Лекция: 45 сағат Семинар: 15 сағат СӨЖ: 60сағат обсөЖ: 60 сағат Барлық сағат саны: 180

Сирия 1946-1949 ж

Әскери төңкерістер және А. Шимекли диктатурасы «Эйзенхауэр доктринасы» (1949-1957 ж).

Сирия Біріккен Араб республикасы құрамында (1958-1961)

Сирия БАР құрамынан шыққаннан кейін (1961-1967 ж)

ХХ ғ соңында әлеуметтік экономикалық дамуы.

Новейшай история стран Азия и Африка ХХ век (учебник для студентов Вузов, в 3 х частях) Под ред А. М. Родригеса М. 2001г.

Новейшая истории арабских стран Азия М.1988 г

Мейер М.С. Политическая история государств Азий и Северной Африки ХХ в –М.1996г.

Барахат А.Х. геностранный капитан в странах Ближнего Костока М. 1992 г.

БАР құрамына кіргенен кейін алғашқы күндерден бастап әлеуметтік –экономикалық және саяси қайта құрулары жүргізілді. 1958 ж 17 қыркүйекте аграрлық реформа туралы заң қабылданды, ол буржуазиялық -әлеуметтік таптың мүдделерін нұсқан келтірді. Өзінің прогресшіл маңызына қарамастан 1958 ж аграрлық реформаның бірқатар кемшіліктері болды. Бұл реформа Египеттегіне ұқсас болып Сирияның ерекшелігін есепке алмады. 1958 ж соңында Сириялық ауданның экономикалық дамуының он жылдық бағдарламасы дайындалды. (1958-1968 ж) арналған өнеркәсіптік құрылыстың бес жылдық экономикалық және әлеуметтік дамудың бес жылдық жоспары дайындалды. 1960-61 БАР басшылығы саяси билікті отарлықтандыру бағытталған іс –шаралар жүргізді. 19690 ж наурызда Ұлттық Ассамблеяны құру туралы шешім қабылданды. 1961 ж тамызда екі ауданында атқарушы кеңестері жойылып Каирде орталық үкімет құрылды. 35 министірліктің тек 14 ғана Сириялық ауданан өкілді болды. Ұлттық Ассамблеяға 385. Египеттік және 70 Сириялық депутатар сайланды. Барлық реформалар экономикалық әлеуметтік жағдайды көтеруге бағытталған мен екі елдің даму қарқыны әр түрлі болғандықтан көп прогресшіл жобалар іске асырылмады. Сондықтан халықтың тұрмыс деңгейі де төмендеді. Осы және тағы да көптеген кері факторлар екі ел арасындағы қарама –қайшылықтарды шиеленістіріп 1961 ж кезде екі жақта бірлестікті үзуге дайынеді.

28 қыркүйек 1961 ж әскери офицерлер кейінгі болған бірқатар әскери төңкерістердің алғашқысын жасады. Осы күні кешке әскер басшылық Сирияның БАР құрамынан шығып Сирия Араб Республикасының құрылатындығын жария етті. Президент Назимн аль –Кудси, ал премер министр- Маоруф ад- Давалиби болды. Екеуі де халықтың партияның өкілдері еді. 28 наурыз 1962 ж жаңа әскери төңкеріс болды. Құрылтай жиналысы тартылды. Президент және министрлер кабинеті қамауға алынды. Билік жоғарғы әскери басшылық қолына өтті. 8 наурыз 1963 ж Сирияда кезекті әскери төңкеріс. Оны әскердің солшыл тобы ұйымдастырды. 26 сәуір 1967 ж уақытша конституция енгізілді, ал Сирияны халықтық демократиялық социалистік және егемен республика араб елінің бір бөлігі етіп жариялады. Ел басына жаңа президент Нұр ад Дин Атаси келді.

1967 ж мамыр айында Израйль БАР (Египетке) Сирия, Ирландияға қарсы агрессия бастады. 5 шілде 1967 ж таңертең Израйль әскери қимылдар бастады. «6 күндік соғыс» (1967 маусым). Египет Сирия және Иорданияның жеңілуі нәтижесіннде Израйль үш елдің терреториясының жартысын окупациялады. Сирия үкіметі БҰҰ қауіпсіздік Кеңесінің 242 физиологиясын ымырашыл сипата және сараң саяси позициясына сай емес деп мойындаудан бастартты. ПАСВ басшылығымен үкіметті қарама –қарсы көз қарастар өсті әсіресе наразы болған қорғаныс министрі Хафез Асад басқарған әскери фракция еді. 13 қараша 1970 ж Х.Асад президент Нұр ад Динді және БААС партиясының бас хатшысы Салах Джодидті қамауға алу туралы бұйрық берді. Елдегі билік әскери фракция қолына өтті. Ол құрған уақытша аймақтық басшылық өзіне бағдарламасын ұсынды. Онда төмендегі міндеттер қойылды. Елдің прогреция күштерін ұлттық майданға біріктіру, жаңа заңшығарушы орган халықтық кеңесті құру, жаңа конституцияны дайындау, мемлекеттік апаратқа қоғамдық бақылауды күшейту, қорғаулы күштерді нығайту уақытша президент Ахмед аль – Хатыб болды. 12 наурызда өткен рефендум нәтижесінде президентке Хафез Асод сайланды. Сәуірде құрылған үкіметі. Абд ар Рахмен хлейфаум басқарды. 1917 ж мамырда өткен ПАСВ бесінші аймақтық конференциясы аймақтық жетекшіліктің бас хатшысы етіп Асадты сайлады. 1972 ж наурыз ұлттық прогресшіл майдан құрылды. Оның бағдарламалық құжаты Хартияда баста міндет етіп біртұтас араб социалистік қоғамын құру жарияланды. 12 наурыз 1973 ж жалпы референдумда тұрақты конституция бекітілді. Ол САРУ «егеменді, социалистік халықтық демократиялық мемлекет» етіп жарияланды. 6 қазан 1973 ж Таяу Шығыста қайтадан соғыс басталды. Ұзақа созылған келіссөздер нәтижесінде 31 мамыр 1974 ж Женевада, Израйль, Сирия әскерін бөлу туралы шешім қабылдады. БҰҰ –ның әскері араластырылған «будгерлік зона» құрылды. 1970 ж екінші жартысында Сирия сыртқы саяси және әскери істерге белсенді түрде қатысады. 1975 ж Ливиядан азаматтық соғысқа араласады. Онда Палестинаны Азат ету ұйымына қолдау көрсеткен. 1980 ж қыркүйекте басталған Иран Ирак соғыс Дамск пен Бағдаты қарсы қойды. 10 ақпан 1985 ж жалпы халықтық референдум нәтижесінде Хафез Асау үшінші 7 жылдық мерзімге президент болып сайланды. 10 сәуір күні Абд аль –Рауф аль Косм басқарған колекциялық үкімет құрылды. Сириялық үкімет ирактағы Кувейттегі агрессиясына қарсы шығып, Кувейтке дипломатиялық материалдық, моральдік көмек көрсетті. Экономикалық және әлеуметтік салада Х Асад үкіметі бұрынғы стратегиясын жалғастырды. 1990ж Сирия экономикасында мемлекеттік сектор жетекші рөл атқарды. 1999 ж ақпан айында жалпы халықтық референдум Хафез Асадты бесінші рет президентіке сайланды. 9 маусым 2000ж ол қайтыс болды. Оның ұлы 34 жасар Башар Асад президент болып сайланды.

1.Екінші дүние жүзілік соғыстан кеиінгі ұлт- азаттық қозғалыстың өрлеуі.

2. Ирак 1950-1965 ж.ж

3. Ирак Аль- Бакыр призиденттігі жылдарында (1968-1979)

4. Ирак С. Хусейін билігі кезінде.

Пайдаланатын әдебиеттер:

Негізгі әдебиеттер:

1. Арабские страны: история, экономика, политика. Сб.ст. М, 1988 г.

2. Арабский мир: три деситисития независмого развития М, 1990

Валькова Л.В. Саудовская Аравия. Нефть, ислам, политика. М, 1987 г.

Васильев А. Персидский залив в эпицентре бури. М, 1983 г
Лекцияның мәтіні:

1.Соғыстан кеиінгі кезеңде қоғамдық өмірдің жалпы демократизациалануы Иракта 1940 жылдың соңында ұлт-азаттық қозғалыстың өрленуіне негіз болды. Шаруалар , жастар, прогресшіл интеллегенция және ұлттық буржуазияның саияи өмірдегі белсенді белсендігі арта түсті . Сонымен қатар , жұмысшы тобының, кәсіподақпен Ирак камунистік партиясының рольі өсті.

Соғыс жылдарында бірқатар патриоттық партиялар, елдердің ішінде халық Партиясымен Ұлттық бірлік партияларда болды.Бұл екеуіде интеллегенция, оқушылар, ұсақ саудагерлермен қолөнершілер арасында ықпалды болды .халық партиясын Азиз Шериф , Ұлттық бірлік партиясы – Абдель Фаттах Ибрагим басқарды.

1946 ж сәуірде Ирактың Ұлттық – демократиалық партиясы құрылды, ол интелегенцияның және қаладағы ұсақ буржуазияның мүдделерін қорғады. Либералдар партиясы мен Тәуелсіздік партиясы құрылды. Либералдар партиясы- либералды помецехтер мен ірі буржуазия өкілдерін біріктірді саны аз болғанымен парламентте және деревнияларда ықпалды болды . Тәуелсідік партиясы ұлтшыл кеңес күйдегі ірі буржуазия мен феодалдар партиясы болды. 1946ж бастап Күрдістанның демократиялық партиясы өз қызметін бастады.- күрд халқының мүдесін қорғады.

1946ж 23 ақпанда Тауфих аз –Суведи алғашқы кабинетті құрды. 1947ж наурызда саяси регрресия жағдаиында парламенттік сайлау өтті.1948ж қаңтар айында қол қоиылған тең құқықсыз ағылшын –Ирак келісімі маңында күрес бастады . Ол келісім 1930 ж келісімді қайталады.Ағылшындар бұрынғыдай Ирак қарулы күштерінде бақылауын сақтады. Бұл келісім елде наразылық тудырды.

Бұқара халықтың бас көтеруі нәтежиесінде үкімет бас көтерді олардың талаптарымен келісуге мәжбүр болды .1948 ж наурыздан бастап көтеріліске қатысушыларға қарсы қуғындау басталды. 1948ж мамырда басталған арап –израиль соғысына байланысты елде әскери жағдаи енгізіліп, генерал – монархист Нури Саид опазидцияға қысым жасады.

2.1950ж басында бүкіл араб әлемінде ұлт- азаттық қозғалыс өршіді , оның салдарынан Иракта патриоттық қозғалыс жанданды.Көптеген жаңа саяси ұйымдар құрылды.

Үкіметке қарсы бас көтерулер салдарынан 1944ж парламент тарапынан парламенттік сайлау өткізу жоспарланды. Парламенттік сайлау барысында Британдық әскери- саяси , экономикалық бақылауын жою, демократиялық қайта құру және тәуелсіз сыртқы саясат жүргізу ұрандары көтерілді. 1954ж тамызда жаңа сайланған парламент тарапына барлық саяси партялар қызметіне тиым салды. Елде ашық әскери диктатура режимі орнады.

Монархиялық Ирак көршілес мұсылман мемлекеттерінің реакциялық режидерімен жақындасуды бастады . 1955ж Англяның белсенді түрде қатысуымен Ирак ,Иран ,Туркия, Пакистанның қатысумен Бағдат пакті (СЕНТО) әскери-саяси одағы құрылды. 1955ж ағылшын- ирак келісіміне сәйкес Англия Иракта өзінің әскери саяси бақылауын сақтады.Таяау және орта Шығыстағы агрессивті сехушыларына тартты , бұл Ирак халқының наразылығын туғызды.

1954ж Ирактың саяси күштері арасынан ПАСВ,БААС партясының ұлттық бөлімшесі ерекшеленіп шықты. Олр халық арасында танымал болды.

1957ж ақпан айының басында Ұлттық Демократиялық партия ,Тәуелсіздік партиясы, ПАСВ,Компартия Ұлттық бірлік маиданына бірігу туралы шешім қабылдады. Оның бағдарламасы патриоттық ұйымдар мен әскери «Еркін офицерлер, »арасында қолдау тапты. Генерал АКХасем және полковник А.С Ареф бастаған Ирак әскерлері билік басындағы режимге қарсы шықты.

Әскери көтеріліс Ұлттық Бірлік Маиданымен келісіліп басталды. 1958ж 13 шілдеде 14-не қараған түрі король Феисал 2 мен премыр- министір Нури Саид Туркияның Ливанға қарсы интервенциясына Ирактың қосплатындағы туралы келісімді жалау үшін Бағдаттан Стамбулға қарай ұшатын уақытта басталды.

Әскерлерді азаматтық халық қолдады. Көтерілісшілер Иракты тәуелсіз республика етіп жариялады.

Республикалық үкімет жоғары офицерлер мен ҰБМ өкілдері кірді. Ирактың Бағдат пактінен шығуы , әскери базаларын жою туралы жарияланды.Ел басы А.К Касем болып тағаиындалды. 26 шілде күні уақытша конститутция енгізілді . Мемлекет басында призидент болды., және ол жоғары заң шығарушы оргон ревалюциялы басшылықтың Ұлттық кеңксінің де төрағасы болды. Атқарушы билік Министірлік Кеңесінің қолында болды, оның мүшелерінпризидент тағаиындады.

1958ж шілде оқиғаларын отаршылдыққа қарсы ұлттық революция деп сипаттауға болады.Ол манархияға қарсы опозициялық күштердің бірлігі, бұқара халықтың қатысуы нәтежиесінде жеңіске жетті.

3. 1958ж кеиін елдің саяси өмірінің мәні екі ықпалды ПАСВ және Ирак компартиясының қызметі аиқындады. Екі партияның мақсаты бір болды; ұлттық социялизмді құру.

1958ж 30 қыркүйекте аграрлық қайта құру туралы заң жарияланды. Бұл заңды жүзеге асыруда шаруалық одақтар белсенді түрде қатысты.

Үкімет өнеркәсіпті дамыту бағдарламасын да ұсынды.

1958ж 18 шілдеде Ирак пен КСРО арасында дипломатиялық қатынастар қалпына келтірді. 1958ж 11 қазанда КСРО мен Ирак арасында келісімге қол қоиылды, оның шарты боиынша Ирактың дәстүрлі тауарларының орнына кеңес одағы машиналар мен құрал- жабдықтарды экспорттауға мінднттенді . Осыдан кеиін екі ел арасында экономикалық және гумаитарлық бағыттан , жеңілдетілген несие мен қорғанс тапсырыстары жөнінде келісімер жасалды.

Үкіметтің осы бағыты компрадалық буржуазия мен феодалдық реакциясының наразылығын тудырды. Осындай саяси жағдаида Касеси жеке диетатурасын нығаита түсті , бұның саяси одақтастарынан аирылды .ПАСВ, ДАН және Ирактық насыршылдар Касемді қолдаудан бас тартты , олар бірігіп үкіметке опозитциялық Социолистік блокты құрды. 8-10 ақпан күні Касемнің саяси қарсыластары әскерге сүйене отырып , мемлекеттік төңкеріс жасады.

Төңкрістің нәтежиесінде биліктің жаңа оргондары құрылды – рево люциялық басшылықтың Ұлттық Кеңесі мек үкімет . Маңызды орындарда ПАСВ өкілдері болды .Абдель Салям Ареф- призидент , ал Ахмед Хасан әл Бахр – пример –министр болды.Бірақ Социолистік билік ішінде қарама- қайшылықтар шиеленсе бастады.

Жаздың ортасына таман саяси партиялар мен топтар ПАСВ пен қызметтен бас тартты.

Үкіметтің экономикалық саладағы іс шаралары ұлттық буржуазия мен шет ел компартиялардың наразылығын тудырды. Ұлттық буржуазия елдегі кәсіпорындарын жауып , капиталын шетелге жібере бастады , оның салдарынан жұмыссыздық өстті. Шетел компаниялары да иракпен сауданы қысқартты .КСРО т.б. социолистік елдермен экономикалық баиланыстар қысқарды.

ПАСВ ішінде екі топқа бөлініп кетті . Бұл жағдаимен А.САреф тобы қолданып 18 қараша 1963 ж мемлекеттік төнкеріс жасады.А.С.Ареф призиденттікке келді ал 1966ж ал авиоапатта қайтыс болғаннан кейін оның інісі генерал Абдель Рахман Ареф призиден болды .1958ж революцияға қатысушылардың көпшілігі тұтқындлды, ал күрдтерге қарсы әскери қимылдар жалғастырылды.

А.Р. Ареф үкіметінің алғаш бағыты елдің ішінде де сыртындада қолдау таппады. 17 шілде 1968 ж ПАСВ және әскери Афицерлері мемлекеттік төңкеріс жасап билікті өз қолына алды. Ареф тұтқындалып елден қуылды, призиденттік билік ПАСВ партиясының жетекшісі Ахмед Хасан Аль Бахрге өтті.

Төңкерістен кейін ПАСВ қайиа құрулар жүргізді , жаңа партиялық басшылық құрылды, оның құрамында 5 адам болды , осылардың ішінде белседі роль атқарған әскери офицер Саддам Хусейін еді.

16 шілде 1970ж жаңа уақытша Канституция қабылданды , ол бойынша Ирак халықтық демократиялық республика болып жарияланды. Мемлекеттік биліктің жоғары органы Революциялық Басшылық Кеңесі, ал атқарушы билік Министірлер Кеңесінің қолында болды.РБК- ң төрағасы әрі президент А.Х.Аль –Бахр болды.

1972ж «Ирак петропеум компани» мүлігі ұлттандыру туралы шешімінің қабылдануы 1972ж ірі оқиғаға айналды.1975ж соңында барлық көздері ұлттандырылды .1972ж сәуірде КСРО мен Ирак арасында достық және ынтымақтастық туралы келісімге қол қоиылды.

1970ж мамырда жер қайта құруы туралы заң қабылданды.

Маңызды әлеуметтік іс-шаралар да жүргізілді . 1970ж еңбек туралы заң қабылданды 1971ж әлеуметтік және зеинеттік қамсыздандыру туралы заң жарияланды.

4. 1979ж 7 шілдеде Аль- Бахр мемлекетпен әскердегі барлық қызметтерінен босатылды. Ол ауырғандығынан отставкаға шықты. Призиденттік билік Саддам Хусейнге берілді.

Ол призидент , пример-министір , РБК- төрағасы , қарулы күштер қолбасшысы , партияның бас хатшысы болды.

Билік басындағы партия мен оның жетекшісінің басты мақсаты- толық идиеологиялық, саяси әкімшілік бақылау орнату болды.1979 ж Ирак камунистік партиясының қарсыластығын жатып елде бір партиялық жүйе орнады.

С.Хусеиіннің тоталитарлық режимі ұзаққа созылған иран-ирак және 1991ж ирак үшін ауыр болған Парсы Шығанағындағы соғыс жылдарда қалыптасты. Иран- Ирак соғысы жылдарында Бағдаттың сыртқы қарызы 80 млрд. Дол. Жетті С.Хусеин тез арада шағын әрі бай Кувеитті басып алу арқылы бұл мәселені шешуді көздеді . Сол мақсатта 1990ж 2 тамызда Кувеитке басып кірді.

Ливия 1945-1969 жж. Саяси дамуы.

Әлеуметтік –экономикалық дамуы.

Ливия 1969-1980 жж.

Ливия 1990 ж.

Пайдаланатын әдебиеттер:

Негізгі әдебиеттер:

Юриев М.Ф. История стран Азии и северной Африки поепе второй мировой войны. (1945-1990 ж) М,1994

Василыев Л.С. История Востока в 2 –х томах М,1988

Қосымша әдебиеттер:

Ульяновский Р.А. Соврименные проблемы Азия и Африки (политика, экономика) М, 1978г

Солтүсттік африкадағы италия герман әскері жеңіліске ұшырағаннан кейін Ливия территориясында ағылшын және француз әскери бүлігінің бақылауы орнады. Британдықтар Киренаика мен Триполитанияны «дербес» провинцияларға айналдырып, онда оккупациялық әкімшілік құрылды. Ежелден қалыптасқан сауда –экономикалық байланыстарды бұза отырып, ағылшындар бір провинцияны екіншіден оқшаулауға ұмтылды. Фецуанда Француз әкімшілігі орнады. әскери қимылдар нәтижесінде Ливияның әкономикасы әлсіреді.

Ұлт –азаттық қозғалыс өршіді. 1945 ж Трипомиде он мыңдаған Ливиялықтар қалыптасуымен бірнеше демонстрациялар болып өтті. Бірінші астыртын ұйымдар, саяси партиялар құрылды. 1946 ж Ұлттық партия, Еркін ұлттық бөлігі, біріккен ұлттық майдан, Египеттік –Тринопитаниялық одақ т.б. 1947 ж «либералистік партия» ал 1945 ж «либералдық партия» құрылды. Бірақ олардың бұқара халықпен тығыз байланысы болған жоқ, бұл партиялардың жетекшілері өзара билікке талсып, ұлттық тәуелсіздік үшін қозғалысты әлсіретті.

Сонымен қатар ағылшындар Киренаилада өздерінің саясатын қолдайтын ұйымдарды құруға көмектесті. 1947 ж билік басына Ыдырыс ас –Сенуси келді. Ол барлық саяси ұйымдарды таратты да олардың орнына Күреналиканың Ұлттық Конгресін құрды, ол діни –тайпалық жоғары топтардың мүддесін қорғады. Кейіннен Ыдырыс ас-Сенуси басқарған үкімет құрылды және апараттық азаматтық туралы заң қабылданды.

13 ақпан 1950 ж Фецуанда «уақытша режим туралы Ереже» заң күшіне енді, оған сәйкес Фецуанның автономиялық үкіметі құрылды. Оны жергілікті ақсүйек, шейх Ахмет Сейф –ан –Насир басқарды.

1947 ж бітімінің жарты бойынша Италия Ливияға деген құқықтарының барлығынан бас тартты.Оның тағдырын біржолата шешу мәселесі БҰҰ –на жүктелді.

1950 жж екінші жартысында Ливия жерінен мұнай және газ кендері табылды. Оларды шетел, ең алдымен американ компаниялары игерді. Кейінгі жылдары мұнай-өңдеу өнеркәсібі шапшаң дамыды. Сегіз жылдың ішінде 1968 -1969 жж мұнай өндірісі 0,6 мил-нан 180мил өсіп, Ливия әлемді мұнай өндіруден бесінші орынға шықты. 1961 ж мұнайдан түскен мемлекеттік кіріс 3 мил. дол.болса, 1969 ж 175 мил.дол.жетті.

бұл әлеуметтік –экономикалық өмірінің өзгеруіне алып келді. Сеуыл халқының қал мен мұнай өндірісіне жаппай миграциясы өсті.

Әлеуметтік жіктелу салдарынан екі қоғамдық полюс қалыптасты. Бір жағында, яғни халықтың 0,9 % - феодалдар, компрадорлық буржуазия, дінбасылар, ал екінші жағында – шаруалар, қолөнершілер, жжұмысшылар болып, олар 99 % құрады.

Ливиялық деревня тек ғана сандық емес сапалық өзгеріске ұшырады. Бұл миграция көсемдердің позициясын әлсіретіп, қалаларда саяси әлеуметтік қарама-қайшылықтардың шиеленісуінің себепіне айналды.

Саны өскен ұлттың буржуазия шетел капиталымен тығыз байланысты болды.

«1 қыркүйек» революциясы монархиялық репсим ел алдында түрған әлеуметтік –экономикалық мәселелерді иелене алмағандығының салдарынан пайда болды.

Сонымен қатар осы уақытта тәуелсіз сыртқы саяси бағытты жүргізуді талап еткен антиимпериалистік позициядан күрескен қуатты күш қалыптасты. Революцияның ерекшелігі монархияны радикалды көңіл күйдегі ұсақ буржуазия, қала мен деревняның орта талаптарының мүддесін қорғаған азғантай әскери топ құлатты.

11 желтоқсан 1969 ж Кеңес уақытша Конституциялық Декларацияның мәтінін жарыққа шығарды. Оған сәйкес Ливия араб республикасы болып жарияланды. Заң шығарушылық билік Кеңес қолында болды. Министрлер Кеңес Революциялық басшылық Кеңесімен тағайындалып оған бағынышты болды.

Конституциялық декларация мақсаты – Испани және араб ұлтының мұрасына негізделген социалистік мемлекет құру. Ақысыз білім алу мен «әлеуметтік –саяси қайта құрулар» жүргізу гарнтияланды.

Осыдан кейін жаңа үкімет теңқұқысыз келісімдерді қайта қарауды, АҚШ пен Ұлыбританияның әскери базаларын жоюға бағытталған күресті бастады. 1970 ж наурыз айында ағылшын әскерін шығару, ал маусымда АҚШ әскерін шығару аяқталды.

11 маусым 1971 ж РБК Араб социалистік одақ жаппай саяси ұйымды құру туралы декрет шығарды. Оның төрағасы М.Каддафи болды. Жаңа одақ қоғамның революциялық қайта құрулуына бұқара халықты тартуға, революциялық режимінің әлеуметтік базасының кеңеюіне, елдегі жағдайдың тұрақтануына септігін тигізуге тиісті болды.

АСО –тан тыс қандай да болмасын саяси қызметке тыйым салынды.

1970 жж алғашқы жартысында Ливияда әлеуметтік –экономикалық қайта құрулар тереңдетілді. Сыртқы саясит саласында «қосылмау және позитивті бейтараптық» тұжырымдамасы қалыптасты.

1990 жж жаңа геосаяси жағдай Ливияға да ықпал етті. АҚШ және Франция Ұлыбританның 1991 ж қараша айында 1988-1989 жж американ және Француз авналайнерлерінің жарылыстарына Ливиялықтар азаматтар қатынасты екендігіне кінәлайды. 1992 ж БҰҰ қауіпсөздік Кеңесі Ливияны осы ленцидентті ашуға қызмет етуге шақырған революциясын жариялады. Ал 1992 ж елге қарсы санкция енгізетін революцияны мақылдауды. Кейіннен бұл санкциялар 90жж арнаулы шешімдермен кеңейтіліп отырды.

Оған қарамастан елдің жағдайы, бірқалыпты болып сақталды. Қабылданған санкцияларға қарамастан Италия, Жапония, Оңтүстік Корея Ливияның сыртқы сауда партнері болып сақталды. 1998 ж сыртқы сауда көлемі 16,7 милрд.дол.жетті. оның алтын –валюталық қоры 17 милд.дол.құрады.

Ақысыз білім мен ақысыз денсаулық сақтау жүйесімен бірге барлық әлеуметтік бағдарламаларды сақтай отырып тұрмыс деңгей өте жоғары ел.

Қазіргі Ливияныңғ экономикасының негізін –мұнай өндірісі мен мұнай өңдеу өнеркәсібін құрайды. Оның үлесі -32 % Екінші орында -өңдеу өнеркәсібі -8% . оның ірі обьектісі Мисураттат металлургиялық комплекс.

Ауыл шаруашылығында жердің 2 % ғана қолданылды. Дәнді дақылдар, темекі, цитурис, бақша егістіктері негізгі болып табылады. Мал шаруашылығының үлесі -50%. Соңғы екі –үш онжылдықта мемлекет үлкен экономикалық табысқа қол жеткізді.

Қазақстан Республикасы

Білім және ғылым министрлігі

«Сырдария » университеті

“Гуманитарлық білім» факулътеті

«Тарих» кафедрасы

«Африка мен Азия елдерінің жаңа және қазіргі заман тарихы.» пәні бойынша

«Тарих» мамандықтарының студенттері үшін

Семинар сабақтары

Жетісай – 2007 ж.