1. Отбасында бала тәрбиесіне әсер ететін факторлар. Балаға тәрбие берудегі қателіктер



бет1/3
Дата16.11.2022
өлшемі19.33 Kb.
#465018
  1   2   3
1. Отбасында бала тәрбиесіне әсер ететін факторлар. 2.Балаға тәрбие берудегі қателіктер. 8апта


1. Отбасында бала тәрбиесіне әсер ететін факторлар. 2.Балаға тәрбие берудегі қателіктер.
Ата - анасының балаға сын көзқараспен қарап, кемшілігін түзеп, жетістігін жебеп отыру - тағы бір үлкен мәселе. Ол тіпті баланың болашақтағы орны туралы үлкен мәселеге ұласады.
Баланың жақсысы-әке мен шешенің ары,ата-ананың абыройы. Жаманы-қайғысы,азап-соры.Бұл пікірді атақты педагог В.Сухомлинский айтқан. Демек,бала тәрбиесінде мектеп пен отбасы міндеттерін күшейтеді.
Фактор – процестің, құбылыстың қозғаушы күші, оның негізгі сипатын , белгілі жақтарын анықтайтын.
Даму факторы – факторлар жүйесі, баланың психикалық және тәртібінің дамуы , олардың негізіне орта мен тәрбиенің ықпалы алынады. (пед. словарь)
Отбасындағы стильдер деп-ата-ана мен балалар арасындағы қатынастарды сипаттайтын, оларға сөз, педагогикалық әрекеттесу арқылы ықпал жасауда қолданатын құрал, әдіс, тәсілдерді айтамыз.
Тәрбие потенциалы деп әрбір отбасының балаға тәрбиелік ықпал жасау мүмкіншіліктерін айтамыз.
Тәрбие потенциалы–ол баланың дамуына ықпал жасайтын мүмкіндіктер мен құралдардың жиынтығы (отбасы тәрбиесіндегі материалдық, ұлттық, психологиялық, педагогикалық, рухани мүмкіндіктердің жиынтығы. (Г.М. Коджаспирова).
Отбасының тәрбиесіне түрлі факторлар әсер етеді. Оның жиынтығы тәрбие потенциалын құрайды. Тәрбие потенциалы материалдық, тұрмыстық-шаруашылық, мәдени-білім деңгейлері психологиялық ахуал, ата-аналар беделі, талап бірліктері, балаларға деген сенімдері.
Зерттеген ғалымдар А.В. Мудрик, И.Дементьева, А.Ю.Монахова, Г.М.Коджаспировой т.б.
А.В. Мудриктің пікірі бойынша тәрбие потенциалына келесі сыртқы факторлар әсер етеді :
Таблица 1. баланың тәрбиесіне әсер ететін факторлар.





Фактор

Сипаттама

1

Әлеуметтік – мәдени

Бала тәрбиесіне жауапкершілікпен қарау, олардың білім
деңгейлері, педагогикалық мәдениеті, оқу орындарымен
тығыз байланыс жасаулары.

2

Әлеуметтік- экономикалық

Отбасының материалдық жағдайы,балалардың қажеттіліктерін қамтамасыз ету,қосымша білім беру мүмкіндіктері.

3

Технико-гигиеналық

Отбасының тұрмыс жағдайы, өмір сүру қалпы.

4

Демографиялық

Отбасының құрамы, құрылымы.

5

Әлеуметтік психологиялық

Отбасының микроклиматы, балаға деген қатынасы,
отбасы мүшелерінің арасындағы қатынас ерекшеліктері,
балалардың жас, дара ерекшеліктерін ескеру т.б.

Коджаспирова Г.М. тәрбиенің негативті факторларына төмендегілерді жатқызды: отбасындағы жағымсыз балаға деген қатынас, жетілмеген сезім, олардың білім деңгейлерінің төмендігі, педагогикалық мәдениетің жоқтығы, оқу орындарымен тығыз байланыс жасамаулары, ішімдікке салыну, тәртіп бұзушылық, материалдық құндылықтарға жақынлығы, тәрбиелерінің төмендігі.


Отбасындағы қарым –қатынасқа келетін болсақ олар әке мен шешенің, ата ана мен балалар арасындағы қарым –қатынастар, олар ішкі отбасындағы қарым –қатынастарды құрайды. Бұл қарым –қатынастар қоғам мен отбасындағы қарым –қатынастар негізіне алынады. Отбасындағы қарым –қатынастардың ауытқуы отбасының кризисіне әкеліп соғады, тәрбие потенциалын төмендетеді. Отбасыдағы балаларға әсер жасайтын факторларды анықтау үшін Монахованың А.Ю сурет тестін; Варгамен А.Я. и Столиннің тестерін қолдануға болады.
Кейбір ата - аналар бала тәрбиесіне кезінде көңіл бөлмей, өскен соң түзелер деп жүреді де жоғары сыныптарға келгенде кімді тәрбиелегенін өздері де түсінбей қалады. Ата - анасын түсінбеген, танымаған бала басқаны да тыңдап жарытпайтыны аян. Сондықтан да әрбір ата - ана "баланы жастан" деген аталы сөзбен "Не ексең соны орасың" деген халық даналығын жадына ұстағаны дұрыс. Тағы бір тәрбиеге нұқсан келтіретін ата-ана тарапынан жіберілетін қателік-баланы шектен тыс еркелетіп қолына қомақты ақшаны ұстатып, өз еркіне жіберуі. Қазіргі кезде заман өзгеріп, өмірімізге техникалық прогрестің жетілген кезіңде компьютерлік ойындар
орталықтары ашылып жатыр. Осында жүретіндер-балалар,ойынға салынып сабақты да, басқаны да ұмытып, өз алдына қызыққа батады.Соңғы кездерде газет-журнал беттерінен осы мәселе жөнінде хабарларды көп естіп жүрміз.Тіпті ақша үшін ұрлық жасап, өз ата- анасына қол жұмсап жатқан жасөспірімдерді естігенде төбе шашың тік тұрады. Компьютерлік ойындар адам миын улап алатын апиындай. Осы мәселені әрбір отбасы алға тартып, тереңінен пайымдауы керек. Сонда ғана тәрбиеге қатысты бір мәселенің шешілуі мүмкін. Тағы бір айтылатын жайт, отбасының ішкі насихаты туралы. Егер отбасы мүшелері ең алдымен өзара татулыққа, сыйластыққа жақын болмаса, онда тәрбие туралы сөз қылып та қажеті жоқ.
Ата - анасының балаға сын көзқараспен қарап, кемшілігін түзеп, жетістігін жебеп отыру - тағы бір үлкен мәселе. Ол тіпті баланың болашақтағы орны туралы үлкен мәселеге ұласады.
Ал кейбір жанұялар, кейбір ата - аналар балаларының қалай оқып, қандай дәрежеде тәлім - тәрбие алып жүргенінен бейхабар. Өздеріңіз күнделікті өмірде көріп, естіп жүргендеріңіздей бұндай жанұяда өсіп келе жатқан жас жеткіншектердің алдына қойған ешбір мақсаты болмайды: мектепке де уақыт өткізу үшін келеді, мектепке келу ол үшін жай бір заңдылық сияқты көрінуі мүмкін. Адам бойындағы енжарлық, еңбекке деген қабілеттің болмауы осыдан келіп басталатынын ата - ана біле ме?
Кейбір жанұяда тәрбиенің қиындылығы мынада: әке мен шеше өзінің кемшіліктерімен күреспейді, қайта оны жуып - шаяды. Солай бола тұрса да олар балаларынан тәртіпті болуды талап етеді. Соның салдарынан өте байқағыш, сезімтал балалар ересектердің мұндай қылықтарын көреді. Бұл жағдай балалардың азамат болып өсуіне кері әсерін тигізеді. А.С.Макаренко ата - аналарға оқыған лекциясында: "Әрбір әке, әрбір шеше өз баласында қандай қасиетті тәрбиелеп жатқанын жақсы білулері қажет" - деген болатын. Демек ата-аналар бала тәрбиесінде алуан түрлі қателіктерді жібереді. Олардың кейбіреулеріне тоқталып өтейік:


Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет