Кафедраи баҳисобгирии бухгалтерй ва молия

Дастури таълим. «Сесад саволу ҷавоб оиди муоми-лоти пул, қарз ва бонқдорй». Дар ҷаласаи кафедра 28 ок-тябри соли 2009 муҳокима ва тасдиқ шудааст, сабти № 2.

Тақриздиҳандаҳо: номзади илми иқтисод, дотсент

Қурбонов 3. Қ.

номзади илми иқтисод Орифов Р.

Муҳаррири илмй: н. и. и., дотсент Аминов И. А.

Муҳаррири техникй: Ғафоров К. Д.

© Б. Ҳотамова

Дар ин дастури таълим, ки ба Шумо пепшиҳод гар-дидааст, саволҳо ва ҷавобҳо оиди масъалаҳои муомилоти пул, қарз, бонкдорй шарҳ дода шудаанд.

То имрӯз бо забони модарӣ ба таври кофй дастрас нагардидани мавод дар бораи фаъолияти бонк ва қарз моро водор сохт ба қадри имкон (то қобшшят доштем) саволу ҷавобҳоро оиди муомилоти ггул, қарз, бонк пеш-капш донишҷӯёну мутахассисони соҳаи бонкдорй намоем.

Дар ин васоити таълим, ки таҳия гардидааст, саво-лу ҷавобҳо оиди мафҳуми калимаҳо, ибораҳои муомилоти пул, низоми бонкҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, маълумот оид ба фаъолияти Бонки миллии Тоҷикистон, назорати он аз болои бонкҳои тобеъ, маълумот оид ба фаъолияти бон-кҳои тиҷорат, муассисаҳои қарздиҳанда, меъёрҳои ҳуқуқ-ие, ки фаъолияти бонкро муайян мекунанд, оварда шуда-анд.

• Васоити таълими, мазкур иборат аз 300 саволу ҷа-воб оид ба ихтисоси 0604 - молия ва қарз чун фанни алоҳида пешниҳод мешавад, ки барои донишҷӯён дастури муфидест.

3

Қисми 1. Муомилоти пул.

1. Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун сар-
чапшаи ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон чи хел
тафсир мешавад?

- Конститутсия ҳамчун Қонуни асосии давлат дорои

- Пул ин воситаи пардохт буда, ба сифати эквивален-

а) андозаи арзиш;

б) воситаи муомилот;

в) воситаи пардохт;

г) воситаи андӯхт;

д) пулҳои ҷаҳонӣ;

- Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон.

- Пули миллии сомонй 30- юми октябри соли 2000-ум

- Ин сомонй мебошад. Як сомонӣ аз 100 (сад) дирам

- Ин тартиби ташкили муомилоти пул дар мамлакат

- Ин назорати ҳукумат оиди муомилоти пул ва қоби-

- Барои амали намудани ҳадафҳои зикршуда иҷрои ва-

• 
  татбиқи нишондиҳандаҳои барномаи молиявй дар доираи ҳуҷҷати стратегаяи паст кардани са-тҳи камбизоатй;
  
• 
  афзоиши ҳаҷми пешниҳоди пул то меъёри 18% дар тӯли сол;
  
• 
  такмили механизми амалиёт дар бозори озод, аз ҷумла дар бозори байнибонкии асъор ва бозори бййнибонкии қарзй;
  
• 
  васеъ намудани доираи хизматрасонии бонкҳо, аз ҷумла қарздиҳии ипотекӣ, қарздиҳй дар минтақаҳои деҳот, алалхусус, манотиқи кӯҳистон, беҳтар кардани сифати фаъолияти онҳо ва мустаҳкам намудани вазъи молиявии низоми бонк;
  
• 
  мустаҳкам намудани базаи амонатии бонк ва идомаи корҳо оид ба зиёд намудани боварии аҳолй ва субъектҳои хоҷагидорй ба низоми бонк;
  
• 
  афзоиши сармояи оинномавии бонкҳо аз ҳисо-би ҷалби сармоягузории дохилй ва хориҷй;
  

• 
  фароҳам овардани шароит барои гузаронидани амалиёт дар бозори байналмилалии тилло (ЬВМА)
  
• 
  пайваста тоза намудани муомилоти пул аз пулҳ-ои фарсуда ва вусъати гардиши тангаҳои фи-лизй;
  
• 
  ҷалби сармояи мустақими хориҷй ба бахшҳои воқеии иқтисодиёт ва дар ин асос таъмин наму-дани рушди устувори иқтисоди;
  

- Фармони хаттии соҳиби ҳисоби бонки ба бонк

- Воҳиди ченаки тиллоиест, ки ба 31,1035 гр тилло

- Хариди як асъор бо асъори дигар бо шартхои ҷо-

- Ҷамъи маълумоти омории ба тартиб даровардашу-

- Аз эътибор соқит донистани воҳидҳои алоҳидаи

- Қурби пул, сатҳи таваррум ва суръати болоравии

- Амалиёти молиявие, ки аз ду қисм иборат аст:

РЕПО воридоти маблағҳои пул ё қоғазҳои қимат-нок бо шарти бозхариди он мебошад.

- Мафҳуми «устувории пул» баланд шудани имко-

- Ин миқдори пули барои муомилот зарур буда.

- Маҷмӯи унсурҳои пул, ки аз маблағҳои пул дар

- Тамоюли рушди мӯьтадили талабот ба пули

таваррум то 7%, сатҳи касри тавозуни пардохт то 2,2% ба ММД боқя мемонад.

Дар ин ҳолат сарчашмаи асосии пешниҳоди пул аз ҳисоби афзоиши дороии софи хориҷй ба андозаи 20,9% пешбинй мегардад. Афзоиши дороии софи до-хилй аз ҳисоби тағийрёбии амонатҳои мақомоти дав-латя то 5,6% дар назар дошта мешавад.

Нишондиҳандаҳои мазкур вобаста ба тағйир ёфтани вазъи макроиқтисоди ва бо мақсади таъмин намудани сатҳи таварруми пешбинишаванда метавонанд, тасҳеҳ гарданд.

- Ин назорат аз рӯи миқдори маҷмӯи пулҳои дар

- Ин пастравии қурби арзи миллӣ нисбати арзҳои

- Мувофиқи қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии То-

Бо Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30 октябри соли 2000-ум пули нави миллй бо арзиши 1; 5; 10; 20; 50 ва 100 сомонй ва бо 1; 5; 10; 20; 25; 50 дирам ба муомилот бароварда шуд.

- Сол аз сол зиёд шудани интиқоли маблағҳо бевоси-та ба иқтисодиёт таъсир дорад, қобилияти харидории шаҳрвандонро зиёд ва баланд мегардонад.

- Барориш ворвдсозии нишонаҳои пули ба муоми-

- Ҳуқуқи барориши пулҳои қоғазй ва фулузиро

- Ин арзиши воҳиди дар пули миллй, асъори хориҷй

- Ин бозоре, ки дар он ҷо асъори мшшй ва хориҷи

- Қурби асъори миллиро бозор дар асоси талабот ва

- Бонкҳои ваколатдор, бирҷаи асъор, нуқтаи мубо-

- Ин мавқеи кушодаи асъор бо асъори алоҳидаи хо-

- Мавқеи кӯтоҳи кушодаи асъор ҳамон вақт ҳисоби-

9

ёдкунанда аз амалиёти гайритавозунии активҳои дар ҳамин асъори хориҷй зиёдкунанда афзун бошад.

- Активҳо ва пассивҳо бо асъори хориҷй баробар

34. Нуқтаи мубодилаи асъор чи гуна амалиётро ан-ҷом медиҳад?

- Ҳамаи амалиёти арзи мубодилавй, аз он ҷумла аз
рӯи корти пластики додани маблаги накди арзи хо-
риҷй.

35. Бозори дохилии асъор чиҳоро дарбар мегирад?

- Бонкҳои ваколатдор, бирҷаи асъор, нуқтаи мубо-

- Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазора-

- Ин як шакли сармояест, ки метавонад, ба ивази

- Ҷалб намудани маблагҳои пул.

а) саҳмия;

б) вомбарг;

в) вексел;

г) чек;

40. Саҳмия чист?

10

- Саҳмия ин қоғази қиматнокест, ки соҳиби як

а) саҳмияи беном, оне, ки соҳибаш ошкор нест,

б) Саҳмияи номй саҳмияе мебошад, ки дар он

в) Саҳмияи муқарраря ин саҳмияест, ки ба соҳи-

- Қогази қиматноке мебошад, ки давлат, фирмаҳои

- Дар шакли бурд пардохт шудааст.

-Коғази қиматнок ё шаҳодатномаест, ки дорои гу-воҳ ё дастури хаттии векселдиҳанда буда, дар хусуси ба соҳиби он дар мӯҳлати муқарраршуда додани

11

миқцори муайяни пул ё аз рӯи ӯҳдадорй пардохти онро шаҳодат медиҳад.

- Вексели бонк, вексели давлат, вексели тиҷорат,

47. Чек чист?

- Когази қиматнокест, ки ҳамчун ҳуҷҷати пардох-
тию ҳисобу китоб (платежно-расчётный) хизмат меку-
над.

48. Кадом навъҳои чекро медонед?

а) чеки номнавис (именной);

б) чеки беном (на предьявителья);

в) чеки дастурй (ордерный);

г) чеки ҳисобу китоб (расчётяый);

д) чеки пулй (денежный)

• 
  дафтарчаи меҳнат;
  
• 
  шиноснома;
  
• 
  ҳуҷҷат дар бораи маълумот;
  
• 
  ӯҳцадории ҳарбй.
  

- Корфармо вазифадор аст, ки ба корманд баъди 5

- Рухсатии асосии ҳарсола ба кормандон бо давом-

12

51. Санҷиш ҳангоми қабул ба кор чй гунна сурат ме-

- Санҷиш бо созишномаи тарафайн ба мӯҳлати то

- ташаббуси корфармо аз кор озод намудани кор-

- Корманд корфарморо бо таври хаттй дар муддати

- Ҳангоми бекор намудани шартномаи меҳнатй би-

- Корфармо ҳақ дорад барои вайрон намудани интизо-ми меҳнат ба корманд муҷозоти интизоми сарзаниш ё танбеҳ эълон намояд.

- Мӯҳлати амали муҷозоти интизомй на зиёда аз 1

- Корфармо ҳақ дорад, кормандеро, ки дар ҳолати

- Дар вақти кӯчида рафтани нафақагир берун аз

а) дар ҳолати ба охир расидани мӯҳлати пардохти

б) дар ҳолати фавти нафақагир ва мавҷуд набудани

в) дар ҳолати ба муассисаҳои «Амонатбонк» ворид

- Декабри соли 1999 аз тарафи Вазорати меҳнат ва

- Раёсата бонк, бахшҳо ва шуьбаҳое, ки бевосита

62. Амонати «депозит» чист?

- Воситаҳои пулии аз тарафи шахсони воқей ва

- Дар мӯҳлати дар шартнома муқаррар шуда.

а) амонатҳои дархостй;

б) амонатҳои мӯҳлатнок;

в) амонатҳои пешниҳодкунанда.

- Ин ӯҳдадории бонк оиди баргардонидани амонати

- Пулҳои воридшаванда бе доири меъёр метавонанд

- Доранд, ки баробари 10000$, ё ба баробари вазъи

- Воситаҳои пули воридшаванда то меъёри 3000$

15

69. Нақши бонк дар бозори молиявй чӣ гунна аст?

- Миёнаравӣ дар ҳаракати захираҳои пул аз амо-
натгузоронии пул ва истифодабарандагони онҳо.

70. Тавозуни савдои хориҷи чист?

- Таносуби арзиши амволи ба кишвар воридшаван-

- Бо роҳи додани қарз ба муассисаҳои бонк, додани

- Захираи эмиссионии пулҳои коғазии Бонки мил-

- Ин ҳуҷҷатест, ки ҳуқуқи кӯмак расонидан ба ха-

- Захираи эмиссионй пулҳои коғази таҳти назора-

- Амалиёт оиди барориш ва гирифтани пул ва ко-

- Ин тартиби қонунан муайянкардаи барориши пул

- Таваррум ин афзоиши доимии сатҳи умумии

• 
  тагйирёбии номунтазами нархи молҳо ва хизматра-сонй;
  
• 
  паст шудани қурби пули миллй нисбати асъори хо-ричй;
  
• 
  тағйироти нархи тилло.
  

-Бо сабабҳои гуногун нархи молу хизматрасониҳо паст меравад, ки ин амалро дар иқтиеодиёти илмӣ бо номи дефлятсия ном мебаранд.

- Боло бурдани арзиши рӯйнавишти воҳидҳои пули

80. Девалватсия чист?

- Ин паст шудани қурби арзи миллй нисбати арзи
хориҷӣ.

81. Ревалватсия чист?

- Баланд шудани қурби арзи миллй нисбати арзи

- Интиқоли пул аз як муассисаи молиявй ба дигар,

- Системаи ҳисоббаробаркунии байналхалқй.

- Огоҳинома дар бобати фиристодани пул, мол ва

- Системаи пулие мебошад, ки нақши муодили

- Системаи пулиест, ки дар он як филиз нақши экви-валенти умумии молҳоро иҷро мекунад.

- Даромад аз саҳмия мебошад.

- Ба иҷора додани воситаҳои асосй.

- Таъмини шароит барои хариду фурӯши пул ва

- Аз ҳисоби андозҳо ва пардохтҳои ғайриандозй

- Изофа ба нархгузории бирҷавй тахфифи он, моли

шартҳои таҳвил, пардохт ва омилҳои дигар вобаста аст.

- Иваз, бадал (иваз намудани як арз дар асоси қур-