Лекция №4. Орман шаруашылығының ұйымы. Орман шаруашылығын жүргізуге арналған негізгі функциялар мен шарттар
жүктеу/скачать 19.19 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар
- Әдебиеттер тізімі
|
Лекция №4. Орман шаруашылығының ұйымы. Орман шаруашылығын жүргізуге арналған негізгі функциялар мен шарттар. Орманды қорғау мен күзетудің даму аясындағы приоритеттер. Орман шаруашылығының негізгі қызметтік функциясы, ол орман шаруашылығы жұмыстарын құруда орманды қорғау мен күзету, қайта жанарту, тиімді қолдануға бағытталған шараларды іске асыру. Бұл жұмыстарға келесі көрсеткіштер кіреді: орман шаруашылығын жүргізудегі негізгі талаптар, қорғану категориялары мен группаларға орманды бөлу, кеспеағаштарды есептеу, орман фондына ие болу. Орман шаруашылығын жүргізудегі негізгі талаптарға орман шаруашылық қарым-қатынастарының принциптерін қосады: орманның экологиялық функцияларын сақтау мен күшейту, оның табиғат қорғау мәнін жоғарылату, орманды қайта жанарту және оның тұқымдық құрамын жақсарту, орман шаруашылығын жүргізудің тиімділігі. Функциялар тізіміндегі басымды бөлігі орман шаруашылық жұмыстарының экологиялық, орман қорғау бағыттарында жүргізіледі. Орманды халық шаруашылығында шикізат ретінде пайдалану екінші қойылған. Орман шаруашылығын жүргізудегі негізгі талаптар ҚР орман Кодексінің 12 бабында көрестілген және олар Казлесхоз жүйесінің орман шаруашылық органдарына ғана қатысты емес. Олар Қазақстан ормандарындағы барлық орман пайдаланушыларға қолданылады. Бұл талаптар ормандардың атқаратын қызметіне байланысты экологиялық, экономикалық және мәдени-сауықтыру функцияларына қатысты топтарға бөлінуіне негіз салды. Барлық Қазақстан ормандары экологиялық, экономикалық және мәдени-сауықтыру мағынасына байланысты 3 топқа бөлінеді. Бұндай бөлу баяғы заманнан бар. Ал қазіргі заң бұнын құқықтық және ұйымдық мағынасын тағы да растайды. Орманның бірінші тобына экологиялық және табиғи қорғау функцияларын басым атқаратын ормандар жатады. Бұл топырақ қорғаушы, су күзетуші, санитарлы-гигиеналық, қалалық ормандар, қорық ормандары, табиғи ұлттық саябақтар ормандары жатады. Бұл орман топтары Қазақстанның барлық ормандарында орналасқан. Бірінші топ ормандарында басты қолдануға арналған ағаш кесу жұмыстары тыйым салынған. Орманды күту үшін жүргізілетін кесулер, ағаштарды санитарлық кесу жұмыстарын атқаруға болады, тек ол орманды қорғау мақсатына қайшы келмесе болды. Екінші топты орманға халық тығыздығы үлкен және транспорттық жолдары дамыған, қалалар мен аудандар, (орман аз болады), жатады. Екінші топты ормандар табиғи қорғау және пайдалану мәнінде шектеу болады. Бұл ормандарда ағаш дайындау кеспеағаштарды есептеумен жүргізіледі. ҚР орман кодексінде кеспеағаштар есебін жыл сайын кесуге арналған ағаш көлемі ретінде көрсетілген. Бірақ бұл қате пікір. Кеспеағаштарды кесу нормасы мемлекетте, облыста, аймақта, ауданда, орманшылықта ағаштың өсімдігіне сәйкес жүргізілуі керек. Сонымен қатар, таңдамау кеспеағаштарды бір жылға есептеу сол көлемде орманды келесі жылға сақталуына кепілдік бермейді. Орманның үшінші тобына орманы көп аймақтар, орман ағаштары жалпы ауданның 50% құрайтын ормандар жатады. Бұл ормандарды пайдалану мағынасына басым болады. Олар негізінен халық шаруашылығының қажеттіліктерін өтеу үшін қолданылады. Сонымен қатар, бұл орман тобы өзі орналасқан аймақтағы маңызды экологиялық функцияны атқарады. Соның ішінде атап өтетін негізгі басым салмақ атмосфераға оттегінің қорын көбейтіп отыруы жатады. Орманның барлық топтарына орман шаруашылығының ұйымдастыруымен орман қолдану режимін шектеулі ерекше орман аймақтары бөлінуі мүмкін. Бірінші топты ормандарда бұл қорықтар, ұлттық парктер, қала мен жасыл аймақтар, қорғаныштық және санитарлы т.б. ормандар жатады. Екінші және үшінші топ ормандарында қорғалатын аймақтарға орманның ерекше бағалы бөлігі, алқапты қорғаушы екпелер, сирек кездесетін және жойылып бара жатқан, яғни Қызыл кітапқа енгізілген, жануарлар мен өсімдіктер мекендейтін ормандар кіреді. Бірінші топты орман жерлерін ормансыз шараларға қолдану үшін мемлекеттік ұйымдардан рұқсат алу керек. Орман шаруашылығын жүргізуде орманды жерлерді ормансыз мақсатқа пайдалану (жол салу, орман өнімін қайта өңдеуге арналған кәсіпорын салу, т.б.) орман шаруашылығының облыстық басқармасының мемлекеттік ұйымының рұқсатымен ғана іске асады. 2006 жылғы дөңгелек столдағы Қазан жиналысында мемлекетіміздің орман шаруашылығын жүргізуде жетістіктеріміз бен қиындықтарымыз талқыға түсіп, орманның мемлекеттің экономикалық өсуіне және қоршаған ортаның қолайлы болуы үшін керектігіне көз жеткізілді. Бұл съезде орманды басқару мен пайдалануда әсерлігін көбейтетін, сонымен қатар орманның жалпы жағдайын жақсартатын келесідей ұсыныстар көрсетілді: Орман өрттерінің мониторинг жүйесінің дамуы, яғни жер үсті, авиациялы және космостық жүйелер және құрылғылар мен бақылау тәсілдері арқылы қазіргі заманғы телекоммуникациялық торлармен, геоинформациялық технологиялар мен грозопеленгациялық жүйені комплексті түрде пайдалануға негізделген. Орман патологиялық мониторингі арқылы орман қорғау базасында аудандарға бөліп жетілдіру, соған қоса ормандағы радиологиялық жағдайды бағалау. Орман өрттерінің табиғатын, орман аурулары мен зиянкестерін, басқа да қолайсыз факторлардың табиғатын және орман экосистемасы мен глобальды биосфералық циклге оның жағдай мен динамикасына әсерін зерттеуді кеңейту. Орман фондының аймақтарын ғылыми зерттеулер арқылы орман өрттерінің, аурулар мен зиянкестерден қорғау және т.б. қолайсыз факторлар түріне және деңгейі бойынша орманды аймақтандыру. Облыстарда орманды жанарту мен орманды өсіру бойынша приоритетті тапсырмалар деп қабылдау: Орманды қайта жанарту концепциясын ойластыру Климаттың өзгеруі туралы БҰҰ-ның Конвенциясындағы Киот протоколының талаптарына сәйкес облыстағы орманды жанарту мен өсірудің жүйесін анықтау Ауыл шаруашылық жерлерді ұзақ уақытқа жалға беру механизмін ойлап табу, яғни қазіргі уақытта қолданыста жоқ және онда орман плантацияларын құру үшін. Орман басқару мен реформалары орман комплексінің кадрларын дайындауда келесідей іс-шараларды жүргізуді ұсынады: Концепция дайындамаларына сәйкес жоғары, орташа және қосымша орман кәсібінің білімін орман заңнамасына сәйкес дамыту. Дайындау мен іске асыру, салалық кәсіподақ пен орман бизнесінің өкілдері, орман шаруашылық саласының жұмысшыларының өмір сүру деңгейін арттыруға арналған шараларды іске асыру, орман өндірісі мен орман шаруашылығын жүргізу саласында жұмыс орындарын көбейту. Тұрақты механизмдер мен қарапайым халықпен тиімді қарым-қатынасты реттейтін, орман басқару мен орман пайдалану туралы сұрақтарды шешетін институттарды құру осы мақсатта: Салалық қоғамдық ұйымдар мен орман шаруашылығы мен орман өндірістік комплекстің консультациялық кеңестерінде қоғамдық ұйымдармен байланысты кеңейтужөнінде жүзеге асатын шараларды қабылдау, сонымен қатар ұйымдар мен кеңестердің ережелеріне сәйкесінше өзгерістер мен қосымшаларды енгізіп отыру. Басты басқармалардағы жиналған тәжірибені субъектер арқылы аймақтық орталықтарға тарату. Орман сертификациясының жұмыстарын жалғастыру және осы мақсатта құзыреттік басқару органдары мен атқарушы федеральды органдарға субъектерге құқықтық қолдау көрсетуді ұсыну: Мемлекеттік қажеттіліктерді өтеу үшін сертификаты бар ағаш шикізаты мен дайын орман өнімін сатып алуы Компанияларға преференцияларды құру, орман өнімін жеткізетін және өздігінен орман басқару сертификациясын жеткізу. Орман пайдалануда экологиялық бағдарланған түрлердің приоритетті дамуын қолдап және ұсыну: Белгілі бір аймақтық рекреациялық жүктемелерінің методикалық типтік есептеулерінде дайындау және бекіту, құрал-жабдықтарды, туристік-рекреациялық ресустарды аймақтандыру және экономикалық бағалау. Орман учаскелерін рекреациялық және туризмдік мақсатты жалға беру келісімшартты бекіту ретінде анықтау, тоқтату және бұзу. ҚР атқарушы органдарының субъектері жергілікті өзін-өзі билеуші органдардың қатысуымен қажетті экологиялық және социальды шектеулерімен туризм мен рекреациялық дамуды орман фондының жерлерінде жасау үшін инвестицияны тарту, сонымен қатар мемлекеттік-жеке меншік серіктестікті алға қою. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: Орман шаруашылығын жүргізуге арналған негізгі функциялар мен шарттар. Орманды қорғау мен күзетудің даму аясындағы приоритеттер. Әдебиеттер тізімі: Лесоведение и лесоводство: Учебник для студентов вузов. – М.: Издательский центр. «Академия», 2005, 256 стр. 2. Лесной кодекс Республики Казахстан. – Алматы: Юрист, 2000. жүктеу/скачать 19.19 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|