Краязнаўчы маршрут – восень 2011 Пазакласнае мерапрыемства для вучняў 15 – 17 гадоў. Распрацавалі настаўнікі ліцэя Беларуска-Расійскага універсітэта Сяргеева Святлана Валянцінаўна Шаршнёва Наталля Рыгораўна

• 
  стымуляванне цікаўнасці да краязнаўства;
  
• 
  павышэнне ўзроўню ведаў па гісторыі горада ХІХ – пачатку ХХ ст.;
  
• 
  фарміраванне патрыятызму і нацыянальнай самасвядомасці;
  
• 
  арганізацыя змястоўнага вольнага часу;
  
• 
  згуртаванне вучняў.
  

• 
  інструкцыя для каманд;
  
• 
  фотафрагменты для выканання першага задання;
  
• 
  фотакамеры (адна на каманду);
  
• 
  пратаколы;
  
• 
  табліца вынікаў;
  
• 
  прызы.
  

• 
  Анонс краязнаўчага маршрута быў праведзены яшчэ 1 верасня на ўроках “Мая зямля, мая Радзіма завецца светла – Беларусь”. Пазней было раздрукавана і даведзена да ведама вучняў Палажэнне аб правядзенні мерапрыемства.
  

“Магілёў губернскі”

Узяць удзел у ім могуць усе жадаючыя, аб’яднаўшыся ў каманды па 3 чалавекі (незалежна ад “класавай прыналежнасці”).

• 
  Пры рэгістрацыі каманды неабходна назваць яе дакладны склад (змены дапускаюцца пры форс-мажорных абставінах);
  

• 
  Удзел у кансультацыі і экскурсіі неабавязковы, але сертыфікаты на добрыя адзнакі можна атрымаць, толькі набраўшы пэўную колькасць балаў.
  
• 
  На арганізацыйным сходзе прысутнасць каманд абавязкова. На сходзе пройдзе жараб’ёўка і інструктаж.
  

Калі ўзнікнуць пытанні, звяртайцеся да

Наталлі Рыгораўны і Святланы Валенцінаўны, зразумела не пад час урокаў. Каманды рэгіструюць яны ж.
Запрашаем усіх жадаючых!

• 
  Напрыканцы верасня адбылася кансультацыя на якой:
  

• 
  была праведзена лекцыя па гісторыі Магілева губернскага (ХІХ – пач. ХХ стст.);
  
• 
  удзельнікам каманд растлумачылі асаблівасці правядзення гульні.
  

• 
  1 кастрычніка адбылася экскурсія па гораду, дзе можна было пабачыць аб’екты, якія, цалкам магчыма, прыйдзецца адшукваць падчас гульні, і даведацца пра падзеі, звязаныя з імі.
  

Адзін з членаў каманды павінен быў сфатаграфаваць астатніх на фоне знойдзеннага аб’екта. А далей трэба было дзейнічаць у адпаведнасці з інструкцыяй:

Камандам прапаноўваліся наступныя маршруты.

1. 
   Драматычны тэатр
   
   • 
     фрагмент “Язык”
     
     • 
       падказка: культурная ўстанова (архітэктар Камбураў), каля якой размешчана дадзеная скульптура, будавалася на народныя ахвяраванні
       
2. 
   Жаночае епархіяльнае вучылішча
   
   • 
     тут вучыліся будучыя жонкі праваслаўных святароў і дамашнія настаўніцы; а яшчэ, як расказваюць сведкі, у скляпеннях гэтай пабудовы пачынаецца падземны ход да Замкавай гары
     
     • 
       падказка: у памяшканні былого жаночага епархіяльнага вучылішча і зараз размяшчаецца навучальная ўстанова – адзін з абласных ліцэяў
       
3. 
   Пакроўская царква
   
   • 
     сфатаграфаўцеся на тым месцы, дзе калісьці знаходзілася Пакроўская царква
     
     • 
       падказка: Пакроўская царква стаяла на Школішчы, амаль на беразе Дняпра, зараз на гэтым месцы пастаўлен памятны крыж
       
4. 
   Гатэль “Брыстоль”
   
   • 
     знайдзіце пабудову, где ў пачатку ХХ ст. размяшчалася гасцініца “Брыстоль”
     
     • 
       падказка: падчас І сусветнай вайны ў гэтым гатэлі жылі афіцэры Стаўкі, аб чым нагадвае мемарыяльная дошка на доме; зараз там размешчаны адзін з магілёўскіх каледжаў
       
5. 
   Езуіцкі калегіум
   
   • 
     знайдзіце месца, дзе пасля паўстання 1825 г. у Пецярбургу вялі допыт дзекабрыстаў Бястужава-Руміна і Мураўёва-Апостала
     
     • 
       падказка: допыт праводзіўся ў езуіцкім калегіуме, а езуіцкі калегіум размяшчаўся побач з Езуіцкім касцёлам, а Езуіцкі касцёл ператварыўся ва Ўваскрэсенскую царкву, а яе разбурылі пасля ІІ сусветнай вайны
       
6. 
   Сінагога Цукермана
   
   • 
     сфатаграфуйцеся каля былой сінагогі Цукермана
     
     • 
       падказка: шукайце ў Пажарным завулку, уважліва глядзіце на памятныя дошкі
       
7. 
   Дваранскі сход
   
   • 
     дзе ў Магілёве ў 1905 г. дзейнічаў музычны гурток?
     
     • 
       падказка: вам трэба сфатаграфавацца каля будынка былога Дваранскага схода, дзе зараз размяшчаецца гарадскі Дом культуры
       
8. 
   Міжнародны Маскоўскі банк
   
   • 
     сфатаграфуйцеся каля былога Міжнароднага Маскоўскага банка на фоне памятнай шыльды
     
     • 
       падказка: калі не знайшлі патрэбную шыльду, паспрабуйце зайсці за будынак гімназіі-каледжа музыкі і харэаграфіі, бліжэй да стадыёна
       
9. 
   Адміністрацыйны будынак пач. ХХ ст.
   
   • 
     уявіце сябе гарадскім чыноўнікам пачатку ХХ ст. і сфатаграфуйцеся каля месца сваёй патэнцыяльнай працы; арыентуйцеся на адпаведную памятную шыльду
     
     • 
       падказка: шукайце па дакладнаму адрасу: вул. Ленінская, 68А
       
10. 
    Рыбны рынак
    
    • 
      дзе ў ХІХ ст. вы маглі б купіць чорнай ікры з асятровых рыб, вылаўленых у Дняпры
      
      • 
        падказка: тут і зараз размешчаны рынак, толькі чорнай ікры дняпроўскага ўлова вы ўжо не купіце
        

1. 
   Чыгуначны вакзал
   

• 
  фрагмент “Гадзіннік”
  

• 
  падказка: будынак, каля якога размешчана дадзеная скульптура, з’явіўся ў Магілёве ў 1902 годзе ў сувязі з будаўніцтвам Пецярбургска-Варшаўскай чыгункі
  

2. 
   Гарадская турма
   
   • 
     дзе ў Магілёве ў ХІХ – пачатку ХХ ст. утрымлівалі злачынцаў?
     

• 
  падказка: гарадская турма знаходзілася на Дняпроўскім праспекце за Сянной (Базарнай плошчай), зараз на гэтым месцы – установа культуры
  

3. 
   Царква Св. Алены і Св. Канстанціна
   
   • 
     сфатаграфуйцеся каля былой царквы Св. Алены і Св. Канстанціна, каб на фоне была бачна памятная шыльда
     

• 
  падказка: каб дабрацца да будынка царквы, вам трэба перайсці праз раку Дзебра і падняцца да Дома тэхнічнай творчасці
  

4. 
   Прыватная жаночая гімназія
   
   • 
     дзе ў Магілёве размяшчалася прыватная жаночая гімназія?
     

• 
  падказка: пашукайце на рагу Ветранай і Афіцэрскай, толькі шыльды ўважліва чытайце
  

5. 
   Анёл на Шклоўскім рынку
   
   • 
     сфатаграфуйцеся з анёлам са Шклоўскага рынка
     

• 
  падказка: на месцы былога Шклоўскага рынка размешчаны адзін з гарадскіх сквераў
  

6. 
   Дом купца Аношкі
   
   • 
     знайдзіце дом, дзе жыў аўстрыйскі імператар
     

• 
  падказка: зараз у гэтым доме мастацкі музей
  

7. 
   Фельчарская школа
   
   • 
     дзе ў Магілёве ХІХ ст.вы маглі б вывучыцца на сельскага фельчара або акушэрку?
     

• 
  падказка: уласна кажучы, і зараз у былой фельчарскай школе вучаць прыблізна таму ж самаму
  

8. 
   Мураўёўскі сквер
   
   • 
     прагуляйцеся да Мураўёскага сквера і сфатаграфуйцеся ў ім такім чынам, каб фонам стаў архітэктурны помнік к. ХІХ ст.
     

• 
  падказка: Мураўёўскі сквер разбіты на месцы былога абарончага рва і вала, а архітэктурны помнік быў пабудаваны на сродкі, якія сабралі гараджане, ахвочыя да культурных відовішчаў
  

9. 
   Дом губернатара
   
   • 
     знайдзіце месца, дзе ў Магілёве падчас І сусветнай вайны жыў Мікалай ІІ
     

• 
  падказка: імператар жыў у доме губернатара, які стаяў на Губернатарскай плошчы; прыблізна ў гэтым месцы размешчаны зараз сімвал памяці ўсім, хто змагаўся за свабоду
  

10. 
    Плошча “Ля гарэлых казармаў”
    
    • 
      на былой плошчы “Ля гарэлых казармаў” сфатаграфуйцеся каля “варот, якія ніколі нікуды не вялі”
      

• 
  падказка: у савецкі час гэтыя вароты вялі ў гарадскі цырк, а зараз яны – помнік ваеннай славы Магілёва
  

1. 
   Гарадскі вадаправод
   

• 
  фрагмент “Кранцік”
  

• 
  падказка: аб’ект знаходзіцца на левым беразе Дняпра ў раёне Школішча і звязаны з пачаткам гісторыі гарадскога вадаправода
  

2. 
   Гарадская ўправа
   
   • 
     сфатаграфуйцеся на фоне дома, дзе засядала гарадская Дума
     
     • 
       падказка: там дзе ў ХІХ – ХХ стст. магілёўцы шукалі парадку, зараз знаходзяць сем’і
       
3. 
   Лютэранская кірха
   
   • 
     дзе маліліся магілёўскія лютэране?
     
     • 
       падказка: ад былой Віленскай (Каралеўскай) перайдзіце да вуліцы Правая Дубравенка; кірха была там, дзе зараз культурная ўстанова
       
4. 
   Рэальнае (рамеснае) вучылішча
   
   • 
     дзе б вучыліся нашы “фізматаўцы” у канцы ХІХ – пач. ХХ ст.?
     
     • 
       падказка: матэматыку і фізіку больш часу вывучалі не ў гімназіі, а ў рэальным вучылішчы, а пабудавана яно было на Касцерне; у савецкі час дом стаў чатырохпавярховым
       
5. 
   Архібіскупскі палац
   
   • 
     з канца XVIII ст. Магілёў быў цэнтрам каталіцтва ў Расіі; знайдзіце, дзе размяшчалася рэзідэнцыя каталіцкага архібіскупа
     
     • 
       падказка: прозвішча архібіскупа было Богуш-Сестранцэвіч; калі будзеце ўважліва чытаць памятныя шыльды на Вялікай Садовай, знойдзеце
       
6. 
   Іосіфаўскі сабор
   
   • 
     дзе б вы сталі шукаць жэмчуг Кацярыны ІІ?
     
     • 
       падказка: на гэтым месцы стаяў калісьці сабор, пабудаваны ў гонар сустрэчы Кацярыны з аўстрыйскім імператам Іосіфам
       
7. 
   Жаночая гімназія
   
   • 
     сфатаграфуйцеся каля Марыінскай жаночай гімнізіі
     
     • 
       падказка: там і зараз вучаць дзяцей
       
8. 
   Настаўніцкі інстытут
   

• 
  зараз знайдзіце месца, дзе вучылі тых, хто вучыў дзяцей
  

• 
  падказка: будзеце смяяцца, але ў гэтым будынку і зараз вучацца будучыя настаўнікі; шукайце на Вялікай Садовай
  

9. 
   Пазямельны банк
   

• 
  калі б вы ў пачатку ХХ ст. былі сялянамі і хацелі б прыкупіць зямлі, куды б вы пайшлі?
  

• 
  падказка: будынак Дваранскага і Сялянскага пазямельных банкаў захаваўся да нашых дзён, зараз там знаходзіцца адзін з магілёўскіх музеяў
  

10. 
    Сабор Трох Свяціцеляў
    
    • 
      расказваюць, што тыя, хто ўдзельнічаў у разбурэнні часткі гэтага помніка, былі праклятыя і памерлі па розных прычынах у бліжэйшы год
      

• 
  падказка: сфатаграфуйцеся каля храма, святымі патронамі якога лічаць Васіля Вялікага, Рыгора Багаслова і Іаана Златавуста