Қосымша 2011 жылдың 05 қаңтарынан №6 аудандық әкімдік қаулысына қосымша Тайынша ауданының

2011 ж. 

«Солтүстік Қазақстан облысы Тайынша ауданының жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі» мемлекеттік мекемесі

1. 
   Реттеу саласындағы немесе қызмет саласындағы даму өлшемдерінің негізі
   

Экономиканың негізгі салаларын дамыту жұмыссыздық деңгейін азайтып, жұмыссыздарды жұмысқа орналастыру үшін бос жұмыс орындарының санын жеткілікті құруға мүмкіндіктер туғызды.

2010 жылы ауданда 1541 жаңа жұмыс орындары құрылды, оның көптеген бөлігі – селолық жерлерде болып табылады. Жұмыс берушілердің өтінімдері бойынша уәкілетті органдар арқылы 863 адам жұмысқа орналастырылды; жұмыссыздарды мамандыққа даярлауға және қайта даярлауға 70 жұмыссыз жіберілді, 74 адам әлеуметтік жұмыс орындарынажәне 84 адам Жол картасы бойынша орналастырылды, ақылы қоғамдық жұмыстар жүргізу есебінен 330 жұмыссыз адам жұмыстарға орналастырылды. Жұмыссыздарды әлеуметтік қорғау мақсатында Мемлекеттік әлеуметтік сақтандырк Қорынан жұмыстарын жоғалтқандары бойынша жәрдемақы төленеді және атаулы әлеуметтік көмек көрсетіледі.

Жұмыс берушілер мен жұмысшылардың мүдделерін қорғау баллансы үшін ұжымдық шарт жасау маңызды болып табылады.

2011 жылғы 1 қаңтардағы мәлімет бойынша 332 мекемеде ұжымдық шарттар жасалды, ол 100 % құрайды.

Жұмыссыздықтарды төмендету бойынша қабылданған шаралар халықтың жұмыссыздар санын азайтудың ауданның тұрақты үрдісін қамтамасыз етті. Егер 2009 жылы халықтың жұмыссыздар саны 1941 адамды құраса, 2010 жылы ол 114 адамға азайды және 1827 адамды құрады. Аудандағы халықтың экономикалық белсенділігі 4,9% белгісімен жұмыссыздық деңгейі сақталуда.

2010 жылғы халықтың жұмыспен қамтылған құрамынан жоғарғы санаттағы жұмыс күшінің салыстырмалы салмағы 38% құрайды.

2. 
   Негізгі мәселелерді талдау
   

Аудандағы жалпы жұмыссыздықтың орташа көрсеткішімен (6,0%) салыстырғанда жұмыссыздар деңгейінің жоғарғы үрдісін жастар және әйелдер құрайды. Еңбек нарығының жағымсыз факторлары болып табылатыны әйелдер жұмыссыздығы.

Жұмыспен қамту органында жұмыссыздар және білім деңгейлері бойынша тіркелгендер: 49% жұмыссыздар жалпы орта білімді, 11,9% - негізгі жалпы, 24,3% – орта арнаулы, 6,0% - бастапқы мамандандырылған, 8,8% – жоғары арнаулы білім.

Жұмыссыздардың басым бөлігін құрайтындар 60,9% мамандығы жоқтар болып қалуда.

Аудандағы еңбек нарығындағы жұмыс күшіне сұранымның аз болып қала беру себебі, оның бір мезгілдегі еңбек нарығының желісінің жетіспеушілігі: халықтың еңбегінің сапасы және мамандық санатының құрылымының ұсынылуы төмен болуда. Бос орындар құрылымындағы мамандық, санаттар, жастарының, жынысының құрылымы жұмыссыздардың құрылымымен сәйкес келмейді.
1.3) Негізгі сыртқы және ішкі факторларды бағалау

Ішкі факторлар.

Жұмыссыз тұлғалардың ішіндегі басым бөлігін ұзақ уақыт жұмыссыз жүргендіктен санаттарын толық немесе жартылай жоғалтқандар сипатында болып табылады. Жұмысшылар кадрының жоғары санатты потенциалын дайындау және сақтау мәселесі негіз алып отыр.

Соңғы жылдары көптеген ұйымдар жұмысшылардың ішкі өндірістегі дайындығын және санаттарын жоғарлатуды көбіне доғарды. Ескірген өндіріс технологиялары және құрылғылар, ұзақ және тоқтаусыз жұмыс жұмысшылар кадрының жалпы мамандық деңгейін және санатын төмендетті.

Ауданның экономикасын модернизация технологиясы негізінде дамыту үшін сапалы жаңа деңгейдегі мамандар қажет.
1. 2 Стратенгиялық бағыт

Қартайюы, басқа әлеуметтік тәуекелдегі мүгедектігі салдарынан әлжуаздық тәуеелімен басқару

1.1) Реттеу саласын немесе қызмет саласын дамытудың негізгі өлшемдері

Мүгедектерді әлеуметтік қорғау және ортаға кірігуін қолдау бойынша жұмыстар «Қазақстан Республикасындағы мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» Қазақстан Республикасының Заңы және 2009-2011 жылдарға Солтүстік Қазақстан облысы Тайынша ауданының мүгедектерін оңалту Бағдарламасы аясында, мүгедектерді әлеуметтік қолдау және мүгедектер өмірінің сапасын жақсарту, сондай-ақ олардың жұмыспен қамтылуын белсенді нысанда дамыту. Бағдарлама шараларын одан әрі белсендете түсу үшін 2006-2008 жылдармен салыстырғанда қаржыландыру көлемін 1,2 есеге арттыру көзделген. Бағдарламаны жүзеге асыру барысындағы жалпы шығындар 84962,0 мың теңгені құрады.

Бағдарламаны жүзеге асыру барысында негізгі күштер мүгедер профилактикасына жіберілді; мүгедектерге арналған мүмкіндіктерін кеңейтудің халықаралық стандарттарын енгізу; мүгедерті заманауи техникалық көмекші (теңгерме) құралдарымен және арнайы қозғалу құралдарымен қажеттіліктерін қанағаттандыру. 2010 жылы оңалту шараларын жүргізу үшін 54214,3 мың теңге жіберілді, ол 16428,5 мың теңге немесе 35% бекітілген Бағдарлама сомасынан артық (39869,5 мың теңге), 2011 жылы 46682,9 мың теңге жіберу жоспарлануда. Сонымен қатар, 2011 жыл бойы халықтың әлеуметтік әлжуаз тобына жататын 20 азаматтан асатын санаторлы-курортты емге әлеуметтік көмек көрсету жоспарлануда.

«Арнайы әлеуметтік қызметтер туралы» Қазақстан Республикасы Заңын жүзеге асыру мақсатында, 2009 жылы арнайы әлеуметтік көмекті ұсынудың жаңа жүйесі психоневрологиялық потологиялары бар балаларды халықты әлеуметтік қорғау саласында арнайы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттары енгізілді. 2010 жылдан бастап психоневрологиялық аурулары бар мүгедектерге арнайы әлеуметтік қызмет көрсету стандарттары жүзеге асырылды, ал 2011 жылдан бастап қарттар және мүгедектерге, сондай-ақ тіреу-қозғалу аппараттарының бұзылған мүгедек балаларына.

Арнайы әлеуметтік қызметтер мүқтаж азаматтарға стандартта көзделген көлемде және түрде ұсынылады.

2011 жылдың 1 қаңтарындағы жағдайы бойынша ауданда 6866 зейнеткер, 45 Ұлы Отан соғысының қатысушылары және мүгедектері, 2423 мүгедектігі бойынша арнайы мемлекеттік жәрдемақы алушылар тұрады. 2009-2010 жылдары осы санаттағыларға жергілікті бюджет есебінен қосымша қолдау ретінде коммуналдық қызметтерге, тіс протездеуге, санаторлық курорттық емге, белсенді туберкулезбен ауыратындарға қосымша тамаққа, Астана қаласына экскурсиялық саяхатқа, аз қамтамасыз етілген отбасыларына және оралмандар отбасына көмек және басқа түрлері.

Осы мақсаттарға жергілікті бюджеттен 2010 жылы - 13675,0 мың теңге жіберілді.

2011 жылы көрсетілген түрлер бойынша қосымша қолдаулар көрсету жалғасын табады.

Бұдан басқа, азаматтардың әлеуметтік әлжуаз санаттарын қолдау мемлекеттік емес нысандарды дамыту саласында заңнамалы деңгейде халыққа әлеуметтік қызмет көрсету бойынша мемлекетпен көзделген. Жыл сайын Ұлы Отан соғысының Жеңіс Күнін мерекелеу қарсаңында соғыс және еңбек ардагекрлерінің шерулері бойынша шаралар, қарттар және мүгедектерді әлеуметтік қолдау бойынша айлықтар, қайырымдылық сенбіліктері, жалғыз басты қарттар және мүгедектерге сондай-ақ халықтың әлеуметтік әлжуаз топтарына шаруашылық субъектілер басшыларының демеушіліктері жүргізіледі.
1.2) Негізгі мәселелерді талдау

ОЖБ сәйкес оңалтудың техникалық құралдарымен қамтамасыз етілетін мұқтаж мүгедектер санының артуына байланысты, сондай-ақ осы мақсатқа бөлінген бюджет қаражатының шектеулілігі, мүгедектерді протезді – ортопедиялық көмекпен, сурдо-тифлотехникалық, қозғалудың арнайы құралдамен және санаторлы-курорттық еммен қамтамасыз ету жылпы жылдық қажеттіліктен 75% до 85% құрайды.

Мүгедектерді дер кезінде сапалы сауықтыру құралдарымен қамтамасыз ету, арнайы әлеуметтік қызмет көрсетуді толық көлемде ұсыну мақсатында, нормативтік сұраныс есебімен бюджеттік қаражат жыл сайын бөлінуі қажет және олардың қысқартылуын болдырмау қажет.

Аз қамтылған азаматтарға көрсетілетін әлеуметтік көмектің тиімділігін белсенділенділігі және кедейлік деңгейінің төмендеуі.

Макроэкономикалық параметрлер жүйесінде адамдардың әл-ауқатының артуы және елдің экономикалық дамуының ең жинақы көрсеткіші халықтың кіріс деңгейі болып табылады. Жыл сайынғы Қазақстан Республикасы Президентінің Жолдауында атаулы көмекті көбірек қажет ететін, аз қамтылған азаматтардың қатарынан өздігінен шығатын мүмкіндіктері жоқ халық санатына көбірек назар аударған. Қолданылатын шаралар аз қамттылған азаматтардың еңбекке жарамды бөлімін жұмыспен қамтуға және олардың кірістерінің жоғарылау деңгейі кедейлік деңгейдің төмендеуіне мүмкіндік туғызуға бағытталған.

Аз қамтылған азаматтарды кедейлікпен күресудің белсенді нысандарына тарту нәтижесінде – аз қамтылған азаматтарды жұмыспен қамту, оқыту, қайта оқыту, қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру, әлеуметтік жұмыс орындарын жасау, сондай-ақ азаматтарды жұмыспен қамтудың «Жол картасы» инвестициялық жобасында 2010 жылы атаулы әлеуметтік көмек алушылар саны 273 адамға (17%) төмендеді және 2009 жылы 1602 адамға қарсы 1329 адам құрды. Сонымен қатар 2010 жылғы кедейлік шегі 1 алушыға орташа аудан бойынша 1354 теңге сомасын құрды, ол 2009 жылдың ұқсас көрсеткішінен 83 теңгеге (6 %) жоғары. 2010 жылы көрсетілген көмектің сомасы 21591,0 мың теңге құрды, ол 2009 жылдан 2837,0 мың теңгеге көп.

Әлеуметтік саясаттың тағы бір маңызды басымдылығы балалықты және аналықты қорғау болып табылады. 2006 жылы балалары бар отбасын қорғауда басқа жәрдемақыларды қоса аз қамтамасыздандырылған отбасылардың 18 жасқа дейінгі балаларға ай сайынғы мемлекеттік жәрдемақы (1 МРП) жаңа жүйесі еңгізілді.

2010 жылы 18 жасқа дейінгі балалары бар жанұялардың мемлекеттік жәрдемақыға бюджеттен 21265,8 мың теңге қаражат төленді, ол 2009 жылға қарағанда 258,0 мың теңгеге (1%) артық төленді. Осы түрдегі әлеуметтік көмек алушылар саны 2010 жылы 2116 бала құрды, ол 2009 жылға қарағанда 207 адамға көп.

Атаулы әлеуметтік көмек көрсету және 18 жасқа дейінгі балалары бар отбасыларға жәрдемақыға қоса, аз қамтамасыздандырылған адамдарға тұрмыстық-коммуналдық қызметтің шығындарына өтемақы ретінде әлеуметтік қолдау көрсетуге бағытталған тұрғын үй көмегі төленеді. 2010 жылы тұрғын үй көмегі 3000,0 мың теңге сомада 140 отбасына көрсетілді, ол 2009 жылға қарағанда 608 мың теңгеге көп.

Әлеуметтік – осалды қабатты халыққа қосымша көмек көрсету мақсатында ауданда 1-дүкен, азық-түлік және дәрілер төмен бағамен сатылатын аз қамтамасыздандырылған қабатты халыққа арналған 8 әлеуметтік дәріхана жұмыс істейді..

Аз қамтамасыздандырылған азаматтардың әлеуметтік қорғау механизмін толық жетілдіру және оларды кәсіпкерлік қызметке тарту үшін 2004 жылы ауданда «Солтүстік Қазақстан облысының кіші кәсіпкерлік субъектілерінің микрокредиты» Қоғамдық Қоры құрылды және қолданыста. Кәсіпкерлік қызметтің дамуының жұмыссыздық пен кедейшілік деңгейін қысқарту мақсатында, қордан заем жинаушылардың жеке кәсіпкерліктің дамуына микро-кредиттер беріледі. 2010 жылы заем жинаушыларға 500,0 мың теңге сомасында 5 микро-кредит берілді, оның 4 әйелдер алды. Микро-кредиттік жүйесінің дамуы негізінде ауданда 10 қосымша жұмыс орны пайда болды.

Жеке кәсіпкерлер бөлінген қаражатты ІҚҚ өнімдерін өсіруге және жүзеге асыруға бағыттады.

Аз қамтамасыздандырылған азаматтарды кедейшілікпен белсенді нысанды күреске тартудағы қолданылған шаралар нәтижесінде кедейшіліктің қысқарғаны байқалады. 2009 жылы кірістері күнкөріс минимумнан төмен халық үлесі 7,2% (2010 жылы - 6,6 %) құрды, ал аудан бойынша кедейшілік деңгейі 2009 жылы 2,3% құрды, 2010 жылы 0,8% төмендеп 1,5%.

Сонымен қатар стратегия анықтамасындағы одан арғы дамуында келесі мәселелерге назар аудару керек:

Жұмыспен қамту органдарында кезекте тұрған жұмыссыз азаматтардың қатарынан атаулы әлеуметтік көмек алушылар үлесін сақтау, жұмыспен қамтудың белсенді нысандарымен айналысатын аз қамтамасыздандырылған отбасы саны жеткіліксіз қамтылған.
1.3) Сыртқы және ішкі факторлардың негізгі бағасы
Қазіргі уақытта халықтың өмір деңгейінің немесе сатып алу қабілетінің төмендеуі басты назарда болып отыр, сәйкессінше кедейлікпен күрес және халықтың әлеуметтік әлжуаз тобын әлеуметтік қорғау. Халықтың кірісін ұлғайту мәселесі және аудандағы кедейлік масштабын қысқарту кедейлік шегін сәйкесінше төмендетіп, аудандағы әлеуметтік – экономикалық бағдарламасы бағытында, ауданда жүзеге асыру құралы бойынша шешілуде. Осы қолданылатын шаралар қосымша әлеуметтік қорғау және аз қамтылған отбасыларын әлеуметтік қолдауға бағытталған. Жұмыспен қамту бағдарламасы шараларының Жоспарын жүзеге асыруды талдау, аз қамтылған азаматтардың санын төмендету динамикасына әкеп соғады.

Ай сайынғы аз қамтылған азаматтарды тіркей бойынша мониторингі әрбір отбасын және оларға жұмыспен қамту нысандарын анықтауға, мысалы тұрақты жұмыс орындарына және әлеуметтік жұмыс орындарына, қоғамдық жұмыстарға жіберуге, кәсіптік деңгейін жоғарлатуға болатындығына мүмкіндік берді. Қазіргі уақытта халықтың әлеуметтік әлжуаз тобының кірісін арттыруды реттеу маңызды шаралардың бірі болып табылады.

Өңірдің демографиялық жағдайларын жақсарту

Ана мен баланы қорғау, бала тууға ынталандыру және өмір сүру сапасын жоғарлату мемлекеттің әлеуметтік саясатының айырылмас бөлігі болып табылады, балаларға қамқор болу ата-ананың табығы құқығы және міндеті болып табылады.

2010-2014 жылдарға «Ұрпақтар қоры» Солтүстік Қазақстан облысындағы бала тууға ынталандыру Бағдарламасы (одан әрі - Бағдарлама) аудандағы демографиялық жағдайды жақсартуға төрт және одан да көп баласы бар көп балалы отбасы үшін жасалған.

Бағдарламаның негізгі міндеттері болып табылатындар: өңірдегі бала тууға ынталандыру бағыты көп балалы отбасылар институтын нығайтуды, көп балалы отбасындағы әрбір баланың болашағына нық сеніммен қарауды кепілдендіруге, балаларды асырап алу арқылы өңірдегі жетімдер санын азайту, республикамыздың басқа аймақтарындағы және ТМД елдеріндегі жас отбасыларын Солтүстік Қазақстан облысына тартып, көп балалы отбасыларын мемлекеттің қолдауымен қамтамасыз ету.

Бағдарламаның жүзеге асуы барысынан аудандағы бала туудың өсуі күтілуде, алғашқы жетістіктер 1000 адамға 22 бала деңгейінде немесе жылына 76 бала, ал біріншіден селолық жерлердегі халық, жетім балаларды және ата-ананың қамқорынсыз қалған балаларды асырап алудың өсуі.

Бағдарлама аудандағы жинақ ақшанының өсуіне септігін тигізеді, сонымен қатар инвестицияның өсуі, сәйкесінше ішкі жалпы өнімді арттырады. Бұдан басқа кейінге қалдыруды ескеру және шығындар жорамалына ұсынған шаралар экономикадағы ақшаныың құлдырауына әсерін тигізбейді.

Бағдарламада төртінші және одан да көп баласы бар отбасындағы әрбір балаға кәмелеттік жасқа жеткенше депозитге 160 айлық көрсеткіш мөлшерінде әлеуметтік көмек төлеуді көздейді.

2011 жылы төртінші және одан да көп баланың туылуы 76 отбасында, 2012 жылы – 81 отбасында, 2013 жылы – 85 отбасында, 2014 – жылы 90 отбасында жоспарлануда.

1.2) Негізгі мәселелерді талдау

Статистикалық деректерге сәйкес 2009 жылғы қаңтар – желтоқсанға аудан бойнша туылғандар 720 адамды құрады, ол 2010 жылғы қаңтар – желтоқсанда (700 адам) 2,8% жоғары. Осыған байланысты одан кейінгі қауіп облыстағы халық санының азайыу негіз болып отыр.

Ішкі факторлар