Мұның бәрі бірдей дәрілік заттарды сол бір ауруда қолданғанның өзінде түрлі нәтиже беретінін көрсетеді
жүктеу/скачать 41.67 Kb.
|
|
31. Жалпы емдеу принциптері. Тері және кілегей қабатының ауруларының жалпы емдеуі Бірқатар дерматоздарды тудыратын этиологиялық факторлар белгілі (пиодермияның әр-түрлі клиникалық формалары, дерматомикоздар, терінің лейшманиозы мен туберкулезі, вирусты дерматоздар, лепра, қотыр, т.б.). Аурудың қоздырғышын анықтап, оны лабораториялық жағдайда зерттеп, жануарларға жұқтыру нәтижесінде микробтық агентке арнамалы әсер етіп, инфекциялық немесе паразитарлық дерматоздарды жоятын емдік препараттарды жасап шығарып, тәжірибеге енгізілді. Бұл дерматоздың этиотропты емі. Дегенмен, мұндай терапия тиімділігі шектелген (қотыр, лейшманиоз, т.б.) болады. Микробтық агент бүкіл ағзаға әсер етеді. Сондай-ақ сыртқы орта жағдайы тек науқасқа емес, микробтық факторға да әсер етеді. Мұның бәрі бірдей дәрілік заттарды сол бір ауруда қолданғанның өзінде түрлі нәтиже беретінін көрсетеді. Дерматоз тәжірибесінде жиі кездесетін эндогенді және экзогенді тітіркендіргіштерге организмнің сезімталдығының артуы – тағамдық, дәрілік, химиялық, тұрмыстық, кәсіби, т.б. емдеуде айтарлықтай қиындық туғызады. Дерматоздардың үлкен тобы (экзема, нейродермит, есекжем, т.б.) сенсибилизацияға, яғни сезімталдықтың артуымен байланысты. Егер дерматоз негізінде жатқан әлі полисенсибилизацияға әкелмеген тітіркендіргіш фактор белгілі болса (мысалы, кәсіби дерматоздағы химиялық аллерген), оны жою тезірек жазылуға себеп болады. Алайда практикада көп жағдайда аллерген анықталмайды немесе генетикалық не жүре біткен поливалентті сенсибилизация нәтижесінде көптеген тітіркендіргіштерге реактивтілігінің жоғарылауы анықталады. Мұндай жағдайларда негізгі зейін жалпы емге, десенсибилизациялық және симптоматикалық емге, созылмалы инфекция ошақтары мен ішкі ағза, жүйке жүйесі, ішкі секреция бездері ауруларына қойылады. Созылмалы аллергиялық дерматозбен ауыратын баланы емдеу едәуір қиындық туғызады. Симптоматикалық ем қосалқы ем ретінде қолданылып жүр. Себебі этиотропты және патогенетикалық ем негізгі рольге ие. Ем жоспарын анамнез мәліметтері, клиникалық және лабораториялық зерттеу нәтижелеріне сәйкес құрастырып және өзгертіп отырады. Клиникалық топшылау, тәжірибе, жүмыс барысында өндірілген квалификация мен интуиция, арнайы оқулықтарды, мысалы неврология, терапияны жиі қарап оқып отыру да үлкен мәнге ие. Емді науқастың жынысына, жасына, анамнез мәліметтеріне, бұрын жүргізілген емдеріне, дәрілерді көтере алу мүмкіншілігіне, дерматоз түріне, сатысы мен таралуына қарай арнайы тағайындау керек. Дерматологиялық науқасты емдеуде науқас пен дәрігердің арасындағы қарым-қатынас та маңызды. Науқаспен дұрыс психотерапиялық деңгейде араласу көптеген дерматоздардың дәрілік емінде оң нәтиже береді. 32. Инфекциялық; кандидозды, импетигинозды хейлиттер. Этиологиясы. Клиникалық белгілері. Хейлиттер – қабыршақтану, жарылу, үлкен және кіші ісінумен көрінетін қызыл жиктің ісіңуі. Еріннің қызыл сызығы құрамында сілекей безі мен тері қосымшалары жоқ жартылай кілегей қабат болып келеді. Субъективті жағынан хейлиттер қышыну, шаншу, еріннің керілу сезімімен білінеді. Инфекциялық хейлиттер. Инфекцияның жұғуы (негізінен кокктық) жай хейлитті іріңді хейлитке айналдырады. Инфекциялық хейлиттер оларды шақырған себептеріне сәйкес вирусты, бактериальды, және микотикалық болып бөлінеді. Вирусты хейлиттердің этиологиялық факторына жай герпестің вирусы (негізінен 1-ші типті) жатады, жиі кездеседі. Ерінде топтасқан көпіршіктер пайда болады, оларды ашқаннан кейін артынан қабыршақтанып кететін эрозиялар қалады. Онымен қоса стоматит пен шеткі лимфа түйіндерінің ұлғаюы байқалады. Емін клиникалық көріністері пайда болған алғашқы сағаттарда бастау қажет. Көбіне ацикловир жақпамайын жергілікті қолдану жақсы емдік әсер береді. Ауыр жағдайда әр 5 сағат сайын 5 мг/кг өлшемімен ацикловирді ішкізеді. Жай герпестің вирусы ағзада жасырын түрде кездесетіндіктен науқасты аурудың иммунитеті төмендеген кезкелген жағдайда (бастан өткізген ауруы, шамадан тыс инсоляция т.б.) өршуі мүмкін екенін ескерткен жөн. Инсоляцияның алдында фотоқорғаныш заттарды жергілікті қолдану аурудың өршуін болдырмайды (Raborn G.W. et al., 1998). Бактериальды хейлиттер жиі стрептококктармен немесе стафилококктармен шақырылады. Ерінде, ауыз бұрышында қабыршақтар пайда болады, оларды алып тастағанда эрозиялар қалады. Бактериальды хейлит импетиго болып табылады және сәйкес емделеді. Микотикалық (кандидозды) хейлит еріннің ісінуі мен эритемасымен, жиі ауыратын жарықшақтармен өтеді, тамақ ішуге кедергі жасайды. Ауруда сонымен қатар стоматит пайда болады. Егер процесс созылмалы, торпидті, емге көнбесе, онда науқасты иммунодефицитке, әсіресе АҚТҚ-ға тексеру қажет. Емі этиологиясына байланысты жүргізіледі. Кандидозды хейлитте ішкізуге флуконазол, сытрқа – антифугальды заттар (клотримазол жақпамай немесе 1% ертінді түрінде және басқалар) тағайындайды. Стрептостафилококкты хейлитте антибактериальдық ем (ішкізуге және сыртына кең әсерлі антибиотиктер) жүргізіледі. 33. Инфильтративті-іріңді трихофития. Қоздырғышы. Эпидемиология. Клиникасы, ағымы. Терапия принциптері. Трихофития (trichophytiae). Микроспориядын сирек кездеседі, негізінен ауылдық жерде байқалады. Трихофития тобына беткей трихофития (бастың шашты бөлігі, тырнақ пен жұмсақ тері), шаш, тырнақ пен жұмсақ теріні зақымдайтын созылмалы трихофития және инфильтративті-іріңді трихофития кіреді. Этиологиясы. Беткей және созылмалы трихофитияның қоздырғышы – антропофильді саңырауқұлақтар, олар жұмсақ теріні, шашты, тырнақты зақымдайды. Теріде қабыну үрдісі айқын емес, ал егер қоздырғыш бастың шашты бөлігіне түскенде шаш зақымдалады. Сақырауқұлақтар шаштың түбінде орналасады, сондықтан оларды Trichophyton endotrix деп атайды. Қай қоректік ортада өсетініне байланысты саңырауқұлақтар Tr. violaceum және Tr. Tonsurans (crateriforme) деп ажыратылады. Олар Tr. mentagraphytes (var. gipseum) мен Tr. verrucosum (var.faviforme) деп жіктеледі. Tr. ectothrix шаштың сыртқы беткейінде орналасып, оның сыртын қаптап тұрады. Спорасының көлемі мен ерекшелігіне байланысты ұсақ споралы және ірі споралы деп бөлінеді. Ұсақ споралы түрі Tr. ectothrix microides, ұсақ үй жануарларында, тышқан, қоян, теңіз шошқаларында өмір сүреді. Ірі споралы түрі Tr.ectothrix megasporon ірі үй жануарларына – жылқыда, сиырда, қойда, бұзауда қоныстайды. Эпидемиологиясы. Антропофильді Tr. еndothrix саңырауқұлақтары ауру адаммен тікелей қатынаста болған кезде немесе ауру адам қолданған заттар арқылы жұғады. Қалада көбінесе балалар ауырады. Зоофильді саңырауқұлақтармен шақырылатын аурулар негізінен ауылдық жерлерде немесе қалалық жағдайда жұмыс барысында жылқы және басқа да ірі жануарлармен қатынаста болатын ипподром, цирк, зоопарк, ветеринарлық мекемелер сияқты жерлерде кездеседі. Инфекциялану тікелей ауру адамнан немесе жанама жануарлардан жұқтырылған жүн, пішен, топырақ, жем арқылы жұғуы мүмкін. Тышқан, көртышқан және басқа да кеміргіштерді зақымдаушы “гипстік” майдаспоралы трихофития адамға тікелей ғана емес, аралық – саңырауқұлақ спораларымен ластанған қорада тұратын ірі малдар арқылы да жұғады. Инфильтративті-іріңді трихофития (зооантропофильді трихофития) T.gypseum және T.verrucosum зоофильді трихофитондармен шақырылады. Жасырын кезеңі 1-2 айға созылады. Көптеген елдерде инфильтративті-іріңді трихофитиямен аурушаңдылықтың өсуі байқалады. Бұл трихофитияның эпидемиологиясында жануарлардан басқа, жәндіктерде белгілі бір роль атқарады. Клиникасы мен ағымы. Инфильтративті-іріңді трихофитияны бірнеше клиникалық түрлерге ажыратады. Бастың шашты бөлігіндегі инфильтративті-іріңді трихофития. Типті ағымында бірең-сараң, гиперемияланған, айтарлықтай шектелген, инфильтрацияланған және көп мөлшерде іріңді қабыршақтармен жабылған ірі зақымдалу ошақтары пайда болады. Осы қабыршақтарды алып тастағанда ірің әрбір фолликулалардан бөлінеді, бірақ алғашқысында қарағанда науқаста бір үлкен және терең абсцесс болады. Осыған байланысты аурудың «фолликулярлы абсцесс» деген басқа атауы бар. Әрбір фолликуладан бөлінетін ірің, балға ұқсайды. Осыдан жиі кездесетін аурудың үшінші атауы – kerion Celci (Цельзий кәрезді балы). Бұл жағдайларда шаштар өзінен-өзі түседі (55- сурет). аб 55-сурет. Бастың шашты бөлігінің трихофитиясы: а – қабыну реакциясы; б – инфильтративті-іріңді түрі Инфильтративті-іріңді трихофитияда мұрт және сақал аймағында (sycosis parasitaria) көптеген, бірақ бастағыдай ірі емес, клиникалық белгілері бастың зақымдануларына ұқсас, зақымдалу ошақтары пайда болады (56-сурет). Терең зоофильді трихофитияда инфильтратты пальпациялағанда айтарлықтай ауырсыну білінеді. Жиі жалпы 56-сурет. Мұрт және сақал аймағындағы трихофития. Инфильтративті-іріңді түрі. көріністері (әлсіздік, қызба, басының ауруы), регионарлы лимфатикалық түйіндерінің ұлғаюы және ауырсынуымен білінеді. Емсіз бірнеше айлардан кейін, тыртық немесе, жиі тыртықты атрофия қалдырып, жазылады. Бірақ барлық науқастарда іріңдеген трихофития (зоофильді) суреттелген белгілермен біліне бермейді. Ол ошақтардың гиперемиясымен және фолликулярлы іріңдік түзілусіз инфильтрациямен (шамамен 1/5 науқастарда) немесе (1/3 науқастарда) беткей (гиперемияланған, жеңіл инфильтрцияланған ошақтар және пластинкалы қабыршақтанумен) болып қала береді. Тегіс терінің инфильтративті-іріңді трихофитиясында сау теріден айқын шектелген, инфильтрацияланған, пластинкалы қабыршақтармен жабылған, гиперемияланған қабыршақ (қатпар) түзіледі, оның бетінде көптеген фолликулярлы пустулалар және іріңді қабыршақтар бар. Шетіне қарай үлкейіп, ірі мөлшерлерге жетеді (диаметрі 5 см және жоғары), бірнеше аптадан кейін өздігінен жазылады, гиперпигментация, ал кейде атрофиялық тыртық қалады. Дегенмен, тегіс терінің зоофильді трихофитиясында қабыну көріністері және инфильтрация, бастың шашты бөлігіндегідей айқын терең формасынан аз білінетін беткей формасына дейін өзгеруі мүмкін. Емі. Трихофитиямен ауыратын науқастардың емін аурухана- ларда немесе амбулаторлық жағдайларда жүргізуге болады. Қарсы көрсеткіштер болмаса, гризеофульвин ересектерге 12,5 мг/(кг*тәул) есебінен (ішуге), 1 г артық емес және 18 мг/(кг*тәул) балаларға тағайындайды. Антибиотикті күніне 3 рет шай қасық өсімдік майымен, саңырауқұлаққа анализ теріс болғанға дейін қабылдайды, кейін сол дозамен 2 апта бойына күнара, және 2 апта бойна аптасына 2 реттен қабылдайды. Гризеофульвинді тербинафинге (тамақтан кейін 250 мг/кг ересектерге (ішуге) 5-6 апта бойына) немесе итраконазол (100 мг/тәул 4-6 апта) ауыстыруға болады. Тегіс тері немесе бастың шашты бөлігіне (аптасына 1 рет қырады), жағуға крем немесе жақпамай (кетоконазол, бифоназол, клотримазол, оксиконазол немесе күкірт-салицил жақпамайның 2% йодтың спирттік тұндырмасында – ертеңгісін йодпен, кешке – жақпамаймен) қолданылады. Ем әдетте 4-6 апта созылады. Бастың шашты бөлігінің беткей трихофитиясының созылмалы формасында 10 күндік үзіліспен 2-3 рет эпидермистің мүйізді қабатын ажыратып алады. Трихофитияның инфильтративті-іріңді формасының емінде қабынуға қарсы дәрілерден (калий перманганатының ерітіндісі 1:6000, риванол 1:1000, фурацилин 1:5000, тәулігіне 2-3 рет 1-2 күн бойына) бастайды. Содан кейін 10% күкіртті-қарамай жақпамайы инфильтрация жойылғанға дейін қолданады, сонысын антимикотикалық жақпамайлар мен кремдермен емдеуді жалғастырады. 34. Кандидозды глоссит, оның клиникалық түрлері. Кандидозный глоссит является инфекционным воспалительным заболеванием языка, которое вызывают грибы рода Candida. Чаще всего глоссит протекает в сочетании со стоматитом, но в некоторых случаях может развиться и как самостоятельное заболевание. Этот недуг поражает преимущественно детей и людей старше 40, чаще пожилых, у которых ослаблена иммунная защита организма. жүктеу/скачать 41.67 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|