Практикада мазмұнды есептерді қолдану

ә)Математикалық диктант.

14 9 8 14 7 13

9+5; 16-7; 12-4; 8+6; 14-7; 8+5

(оқушылар тек жауабын ғана жазады, 1 оқушы дұрыс жауабын оқиды, қалғандары тексереді,түзетеді), партадағы екеуі бір-біріне баға қояды.

3. Жаңа материалдарды білуге дайындық кезеңі:

1.Күбіге құйып піскенім не? (қымыз)

2.Ұйытып қойып ішкенім не?(айран)

3.Жылт-жылт еткен

Жылғадан өткен. (су)

4.Түс көрдім,түс көрдім,

Аппақ нәр ішкенім,

Тапшы тез не іштім

Кері оқып «түс»-сөзін. (сүт)

-Енді, балалар, осы (қымыз,айран,су,сүт) заттардың барлығы қандай заттар? (сұйық)-Ендеше, біз бүгін сендермен өлшем бірлігі «сыйымдылық»,«литр» ұғымымен танысамыз.

-біздің ата-бабаларымыз қандай халық болған? (көшпенді)

-олар қандай шаруашылықпен айналысқан? (мал шаруашылығымен)

-төрт-түлік малды кәне,кім айтады? (жылқы,сиыр,түйе,қой,ешкі)

-олай болса, осы төлдерден алған сүттерді түрлі ыдыстардың өлшемімен өлшеген.Қазақта кеңінен тараған өлшем бірліктері мыналар.(экраннан көрсету)

Ұлттық өлшемдер

а)қасық-50г

ә)ожау-0,5

б)тостаған-1л

в)шара-1,5-2л

г)тегене-8-10л

ғ)торсық-8-10л (ешкі терісінен жасалған)

д)көнек-15-16л (бие сауғанда пайдаланған)

ж)саба-180-200л (жылқы терісінен тігілген ыдыс)

(ыдыстарды көрсету)

-енді біз (қымыз, сүт) сұйық заттарды құя отырып, оның сол ыдысқа сыйымдылығын тексереміз. Демек, біз ыдыстың сыйымдылығын, яғни оған неше литр сұйық зат сиятынын өлшкйміз.

Литр-«л» деп белгіленеді.

6.Сергіту сәті: (музыкамен билеу)

7.Оқулықпен жұмыс:

1. №1.Талдау (1оқушыға оқытып, талдаймыз) (Арнайы өлшейтін ыдыста 1литр және 2 литр, ал тостаған мен құмырадағы сүттің қанша литр екенін анықтай аламыз)

2.Топпен жұмыс: №2 тапсырманың 1-бағанын тақтаға 2 оқушы талдап шығарады, қалған бағандарды 3-қатарға өзіндік жұмыс ретінде орындату. (тексерту.)

8.Тақтамен жұмыс:

1)Тапсырманың берілгенін 2 оқушыға оқытып талдау. (2 оқушы тақтаға орындайды)

Есеп не туралы? Не белгілі? Не білесің?

2) а)Қымыз-30л

Шұбат-? 10 л кем

Ш:30-10=20 (л)

Ж:20 литр шұбат әкелінді.

Кері есеп.

ә)Қымыз-?10 л артық

Шұбат-20л

Ш:10+20=30(л)

Ж:30л қымыз әкелінді.

3) 4 тапсырманы оқу, талдау. ( 1 оқушы тақтаға орындайды)

1-с.-7л

2-с. -5л

Ж:3-с=12 литр сүт сауды.

4) 6 тапсырманы (ауызша талдату) (тізбектей 3 қатар)

5)Ш/т. Жауабы:1- Сәуле, 2- Мөлдір, 3-Талшын.

Табақта 7 алма,

Қолымда 5 алма,

Барлығын қосқанда

Болады неше алма?

-біз қандай өлшем бірлігімен таныстық?

-сұйық заттарды өлшейтін өлшем бірлігі (Сыйымдылық,литр).

-Осы сабақтан басқа күнделікті өмірде литр сөзін естіп көрдіңдер ме?

(оқушылар өз ойларын айтады)

11.бағалау:

12.Үйге тапсырма. 56-бет.5-тапсырма.

ҚОРЫТЫНДЫ
Ғылым мен техниканың ұдайы өсуі қоғам өміріне мәнді өзгерістер әкеліп, жас ұрпақты оқыту мен тәрбиелеуге жоғары талаптар қояды. Бұл талаптар Қазақстан Республикасы жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарында көрсетіліп, жеке адамның шығармашылық, рухани дамуы үшін жағдай жасау міндеттерін шешу қажеттілігі туды. Осыған орай мектептің бастауыш сатысында математиканы оқыту үдерісінде оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту мәселесіне нақты талаптар қойылды. Қарастырылып отырған зерттеу жұмысымыз осы мәселені шешуге - оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытуға арналған [47, 3б.]. Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытудың негізгі құралдардың бірі - практикалық мазмұнды есептер. Бұл проблеманың өзектілігі бастауыш мектепте математиканы оқытудағы нақты нәтижелер мен болашақтағы қоғам талабының арасындағы алшақтықтан туады.

Бастауыш сатыда математиканы оқыту үдерісінде практикалық мазмұнды есептер арқылы оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту проблемасын теориялық және эксперименттік зерттеу нәтижесінде төмендегідей қорытынды жасауға мүмкіндік туды:

1. Психологиялық, педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерге талдау жасау нәтижесінде «мотив», «есеп», «практикалық мазмұнды есеп», «таным», «қызығушылық», «танымдық қызығушылық» сияқты ұғымдарға берілген анықтамалар әр алуан екендігін, мұндай әр түрлі көзқарастарының болуы осы мәселенің күрделілігін дәлелдеді. Оқушылардың танымдық
қызығушылығының даму жолдары анықталды, практикалық мазмұнды
есептер арқылы оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту критериі
құрастырылды.

Бастауыш мектепте математиканы оқыту үдерісінде практикалық мазмұнды есептер арқылы оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытудың қажеттілігі негізделді.

2. Қазақстан Республикасы жалпы білім берудің мемлекеттік міндетті стандарты, математика бағдарламалары аясында математиканы оқыту үдерісінде оқушылардың таным қызығушылығын дамытуға қойылатын талаптар анықталды.

3. 1-4 сынып математика оқулықтарында оқушылардың танымдық қызығушылықты дамытуға бағытталған практикалық мазмұнды есептердің көлемі анықталды. Бастауыш мектеп математика оқулықтарының есептер жүйесін оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытуға бағытталған есептермен толықтыру қажет екендігіне көз жеткізілді.

4. Мектептің бастауыш сатысында математиканы оқытудың негізгі оқу әдістемелік құралдарын талдау, оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту үшін арнайы әдістемелік ұсыныстар қажет екендігін көрсетті. Сонымен қатар бұл бағытта мұғалімдердің әдістемелік жұмысын жетілдіру қажеттігі айқындалды.

5. Мектептің бастауыш сатысында математиканы оқытудың негізгі оқу әдістемелік құралдарын талдау оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту үшін арнайы әдістемелік ұсыныстар қажет екендігін көрсетті. Сонымен қатар бұл бағытта мұғалімдердің әдістемелік жұмысын жетілдіру қажеттігі айқындалды.

6. Бастауыш сыныптарда математиканы оқытуда практикалық мазмұнды
есептер арқылы оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытудың негізгі бағыттары анықталды. Олар:

1) Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытуға негіз болатын оқу стандарттары анықтаған теориялық біліміне және олардың практикалық дайындық деңгейіне қойылатын талаптарға сәйкес танымдық қызығушылығын дамыту үшін қажетті білім, білік және дағдыларын қалыптастыру.

2) Оқушыларды практикалық мазмұнды есепті қысқаша жазу (моделін құру), оған сызба сызу, кесте толтыру, сурет салуға үйрету.

3) Қарапайым диаграммаларды, графиктерді оқуға және сызуға дағдыландыру.

4) Оқушыларды өздерін қоршаған ортадан, күнделікті өмірден алынған практикалық мазмұнды есептерді құрастыруға үйрету.

5) Практикалық мазмұнды есептердің мәтінімен және сөздікпен жұмыс істеу.

6) Оқушыларды қалыптан тыс, логикалық практикалық мазмұнды мәтінді есептерді шығару білігін қалыптастыру.

7. Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытуға бағытталған есептерді іріктеуге қойылатын талаптар айқындалып, сол талаптарға сәйкес есептер жүйесі құрылды, олар оқу үдерісіне енгізілді.

Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытатын практикалық мазмұнды есептерге қойылатын талаптар:

• 
  практикалық мазмұнды есептер және математикалық жаттығулар
  математика бағдарламасының талаптарына, оқушылардың білім, білік, дағдыларына сай болуы керек; олар оқушылардың танымдық
  қызығушылығын дамытуға бағытталған 1.2.2 (қысқаша жазу, оған сызба сызу, кесте толтыру, сурет салу, қарапайым диаграммаларды, графиктерді оқу және сызу, практикалық жағдайларды модельдеу және т.б.) білім, білік,
  дағдының қалыптасып, дамуына ықпал етуі қажет; практикалық мазмұнды
  есептердің мазмұны оқушылар үшін таныс математикалық аппаратының
  практикада қолданылуын, сандық мәліметтерді пайдаланудың
  ерекшеліктерін (сандық мәліметтерінің шынайлығы, сұрақтардың қойылу
  дәрежесі, алынған жауаптың шындыққа сәйкес келуі) ашу керек;
  
• 
  есептің мазмұнында оқушылар қабылдап, ұғына алатындай шынайы
  мәліметтер болуы керек, оқушылардың өмірлік тәжірибелеріне, жас
  ерекшелігіне, білім дәрежесіне және танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес болуы
  қажет;
  
• 
  есептің сюжеті және сандық мәліметтері айналадағы шындықтың озық
  жақтарын бейнелеу қажет, тәрбиелеушілік, танымдық сипатқа ие болып,
  математикаға қызығушылық тудыру керек;
  
• 
  сұрақтардың қойылу дәрежесі шынайы жағдайда туындауы мүмкін
  сұраққа сай болуы керек (жете ме, жеткілікті ме, бола ма және т.б.);
  
• 
  практикалық мазмұнды есептер және оларға арналған тапсырмалар
  оқушылардың танымдық іс-әрекеттерін (сезіну, зейін, қабылдау, еске сақтау,
  қиял, ойлау, сөйлеу) дамыта алатындай болуы керек;
  

2. Жалпы білім беретін мектептің оқу бағдарламалары, 1-4 сыныптар. Алматы, Республикалық баспа кабинеті. 1997, 334 б.

3. Педагогическая энциклопедия. Издательство «Советская энциклопедия». Москва, 1964.

4. Давыдов В.В., Эльконин Д.Б., Маркова А.К. Основные вопросы современной психологии детей младшего школьного возраста // Проблемы общей, возрастной и педагогической психологии / Под. Ред. В.В. Давыдова. - Москва, Педагогика, 1978. 205 с.

5. Леонтьев А.Н. Проблемы развития психики. 4-е изд. М., Изд-во Моск. Ун-та, 1981. 584 с.

6. Лурье А.М. и др. Некоторые приемы создания проблемных ситуаций на уроках математики. Киров, 1975.

7. Рубинштейн С.Л. О мышлении и путях его исследования. М.: Учпедгиз, 1958. 147 с.

8. Эльконин Д.Б. Психология обучения младшего школьника. М.: Знание; 1974. 64 с.

9. Занков В.Л. Понимание как проблема психологии.Мышления. //Вопросы психологии, 1991, №1 С. 23-28

10. Шамова Т.И. Позновательные процессы младших школьников. - М.: Педагогика, 1986. 156 с.

11. Щукина Г.И., Педагогические проблемы формирования познавательных интересов учащихся. -М.: Педагогика, 1988.

12. Педагогика / Под. Ред. П. И. Пидкасистого. – М., 1995.

13. Баймуханов Б.Б. Методические основы обеспечения уровня общеобразовательной математической подготовки в школах Казахстана. Автореф. дисс. ...д-ра пед.наук. –М., 1992. -43 с.

14. Бекбоев И.Б. Задачи с практическим содержанием как средство раскрытия содержательно-прикладного значения математики в восмилетней школе. Автореф. ... канд. пед. наук. Ташкент, 1966. 30с.

15. Колягин Ю.М. Математические задачи как средство обучения и развития учащихся средней школы. Дисс. ...док. пед. наук. М., 1977. 389с.

16. Ла Л.С. Экономическое воспитание школьников в процессе обучения решению задач с практическим содержанием. Автореф. ... канд. пед. наук. А., 1975. 27с.

17. Нугусова А. Усиление связи обучения с жизнью в курсе математики ІV-V классов. Дисс. ...канд. пед. наук. М., 1986. 190с.

18. Пышкало А. М. Вопросы формирования геометрических представлений у младших школьников. Дисс. ... кан. пед. наук. М., 1966. 224с.

19. Радченко В.П. Методика организации позновательной деятельности учащихся при решении задач по математике в 4-5 классах. Дисс. ...канд. пед. наук. Л., 1987. 143с.

20. Рузин Н. К. Познавательные и развивающие функции задач в обучении математике учащихся начальных классов средней школы. Дисс. ... канд. пед. наук. М., 1971. 171с.

21. Сельдюкова С.И. Нестандартные текстовые задачи в обучении младших школьников математике. Дисс. ... канд. пед. наук. М., 1982. 179с.

22. Тальянова Е. Н. Составление учащимися арифметических задач как средство повышения эффективности обучения математике в начальных классах. Дисс. ... канд. пед. наук. М., 1971. 237с.

23. Хайдуков Ю. И. Самостоятельное составление учащихся задач как средство повышенной сознательности знаний. Автореф. ... канд. пед. наук. Л., 1951. 14с.

24. Цукарь А.Я. Самостоятельная работа учащихся по решению и составлению задач как средство повышения качества знаний по математике. Дисс. ... канд. пед. наук. М., 1984. 196с.

25. Абылкасымова А.Е. Формирование познавательной самостоятельности студентов-математиков в системе методической подготовки в университете. Автореф. дисс. ...д-ра пед.наук. –А., 1995. -46 с.

26. Акрамова А.С. Система дифференцированных домашних заданий по математике как средство активизации познавательной деятельности младших школьников. Дисс. ... канд. пед. наук. А., 1996. 154 с.

27. Есиков А.И. Активизация познавательной деятельности учащихся при формировании вычислительных умений и навыков в 4-5 классах. Дисс. ... канд. пед. наук. Л., 1984. 187 с.

28. Тарасенкова Н. А. Активизация познавательности учащихся в условиях лекционно-практической системы обучения математике в школе. Дисс. ... канд. пед. наук. Киев., 1991.

29. Жігітбекова Б.Д. Оқыту процесінде танымдық іс-әрекетінің мотивациялы мағыналық компоненттерінің дамуы. Псих. ғыл. канд. диссерт. А., 2003. 154 б.

30. Равина И.В. Развитие учебно-познавательных действий у детей 6-10 лет. Автореф. ... канд. псих. наук. М., 1988. 24 с.

31. Тоқсанбаева Н.Қ. Оқыту процесі жүйесіндегі танымдық іс-әрекеттің құрылымы. Псих. ғыл. канд. диссерт. А., 2001. 173 б.

32. Рахметқызы С. Бастауыш класс оқушыларының тілін дамытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. Пед. ғыл. д-р. дисс. А., 1994. 434с.

33. Рахымбек Д. Болашақ математика мұғалімін оқушылардың логика-методологиялық білімдерін жетілдіру жұмысына дайындаудың ғылыми-әдістемелік негіздері. Пед. ғыл. канд.автореф. А., 1998. 41 б.

34. Меражов З.Ш. Формирование измерительных навыков при обучении математике (на базе восьмилетней школы). Дисс. ... канд. пед. наук. Бухара, 1984. 202 с.

35. Нурмагомедов Д.М. Методика формирования пространственных представлений у младших школьников. Дисс. канд. пед. наук. М., 1989. 244 с.

36.. Лебедева Л.А. Методика формирования математических умений и навыков у младших школьников на основе деятельностного подхода к обучению. Дисс. канд. пед. наук. А., 2002. 168 с.

37. Акпаева А.Б. Методика формирования математических понятий у младших школьников. Дисс. ... канд. пед. наук. А., 2000. 202 с.

38. Гергенова В.Е. Текстовые задачи как средство формирования математических понятий и предстовлений у младших школьников. Дисс. ... канд. пед. наук. М., 1987.

39. Турсунов Р.К. Формирование знаний учащихся 8-ней школы о математических понятиях, суждениях и умозаключениях. Дисс. ... канд. пед. наук. Термез, 1984. 148 с.

40. Матушкина З.П. Формирование умений решать задачи при обучении математике учащихся 4-х, 5-х, классов. Дисс. ... канд. пед. наук. М., 1984.

41. Мұсабеков М.Ө. Математика сабағында төменгі сынып оқушыларының зерттеушілік қызметін қалыптастыру. Пед. ғыл. канд. дисс. Шымкент, 2000. 134 б.

42. Балыбердина Е.Г. Методика формирования математической образованности учащихся на основе методологии мягких систем. Дисс. ... канд. пед. наук. А., 2004. 141 с.

43. Есмұқан М.Е. Оқушылардың математикалық білімін қалыптастыруды және ойлау қабілетін дамытуды құрылымдаудың дидактикалық негіздері. Пед. ғыл. докторы диссерт. А., 1999. 185 б.

44. Жақыпбекова Г.Т. Математика сабағында дидактикалық біліктерді ірілендіру әдісін пайдаланып оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту. Пед. ғыл. канд. дисс. А., 2003. 152 б.

45. Куанова С.Б. Развитие логического мышления учащихся основной школы на основе обучения качественному аспекту математики. Дисс. канд. пед. наук. А., 2001. 144 с.

46. Меңліқожаева С.Қ. Оқушылардың логикалық ой-өрісін математика сабақтарында дәлелдеуге оқыту арқылы дамыту. Пед. ғыл. канд. дисс. А., 2003. 120 б.

47. Щеткина Н.Д. Методические особенности развития логико-алгоритмической культуры младших школьников в процессе обучения математике. Дисс. ... канд. пед. наук. А., 2000. 186 с.

48. Загородных К.А. Формирование приемов при обучении решению текстовых задач. Дисс. ... канд. пед. наук. М., 1989. 208 с.