Методические рекомендации по привитию навыков учащимся средних школ к научно-творческой работе по математике. Рассматриваются примеры привития навыков учащихся к исследовательской работе по математике
жүктеу/скачать 71.32 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пайдаланылған әдебиеттер
|
УДК 517(072), ӘӨЖ.74.262 ОҚУШЫЛАРДЫ МАТЕМАТИКАДАН ҒЫЛЫМИ-ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖҰМЫСТАРҒА БАУЛУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ Бакирова Н.К №80 жалпы-орта мектептің математика пәні мұғалімі.Шымкент,Қазақстан Резюме В данной статье приведены методические рекомендации по привитию навыков учащимся средних школ к научно-творческой работе по математике . Рассматриваются примеры привития навыков учащихся к исследовательской работе по математике . Summary This article provides guidelines for the inculcation of skills of middle school students to the scientific and creative work in mathematics. The examples of imparting skills to students' research work in mathematics. Орта мектепте математиканы оқыту барысында оқушыларға терең және жан-жақты білім берумен қатар,оларды шығармашылық жұмыстарды орындауға баулуды қарастыру қажет.Әлбетте математикадан шығармашылық жұмыстары сыныптағы дарынды бірнеше оқушыны тарту да жеткілікті.Ол үшін пән мұғалімінің өзінің математикалық терең білімі және шығармашылық жұмыстарға қабілеті болуы керек. Ғылыми-шығармашылық жұмыстарының тақырыптары оқу бағдарламасынан тыс болуы мүмкін, бірақ ол қандай да бір байланыста болады.Ғылыми – ізденіс жұмыстың тақырыбы оқушының білім деңгейіне сәйкес келіп оның шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталады. Д.Пойаның айтуынша оқушының шығармашылық жұмыспен айналысуы үшін оның аңғарымпаздығы болуы керек.Тек аңғарымпаздықтың арқасында жаңалық ашуға болады.Жаңа тақырыпты уйрену барысында ,оның даму схемасы және заңдылықтарынан көңіл бөлерлік нәтижелерге келетін фактілерді байқап,оны ары қарай дамитын болжау жасауға болады.Яғни болжаулар немесе гипотезалар құрып олардың орындалатынын дәлелдеу арқылы біз жаңалықтар аша аламыз.Демек белгілі фактілерден болжау жасап,сол болжаулардың орындалатынын дәлелдеу,бұл математикадағы шығармашылық жұмыстың негізі болады. Сонымен шығармашылық жұмысты орындаудың схемасын келесі түрде қарастырса болады:1) ұқсас мәселелерді қарастыру; 2) әр түрлі жағдайларды зерттеу; 3) бақылау жүргізу; 4) әр түрлі идеяларды зерттеу; 5) әр түрлі гипотезалар құрып оларды қарастыру; 6) гипотезаларды тексеріп ,орындалатынын дәлелдеу; 7) алынған нәтижелерді талдау. Оқушылардың ғылыми ізденіс жұмыстарының мазмұны мен орындау әдістерін келесідей міселелерді сипаттау қажет деп санаймыз : Қойылатын міселені таңдап алуда ең бірінші аңғарымпаздықпен (көрегендік) алдын ала болжау қабілеттерін іске қосу . Әлбетте бұған пән мұғалімінің қатысуы керек болады . Оқушының алға қойған мақсатына , оны орындауға жетекшілік жасап дұрыс жолға бастап отырады . Сондықтан ең үлкен роль пән мұғаліміне артылады . Оқушының ізденімпаздығы - алға қойған мәселені шешуге белсенді қатысып негізгі жағдайларды бөліп алып сол мәселелерді шешудің тиімді жолдарын қарастыра білу. Қойылған мәселені шешу бірнеше бағытта жүргізіліп , олардың қосалқы , негізгі еместері алынып тасталады . Қарастырылған мәселені шешудегі аңғарымпаздық , болжау , индукциялық ойша пайымдаулар ақиқатқа жақын ойларға алып келуі керек. Жоғарыда айтылған алға қойылған мәселенің дұрыс таңдап алу , оқушының білімін, ізденімпаздығын белсенді қолдану және ақиқатқа жақын ой пайымдарының пайдалану арқылы оқушының дұрыс ой қорытуының дамуын қалыптастыратын жаңа жетістіктерге жетуіне алып келеді деп санаймыз . Оқушыларды ғылыми-шығармашылық жұмыстарына баулуда біздің бірінші қоятын мақсатымыз -ол математикада қандайда бір жаңалық алу емес , оқушы өзі үшін қандай да бір жаңалық ашып өзінің математикаға деген қызығушылық арттыру. Оқушыларды ғылыми-шығармашалық жұмыстарына баулуға мысал ретінде , өз тәжірибемнен алынған бір тақырыпты ашып көрсеткім келеді. «Қысқаша көбейту формулалары » тақырыбын оқытқаннан кейін екі санның қосындысымен айырымынын квадратымен кубының жіктелуін төртінші , бесінші дәрежелерінің жіктелуін зерттеуге қосымша тапсырма ретінде беріледі . Осыдан кейін осы тақырыпқа қызығушылық танытқан оқушыларға екі санның қосындысымен айырымының кез-келген n-натурал дәрежесін ашып жазуды ( Ньютон биномының ) және олардың коэффициенттерінің өзгеру заңдылықтары Паскаль үшбұрышы арқылы анықталатыны көрсетіледі . Ол коэффициенттер өрнегі арқылы анықталатыны айтылып осы коэффициентерінің қасиеттерін зерттеуге келтіріледі . Мысалы . Егер осы Паскаль үшбұрышындағы сандардың қиғаш қосындыларын қарастырсақ келесі сан тізбегі шығады 1,1,2,3,5,8,13,21,34,... . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-сурет Бұл сандар тізбегінен байқайтындығымыз үшінші саннан бастап әр біреуі алдыңғы екеуінің қосындысына тең . Бұл сандар тізбегін Фибоначчи сандары деп аталады . Фибоначчи сандарының тамаша қасиеттері бар . Оларды “Алтын қимамен ” байланыстыратын қосымша бір мәселе ретінде қарастыруға болады . Ал Паскаль үшбұрышына оралып,қиғаштық бұрышын үлкейтіп,қосындыларын қарастырса , келесі сан тізбегі пайда болады : 1,1,1,2,3,4,6,9,13,19,28,41,... . Бұл сандар тізбегін рекурентті формуласы арқылы жазуға болады екен. Бұл сандардың қандай қасиеттері барын зерттеңіз . Осы тақырыпты жалғастырып біз келесідей сандың үшбұрыштардың тамаша қасиеттерін зерттей аламыз : Триноминальдық коэффициенттер . Сандық үшбұрыштың оң жағымен сал жағында 0 және 1 цифрларын жазып үшбұрыш құрастырсақ , онда әрбір келесі қатарда тұрған сан , осы санның төбесінде тұрған көршілес үш санның қосындысына тең(2-сурет) . Бұл үшбұрыштың келесі қасиеттерін байқау қиын емес 2-сурет 1+1+1=3
1+3+6+7+6+3+1=27 ...................................... 1-1+1=1
1-3+6-7+6-3+1=1 ...................................... 2.Гармоникалық үшбұрыш.(3-сурет). Мұнда қасиеттерін зерттеңіз 3-сурет Пайдаланылған әдебиеттер: Д.Пойа . Математика и правдоподобные рассуждения , М. Наука.1978. Д.Пойа. Математическое открытие , М.Наука.1976. В.А.Успенский , Треугольник Паскаля , Наука , 1966. Р.Г.Хазанкин , Развивать творческие способности школьников . Ж.”Математика в школе ” №2 6 1989. С. 10-13 жүктеу/скачать 71.32 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|