Мұсылман діндар ғалымдарының қазіргі заманның үндеулеріне жауаптары
жүктеу/скачать 0.61 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Сондай мүмін ер, мүмін әйелдерді жазықсыз кейіткендер 124 , әрине олар жала жауып, ашық күнә жүктеп алды»
- جمعية إحياء التراث الإسلامي - الكويت
ТОҒЫЗЫНШЫ БӨЛІМ ДІНДАР-ҒАЛЫМДАРДЫ БАЛАҒАТТАУ ЖӨНІНДЕГІ ШЕШІМ Умар бин Салимнің, Мухаммад бин Абд әл-Ләтифтің және Абдуллаһ әл-Анкаридің (Аллаһ оларды рахым етсін) діндар-ғалымдарды балағаттау жөніндегі мәлімдемесі Діндар-ғалымдарды жағымпаздануда, селқостықта, өз міндеттерін орындаудан бас тартуда, сондай-ақ өздеріне белгілі болған ақиқатты жасырып айтпай қоюда айыптайтын надан тұлғалардың көптеген әрекеттеріне назар аудару қажет. Бұл надан адамдар діндар-ғалымдарға жаман сөздер айту және иман келтіргендердің намысын қорлау - жойқын у, жасырын дерттің айғағы және айқын күнә екендігін білмейді, өйткені Аллаһ Тағала былай деп айтты: «Сондай мүмін ер, мүмін әйелдерді жазықсыз кейіткендер124, әрине олар жала жауып, ашық күнә жүктеп алды» (әл-Ахзаб сүресі, 58-аят). Егер әділетті адам осындай аяттарды және сол мағынадағы хадистерді және Пайғамбардың сахабалары мен білім мен ақылға ие адамдардың айтқандарын естісе, және Аллаһтың алдында тұратынын, және өзі не айтып-істегені үшін жауапқа тартылатынын түсінсе, ол тоқтайды және алдағы уақытта мұндай әрекетті жасамайды. Ал өзінің надандығының және қалауларының ықпалына түсіп, өз пікірімен сүйсінетіндерге келер болсақ, бізде оларға ықпал ету мүмкіндігіміз жоқ. Аллаһтан өзімізге және Исламдағы бауырларымызға игілік тілейміз, өйткені бұл Оған тәуелді және Ол бұны істей алады. فتاوى الأئمة في النوازل المدلهمة جمعية إحياء التراث الإسلامي الكويت
جمعية إحياء التراث الإسلامي - الكويت 1 Суннет – өнеге; әдет; жол. Бүкіл мұсылман үмметі және әрбір жеке мұсылман үшін өмір сүрудегі басшылық ретінде Мухаммад Пайғамбардың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) өмір өнегесі аталып тұр. Сүннетті хадистер құрайды. Хадис деп Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) айтқаны, істегені, құптағаны туралы куәгер сөзінен жеткен хабар аталады. 2 Аят – таңғаларлық құбылыс, белгі; ғажайып; Кұран мәтінінен бөлінетін ең шағын үзінді. 3 Пәтуа – діни-құқықтық мәселе бойынша беделді, құзырлы тұлға шығаратын шешім. 4 Жахилиет – нандандық, Исламға дейінгі заман, көпқұдайшылық және пұтқа табынушылық кезең. 5 Ислам және оған қатысты барлық нәрсе айтылып тұр. 7 Яғни оның өмірін сақтап қалады. 8 Оң қолы мен сол аяғы айтылып тұр. 9 Яғни адамдарға Аллаһтың елшілері жіберілгеннен кейін. 10 Ибн Касир және Әл-Қуртуби – Құранның көпке әйгілі және көрнекті тәпсіршілері. 11 Ислам фиқхы қоғамының журналы, № 2, 181-бет. ,№ 148 - Шешім, 32-ші сессиясында қабылданған 24.08.1988 ж. (х. 12.01.1409 ж.) 12 Яғни оған, осы жасағаны үшін, Тозақ жеткілікті жаза болады. 13 Қорғау астында болғандардың қатарына Кітап иелері, яғни яхуди мен христиандар жатады. 14 «Муахад» - Исламды қабылдамаған, бірақ мұсылман территориясында келісім бойынша өмір сүріп, жизья (жеке басына төленетін салық) төлеп тұратын адам. 15 «Әд-Дағуа» журналы, №1548 18.06.1997 ж. (х. 12.02.1418 ж.). 16 Тәпсірлердің біріне сәйкес бұл жерде Қасиетті Мешіт аймағында кез келген күнәнің жасалуы айтылып тұр. 17 Шейх Абд әл-Азиз Ибн Баздың, Аллаһ оны рахым етсін, пәтуалары мен мақалаларының жинағы. 18 Аллаһтың елшілері көрсеткен мұғжизалары және олар өзімен алып келген заңдары айтылып тұр. 19 Бұл жерде шейхтың Сауд Арабиясы Корольдігінің теледидарына шығып сөйлеген сөзінің мәтіні келтірілген. 20 Яғни монахтың. 21 Жихад (тілдік мағынасы - күшті барынша жұмылдыру) – мазмұны өте сыйымды ислам термині. Жалпы қолданыста дін үшін күресті білдіреді, оған жүректің жихады да (өз нәпсісінің жаман жақтарымен күресу), тілдің жихады да (жақсылыққа шақырып жамандықтан қайтару), қылыштың жихады да (дінді қарумен қорғау) т.б.кіреді. Еуропалық қоғамдық санада жихад туралы тек «қылыш жихады» деген түсінік қалыптасып қалған, алайда Құран мен Сүннетке сәйкес бұл ұғым көп мағыналы болып табылады. 22 Шейх-уль-ислам (исламның ақсақалы) – кейбір көрнекті діндарларға берілетін құрметті атақ. 23 Таки әд-дин Ахмад ибн Таймия (1263-1328 жж.) – ханбали мазхабының теологы және құқықтанушысы. 24 Имам (тілдік мағынасы – алда тұрушы, жетекші) – намазда алда тұрушының, рухани жетекшінің, мұсылман қауымдастығы басшысының, көрнекті діни тұлғалардың және діни-саяси жетекшілердің лауазымы. «Шейх» деген атақ сияқты, «имам» деген атақ та ислам әлемінің кейбір атақты қайраткерлерінің атының ажырамас сипаты болып қалыптасып қалды, мысалы: имам Малик, имам әш-Шафи’и. 25 Имамат – мұсылман үмметіне жоғары басшылық жасау. 26 Бұған Құран аяттарының бірінде немесе Пайғамбар Сүннетінде, оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын, айқын нұсқау аталып тұр. 27 Басқаша айтқанда, әмірге бойсұнудан шыққандар мойынсұнбайтын күнәхарлар сияқты өледі. 28 Мысалы, егер ыза өзінің қандастарын немесе руластарын, олардікі дұрыс немесе дұрыс еместігіне қарамастан, қолдауға деген қалаудан туындаса. 29 Бұл парыздар – «Аллаһтан өзге кұлшылыққа лайықты құдай жоқ және Мухаммад – Оның елшісі» деп куәлік беру, намазды орындау, зекет төлеу, қажылық жасау және рамазан айында ораза ұстау. 30 Әмірге, тіпті ол пасық болса да, бағыну - Аллаһқа құлшылық етудің бір көрінісі. 31 Бұл жерде мұсылман әмірі елде осындай намаздардың қалдырылмай орындалуына жауапты екендігі айтылып тұр. 32 Әл-Уасиқ (842 - 847 жж.) – Аббасилер әулетінің халифасы. 33 Фақих – мұсылман құқығының білгірі. 34 Имам Ахмад бин Ханбәл, Аллаһ оны рақымына бөлесін. 35 Бұл жерде әңгіме сол кезде биліктің қолдауына ие болған адасқан муътәзилә ағымының Құранның жаратылғандығы жөніндегі тезисі жөнінде және ғалымдар мен фақихтардың айыптауын туғызған басқа да кейбір істер туралы жүріп жатыр. 36 Бұл жерде әмірге бағынбау айтылып тұр. 37 Бұған Құран аяттарының бірінде немесе Пайғамбар Сүннетінде, Аллаһтың оған игілігі мен сәлемі болсын, айқын нұсқаудың болуы аталып тұр. 38 Әл-Бухари «Сахих», №3344 хадис; Муслим «Сахих», №1064 хадис; Абу Дауд «Сунан», №4764 хадис; ән-Насаи «Сунан», 5/87. 39 Мінбер – мешіттің ішіндегі имам құтпа (уағыз) айтатын биіктік. 40 Усман, Аллаһ оған разы болсын, үшінші салиқалы халифа еді, ол 656 ж. өлтірілді. 41 Усама бин Зайд, Аллаһ оған разы болсын, Пайғамбардың, Аллаһтың оған игілігі мен сәлемі болсын, ең көрнекті сахабаларының бірі еді. 42 Басқаша айтқанда, Усама әмірдің істерін көпшіліктің алдында талқылайтын алғашқы адам болғысы келмеді. 43 Муғауия (661 - 680 жж.) – Умайя әулетінен шыққан алғашқы халифа. 44 «Насыха» сөзі ықылас танытудың объектісі болған адамға игілік қалауды және шын шыректен қарым-қатынас жасауды білдіру үшін қызмет атқарады және көп мағыналы болып табылады, басқа да мағыналарға қоса ол игі кеңесті, пайдалы насихатты, шынайы ықылас пен шын жүректен жасалған қатынасты білдіреді. 45 Бұл – Аллаһқа иман келтіруде, Оның әмірлеріне мойынсұнуда, Ол тыйым салған барлық нәрседен тыйылуда, көпқұдайшылықтың кез келген түрінен бас тартуда және тағы да басқа сол сияқты амалдарда көрінеді. 46 Бұл Құранның Аллаһтың сөзі екендігіне шын ықыласпен сенуді тұспалдайды. 47 Аллаһтын Елшісіне деген, оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын, ықыласты қатынастың көрінісі – оның алып келген жолдауы ақиқат екендігіне кәміл сену, оның әмірлерінің барлығына мойынсұну және оны ардақтап сүю. 48 Бұл мыналарда көрініс табу керек: әмірлерге игі нәрселердің барлығында болысу; оларға шариғатқа қайшы келмейтін нәрселердің барлығында бағыну; және қажет болған жағдайда оларды барлық жамандықтан тосып қалуға талпыныс жасау. 49 Мұсылмандарға деген ықыласты қатынас олармен бауырлық қарым-қатынас жасауға, оларға көмектесуге, игі кеңестер беруге ұмтылуда, тағы да басқаларда көріну керек. 50 Немесе шариғат айыптайтын бір нәрсе істеліп жатқандығы жөнінде хабардар болса. 51 Мысалы, шарап сатып жатқандардың ыдыстарын сындырып тастау. 52 Мысалы, шариғаттың үкімдерін бұзып жатқан адамдарды көпшілік алдында айыптау. 53 Бұл жерде орын алып жатқан нәрсемен іштей келіспеушілік білдіру жіне оны тәрк ету туралы айтылып тұр, егер көпшілік алдында айыптау мұсылманға едәуір зиян тигізетін болса. 54 «Шейх Абд әл-Азиз бин Абдуллаһ Ибн Баздың пәтуалар жинағы», 8/245. 55 «Шейх Абд аль-Азиз бин Абдуллаһ Ибн Баздың пәтуалар жинағы», 8/246. 56 Көпқұдайшылдар меңзеліп тұр. 57 Бұл жерде ең жақсы дәлел-дәйектерді қолдану әрі тұрпайылықтың кез келген түрін жоққа шығаратын пікірталас жүргізудің ең жақсы тәсілдері айтылуда. 58 Көпқұдайшылдар меңзеліп тұр. 59 Пайғамбарлар. 60 «Хақ» дегенде бұл жерде иман және игі амалдарды жасау, басқаша айтқанда өзінің діни міндеттерін атқару және адамдарға жақсылық жасау түсініледі. 61 Аллаһқа мойынсұнуда және оған бойұсынбаудан бас тартуда сабырлық таныту, сондай-ақ барлық ауыртпалықтарды сабырлықпен көтеру айтылып тұр. 62 Не көпқұдайшылық, не қарақшылық, зорлық, қирату және сол сияқты қылмыстар айтылып тұр. 63 Яғни оның өмірін сақтап қалады. 64 Оң қолы мен сол аяғы айтылып тұр. 65 Яғни адамдарға Аллаһтың елшілері жіберілгеннен кейін. 66 Ибн Касир және Әл-Қуртуби – Құранның көпке әйгілі және көрнекті тәпсіршілері. 67 Ислам фиқхы қоғамының журналы, № 2, 181-бет. ,№ 148 - Шешім, 32-ші сессиясында қабылданған 24.08.1988 ж. (х. 12.01.1409 ж.) 68 Мазхаб – діни мектеп. 69 Муслим «Сахих», № 3005 хадис. Бұл хадисте бір патша оған өз дінінен бас тартуды бұйырған жасөспірім туралы баяндалады. Жасөспірім бұған келіспеді, сонда патша оны өлтіруді әмір етті, бірақ оның қызметкерлері бұл әмірді орындауға қанша тырысса да, оған еш нәрсе істей алмады. Әрі қарай бұл хадисте былай баяндалады: «Жасөспірім патшаға: «Менің бұйырғанымды істемесең, Сен мені ешқашан өлтіре алмайсың!» - деді. Патша одан: «Ол не?», - деп сұрады. (Жасөспірім): «Адамдарды бір төбеге жина да, мені пальма ағашының діңгегіне байлап таста. Сосын менің қорамсағымнан жебені ал да, оны садақтың ортасына қойып: «Осы жасөспірімнің Раббысы – Аллаһтың атымен!», - деп айт та, содан соң ат. Ақиқатында, сен мені осыны істесең ғана өлтіре аласың», - деп жауап берді. Сонда (патша) бір төбеге адамдарды жинап, (жасөспірімді) пальманың діңгегіне байлап, оның қорамсағынан жебе алып, оны садақтың ортасына қойып: «Осы жасөспірімнің Раббысы – Аллаһтың атымен!», - деп оқ атты. Оқ жасөспірімнің самайына қадалды. Ол өз самайын қолымен ұстаған күйінде өлді, ал адамдар: «Біз жасөспірімнің Раббысына иман келтірдік!», - деп айта бастады. Содан соң патшаға (оның адамдары) келіп: «Сен өзің сескенген нәрсең туралы не айтасың? Аллаһтың атымен ант етеміз, сенің қорыққан нәрсең басыңа келді, өйткені адамдар иман келтірді!», - деді. Сонда патша (қала) қақпаларының қасынан орлар (қазуды) бұйырды, ал орлар қазылып болып, оларға от жағылған соң, (патша): «Өз дінінен бас тартпағанның әрбірін отқа тастаңдар!», - деді». 70 Бұл хадисте Пайғамбардың, оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын: «Кім өзін таудан (арнайы) тастап опат етсе, өзі мәнгілікке (тасталатын) Тозақтың (отына) үздіксіз төмен қарай құлай береді; кім (қасақана) у ішіп өзін опат етсе, (өзі) мәңгілікке (тасталатын) Тозақтың (отында) оны қолында ұстап, үздіксіз ішеді; кім өзін темірмен өлтірсе, (өзі) мәңгілікке (тасталатын) Тозақтың (отында) сол темірді қолына ұстап, онымен өзінің қарнын үздіксіз соға береді», - деп айтқаны жеткізіледі. Әл-Бухари «Сахих», № 5778. 71 Шахид — дін үшін болған соғыста қаза болған адам. 72 Яғни осы сөздерді айтқан адамға, немесе іс ол айтқандай болса, сол туралы айтылған адамға. 73 Осы сөздер кімге айтылған болса, сол адам. 74 Тәпсірлерде бұл жерде не қара түнек қараңғылық, не әртүрлі қиындықтар, не азаптар мен жазалар айтылады деп нұсқалады. 75 Яғни өлтірілген адам. 76 «Муахад» - Исламды қабылдамаған, бірақ мұсылман елінде келісім бойынша өмір сүріп, жизья (жеке басына төленетін салық) төлеп тұратын адам. 77 Бұл – Аллаһқа иман келтіруде, Оның әмірлеріне мойынсұнуда, Ол тыйым салған барлық нәрседен тыйылуда, көпқұдайшылықтың кез келген түрінен бас тартуда және тағы да басқа сол сияқты амалдарда көрінеді. 78 Бұл Құран – Аллаһтың сөзі екендігіне шын ықыласпен сенуді тұспалдайды. 79 Аллаһтын Елшісіне деген, оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын, ықыласты қатынастың көрінісі оның алып келген жолдауы ақиқат екендігіне кәміл сену, оның әмірлерінің барлығына мойынсұну және оны ардақтап сүю болып табылады. 80 Бұл мыналарда көрініс табу керек: әмірлерге игі нәрселердің барлығында болысу; оларға шариғатқа қайшы келмейтін нәрселердің барлығында бағыну; және қажет болған жағдайда оларды барлық жамандықтан тосып қалуға талпыныс жасау. 81 Мұсылмандарға деген ықыласты қатынас олармен бауырлық қарым-қатынас жасауға, оларға көмектесуге, игі кеңестер беруге ұмтылуда, тағы да басқаларда көріну керек. 82 Мухаддис - «хадис білгірі». 83 Такийа (саналылық, сақтық) – шиғалар басшылыққа алатын негізгі ұстанымдардың бірі болып табылатын «өз дінін саналылықпен жасыруды» білдіретін техникалық термин. 84 Яғни оны кәпірлерге және адасқандарға қосып қоямыз. 85 Бұл жерде мұсылманның мұсылманды балағаттауы және мұсылмандырдың өзара соғысуы туралы айтылуда. 87 Яғни осы сөздерді айтқан адамға немесе осы сөздер кімге қатысты айтылған болса, сол адамға. 88 Осы сөздер кімге айтылған болса, сол адам. 89 Басқаша айтқанда, бұл адам Исламды қабылдағанын жариялады. 90 Бұл сөздер астарлы болып табылады және «Әлде сен оның жүрегінің ішіне қарап, онда осыны көрдің бе?» дегенді білдіреді. 91 Пайғамбар, оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын, иман адамның жүрегінде жасырылғандығы туралы айтқысы келді, ал бұл адамның сенгені немесе сенбегені туралы бір ғана Аллаһ үкім шығара алады дегенді білдіреді. 92 Туралық - «худа» дегенде адамдарды ақиқат жолына шығаратын барлық нәрсе тұспалданады. 93 Мұсылмандардың Эфиопияға (615 ж.) және Мәдинаға қоныс тебуі айтылып тұр (622 ж.). 94 Яғни менің өлімімнен кейін. 95 Көпқұдайшылдар меңзеліп тұр. 96 Хайбар – алқаптың (оазистің) аты. 97 Мұндай түйелер сол заманда арабтардың ең құнды мүлкі етін. 98 «Әд-дауа әс-Саудийа» журналы, №1511, қыркүйек, 1995 ж. (жумәдә әл-улә айы, х.1416 ж.). 99 Көпқұдайшылдар меңзеліп тұр. 100 Жәхилиет – исламға дейінгі дәуір, пұтқа табынушылық кезеңі. Кейбіреулер бұл мемлекеттерде өмір сүріп жатқан адамдарды пұтқа табынушыларға теңейді деген айтылып тұр. 101 Шариғатқа сәйкес, әмірлерден Құранда бекітілген, бұлжытпай орындалуға тиісті жазаларды қолданбауды сұрап баруға тыйым салынады. 102 Яғни өздерің ойларыңнан шығарған және ешбір мығым негізі жоқ ешбір нәрсені рұқсат етпеңдер және тыйым салмаңдар. 103 Бұл жерде қандай да бір діни-құқықтық мәселе бойынша шығарылатын шешім меңзеліп тұр. 104 Кеңес дұрыс емес болып, ал оған ілескен адам күнә жасаған жағдай туралы айтылып тұр. 105 Хатыб құрайштықтарды Пайғамбар Меккеге жорыққа дайындалып жатқандығы туралы хабардар еткісі келді. 106 Құрайштықтар – Пайғамбар Мухаммад, Аллаһтың оған игілігі мен сәлемі болсын, шыққан Меккелік араб тайпасы. 107 Алдын Хатыб құрайштықтардың одақтасы еді және олармен бірге тұратын, бірақ шыққан тегі бойынша ол құрайш тайпасынан емес еді. 108 Мухажирлер – Меккеден Мәдинаға Аллаһқа және Оның Елшісіне (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) қоныс аударған сахабалар. 109 Сөйтіп, Хатыб, егер құрайштықтар мұсылмандардың Меккеге жорығы туралы біліп қалса, олар Пайғамбардың сахабаларының өздерінің арасында қалып қойған отбасыларын құдалай бастайды деп қорықты. 110 624 ж. болған бұл шайқаста мұсылмандар құрайштықтардың үстінен өзінің ең алғашқы ірі жеңісіне қол жеткізді. Оның қатысушылары мұсылмандардың арасында ерекше құрметке ие. 111 Яғни Исламды қабылдағанын жариялаған адамды. 112 Яғни сен осындай сөздерді айтқан адамды өлтіргенің үшін Аллаһтың алдында қалай ақталасың? 113 Бұл жерде Пайғамбардың, оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын, сахабалары аталып тұр. 114 Үшінші ізгі халифа Усман бин Аффан 644 - 656 жж. ел басқарды. 115 Ибн Аббас - Пайғамбардың, оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын, немере-інісі, мұсылмандардың арасында үлкен құрметке ие болған Құранның ең алғашқы тәпсірлеушілерінің бірі. 116 Яғни сіздер белгілі уақыт бойы өздеріңнің мінез-құлықтарыңмен өзгелерге иман келтірген екендеріңді білдіруге тырысқан соң, өздеріңнің күпірліктеріңді білдірдіңдер. 117 Муржилер («иржә» - «кейінге қалдыру» сөзінен) – иманды амалдан биік қоятын және адамның бұл дүниедегі қалпы туралы үкімді «кейінге қалдыратын» түрлі догматикалық мектептерге ілесушілердің жалпы атауы. 118 Яғни осы сөздерді айтқан адамға немесе осы сөздер кімге қатысты айтылған болса, сол адамға. 119 Фиқх – кең мағынада мұсылмандық құқық; мұсылманның мінез-құлық ережелері туралы доктрина. 120 Ижтихад – Құран мен Сүннетте тікелей нұсқау келмеген діни-құқықтық сипаттағы мәселелерді дербес шешуге құқығы бар абыройлы діндар-ғалымның іс-әрекеті. Ижтихадпен тек араб тілін мүлтіксіз игерген, Құранды және оның тәпсірлерін жатқа білетін, Сүннетті және оның түсіндірмесін жетік танитын және басқа да бірқатар талаптарға сәйкес келетін тұлғалар ғана айналыса алады. 121 «Аллаһтан өзге құлшылыққа лайықты құдай жоқ» сөздері айтылып тұр. 122 Яғни олардың ішінен көпқұдайшылыққа түскендері бірқұдайшылықты мығым ұстанатындардың шақыруына құлақ салып, ақиқат жолына қайта оралатынына деген үміт. 123 Ғалымдарды қаралайтын адам өзіне Аллаһтың қаһарлы жазасын шақырып алуы мүмкін екендігіне нұсқайтын астарлы сөз. 124 Сөзбен және іспен ренжіту аталып тұр. жүктеу/скачать 0.61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|