Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы

2. Диаметрі 4 мм жоғары термобу кабелінен жасалған термобу жиынтығы - құрастыру.

3. Микроамперметрлер - 1,0 сыныпты өздігінен жазатын милливольтметрлер – бөлшектерін жасау, құрастыру және коммутациялық блокты тексеру.

4. Мостылар - құрастыру және бөлшектерін жасай отырып реттеу.

5. Осциллографтарға арналған уақыт белгілеуіштер - бөлшектерін жасау және құрастыру.

6. Осциллографтарға арналған жарықтандырғыштар - құрастыру, ретттеу және аспап корпусына орнату.

7. Аспаптарды таспалы тарту механизмі үстелдері - таспа тарту механизмін құрастыру және корпусқа орнату, объектив фокусін реттеу.

8. Арнаулы қондырғылар - құрастыру, қоректендіру блогін жинақтау және электрмен тексеру.

9. Бір фазалы электр есептеуіштер –толық құрастыру және реттеу.

4-разряд

Білуге тиіс: жасалатын аспаптардың құрылымын, нысаны мен жұмыс принципін, түрлі есептеуіш, сағат, электромагнитті және басқа да механизмдердің конструктивтік ерекшеліктерін; аспаптарды механикалық және электрлі реттеу тәсілдерін; арнаулы және әмбебап айлабұйымдар мен құралдардың құрылымын және олардың нысанын; бақылау-өлшеу аспаптарының нысанын және оларды қолдану ережесін; жұмсақ дәнекер мен флюстердің құрамын; жол берілетін отырғызу шектерін, бұдырлық квалитеттері мен параметрлері жүйесін; тұрақты және ауыспалы ток тізбесіндегі кернеуді, ток күшін өлшеу тәсілдерін; шағын, орта және үлкен қарсылықтарды өлшеу ерекшеліктерін; құрастыру, реттеу және сынау кезінде туындайтын ақауларды және оларды жою тәсілдерін; электр техника және механика негіздерін, орындалатын жұмыс көлемінде.

Жұмыс үлгілері

1. Қоректендіру блоктары, күшейту блоктары, автоматика блоктары – монтаж сызбаларын шабақтау және дәнекерлеу.

2. Гальванометрлер – толық құрастыру, механикалық және электрлі реттеу.

3. Диаметрі 4 мм дейінгі термобу кабелінен жасалған термобу жиынтығы - құрастыру.

4. 0,05 сыныпты мостылар – аспапты жеткеру және электрмен тексеру.

5. Көп шектеуді жылжымалы аспаптар – бөлшектерді жасау және жылжымалы жүйені құрастыру.

6. Фотоэлектрлі күшейткіштер - өлшеу механизмін құрастыру.

7. Камертонды жиілік өлшеуіштер - бөлшектерді жеткере отырып толық құрастыру.

77. Электр өлшеу аспаптарын құрастырушы

5-разряд

Білуге тиіс: күрделі электр өлшеу аспаптарының құрылымын, нысанын, жұмыс принципі мен конструкциясын; әр үлгілік арнаулы және әмбебап айлабұйымдар мен құралдардың құрылымын және олардың нысанын; бақылау-өлшеу аспаптарының нысанын және оларды қолдану ережесін; жұмсақ дәнекер мен флюстердің құрамын; жол берілетін отырғызу шектерін, бұдырлық квалитеттері мен параметрлері жүйесін; тұрақты және ауыспалы ток тізбесіндегі кернеуді, ток күшін өлшеу тәсілдерін; шағын, орта және үлкен қарсылықтарды өлшеу ерекшеліктерін; құрастыру, реттеу және сынау кезінде туындайтын ақауларды және оларды жою тәсілдерін; одан әрі өңдеу үшін түсіру шеттерін айқындауды; жинақталатын және сыналатын аспаптар мен қондырғыларға қойылатын техникалық және пайдалану талаптарын; жинақтау және сынау нәтижелері бойынша техникалық құжаттаманы ресімдеу ережесін.

Жұмыс үлгілері

1. Сандық вольтметрлер, проценттік мостылар – бөлшектер мен тораптарды жасау, толық құрастыру және реттеу.

2. Манометрлер – жасау, толық құрастыру және реттеу.

3. Микроамперметрлер - 1,0 сыныпты өздігінен жазатын милливольтметрлер – бөлшектерін жасау, құрастыру және коммутациялық блокты тексеру, градуирлеу.

4. Автоматты потенциометрлер – күрделі жөндеу және техникалық шарттарға сәйкес сынау.

5. Арнаулы нысандағы жоғары дәлдіктегі потенциометрлер - құрастыру және реттеу.

6. Автоматты сегіз шлейфті осциллограф типтес аспаптар – түпкілікті құрастыру, механикалық және электрлі реттеу.

7. Көп шектеуді жылжымалы өздігінен жазатын аспаптар – электрлі және механикалық реттеу мен көрсеткіштерін тексеру.

8. Үлгілік және эксперименталдық 0,5-2,0 сынытпы электр есептеуіштер -негізгі тораптар мен бөлшектер жасау, толық құрастыру және электрлі және механикалық реттеу.
78. Электр өлшеу аспаптарын құрастырушы

6-разряд

Білуге тиіс: электр өлшеу аспаптарының жалпы теориясы негіздерін; жоғары сыныпты өлшеу аспаптарына қойылатын талаптарды; электр өлшеу аспаптары есебінің әдісін; тұрақты және ауыспалы ток тізбесіндегі кернеуді, ток күшін өлшеу тәсілдерін; шағын, орта және үлкен қарсылықтарды өлшеу ерекшеліктерін; құрастыру, реттеу және сынау кезінде туындайтын ақауларды және оларды жою тәсілдерін; зерттеу түрлерін; аспаптарды зерттеу кезінде қолданылатын сызбаларды; аппаратура мен аспаптарды сынау стендісінде орналастыру ережесін; зерттеуді жүргізу тәртібін.

Орта арнаулы кәсіптік білім талап етіледі.

Жұмыс үлгілері

1. Автоматты сегіз шлейфті, жылжымалы осциллографтар – түпкілікті тораптар мен бөлшекті жасау, толық құрастыру және реттеу.

2. Жаңадан әзірленетін жоғары сыныпты аспаптар - жасау және реттеу.

3. Өлшеу қондырғылары - тораптар мен бөлшектерін жасай отырып, толық құрастыру және реттеу.
79. Электр машиналары мен аппаратын құрастырушы

1-разряд

Білуге тиіс: бекіту бөлшектерінің негізгі түрлерін; негізгі құрастыру әдістерін; ауыспалы және тұрақты ток туралы жалпы ұғымды.

2-разряд

Білуге тиіс: жиналатын тораптар мен бөлшектердің құрылымын, нысаны мен жұмыс принципін; құрастыру кезіндегі технологиялық операциялардың тәртібін; қарапайым айлабұйымдардың, құралдар мен қондырғылардың нысаны мен пайдалану ережесін; қолданылатын металдардың негізгі қасиеттері мен нысанын; жол берілетін шектеулер мен орналастырулар туралы негізгі анықтамаларды; электр шамаларына қатысты негізгі анықтамалар мен ұғымдарды.

Жұмыс үлгілері

А. Электр машинажасау

1. Подшипник салмалары – жеткеру және май ұстаушы және май сақтаушы сақиналарды орнату.

2. Клемм қысқышы тақтасы – құрастыру және электр машинаның корпусына орнату.

3. Электр машиналардың қалқандары мен қаптамаларын жабуға арналған жаппалар – бөлшекті орнында жеткере отырып құрастыру.

4. Электр қозғағыш статорлары, роторлары мен зәкірлері пакеттері - құрастыру.

5. Қуаты 100 кВт дейінгі асинхронды электр қозғағыштар – операциялық құрастыру.

Б. Электр аппараттарын жасау

1. Электрмен пісіру машиналарының ажыратқыштары – контактілерін жеткере отырып құрастыру.

2. Автоматты ажыратқыштар – коммутаторды құрастыру.

3. Ашық типті басқару түймесі - құрастыру.

4. Магнитті сөндірілетін аппараттарға арналған жылжымайтын контактілер – құрастыру және реттеу.

5. Қосу және қосуды реттеу реостаттарының коммутаторы - құрастыру.

6. Әртүрлі типтегі магнитті қосқыштар – зәкір мен магнит жүйесі өзекшесін жеткеру және жымдастыру.

7. 2000, 3000, 4000 и 5000 а арналған бір полюсті және көп полюсті ажыратқыштар – толық құрастыру.

8. Реостаттар мен қосуды реттеуіштер – құрастыру және реттеу.

9. Тұрақты және ауыспалы ток контактор торабы - құрастыру.
81. Электр машиналары мен аппаратын құрастырушы

3-разряд

Білуге тиіс: жиналатын электр машиналары мен аппараттарының нысаны мен жұмыс принципін; құрастыруға және реттеуге қойылатын техникалық талаптарды; турбо және гидрогенераторлары, биіктігі 600 мм. дейінгі жоғары жиіліктегі электр машиналары өзекшелерін құрастыру кезінде сегменттерді бекіту әдістерін; құрастыру кезінде қолданылатын арнаулы айлабұйымдардың, аспаптардың, қондырғылар мен басқа да жабдықтың құрылымы мен жұмыс принципін; әртүрлі дәнекерлер мен флюстардың құрамын; жол берілетін шектеулер мен орналастыруларды; ауыспалы және тұрақты ток тізбегіндегі кернеуді, ток күшін өлшеу тәсілдерін; оқшаулау қарсылығын өлшеуді; бригадалық құрастыруды және өндірістік тапсырманың орындалу есебін жүргізуді.

Жұмыс үлгілері

А. Электр машинажасау

1. Доғалы құрастыруға арналған агрегаттар – іштен жану қозғағышын генератормен қосу.

2. Ірі электр машиналары – жетекті машина қондырғысы астындағы стендіде орын дайындау.

3. Тұрақты ток магнитті машиналар жүйесі – құрастыру және саңылаулар мен симметрияларды тексеру.

4. Қуаты 100 кВт жоғары асинхронды электр қозғағыштар – жалпы құрастыру.

Б. Электр аппараттарын жасау

1. Қозу жүйесінің тіктеуіш блоктары – құрастыру.

2. Автоматты ажыратқыштар – түпкілікті құрастыру және реттеу.

3. Майды ажыратқыштар – жиналған аппаратты құрастыру.

4. Суды шунттаушы ажыратқыштар – ажыратқышты негіздемемен, рамамен қосу және реттеу.

5. Дионды сөндіру камералары - құрастыру және реттеу.

6. Автомат коммутаторлары - құрастыру.

7. Үшінші-бесінші шамадағы ауыспалы ток контакторлары – реттеу.

8. Автомат контакторлары - құрастыру.

9. Искралы пісіру осцилляторлары - құрастыру.

10. Тежегіш және реверсивтік қайта қосқыштар - құрастыру және реттеу.

11. Қысымды өзгерткіштер – бөлшектерді орнында жеткере отырып құрастыру және қысыммен сынау.

12. Жылдамдық стабилизаторлары - құрастыру және реттеу.

13. Тұрақты ток магнитті стансалары – тораптарды құрастыру.

4-разряд

Жұмыс үлгілері

А. Электр машинажасау

1. 16 габаритке дейінгі қозғағышты электр машиналарының агрегаттары -сынаудан кейін тасымалдау үшін бөлшектеу.

2. Подшипник салмалары - қосу беттерін шабрлау.

3. Турбо және гидрогенератор статорларының сыналары – қырлап өңдеу.

4. Мәжбүрлі салқындатылатын ірі электр машиналары – ауа жолдары мен ауа салқындатқыштарды құрастыру және орнату.

5. Индуктор диаметрі 1400 мм дейінгі синхронды электр машиналары – құрастыру.

6. Подшипниктар, тығыздауыш корпустары - қосу беттерін шабрлау.

7. Ірі электр машиналарының қысқа тұйықталған роторлары – паздарын бұрғылау және тігу..

8. Синхронды машина роторлары – алдын ала сыналай отырып полюстерімен жинақтау.

9. Салқындатылатын турбогенератор роторлары – пазды сыналарын жеткеру.

10. Полюс өзекшесінің ұзындығы 1000 мм дейінгі ауыспалы ток магнитті ірі электр машиналары жүйесі - жолақтармен құрастыру, диаметрі мен адымын тексеру.

11. 13 габаритке дейінгі асинхронды электр қозғағыштары – жалпы құрастыру.

Б. Электр аппараттарын жасау

1. Жылдам қосылатын автоматтар – түпкілікті құрастыру және қосу механизмін реттеу.

2. Штурвалмен басқарылатын селективті автоматтар - құрастыру және механизмін реттеу.

3. Тиристорлық өзгерткіш блоктары - құрастыру.

4. Басқару әне таратып бөлу қалқантерінің блоктары мен тораптары - құрастыру.

5. Автоматты ажыратқыштар – түпкілікті құрастыру және реттеу, стендіде сынап калибрлеу.

6. Жетекті жылдам әсер ететін автоматты ажыратқыштар – түпкілікті құрастыру және реттеу.

7. Селенді және кремний диодты тіктеуіштер – құрастыру және блоктарды дәнекерлей отырып монтаждау.

8. Жылдамдату контакторлары - құрастыру және реттеу.

9. Автоматика, басқару және дабылдату панелі – құрастыру, толық монтаждау және реттеу.

10. Автоматтарға арналған босатқыштар - түпкілікті құрастыру және реттеу.

11. Ортадан тепкіш жарылыс қауіпсіз реле - бөлшектерін жеткере отырып құрастыру, сынау және реттеу.

12. Өздігінен қозу жүйесі – құрастыру және монтаждау.

13. Магнитті стансалар, магнитті кендік қосқыштар – шабақтау және реттеу.

14. Селективті автомат тораптары - құрастыру.

15. Вакуумді, сутегілі электр пештері – жалпы құрастыру және реттеу.

5-разряд

Білуге тиіс: күрделі электр машиналары мен жоғары вольтті жауапты аппараттарының, басқару пульттерінің құрылымы мен конструктивтік ерекшеліктерін; нысаны мен жұмыс принципін; жиналатын және сыналатын бұйымдарға қойылатын техникалық және пайдалану талаптарын; күрделі сынақ стенділерінің құрылымын, жұмыс принципі мен баптау және пайдалану ережесін; жеткерумен және реттеумен байланысты негізгі есептерді; турбо және гидрогенераторлар жасаудың және құрастыру ерекшеліктерін; құрастыру нәтижелері бойынша техникалық құжаттаманы ресімдеу ережесін.

Жұмыс үлгілері

А. Электр машинажасау

1. 16-дан 18 габаритке дейінгі қозғағышты электр машиналарының агрегаттары – іргетас тақтасын белгілеу, сынаудан кейін тасымалдау үшін бөлшектеу.

2. Сфера диаметрі 500 мм дейінгі подшипник салмалары - май сынасын шабрлау.

3. Магистральді электровоздарға арналған қозғағыштар – жалпы шабақтау және реттеу.

4. Асинхронды турбомоторларға арналған жылдам жүретін электр машиналары – аспаларын құрастыру, сынауға құрастыру және бөлшектеу.

5. Көп шықпалы, жеке орындаудағы электр машиналары – құрастыру және реттеу.

6. Тұрақты токпен істейтін электр машиналары - құрастыру және реттеу.

7. Гидрогенератор табандықтары – сегменттерімен және табандық дискісімен бақылау құрастыру.

8. Жоғары жиіліктегі генератор роторлары – ротор пакетін ыстық күйінде валға орналастыру.

9. Қуатты турбогенераторлар роторлары – вал линиясын орталандыра отырып сынауға дайындау.

10. Қуатты турбогенератор статорлары – шитті бекіту қылының саңылауын белгілеу.

11. Өзекше жолағы 1000 мм жоғары ірі тұрақты ток машиналарының магнитті жүйелері – жолақтармен шабақтау, диаметрі мен адамын тексеру.

12. 13 габариттен жоғары асинхронды электр қозғағыштары - жалпы құрастыру.

Б. Электр аппараттарын жасау

1. Цилиндр жетекті селективті автоматтар - құрастыру, реттеу және кинематикасын реттемелеу.

2. Магистральді электровоздарға арналған жоғары вольтті ажыратқыштар – құрастыру және реттеу.

3. Топтық пневматикалық контролерлер - құрастыру және реттеу.

4. Топтық орындаудағы магнитті контролерлер – құрастыру, сынау және реттеу.

5. Электронды-тиристорлы қашықтықтан басқарылатын магнитті контролерлер – құрастыру, ақауларын жоя отырып сынау және реттеу.

6. Тиристорлық өзгерткіштер – жалпы құрастыру.

7. Трансформатор шағын стансалары – түпкілікті құрастыру және коммутациялау.

8. Арнаулы нысандағы басқару қалқантері мен таратып бөлу қалқантері - жалпы құрастыру және реттеу.

9. Вакуумді, сутегілі электр пештері – кейіннен реттеп және ақауларын түзей отырып үлгілік сынау.

6-разряд

Білуге тиіс: жиналатын электр техникалық бұйымдардың басқару пульттерінің құрылымы мен конструктивтік ерекшеліктерін; жұмыс режимі мен жүктемесін тексеру тәсілдерін; пайдалану сипаттамалары мен диаграммаларды түсіруді; электротехника негіздерін.

Орта кәсіптік арнаулы білім талап етіледі.

Жұмыс үлгілері

1. 18-габариттен жоғары қозғағышты электр машиналарының агрегаттары - жалпы құрастыру.

2. Сфера диаметрі 500 мм жоғары подшипник салмалары – май сынасын шабровкалау.

3. Индуктор диаметрі 1400 мм синхрон электр машиналары - құрастыру.

4. 4 полюсті сумен салқындатылатын турбогенератор статорының өзекшелері - жолақтармен құрастыру, диаметрі мен адымын тексеру.

5. Арнаулы нысандағы қалқантер - құрастыру.

6. Ірі габаритті есу электр қозғағыштары – бөлшектерді жеткеру және сынау үшін құрастыру.

3-разряд

Білуге тиіс: конденсаторлардың құрылымы мен нысанын; конденсатор пакеттерін вакуумді кептіру нысанын, қызмет көрсететін термовакуумді қондырғылардың жұмыс принципі мен қызмет көрсету ережесін; ток күшін, кернеуді, сыйымдылықты, қарсылықты, қысым қалдығын және температураны өлшеуге арналған бақылау-өлшеу аспаптарын; токпен кептірілетін пакеттерді қосу сызбасын; конденсатор пакеттері қаптамасының жол берілетін шекті қарсылығын; түрлі типтегі конденсатор пакеттерін кептіру режимін; кептіру интенсивтілігінің температураға және қысым қалдығына тәуелділігін; пакеттерді тиеу және түсіру ережесін; электр техника жөніндегі негізгі деректерді; қондырғыға тән ақауларды және оларды жою әдістерін.

1-разряд

Білуге тиіс: термостаттардың құрылымы мен жұмыс принципін; термостаттардың жұмыс режимі мен термотұрақтандыру және жасанды тозуға арналған өндірістік нұсқаулықтарды; тиеу және түсіру кезінде аспаптарды, катушкаларды, рамкалар мен бөлшектерді ұстау ережесін; термотұрақтандыру және жасанды тозу нысанын; қадағалау нәтижелері мен температураны жазу ережесін.

2-разряд

Білуге тиіс: термостаттардың құрылымын, жұмыс принципі мен пайдалану ережесін; жоғары сыныпты аспаптармен жұмыс істеу ережесін; түрлі аспаптар мен катушкалардың тозу уақытын; бақылау-өлшеу аспаптарының (терморегуляторлар, автопирометрлер, өздігінен жазатын аспаптар, термометрлер және т.б.) нысанын, пайдалану ережесін және олардың негізгі ақауларын; термотұрақтандыру және жасанды тозу сапасының (берілген режим мен уақыт ішінде) аспаптардың жұмысына әсерін.

1-разряд

Білуге тиіс: шынықтыру пештері мен вакуумді контейнердің құрылымы мен нысанын; сынап тіктеуіштердің тораптары мен бөлшектерін вакуумді сынауға дайындау ережесін; вакуумді гигиена ережесін.

Жұмыс үлгілері

Сынап тіктеуіштердің бөлшектері – сығымдалған ауамен үрлеу.

2-разряд

Білуге тиіс: қарапайым сынап тіктеуіштердің құрылымы мен нысанын; май және сынап насостарының құрылымын және пайдалану ережесін; сынаппен жұмыс істеу ережесін; вакуумді техника мен электротехника туралы негізгі ұғымдарды, орындалатын жұмыс көлемінде; бақылау-өлшеу аспаптарының, сынақ стенділерінің нысанын және тіркеу журналын жүргізу ережесін; азоттың қасиетін және сығымдалған ауа баллондарымен жұмыс істеу ережесін.