Лекция 30. СӨЖ. 30. ОбсөЖ. 30 Барлық сағат саны. 90 с. Емтихан. 6-семестр. Ағымдағы бақылау саны: кредит бойынш

«Сырдария » университеті.

«Педагогика және экономика »факулътеті.

»Бейнелеу өнері және дизайн .» кафедрасы.
Силлабус.

Оқу-әдістемелік кешені.

«Бейнелеу өнері тарихы және теориясы » пәні

бойынша 050107 «Бейнелеу өнері және сызу.»

мамандықтарының студенттері үшін

Оқу түрі. күндізгі. 2-кредит.

Курс3 семестр-5, 6.

Лекция 30.

СӨЖ. 30.

ОБСӨЖ. 30

Барлық сағат саны. 90 с.

Емтихан. 6-семестр.

Ағымдағы бақылау саны: кредит бойынша.2

Барлық ұпай.100( кредитке.)

050107 «Бейнелеу өнері және сызу »мамандықтарының

студенттері үшін әзірленген.

Оқу-Әдістемелік кешен типтік бағдарлама негізінде

құрастырылған.

Типтік бағдарламаның индексі.

Оқу-әдістемелік кешен кафедра мәжілісінде талқыланған.

№ Хаттама «___ »_______ 2006 ж.

Кафедра меңгерушісі__________

Факулътеттің әдістемелік кеңесінде мақұлданған.

№ Хаттама «___ »_______ 2006 ж.

Әдістемелік кеңесінің төрағасы.__________

Факулътет Кеңесінде мақұлданған

№ Хаттама «___ »_______ 2006 ж.

Факулътет Кеңесінің төрағасы __________

050107 мамандарын дайындайтын кафедра меңгерушісімен

келісілген__________
Мазмұны.

1.Абстракт.-------------------------------------------4

2.Курстың мақсаты.--------------------------------5

3.Курстың міндеті.----------------------------------5

4.Жұмыс оқу жоспарынан көшірме.------------5

5.Оқу сабақтарының құрылымы туралы мәлімет. 6.Студентке арналған ережелер.-----------------6

7.Оқу сағаттарының кредитке сәйкес тақырып

бойынша бөліну кестесі.-----------------------6

8.Лекция сабақтарының мазмұны--------- ----43

10.СӨЖ-жоспары, мазмұны.---------------------46

11.ОБСӨЖ-сабақтарының жоспары,мазмұны.----49

12.Кредиттің мазмұнына сәйкес бақылау түрлері.--56

а). Тестілік сауалнамалар.----------------

б) жазбаша бақылау жұмысы.

13.Студенттердің академиялық білімін рейтингтік бақылау жүйесі --------------------------------------------------48
14. Пән бойынша оқу процесінің картасы.--- 49

1. Абстракт.

Оқу- әдістемелік кешені «Бейнелеу өнері тарихы теориясы»

пәні бойынша 050107 Бейнелеу. өнері және сызу мамандықтарының студенттері осы курс бойынша оқыткшының жұмыстан неғұрлым тиімді ұйымдастыруға арналған барлық қажетті оқу-әдістемелік материалдарды құрайды . Білім беруде кредиттік технологияны пайдаланып,барлық құжаттарды бір кешенге біріктіре отырып пәнді меңгеру процесінде студенттің білімін,машықтануын және біліктілігін жоғары деңгейге көтеру мақсаты- көзделініп отыр. Жұмыстық бағдарламада оқу жұмысының түрлері бойынша сағаттар көрсетілген. ПС.-практикалықсабақтар. ОБСӨЖ- оқытушының басшылығымен студенттің өзіндік жұмысы,СӨЖ-студенттердің өзіндік жұмысы.

Оқыту бағдарламасы,семестрдің басында әрбір студентке беріліп,студенттің білімін тереңдетуге пәнге деген ықыласының артуына шығармашылық және зерттеушілік қабілеттері ашылып одан әрі дамуына себебін тигізеді деп күтілуде

Дәрістің қысқаша жазбасы студентке қайсы бір тақырыпты қарастыруда неге назар аудару керектігіне бағыт береді, санасына негізгі ұғымдар мен терминдерді енгізеді.Пәнді толықтай меңгеру үшін студент ұсын әдебиеттің барлығымен дерлік жұмысөткізіп және өзіндік жұмысының барлық көлемін орындауы қажет. Тапсырмалар мен жағдайлардың жиынтығы студенттерге аудиториялардан тыс өзіндік жұмысты үй тапсырмасын орындауға арналған. Тестік тапсырмалар студентке кредиттерді тапсыруда пән бойынша өз бойынша өз білімдерін тексеруге және рейтінгтік бақылауды тапсыруға сынақ, емтиханды алуға арналған.

2.Мақсаты.

Бейнелеу өнері тарихы және теориясы пәнінің мақсаты

Студенттерді ежелгі, батыс,қазіргі заман бейнелеу өнерімен

Толығымен таныстыру оның адамзат өміріне беретін

Эстетикалық тәрбиелік мәніне кеңінен тоқталады.Бұл

Курсты оқыту барысында студенттерге нақтылы

Материалдарлды , методикалық талдауды игеруге және

Тарихи процестердің объективтік заңдылығын ашуға

Көмектесу.

3.Міндеті.

Курсты оқығанда студенттерді таным дүниесін оятып,

ойлау қабілетін арттыру.Cурет-бұл шежіре.сурет арқылы

мыңдаған жылдар жемісіндегі тіршіліктің тынысы,әдет

ғұрпын,мәдениетін білеміз.көркем шығарманы талдауға

ол туралы пікірін жеткізуге үйрету.

Оқу жоспарынан көшірме

береді.Пәндітолық меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттерді

барлығымен жұмыс істеуі қажет.

Семинар сабақтарында- студент талдау,салыстыру,тұжырымдау,

Проблемаларды анықтай білу және шешу жолдарын белсенді

Ой әрекет талап ететін әдіс-тәсілдерді меңгеруі керек.

СӨЖ- студенттің өзіндік жұмысы. Студент үйге берілген тапсырмаларды орындайды,өз бетімен меңгереді.

ОБСӨЖ-оқытушының бақылауындағы студенттің өзіндік жұмысы.Материалды сабақ үстінде оқытушының көмегімен оқып

меңгеру. Оқытушы тақырыпқа сәйкес студенттің білім деңгейін

тексереді ,бақылайды.

6.Студентке арналған ережелер.

1.Сабаққа кешікпеу керек.

2.Сабақ кезінде әңгімелеспеу,газет оқымау,сағыз шайнамау,ұялы телефонды өшіріп қою керек.

3.Сабаққа іскер киіммен келу керек.

4.Сабақтан қалмау,науқастыққа байланысты сабақтан қалған жағдайда деканатқа анықтама әкелу керек.

5.Жіберілген сабақтар күнделікті оқытушының кестесіне сәйкес өтіленеді.

6.Тапсырмаларды орындамаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.

«Педагогика және экономика .» факулътеті.

«Бейнелеу өнері дизайн »кафедрасы.

«Бейнелеу өнері тарихы және теориясы »пәні

бойынша 050107 «Бейнелеу өнері және сызу »

мамандықтарының студенттері үшін.

4-кредит.

1-тақырып.

Солтүстік Еуропадағы Жоғары Қайта өркендеу дәуірі.Италия өнерімен талдау.

Қарастырылатын мәселелер.

1. Солтүстік Еуропа өнерінің Италиядан айырмашылығы.

2.Готика ықпалы.

Ұзаққа созылған гогтар мен құндар шапқыншылығы Батыс Еуропа империясын құлатты.Бұл оқиға тек бір ғана мемлекеттің тағдырын шешіп қойған жоқ.Ол сонымен қатар бүтіндей бір саяси –экономикалық формацияның атап айтқанда құл иеленушілік өндіріс тәсілінің тағдырын шешті жаңа қоғамдық қатынастарға феодалдық өндіріс тәсіліне жол ашты.Орта ғасырлар тарихы деп аталатын дәуірде дүние жүзілік мәдениет пен өнер тарихында жаңа кезең басталды.Бұл кезең «Қайта өөркендеу дәуірі»деген атпен тарихқа енді.Италияда 15 ғасырда пайда болды,алғаш рет бұл түсінік жазушы және суретші Джорджо Вазари еңбектерінде оның «Ең атақты суретшілер ,сәулетшілер және мүсіншілер «

атты төрт томдық зерттеулерінде қолданыла бастады.15-17 ғасырда Италия мәдениет қайраткерлері мен гуманистері өз дәуірлерінде өнер өрлеуін аса жоғары бағалады.Антикалық мәдениет үлгілерінен соң ұзақ уақыт бойы Батыс Еуропа елдерінде тағылық кертартпа заман үстем болып келді, енді ғана гүлдену өркендеу дәуірі басталды деп есептеді.Италияда басталған бұл өнер әдебиет,мәдениет,ғылым,саласында бірте-бірте Англия,Германия,Франция,Испания,Голландия т.б. көптеген елдерде тарады.Италияда 13 ғасырда өзінде крепостнойлық право жойылды қалада капиталистік қатынастар қалыптаса бастады.Сондықтан Қайта Өркенгдеу мәдениеті жаңа тұрпатта буржуазиялық мәдениет еді.Орта ғасырда қалалар дамып, сауданың қолөнердің және мәдениеттің орталығына айналды.

2-тақырып.

Нидерландтағы қайта өркендеу дәуірі.

Қарастырылатын мәселелер.

1Эйк-Нидерланд қайта өркендеу дәуірінің негізін салушы.

2.Мәдениетпен байланыс.

Нидерланды өнерін айтқанда ең бірінші сұңғат өнерін айтып өтуіміз қажет.Мұндағы сұңғаттың ескі стилъі жаңа қайта өрлеу дәуірі стилъіне өтуі өте ұзаққа созылды.Нидерланды сұңғатында әсіресе адам бейнесін готикалық сымбаттылық негізінде бейнелеп, Италия суретшілері анатомиялық саралау жасалып,пропорциялық заңдылықтар сақтауға онша көп көңіл бөлмеді.Осы кемшіліктерді білдірмеу үшін,адамды көбінесе киіммен бейнелеуді жөн көрді.Италия сурешілеріндегідей ауқымды монументалъды бола алмады.НидерландыдаИталиядағыдай фреска роспистер емес көбінесе кішігірім қондырғылы картиналар жазу басым болды.Олар жалпы қала табиғатын күнделікті өмір көріністерін кескіндеуді жөн көрді.Тағы бір ерекшелігі бейнелеу өнері кезінде ұсақ-түйек болып табылатын шағын нәрселердің өзін тәппіштеп аса бір ыждағаттылықпен жазды. Нидерланды сұңғатының негізін салушы суретшінің бірі Ян ван Эйк пен Хуберт ван Эйктер болды.

Бұл суретшілердің картинасына тән нәрсе табиғат көрінісі мен қала көркін негізгі кейіпкер адам бейнесімен байланыстыра бейнеледі. Эйктің “Әулие Варвара” атты туындысы.Он бесінші ғасырдың аяғы мен он алтыншы ғасырдың басында осы елде өзгеше өзіндік болмыс бітімі бар суретші өмір сүрді.Ол-Иеронимус Босх суретші өзінің туындыларында қиял ғажайып, жәйттерді және адам шошырлық қорқынышты мақұлықтар өмірін әсерлеп, бейнелеуді ұнатты.Нидерланды қайта өрлеу дәуірі суретшілерінің ішіндегі ең атақты шебері Питер Брейгелъ болды.Суретші көбінесе қарапайым адамдарды шаруалар өміріне солардың тыныс-тіршілігіне көрсететін тақырыптарға қалам таратты.Картиналарына тән нәрсе көптеген жыпырлаған ұсақ адам кескіндерін әр түрлі қимылда тәппіштеп бейнелеп берді.

Брейгелъ ең алғашқы суре тшілердің сапында табиғат сұлулығын оның жасампаз тіршілік иесін сипаттап көрсетті. Табиғатты жай жалаң көрсетпей оны оның қожасы адаммен байланыстыра білді.Соның бір айғағы «Жыл мезгілі»сариялы қолтумасының бір бөлігі. Ол «Аңшылар қар үстінде»деп атады.Нидерланд суретшілері көбінесе жанрлық сұңғат өнеріне көп көңіл бөлді,күнделікті өмірді айнытпай шыншылдықпен бейнелей білді.

Қарастырылатын мәселелер.

1.Ұлттық мектептердің қалыптасуы.

2.Өнердің аристократиялық,демократиялық сипаты.

Рим империясы құлағаннан кейін Батыс Еуропада орта ғасыр дәуірі деген дәуір басталды.Бұл дәуір мың жыл шамасына созылды. Рим империясы құлағаннан кейін солтүстікте әр түрлі халықтар тайпалар империя жеріне қоныс аудара бастады.Әсіресе солтүстіктен герман тобындағы халықтар көптеп келіп, қоныстана бастады.Сол кезде олардың мәдени деңгейі римдіктерге қарағанда көп төмен еді.Сондықтан да оларды римдіктер варвары деп атады.Олар римдіктерден христиан дінін қабылдады.,осы күнге кіргенннен кейін қалған өнер көздері мәдени ошақтар құрып кетуден аман қалды.Тоналған қиратылған Батыс Еуропада бірнеше жабайы королъдігі пайда болды, соның ішіндегі күштісі франктер болды.

Оларда сол кезде феодалдық құрылыс етек жайған еді.Франктер мемлекетінде меровигтік және королигтік әулет кезеңі дәуіріндегі өнер солардың атымен аталды.Варварлардың атымен қол өнері күшті дамыды.Олар Еуропаға күшті дамыған тоқыма қол өнер әкелді.Көздің жауын алатын алуан түрлі ою-өрнек өте нәзік нақышты әсемдеу өнері күнделікті қолданатын ыдыс-аяқ заттарда басым болды.Тоқып жасаған заттарою-өрнек бірінн-бірі қайталамайтын әсем ырғақтардан тұрды.Бұл заттарда ғажайып ою-өрнекпен қоса түрлі аңның адамның таңғажайып бейнелері кескіндері бейнеленді.Осы кезеңде кітап безендіру де жақсы дамыды.Монастырларда монахтар «Библияны»және басқа да кітаптарды көшіріп көркемдеді.Мұндай кітап көркемдеуді «минатюра»деп атады.

Меровигтік дәуірде минатюрадағы адам жан-жануар бейнесі жалпылама жазықтық түрінде бейленді ал Каролинг дәуірінде әсіресе Ұлы Карл тұсында бейнелеу шыншылдыққа жақын табиғи кейіпке келтірді.Ұлы Карл өзі оқымаса да өнер мен ғылымға үлкен қамқорлық жасап отырды.Ұлы Карл тұсында франктер мемлекетінде Франция ,Голландия,Белъгия Германияның бір бөлігі,Италия,Испания кірді.Осы тұста көбінесе тас шіркеулер тұрғызылды.Олар өте қарапайым ұсқынсыз болды.Бұл шіркеулер көбінесе римдік базилік жобасында тұрғызылды.Христиан дінінің күшеюінен мұнда да мүсін өнері онша дамымады.Ұлы Карл империясы ыдырағаннан кейін оның орнына үш мемелекет пайда болды.Олар Франция,Германия,Италия.Срол кезде Каролиг өнері жаңа ғасыр өнерінің дәуіріне аяқ басқан еді.Енді сол өнердің түрлі ағымдарына тоқталсақ.
4-тақырып: 16 ғасырдың соңы 17 ғасырдың 1- ші жартысындағы Италия өнері.

Қарастырылатын мәселелер.

1.Бейнелеу өнерінің ерекшелігі.

2.Италия бароккосы.

16 ғасырда соңында Италияда жаңа ағым өмірге келді.Ол ағым «барокко»деп атады.Бұл өзгеше дегенде білдіреді.Тың ғажайып өзгешелігімен бас айналдыра шым-шытырық әшекейлерімен адам ойланғаннан асып түсетін безендірумен көрер енді таңдандырды. Бұл өнердің қызметін католиктік шіркеу иелерің мен ел билеушілер жақсы пайдаланды.Осы өнер арқылы олар өздерінің айбынды билігін күшін көрсетті.Барокко сәулет өнерінің туған отаны Рим болды.Бұл жаңа өнер ағымы шіркеу құрылысында кеңінен қолданылды.Соның бір айғағы Римдегі Санта-Сусана шіркеу ғимараты.Ғимарат екі фасадтан тұрады.16-17 ғасыр бүкіл италъян өнері өзінің барлық болмысы мен үйлесімділігін әсемдікті қанағатшыл өрілген ғой онда сезім ақыл мен логика жеңіп ең ұқсас шабытпен өзін сабасына түсірді.Осы орайда кемел алған адам идеалынан өзінің ең асқақ мұраттарына сүйеніп тапқан бүкіл дүние жүзілік тарихта ең ұлылардың бірінен саналатын суретші бар. Ол суретші Рафаэлъ.Портреттік живописътің аса үздік шығарма қатарына туған Кастилъоненің атақты портреті жатады.

Сіз берген сюжеттерге мен суреттер салдым деп жазады оның ұстазы Кастилъонеге Егер көрермендер бәрі жарамсақтар болмаса ол суреттерім олардың бәріне ұнады бірақ менің өзімді қанағаттандырмайды.Себебі олар сізді қанағаттанудан ұқорқады. Рафаэлъ Санти жоғары құрметке ие

Рим папасы оны бұрын живописъші жетіп көрмеген биік тұғырға көтермек еді, тек мезгілсіз келген ажал ғана Рафаэлъдің кардинал болуына кедергі жасады.Бұл тіпті теория саласында ең үздік живописъші сол болуы мүмкін, сонымен қатар ақыл-парасатты деген адамдардың өздеріне іске асырылуы мүмкін емес болып көрінетін өте күрделі дүниені ойлап табу жүзеге асыратын аса дарынды архитектор.Ол рим қаласының бұрынғы тұлғасын қайтадан қалрпына келтіруге қабат-қабат қирандыны аршып,басылып қалған іргетасқа жете құрылыстың бәрін ертедегі авторлврдың сипаттамасы сай қалпына келуге ол папа лев пен барлық римдіктер .

Бірінші картинасының композициясында соның алдындағы ғасырдан қалған белгілер әлі де көп, мұндағы алыстан келген орта ғасырлық леп еседі.

Архангелъдің қимылынан әлі де болса толық еркіндік сезілмейді.

Өнері жастық кезінде әрдайым ақылды аттап, шамадан тыс кетпеушілікке бағындырылады.Жанына батқандықтан ыңсырған құбыжықтың мойнына қатты тірелген архангелдің сол аяғымен төмен қараған көз қатты фигураның соншалықты серпінді қимылын тоқтата оянды.

17 ғасыр Фландрия өнері.

Қарастырылатын мәселелер.

1.Живописътің барокко бағыты.

2.Рубенс және Фламанд мектебі.

Барокколық ағым негізін салушы Караччилер семъясы болды.Италияның барокко заманында ең әигілі сұңғат шебері Караваджо болды,толық аты Микеланджело да Караваджо. Суретші көбінесе жарық пен көлеңкені тылсым табиғатын зерттей келе оны өз еңбектерінде шеберлікпен пайдаланды.Оның белгілі жұмысының бірі «Корзинкамен жеміс-жидек ұстаған бала» Мұнда суретші қарапайым қызметші баланы бейнелеген.Туындыда жеміс-жидек өмірдегідей бейнеленген

Барокко заманында мүсін өнері дамып, сәулет өнерінің бөлінбес бір бөлігі болып қалыптасты.Әр түрлі мүсін бейнелері сарай бөлме ішін әсемдеуге үйдің фасадтарын көркемдеуге қолданылды.Живописътің ең алғашқы барокколық бағыты осы Италияда пайда болды.Италияның атақты сарайлары мен шіркеулері барокко стилъіндегі сұңғаттармен безендірілді.. Cіз әлем картасына қарасаңыз , Франция мен Голландия аралығында бір шеті сонау Солтүстік теңізімен шектескен шағын ғана ел жатыр,

Бұл-Фландрия: Халқы сондай қонақжай, әрі сауықшыл келетін бұл жер несімен әйгілі десең , ең алдымен Рубенс есімін мақтанышпен атайды . Сол бір шағын елдің шалқар байлығындай көрінетін әйгілі суретші 1577 жылы июль айында дүниеге келіп , күллі

Жастық шағын Антверпен қаласында өткізіпті. Латынша сауатын ашқан ол антикалық жазушылардың шығармаларының тұп нұсқасын оқуға мүмкіндік алады , көне мәдени мұралармен жете танысады .Ғылым, білім, өнер туындыларын зерек көңілге тоқи өскен .

Питер белгілі суретшілер, пейзаж шеберлері Тобиас Верхахт,

Адам ван Ноорт , Отто Вениус шеберханаларында ол төрт жыл тәлім алып, өзі мұрат еткен өнердің тылсым сырларына үңіледі.

«Көрсем , танысам, үйренсем «--бұл Рубенстің арманы еді. Оның сәті

1600 жылдары түседі. Ол Рим , Флоренция, Генуя , Мантуя сияқты қалаларды аралауға аттанады. Осы сапарында Қайта өрлеу дәуірінің

ғажайып мұраларымен, бұрын тек атын естіген Леонардо да Винчи,

Рафаэль, Микеланджело, Джорджоне, Тициан, Каррачи, Караваджо

Шығармаларымен танысады. Осылай үш жыл бойына көптеген елдерді аралап , өмір тәжирбесін байытқан П.Рубенс 1609 жылы Фландрияға қайтып оралды. Іске құлшына кіріскен Питер енді барлық творчестволық уақытын сурет өнеріне арнады.

Мюнхен, Дюссельдорф, Дрезден, Антверпен, Мадрид, Вена, Ленинград.....

Мәдениет пен өнердің әйгілі орталықтары болып аталатын бұл қалалардың қайсысына болсын бара қалсаңыз, сәулетті биік залдарда Рубенс қылқаламда шыққан туындылары кездеседі.Рубенс творчествосының алғашқы дәуірінде суретші дәстүр бойынша «Крест орнату»»Крестен түсіру» шығармалары арқылы оның шіркеу композициясына әсіресе мифология тақырыбына көбірек назар аударған.Суретшінің көптеген шығармасында Италия классикалық көркемөнер әсерін байқаймыз.Аантикалық миф кейіпкерлері әсемдік құдайы Венера оның сүйген жары аңшы Адонисъ шығармада Қайта өрлеу дәуірі өнерінің үлгісімен бейнеленген.Венера нәзік ,сымбатты жарқын жүзіне үңіле қарады.Кейіпкерлердің дене қимылы олардың сарқылмас күшін айқын да шебер көрсетіп отыр.Шығарма композиция жағынан атақты «Лаокоон»деп аталатын антикалық туындыға көп ұқсайды.Антверпен –Фландриядағы ірі қалалардың бірі өндіріс мәдениет орталығы.Рубенс өмірінің көп жылдары ең бақытты жылдары осы қалада еді.Фландрия үшін Рубенс тек теңдесі жоқ қылқалам шебері ғана емес ол талай қиын түйіннің шешуін тапқан қоғам қайраткері дипломат елші.