Мың жылдықтар(от алу үйренген). Кейінгі палеолит б з. б. 40-12
Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс
жүктеу/скачать 315.5 Kb.
|
| Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс.
1837-1847ж. Кенесары Қасымұлы бастаған көтерілістің ерекшелігі ол қазақтың үш жүзінде, бүкіл қазақ жерлерін қамтыған көтеріліс болдыжәне хандық қайта қалпына келтірілді, көтерілісшілердің саны 20 мыңға дейін жетті. Көтерілістің мақсаты қазақ жерлерінің территориялық тұтастығын қалпына келтіру,қазақ елінің мемлекеттік сақтау болды. Кенесарыға екі майданда соғысуға тура келді: солтүстікте патшаның жазалаушы әскерлеріне, ал оңт. қоқандықтардың зорлық-зомбылықтарына қарсы. 1841 жылы үш жүз көлдерінің бас қосқан құрылтайында Кенесары ақ киізбен хан көтеріліп, қазақ хандығы қайта қалпына келтірілді. Бір өкініштісі, өздерінің жеке басының қамын көздеп сатқындық жолға түскен кейбір ел билеушілері Кенесарыға қарсы шығып, отаршылдарға қызмет етті. Ұлт-азаттық қозғалыстың кең қанат жаюынан қатты сескенген патша үкіметі оны басып жаныштауға үлкен әскери күш бөлді. Көтерілісшілер оңт. қарай ығысуға мәжбүр болды. Кенесары күресте қырғыз халқын тартқысы келді, бірақ ол мақсаты орындалмады. Ол 1847 жылы қырғыз жерінде апат болды. Ұлы жүздің Ресейге қосылуы. Кіші және Орта жүздердің територияларының Ресей қол астына өтуі аяқталса да, бірқатар қазақ жерлері Орта Азия хандықтарына тәуелді еді. 1812-1816-1820ж. хиуа ханы Мұхаммед Рахым қазақ қоныстарын жан шошырлық күйзеліске ұшыратты. Қазақ шаруаларының Тентек Төре бастаған 1821ж. халық көтерілісі азаттық сипат алды. Көтерілісшілер саны 10 мың адамнан асады. 1871ж. Сұлтан Сүйік Абылайхан ұлы патша үкіметі өзіне қараған руларды Ресей құрамында болуын қалайды деп мәлімдеді. Осы жайлы Жалайыр руынан 66 мың адам қоныс тепкен территориясымен Ресей құрамына алынды. 1825ж. Жетісудың 50 мың адамы бар,Үйсін болысындағы қазақ-р Ресей құрамына кіруге келісім берді. 1848ж. Ұлы Жүз қазақтарын басқару туралы нұсқаулар, 1848ж. қаңтардың 10 күні ұлы жүз қазақтарын басқару туралы пристав тағайындалды. 1854ж. көктемде Ресей әскерлері Верный деп аталған бекіністің ірге тасын көтерді. Бекініске Іле отрядының 470 солдатымен, офицерлер келіп қоныстанды. 1855ж. Қапалдан ұлы жүз приставасының резиденциясы Верныйға орын ауыстырды. ХІХғ. 1860 жылдары бекініске Ш. Уәлиханов тұрады. жүктеу/скачать 315.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|