысым күші. Архимед заңы.

Сұйық заттардың кинематикасы. Сұйық заттардың қозғалысын зерттеу тәсілдері. Ағу сызықтары. Ағу түтікшесі, элементар сорғы, тірі қима және мөлшер туралы түсініктер. Үзіліссіздік заңы. Идеал сұйық туралы түсінік. Сұйықтың ағыны туралы түсінік. Орташа жылдамдық туралы түсінік. Сұйықтың қозғалысының түрлері.

Гидродинамика. Идеал сұйықтың қозғалысының дифференциалдық теңдеулері. Сұйықтың ілгерлемелі, айналмалы және деформациялық қозғалысы. Идеал сұйықтың элементар сорғысы үшін жазылған Бернулли теңдеуі. Бернулли теңдеуінің мүшелерінің геометриялық және физикалық мағыналары. Тұтқыр сұйықтың элементар сорғысы үшін жазылған Бернулли теңдеуі. Тұтқыр сұйықтың ағыны үшін жазылған Бернулли теңдеуі. Тегеуіріннің шығындары. Тегеуіріннің жергілікті шығындары. Құбырдың кілт кеңейген жеріндегі тегеуіріннің шығыны. Борда формуласы. Ағынның бойындағы тегеуіріннің шығыны, Дарси-Вейсбах формуласы. Бірқалыпты қозғалысты ағынның қимасындағы орташа жылдамдықты анықтау. Шези формуласы. Бірқалыпты қозғалысты ағында пайда болатын жанама кернеу және оның қимада таралуы. Сұйықтың қозғалысының тәртіптері. Ламинарлық қозғалыс тәртібі. Нүктедегі жылдамдықтардың қимада таралуы. Ламинарлық ағынның қимасындағы орташа жылдамдық және жылдамдықтың ең үлкен мағанасының орташа жылдамдыққа қатынасы. Ламинарлық ағын үшін Дарси коэффициентін анықтау. Турбуленттік қозғалыс тәртібі. Дәл қазіргі нүктедегі жылдамдық, жылдамдықтың ауытқып соғуы (пульсация). Турбуленттік ағында пайда болатын қосымша жанама кернеу. Турбуленттік ағынның қимасында нүктелердегі жылдамдықтардың таралуы. Ламинарлық қабат және ағынның турбуленттік өзегі туралы түсініктер. Ламинарлық қабаттың қалыңдығы. Турбуленттік ағындарда қалыптасатын кедергілердің түрлері. Никурадзе графигі. Турбуленттік қозғалыс үшін Дарси коэффициентін анықтау. Сұйықтың тесіктерден және қондырғы құбыршалардан ағуы. Сұйықтың жұқа қабырғадағы тесіктерден тұрақты тегеуірінмен ағуы. Жұқа қабырғадағы тесіктен тұрақты тегеуірінмен сорғының сұйық ортаға ағуы. Сұйықтың жұқа қабырғадағы тесіктен айнымалы тегеуірінмен ағуы. Сұйықтың тұрақты тегеуірінмен келте құбыршалардан ағуы. Сыртқы цилиндр құбыршадағы тегеуіріннің вакуум үзілетін шекті мағанасы. Құбыршалардың басқа түрлерін шолу. Сұйықтың суағарлар арқылы ағуы. Еркін сорғылар. Еркін сорғылардың қатты денелермен әсерлесуі. Құбырлардың гидравликалық есебі. Құбырларды есептеу үшін қолданылатын тәуелділіктер. Тізбектеліп қосылған құбырларды есептеу. Қабатталып қосылған құбырларды есептеу. Гидравликалық соққы. Гидромеханикалық құбылыстардың ұқсастығы. Навье-Стокс теңдеулері, ұқсастық критерийлері және модельдеу. Жылдамдық және мөлшер өлшейтін аспаптар. Пито түтікшесі. Вентури суөлшеуіші. Мөлшерөлшеуіш диафрагма.

Гидравликалық машиналар. Гидравликалық машиналар. Негізгі түсініктер мен жіктеу. Центрден тепкіш сорғыш. Конструкциялық және жұмыс істеу ерекшеліктері. Сорғышты іске қосу және істен шығару шарттары. Центрден тепкіш сорғыштарды жіктеу. Центрден тепкіш машиналардың негізгі теңдеуі. Жұмысшы дөңгелекке сұйықтың соққысыз енуінің шарты. Күрекшелердің ыңғайлы түрі. Центрден тепкіш сорғышпен сұйықты айдау үшін қолданылатын қосымша қондырғылармен жабдықтау. Сору биіктігі. Кавитация. Сорғыштың беретін толық тегеуіріні. Сорғыштың қуаты және пайдалы жұмыс коэффициенті. Центрден тепкіш сорғыштардың мінездемелері. Центрден тепкіш сорғыштың теориялық мінездемесі. Центрден тепкіш сорғыштардың жұмысшы мінездемелері. Құбыр торабының мінездемесі және жұмыс тәртібінің ең қолайлы нүктесі туралы түсінік. Сорғыштарды тізбектеп немесе қабаттап қосу. Сорғыштардың ұқсастығы. Пропорционалдық заңдар. Шапшаңдық коэффициенті және шапшаңдық коэффициенті арқылы центрден тепкіш сорғыштарды жіктеу. Біліктік сорғыштар. Центрден тепкіш сорғыштардың жұмысының тұрақсыздығы (помпаж). Жұмысшы дөңгелектерді жону туралы мәліметтер. Сорғышты сұйыққа толтыру тәсілдері. Сорғыштың айдайтын мөлшерін өзгерту тәсілдері. Біліктік күш. Центрден тепкіш сорғыштардың пайдалы ерекшеліктері мен кемістіктері. Құйынды сорғыштар. Сорғылы сорғыштар. Гидравликалық соққыш. Ауалы суайдағыш (эрлифттер). Көлемді сорғыштар. Поршенді сорғыштар. Конструкциялық ерекшеліктері және оларды жіктеу. Поршенді сорғыштармен айдалатын сұйықтың мөлшерінің өзгеруінің графиктері. Мөлшердің тұрақсыздығының коэффициенті. Ауалы қалпақ туралы түсінік. Су-дөңгелекті вакуум-сорғыш. Тісті дөңгелекті сорғыштар. Қалақшалы сорғыштар.
1.1.6 Тәжірибелік сабақтар тізімі:

1) Пошталық посылкаларды сорттау құрылғысының үлгісін жобалау

2) Брикеттерді тарату құрылғысының үлгісін жобалау

3) Бөлшектерді жеткізу құрылғысының пневмоүлгісін жобалау

4) Жетекті дроссельді реттеу

5) Жетекті ауқымды реттеу

6) Қысымды реттеу

7) Гидрожетек жүйесінде сигналды сақтау

8) Электрлік басқару жүйесінде сигналды сақтау
1.1.7 Зертханалық сабақтар тізімі:

1) Бақылау гидрожетегі

2) Гидравликалық күшейткіштер

3) Жылдамдықты басқару жүйелері

4) Жылдамдықты тұрақтандыру жүйелері

5) Қысым реттегіштері

6) Аксиальді-поршеньдік сорғыштың сипаттамасын экспериментальді түрде анықтау

7) Реттелетін гидроқозғағышты гидрожелінің сипаттамаларын экспериментальді түрде анықтау

8) Аксиальді-поршеньдік гидромашиналар

9) Радиальді- поршеньдік гидромашиналар

5B080600 - «Аграрлық техника және технологиялар» мамандығы бойынша оқитын студенттерге сәйкес курстық жұмыс орындайды.

Жобалауға арналған тапсырмалар: машиналардың гидрожетегін жетілдіру.

Курстық жұмыс құрамы:

- механизмнің жинақ сызбасы, формат А1;

- стандартты емес бөлшектердің жұмысшы сызбалары (4-6 бөлшектер болуы тиіс);

- түсіндірме жазба.

1.2 Пәнді оқып үйрену мақсаты

(Пәннің модульдік бағдарламасының кешенді мақсаты)

Аталған мамандықтар бакалаврлары келесі кәсіби қызмет түрлерінің орындалуын қамтамасыз етуі тиіс:

- машиналардын гидропневможетек құрастыру мен жөндеуге қатысты конструкторлық, технологиялық құжаттарды жасай білуі тиіс;

- өндірістік процесстерді іске асыру үшін арналған машиналардын гидропневможетек таңдау мен тиімді қолдануды білу;

- технологиялық, конструкторлық, эстетикалық, экономикалық және басқа да көрсеткіштерді ескере отырып машиналардын гидропневможетек және құрылғыларының жобаларын жасауды білу.

- машиналардын гидропневможетек сынауды жүргізе білу.
1.3. Пәнді оқып үйренудің міндеттері

(Оқу модульдерінің ықпалдық мақсаттары)

Оқып үйрену нәтижесінде оқушы тиіс:

Білуге:

• 
  машиналардын гидропневможетек материалдардың тағайындалуын және қолданылу саласын. Көтеріп-тасымалдау машиналарына әсер етуші жүктемелердің негізгі түрлерін.
  
• 
  машиналардын гидропневможетек механизмдерінің негізгі типтерінің жіктелуін және қолданылу саласын. машиналардын гидропневможетек механизмдерінің негізгі бөліктерінің жіктелуін, құрылғысын және тағайындалуын.
  
• 
  машиналардын гидропневможетек конструктивтік схемаларын, олардың құрылғыларының ерекшеліктерін. Қолданылу саласын.
  
• 
  ҚР 01.08. 1994 жылы енгізілген «машиналардын гидропневможетек» жалпы ережелерді;
  
• 
  машиналардын гидропневможетек сипаттаушы негізгі көрсеткіштерді. машиналардын гидропневможетек шарттары мен жұмыс істеу тәртібін. машиналардын гидропневможетек сипаттаушы негізгі көрсеткіштер.
  
• 
  машиналардын гидропневможетек конструктивтік схемалары, құрылғысының ерекшеліктері. Қолданылу саласы.
  
• 
  машиналардын гидропневможетек үшін қажетті қосымша құрылғылардың негізгі типтері, олардың конструкциялары.
  

• 
  машиналардын гидропневможетектердің конструктивті өлшемдерін анықтай білуі тиіс. Редукторлардың, тежегіштердің және кран механизмдерінің муфталарының, жүк қармағыш құрылғыларының жетектегіштерінің талап етілуші типін таңдай білуі тиіс.
  
• 
  Есептеулер жолымен машиналардын гидропневможетек құрамдас бөліктерінің көрсеткіштері мен типтерін анықтауды.
  
• 
  машиналардын гидропневможетек әр типі үшін арналған жұмыстар қөатарын анықтауды.
  
• 
  машиналардын гидропневможетек жіктелу топтарын анықтауды. полиграфиялық машиналардын гидропневможетек біртіндеп тіркеуді жүргізуді.
  
• 
  машиналардын гидропневможетек өнімділігін анықтай білуді, қолданылу класын белгілей білуді.
  
• 
  машиналардын гидропневможетек талап етілуші көрсеткіштерін есептеу жолымен анықтауды.
  
• 
  Жұмыс шарты мен машиналардын гидропневможетек материалдың сипаттамасына байланысты полиграфиялық машиналардын гидропневможетек нақыты типін қолдана білуді.
  
• 
  Өндірістегі нақты жұмыс шарттары үшін қосымша құрылғылардың қолданылуын.
  

Сұйықтық пен газдың, гидро- және пневмо жетектегіштер механикасы (жергілікті гидравликалық қарсылығы, газжәне сұйықтықтың ағысы).

Машиналар бөлшектері мен конструкторлау негіздері (типтік бөлшектерді жобалаудың және конструкторлаудың жалпы принциптері). Шынжырлар. Редукторлар.

Көлік техникасы металл конструкцияларының жобалануы(тіректер, жебелер мен мұнаралар конструкциясы мен есебі, фермалар консрукциясы мен есебі, балкалар конструкциясы мен есебі).

Электротехника мен электроника негіздері (электр машиналары, электр жетегінің негіздері).
2.5 Кейінгі реквизиттер (Постреквизиттер)

Көліктік техникасын техникалық пайдалану негіздері. Көліктік техника өндірісі мен жөндеу технологиясының негіздері.

Көліктік техниканы пайдаланудың негіздері.

Көліктік техниканы техникалық пайдаланудың негіздері.

Көліктік техника сенімділігі.

Көліктік техника технологиясының негіздері.

5B080600 - «Аграрлық техника және технологиялар» мамандығы бойынша оқитын студенттерге сәйкес курстық жұмыс орындайды.

Жобалауға арналған тапсырмалар: машиналардың гидрожетегін жетілдіру.

Курстық жұмыс құрамы:

- механизмнің жинақ сызбасы, формат А1;

- стандартты емес бөлшектердің жұмысшы сызбалары (4-6 бөлшектер болуы тиіс);

3 ҰСЫНЫЛУШЫ ӘДЕБИЕТ ТІЗІМІ

4 БІЛІМДІ БАҒАЛАУ

• 
  Кестеге сай дәрістік және тәжірибелік сабақтарға қатысу міндетті болып саналады.
  
• 
  Студенттердің сабаққа қатысулары сабақтың басында тексеріледі, кешігуі орын алған жағдайда студент аудиторияға ешбір шусыз жағдайда кіруі тиіс және бірден жұмысқа араласып кетуі тиіс, ал үзіліс кезінде оқытушыға кешігу себебін түсіндіріп айтуы тиіс.
  
• 
  Сабаққа екі рет кешігіп кіру оны бір рет босатумен теңеледі.
  
• 
  Баллмен бағаланушы жұмыстарды уақытында өткізу қажет, уақытылы өткізілмеген жұмыстардың баллдары төмендетіледі, барлық жұмыстары уақытында өткізілмеген студенттер емтиханға жіберілмейді.
  
• 
  Аралық бақылауды қайталап өту барысында студенттің қанағаттанарлық баға алуына жол берілмейді.
  
• 
  Орташа рейтинг алған студенттер р_ср = (р₁ + р₂)/2 50%-ден аз болса, емтиханға жіберілмейді.
  
• 
  Сабақ барысында ұялы телефондары өшірулі болуы тиіс.
  
• 
  Студент сабаққа іскерлік киімде келуі тиіс.
  

Ағымдағы бақылау әр апта сайын өткізіледі, және де дәрістерге, тәжірибелік сабақтарға қатысуды бақылау мен өз бетімен жұмысты орындауды қамтиды.

Білімдерді аралық бақылау семестрдің 7 және 15 апталарында, тестілеу түрінде өткізіледі. Рейтинг келесі бақылау түрлеріне байланысты құралады*:

Аттестациялық кезең	Бақылау түрі, үлес салмағы, %
	Қатысушылық	Лекциялар конспектілері	Ауызша сұрау	Коллоквиум	Тестілік сұрау	Реферат	Эссе	Аралық тестілеу	Барлығы
Рейтинг 1	5	5	5		15		-	70	100
Рейтинг 2	5	5	5	-	15			70	100

Пән бойынша емтихан тест түрінде емтихандық сессия уақытында өтеді.

Пән бойынша студент білімінің қорытынды бағасы қамтиды:

- емтиханда алынған нәтиженің 40%;

- ағымдағы үлгерім нәтижесінің 60%.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

Қ, (1)

мұнда Р₁, Р₂ – бірінші, екінші рейтингке сай бағалардың цифрлы баламасы;

Е – емтихандағы бағаның цифрлы баламасы.
Қорытынды әріптік баға мен оның балл бойынша өлшенуші цифрлы баламасы:

Әріптік жүйе бойынша баға	Баллдың цифрлық баламасы	Пайыздық мөлшері, %	Дәстүрлі жүйе бойынша баға
А	4,0	95–100	өте жақсы
А–	3,67	90–94
В+	3,33	85–89	жақсы
В	3,0	80–84
В–	2,67	75–79
С+	2,33	70–74	қанағаттанарлық
С	2,0	65–69
С–	1,67	60–64
D+	1,33	55–59
D	1,0	50–54
F	0	0–49	қанағаттанарлықсыз

4.3 Қорытынды бақылау үшін арналған материалдар

Аралық бақылауды өткізуге арналған тестілік база ЦӘК-те келтірілген (шифры К-)