Мектеп жасына дейінгі балалардың бос уақытын тиімді ұйымдастырудың педагогикалық ерекшеліктері
МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ БОС УАҚЫТЫН ТИІМДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
жүктеу/скачать 108 Kb.
|
| 2 МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ БОС УАҚЫТЫН ТИІМДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1 Зерттеу әдістемелерінің сипаттамасы мен барысы Қазіргі мектептердегі қашықтықтан білім беруші мұғалім қызметі ерекшеліктерінің мазмұны мен әдістемесін теориялық тұрғыда негіздеу және педогогикалық-оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық эксперименттер арқылы жұмыстың тиімділігін көрсету. Оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет мақсаты бойынша, практикалық қашықтықтан білім беруші мұғалімтардың кездесетін сәтсіздіктері, күмәндары, қиындықтары мен негізгі мәселелеріне талдау жасай отырып, оларды зерттеу әдебиеттер арқылы танысқаннан кейін, оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет көрсету саласының мақсаты балалардың психикалық және оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық саулығы, - деп айтуға болады. Оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметтің негізгі бағыттары-оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық жұмыстың негізгі жұмыс қызметі болып табылады. Оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық ағарту – педогогикалық ұжымның, білім алушылардың және ата-аналардың оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық біліммен алғашқы танысуы. Жұмыстың негізгі мағынасы мынада: а) мұғалімдерді және ата-аналарды жас ерекшелік, педогогикалық және әлеуметтік қашықтықтан білім беруші мұғалімнің негіздерімен, білім алушылардың өзін-өзі тәрбиелеудің негіздерімен таныстыру; ә) жаңа оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық зерттеулер қорытындыларын тарату және түсіндіру; б) оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық білімге деген қажеттілікті қалыптастыру, оларды баламен жұмыс жүргізуде немесе өзінің жеке дамуында қолдану.Мектеп педогог-психрологының бұл жұмыс түрінің негізгі нысандары – дәрістер, әңгімелесу, семинарлар, көрмелер, әдебиеттерді жинақтау ж.т.б. Осы жұмыстардың барлығы берілген мектептің, белгілі контингент білім алушыларының нақты мәселелерін талқылауға бағытталады. Оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық алдын-алу – баланың психикалық және тұлғалық дамыуындағы болуы мүмкін келеңсіздіктердің алдын-алуға бағытталған жұмыстар. Оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық алдын-алудың міндеттері мыналар болып табылады: а) мектеп білім алушының әрбір жас кезеңінде толыққанды психикалық және тұлғалық дамуына қажетті оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық ахуалды сақтау жауапкершілігін қалыптастыру, ә) баланың зерделік және тұлғалық дамуындағы белгілі қиындықтар мен ауытқулардың пайда болуына әкеліп соғатын ерекшеліктерін дер кезінде болжамдау; б) білім алушылардың келесі жас кезеңіне өтуіне байланысты туындайтын келеңсіздіктердің алдын-алу. Оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық алдын-алу жұмысы білім беру үрдісіне қатысушыларының барлығымен жүргізіледі. Оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық диагностика – білім алушыларды, тәрбиеленушілерді терең оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық-педогогикалық зерттеу, тұлғаның жеке ерекшеліктері мен икемділіктерін, оқыту және турбиелеу үрдісіндегі баланың потенциалын, мүмкіндіктерін, кәсіби өз-өзін анықтауын, сонымен қатар оқуындағы, дамуындағы, әлеуметтік бейімделуіндегі ауытқулардың себептері мен механизмдерін анықтау болып табылады. Оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық диагностика жеке және топпен жүргізіледі. Оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық түзету – балалық шақтағы тұлғаның қалыптасу үрдісіне және оның жеке ерекшеліктерін сақтап қалуға қашықтықтан білім беруші мұғалімтардың, дефектологтардың, логопедтердің, дәрігерлердің, әлеуметтік педогогтардың және басқа да мамандардың біріккен іс-әрекеті негізінде белсенді әсер ету. Оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық кеңес беру – оқу үрдісінде кездесетін дамыту, тәрбиелеу және оқыту мәселелеріне байланысты, педогогикалық қызметкерлерге, олардың ата-аналарына және басқа ада оқу үрдісіне қатысушыларға оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық кеңес беру арқылы көмек көрсету. Әлеуметтік сұраныс бойынша жұмыс – негізгі жоспарланған жұмыстардан тыс сұраныс бойынша орындалатын қосалқы тапсырмалар (эксперименттер жүргізу, сауалнамалар толтыру, мониторинг шығару, ж.т.б) Қашықтықтан білім беруші мұғалімтардың құқықтары мен міндеттері. *Білім алушылармен және олардың ата-аналарымен, өкілдерімен «әрі қарай мектеп мұғалімдері, техникум, лицей оқытушылары, өндірістік оқыту шеберлері т.б.) және де басқа да оқу мекемелерінің қызметкерлерімен жұмыс жүргізу түрлері мен әдістерін таңдауға, әртүрлі жұмыс түрлерін жүргізу кезегін тағайындаудың білгілі бір кезеңдегі жұмыс бағыттарын айқындауғы. *Оқу мекемесінің әкімшілігіне және оның қоғамдық ұйымдармен оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметтің ұтымды жұмыс атқаруына қажетті жағдайларды жасау жөнінде ұсыныспен шығуға. *Ұйымдастыру және оқу-тәрбие процестерінің құжаттарымен, білім алушылардың, оқытушылардың және оқу мекмесінің басқа да қызметкерлерінің жеке іс-қағаздарымен танысуға. *Оқу мекемесінің жеке тұлғалары мен оқу топтары ұжымдар құру мәселесіне, түзетуші және дамытушы бағдарламаларға, оқытушыларды аттестациялауға ж.т.б. қатысуға. *Оқу мекемесі ұжымында топтық және жеке оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық зерттеулер жүргізуге. Осы мақсатта. Аймақтың әлеуметтік, ұлттық, мәдени және басқа да ерекшеліктерін ескере отырып оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық тесттер құруға, қолдануға, түзетуге. Қазіргі уақытта бұл қызмет саласы аса үлкен сұранысқа ие болуда, ұйымдастырылу үстінде. Мектептегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет бүгінгі күнде пайда болған жоқ, ол көптеген елдерде баяғы заманнан бері сәтті дамып, өмір сүруде. Бұл қызметтің неғұрлым жемісті болғаны АҚШ-та, бұл елде осы болатын. Қазіргі күнде ол қашықтықтан білім беруші мұғалімнің неғұрлым өміршең және ұтымды пәні болып табылады. Мектеп қашықтықтан білім беруші мұғалімиясы – мемлекеттік білім беру департаменті заңды түрде бекіткен дәстүрлі қызмет ретінде өмір сүреді. Бұл департамент мектеп қашықтықтан білім беруші мұғалімтарына куәлік беруді де қамтамасыз етеді. 1960 жылы мектеп қашықтықтан білім беруші мұғалімдердің кәсіби ұйымы құрылған болаты. Мектептегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметтің дамуы үшін 1973 жылы Уэльсте өткен конференция маңызды роль атқарады. Бұл конференцияда – мектептегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметтің ролі мен мақсатына қатысты сұрақтар, оның негізін салатын заңдық және этикалық мәселелер, мектеп қашықтықтан білім беруші мұғаліміның кәсіби біліктігінің және мектеп қашықтықтан білім беруші мұғаліміның оқыту программасының мазмұны сияқты т.б. мәселелер қарастырылған еді. Ал, 1947 жылы Парижде профессор А. Валонның басщылық етуімен мектеп қашықтықтан білім беруші мұғалімдердің тобы жұмысын жасай бастады. А. Валлон – мектептегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметтің мақсаты балаларды қандай да бір белгілері бойынша бөлу емес, оқыту және тәрбиелеудің жақсы жағдайын жасау арқылы әрбір балаға оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық көмек беру – деді. 1951 жылы Францияның білім беру министрлігі мектеп қашықтықтан білім беруші мұғалімдердің қызметі жайлы алғаш рет бітім жасады.Бірақта кейін саяси өзгеріс күштеріне байланысты білім беру саласында біраз қызметтер тоқтатылып, ал мектеп қашықтықтан білім беруші мұғалімдердің міндеті бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған болатын. Мектеп қашықтықтан білім беруші мұғалімтарына деген қажеттілік ағымы 50-60 жж. қайта өрістей түсті. Осы тұста білім беру министрлігі қайтадан оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық ғылымдарға көңіл аударуын бастады. Оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметті дәл осы атау мағынасында қолданбағанымен адамтанудағы ролі жайлы көрнекті орын алатынын қашықтықтан білім беруші мұғалім-мамандар дер кезінде өздерінің пікірлерінде ашып айтты. Мысалы, олардың қатарына Ж.Аймауытұлы өзінің „Қашықтықтан білім беруші мұғалімия” деп аталатын оқу құралында, сонау 20 жылдары бұл пәннің адамтанудағы қызметін жоғары бағалап, жантану пәні әрбір тұлғаның, жеке адамның жан-дүниесінайқын білуге үйретеді деп көрсеткені белгілі. Оның осы сияқты көптеген пікірлері – ХХ ғасырдың 20 жылдарында айтылған өмір шындығын айқын бейнелейтін пікір. Сондықтан білікті маманның адамның жан дүниесінің сыры жайындағы айтқан бұл пікірлері сол 20-жылдардағы оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметтің айқын көрінісі деп снауға болады. Сонымен қатар, Қазақстанда 40-70 жылдары арасында түрлі еңбектер жазып, көпшілік оқырмандардың қашықтықтан білім беруші мұғалімия саласындағы білімін көтеруге үлес қосқан мамандар Е. Суориев, Н.Л. Стычинский, Е. Асылбеков, М. Итбаев, С. Балаубаев, А. Темірбеков, Ғ. Айманов, Қ. Рахымбеков, т.б. атқарған істері елеулі.Л.М. Фридман – қашықтықтан білім беруші мұғалім мұғалімдердің оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық – педогогикалық мәдениетін жетілдіруді қамқорлыққа алып, олардың адамгершілікті және кәсіби өзіндік санасын дамытуы қажет дейді. Бұл модель қашықтықтан білім беруші мұғалімияда жаңа емес: ол – педалогиядан белгілі. Біздің зерттеуімізге осы модельдің тек басты идеясы ғана сәйкес келеді. Бізде педогогтарға оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет көрсету мәселесін қарастырамыз. Алайда арнайы кәсіби даярлықтан өткен, дипломды педогогтарға қашықтықтан білім беруші мұғалімнің „жетекшілік”, „қамқорлық” жасауы тиімді әрекеттестікке жағдай жасамайды.Педогог пен қашықтықтан білім беруші мұғалімнің тең позициялы іс-әрекетінің жүзеге асуына өзіндік қиындықтар туындайды. Аталған модель мен қазақ мектептеріндегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет жасау тіптен мүмкін емес. Себебі, арнайы мемлекеттік тілді қызмет жасайтын қашықтықтан білім беруші мұғалім мамандығын даярлау соңғы 3-5 жылда ғана жүргізіліп, бітірушілердің алғашқы тобы практикалық іс-әрекетке енді ғана кірісуде. Ал, қазақтардың жасы үлкен, әлеуметтік ролі бойынша статусы биік адамдарға кішілік танытуды басты құндылық, ұлттық мәдениет деп санауы қазақ мектептеріндегі педогогикалық қарым-қатынаста берік орын алған. Бұл жағдайда жас қашықтықтан білім беруші мұғалімнің тәжірибе жинап үлгерген педогогтарға „жетекшілік”, „қамқорлық” жасауы оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметті тиімді ете қоймайтындығына сенімдіміз. Біз педогогқа оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет көрсету қажет дей отырып, оны қашықтықтан білім беруші мұғалім пен педогогтың бірлескен оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық-педогогикалық іс-әрекеттерді жүзеге асыруы арқылы мұғалімдердің оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық даярлығын арттыруға мүмкін болады деп санаймыз. Міне, осындай жағдайда қашықтықтан білім беруші мұғалім барлық білім алушыларға тиімді оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет көрсете алу астрономиялық уақыт бойынша мүмкін емес. Біз сондықтан да балаларға тікелей емес жағдай жасау жолын – педогогтарға оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет көрсетуді әлдеқайда реалды мүмкіндік деп санаймыз. Қашықтықтан білім беруші мұғалімтардың басты міндеті – балалардың әлеуметтік – оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық бейімделу мәселесін шешуге жетекшілік жасау. Бұл модель мектептердегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет үшін аса маңызды болғанымен, оны бүгінгі қазақ мектептеріне қатысты нақты түрде жүзеге асыру мүмкін емес. Себебін қазақ мектептеріндегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметке деген білім департаменттерінің, мектеп әкімшіліктерінің, педогогтардың ен жарлығымен, мамандардың жетіспеушілігімен байланыстырамыз. Мектептегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметті ұйымдастыруда Л.Н. Азарова (1998) ұсынатын бағытты да қарастырайық. Зерттеуші білім алушылардың жеке басының рухани дамуының аса күрделі процесс болатындығын, жеке адам өміріндегі оның маңызын көрсетеді. Ол әрбір балаға жастайынан белгілі бір оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық және мәдениеттану білімдерін меңгеру қажет деп санайды. Бұл жерде Б.В. Вышеславцевтің „биіктікпен тәрбиелеу” („воспитание на высоком”) принципі бойынша әрбір баланың шығармашылық өрлеу, өзін-өзі дамыту мүмкіндіктері болады.Алайда, мектеп қашықтықтан білім беруші мұғалімі әрбір баланың шығармашылық даралығын қандай көрсеткіштерімен анықтап, келешекте дамыта алады. Ол үшін өнертанушылар, ақын-жазушылар, суретшілер одағымен бірге жұмыс жасау керек болар. Ондай мүмкіндік кейбір Алматы, Астана, Мәскеу, Санкт-Питеребург сияқты өнер орталықтарындағы мектептерде болатын шығар облыстағы қазақ мектептерінде ол мүмкін емес. Сонымен қатар, бұл модельде мектептің жоғары сыныптағы білім алушылары оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет аясынан шығып қалады.Он жылдан біраз ғана артық уақыт ішінде мектептің оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметінде әр-алуан технологиялар пайда болған екен.Олардың бірі қызықтырып, бірі практикада қолдануға жете алмай жатыр. Қалай болсада жеделдеткен жетістіктер аз емес. Бірақ көрші мемлекеттегі – Ресейдің ағарту саласындағы оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметтің біздің еліміздегі өзгерістермен салыстырғанда әлдеқайда жоғары. Өкініштісі – біздің мүмкіндігімізге қатысты қолға түскен материалдарды талдағанда, мектептегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет Қазақстандық ғалымдардың, ағартушылардың назарынан тыс қалғандағына көзіміз жетті. Бұдан қазақ мектептерінің ұжымдарында әлеуметтік – оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық проблема жоқтай көрінеді.Практика болса, керісінше жайттарды ашады. Бұл жағдайдың проблемалылығын Қ. Жарықбаев пен В. Агеев (1999) ойларымен бекітейік. Мәселенің көкейтестілігі айқын болу мақсатында орысша күйінде көрсетейік: „Современная казахстанская педогогика при всех ее достижениях все же переоценивает свои реальные возможности. На нынешнем этапе развития образования требуются новые – совместные – қашықтықтан білім беруші мұғалімо-педогогические идеи, у казахстанской педогогики ощущается их явный дефицит. И здесь свое слово могла бы сказать қашықтықтан білім беруші мұғалімия, без участия которой вообще не мыслима перестройка государственной системы, образования... Только қашықтықтан білім беруші мұғаліми могут оценить қашықтықтан білім беруші мұғалімический эффект новых учебников, новых образования центр тяжести всех қашықтықтан білім беруші мұғалімо-педогогических усилий смещается сознаний, умений и навыков на личностные характеристики, такие как продуктивное мышление, уровень притязания, самооценка, уровень мотивации, уровень развития учебной деятельности и прочие. Нынешнее состояние қашықтықтан білім беруші мұғалімической науки в Казахстане не отвечает требованиям дня”. Жалпы, көптеген облыс аудандарында тәжірибелер көрсеткішіне сүйенсек көптеген мектептер тек 4-7 қашықтықтан білім беруші мұғалім мамандарымен қамтамасыз етілген. Ал, кейбірінде мүлде оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет ұйымдастырылмаған.Міне, сондықтан да біздің Қазақстандық ғалымдардың мектептегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет жайлы концепцияларын, қазақ мектептеріндегі қашықтықтан білім беруші мұғалімтардың озық тәжірибесін талдап, сипаттау мүмкіндігі болмай отыр. Балалармен психодиагностикалық, коррекциялық (түзету), кеңес беру, дамытушы жұмыстар жүргізу мектеп қашықтықтан білім беруші мұғаліміның басты міндеті болып саналады. Ал, балаларға оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет көрсетуден алынған нәтиже, олардың әлеуметтік-оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық ерекшеліктері педогогтардың кейбір ниетімен, кәсіби өзіндік санасымен, кәсіби даярлығымен, қарым-қатынас стильдерімен, педогогикалық қарым-қатынастарды ұйымдастырудағы мәдени – этникалық құндылықтарымен, жеке басының тұлғалық сапа- сипаттарымен, қабілетімен, эмоциялың күйімен қайшылықтарға келіп қалады. Сондықтан мектептегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметтің тиімді болуы педогогтардың қатынасуынсыз мүмкін емес. Мектеп қашықтықтан білім беруші мұғалімі педогогтармен тең позициялы қарым-қатынас жасай отырып, олардың оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық даярлығын арттыруы қажет деп санау керек.Халық ағарту саласында аса зор сұранысқа ие болып отырған тәжірибелік қашықтықтан білім беруші мұғалімия – оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет деп аталатын, білім-берудің барлық буындарында, әсіресе жалпы білім беретін мектептерде ұйымдастырылуда. Оқыту, тәрбиелеу процесінің жетістігі көптеген факторлардың анықталуы мен белгіленеді. Бұл өлшемнің әрқайсысының орындалмауы өте ауыр. Себебі, оның әрқайсысы бақытсыздықтар әкеледі. Балаларды оқыту – тәрбиелеу жұмысы ғылыми оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық білім негізінде жүргізілсе, білім беру жүйесінде өзіне тән оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет көрсетеді.Бала тағдырын шешу мәселесі оның оқу деңгейі, тәрбиелік дамуы мектеп босағасын аттап өткен қашықтықтан білім беруші мұғалімнің қол астында болады. Әрбір баланың арнайы органикалық құрамдас бөлігі болып табылады. Қашықтықтан білім беруші мұғалім қызметінің негізгі өзіндік ерекшелігі дер кезінде әр балаға уақытылы көмек көрсету яғни мына жағдайларды анықтап әсер ету. Ол неге басқа балалардан төмен оқиды, оның жолын іздестіру, әсер ету, яғни түзету, алдын-алу.Қашықтықтан білім беруші мұғалімнің қызметінің ерекшелігі оқу тәрбие процесінің үнемі сапалы болуы үшін тұрақты бақылауға алу, оқу-тәрбие процесстерінің оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық заңдылықтарын сақтай отырып, табиғи әлеуметтік және экономикалық жағынан баланың үйлесімді, оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық дамуына негізгі заңдылық бойынша әсерін қадағалау. Сонымен, мектептегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет пен қашықтықтан білім беруші мұғалімнің атқаратын ролі қаншалықты маңызды екені баршаға да белгілі болғандай. Сондықтан, бұл қызметтің оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық жақтары, әсері педогогтың, оқытушының, мұғалімнің іс-әрекетіне де еніп, қызметінің оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық жақтарын дамыту болып есептеледі. Мектептегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметтің негізгі, басты бағыттары мен мақсаттарын анықтауды әртүрлі көзқарастар бар. Сонымен бұл жердегі басты міндет – ерекше дарынды немесе талантты баларды шығару емес, әрбіреуіндегі барлық қабілеттіліктерінің даму деңгейі әртүрлі, сондықтан да қашықтықтан білім беруші мұғалімнің әрбір білім алушыға қатысты шешетін міндеттері де әртүрлі болады. Бұл екі бағыт бір-бірімен өте тығыз байланысты: қашықтықтан білім беруші мұғалім мектептегі перспективалы міндеттерді шешу арқылы, нақты көмек көрсетуді мұқтаждық ететін білім алушыларға, олардың ата-аналарына және мұғалімдеріне біртіндеп қызмет атқарады. Жалпы мектептегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызметтің басты мақсаты – білім алушылардың психикалық және тұлғалық дамуына оптималды бағдарланған іс-әрекеттің перспективалы бағытымен байланысты. Бұл мақсат практик қашықтықтан білім беруші мұғалімтардың балаға қатынасы бойынша іс-әрекеттерінің бастапқы және соңғы мақсаттарының „түйіскен, тоғысқан” тұсында жүзеге асады. Алғашқы (бастапқы) мақсат - қашықтықтан білім беруші мұғалімнің баламен өзара әрекеті – оның мектепке дайындығын мінез-құлығындағы мотивациялық, интеллектуалдық және эмоционалдылық сипаттары бойынша анықтау. Балаға қажетті білім немесе іс-әрекет саласы үшін оптималды жолдың негізі ретінде оның жеке ерекшеліктерін шығару. Бірдей жастағы балаларға бірдей дәрежеде қарамау керек. Жоғарыда айтылып өткеніміздей жас ерекшеліктері әрқашан дамудың жеке формасының варианты ретінде көрінеді. Балаларда міндетті түрде ескеруге тұратын жеке тәжірибелері бар.Сонымен қатар, балалардың жас ерекшелік және жеке қасиеттерінің дамуы мектеп қашықтықтан білім беруші мұғаліміның назар ортасында болуы қажет. Негізгі (түпкі) мақсат - өзін-өзі өмірде тұлғалық, әлеуметтік, кәсіби тұрғыдан анықтауға деген оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық дайындығын қалыптастырудағы қашықтықтан білім беруші мұғалімнің білім алушылармен өзара әрекеті. Сондықтан, бұл жерде баламен мектепті аяқтағанға дейін ертерек танысып, оны зейін ортасында ұстауы керек. Негізінде, қашықтықтан білім беруші мұғалім жұмысының тиімділігі – жоғарғы сынып білім алушылары ересек өмірге қаншалықты оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық тұрғыдан дайын болатындылығымен тексеріледі. Сондықтанда, сынып білім алушылары үшін ең негізгі жаңалық болып - өзін-өзі тануға деген оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық дайындығы деп есептейміз. Ол мыналарды ұсынады: а) жоғары деңгейдегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық құрылымның, әсіресе білім алушылардың өзін-өзі тануының қалыптасуы; ә) Тұлғалық тұтастығын қамтамасыз ететін және ересек орын алатын адамгершілік қасиеттері, құндылық бағыт-бағдары және болашаққа деген қажеттіліктерінің дамуы; б) Әрбір білім алушының өзіндік қызығушылықтары мен қабілеттерін саналы ұғынуы және олардың дамуы. Сонымен қатар, ересектік өмірге енуге деген оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық дайындықпен онда адамға тән абыройлы орынға ие болу тек жоғары сынып білім алушыларының тұлғасының жетілгенін және оның бүгінде болашақта да үздіксіз жетілуіне мүмкіндік беретін оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық білімі мен механизмдері бар екенін көрсетеді. Ал, бұл жерде сол сияқты оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық құрылым мен сапалары да қалыптасу қажет. Дәл осы мүмкіндікті қамтамасыз етуге жауап беретін – мектептегі оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық қызмет, оның негізгі мазмұндық мағынасы да осы. Оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық мәдениетті меңгеру өздігінен үлкен психотерапевтік зарядты қосады. Көптеген мәселелер адам потенциалының мүмкіндігімен және маман–қашықтықтан білім беруші мұғалімтардың кепілдемелерінің негізіне сүйене отырып өздігінен шешіледі. Бірақта кей жағдайда адам өздігінен шеше алмайтын және өз өмір жолында кездесетін күрделі, қиын мәселелер болады, сондай-ақ бұл тұста олар оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда дидактикалық көмекке жүгінеді. жүктеу/скачать 108 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|