«Қостанай облысы әкімдігінің экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасы» мемлекеттік мекемесінің 2011 – 2015 жылдарға арналған стратегиялық жоспары

Қостанай облысы әкімдігінің

2010 жылғы «29» желтоқсандағы

№ 578 қаулысымен бекітілген

1.1) Қызметтің реттелетін саласы немесе аясын дамытудын негізгі параметрлері. 2009 жылы облыс экономикасының дамуы әлемдiк экономикалық дағдарысқа бейiмделу жағдайында өттi, негізгі экспортталып жатқан тауарларға (темір кен өнімі, бидай, ұн) арналған бағалар мен сұраныстың төмендеуіне ықпал етті. Экономикалық белсенділіктің бәсеңдеуіне облыс экономикасын кредиттеу төмендеуі айтарлықтай ықпал етті.

2009 жылдың бірінші тоқсанына өнеркісіптің өндіріс көлемдерін қысқартуға тура келді. Өнеркәсіпте өндіріс көлемдері 11,2%, оның ішінде тау-кен өнеркәсібінде – 28,5% қысқарды.

Бірінші жартыжылдыққа қарағанда 2009 жылдың екінші жартыжылдығында, статистика мәліметтерін талдау экономиканың барлық негізгі көрсеткіштері бойынша экономикалық дамытудың оң беталысын көрсетіп отыр. 

Оның нәтижесінде 2009 жылы облыс бойынша жалпы өңірлік өнім (ЖӨӨ) 723,9 млрд. теңгені құрады, бұл 2008 жылға қарағанда 2,7 % артық, 2008 жылға қарағанда өнеркәсіп өнімінің нақты көлем индексі 101,8% құрады.

Облыс дамуының стратегиялық мақсаты қолайлы орта құру және халықтың өмір сүру сапасын дамыған елдердің деңгейіне жақындату болып табылады.

Халықтың өмір сүру деңгейінің интегралдық көрсеткіші - халықтың жан басына шаққандағы жалпы өңірлік өнім 2007-2009 жылдары 624,5 мың теңгеден 815,3 мың теңгеге дейін немесе 1,3 есе ұлғайды.

2007-2009 жылдардағы жалпы өңірлік өнім

Елдің жалпы өңірлік өнімінде 2007-2009 жылдары облыстың үлес салмағы тиісті 4,36%, 4,39% және 4,26% құрады. Қазақстанның өңірлері арасында облыс ЖӨӨ көлемі бойынша 12 орынға, халықтың жан басына шаққандағы ЖӨӨ бойынша – 10 орынға ие.

Ел экономикасында Қостанай облысының орны

жылдар	ҚР ЖӨӨ, млрд. теңге	Қостанай облысының ЖӨӨ, млрд. теңге	Облыстың республикадағы үлес салмағы, %
2007	12849,8	560,4	4,36
2008	16052,9	704,3	4,39
2009	17007,6	723,9	4,26

Облыстың ЖӨӨ НКИ серпінін талдау 2007-2008 жылдардағы өсу ауыл шаруашылығы (2007 жылы – 1,5 есе, 2008 жылы – 1,2 есе), өнеркәсіп (тиісінше 1,3 және 1,5 есе), құрылыс ( 1,5 және 1,4 есе), сауда (1,5 есе және 13,8%), көлік және байланыс (1.3 және 1,2 есе) көлемдерінің ұлғаюы есебінен қамтамасыз етілді. 2009 жылы ауыл шаруашылығы көлемі тек 3,2%, өнеркәсіп - 1,7%, көлік және байланыс – 13,7% өсті, құрылыс - 9,4%, сауда - 10,2% азайды.

млрд. теңге

Облыстың 2009 жылғы ЖӨӨ құрамын талдау ауыл шаруашылығы (22,9%), өнеркәсіп (22,1%), көлік және байланыс (13,2%) айтарлықтай үлес салмағына ие екенің көрсетіп отыр.

2007-2009 жылдардағы кезеңде өнеркәсіптің, көлік және байланыстың үлес салмағы ұлғайды, сауданың үлес салмағы төмендеді.

Облыстың ЖӨӨ өзгеруіне көбінесе ЖӨӨ көлемінің жартысына жуығы үлесіне тиесілі ауыл шаруашылығы және өнеркәсіп салаларының дамуы әсер етеді.

Өндірістің республикалық көлемінде өңір салаларының үлес салмағы

млрд. тенге

Кәсіпорындардың қаражаттары есебінен өткен жылмен салыстырғанда 2009 жылы негізгі капиталға инвестициялардың өсу қарқының бәсеңдеуіне қарамастан жалпы облыс бойынша оң қарқын сақталды және олардың көлемі 6,8% өсті. Қаржыландыру көздері бойынша инвестициялардың құрамы бірқатар өзгерістерге ұшырады. Мемлекеттік бюджеттен инвестициялардың үлес салмағы 2008 жылы 15,6%-дан 2009 жылы 17%-ға дейін аздап өсті, заем қаражаттарының үлесі екі есе ұлғайды және 13% құрады, шетел инвестициялары - өткен жылдың деңгейінде (2%) қалды.

2009 жылы өндіріс өнімінің өсу қарқынының бәсеңдеуі мен осы салада шаруашылық субъектілері кірістерінің төмендеуі шаруашылық субъектілерінің өз қаражаты есебінен инвестициялардың 7,7% қысқаруының негізгі себептері болып табылды, бұл инвестициялардың жалпы көлемінде олардың үлес салмағының 75,8%-дан 68%-ға дейін төмендеуіне әкелді.

2009 жылы облыстың сыртқы сауда айналымы 2147,6 млн. АҚШ долларын, оның ішінде экспорт – 1416 млн. АҚШ долларын, импорт – 731,6 млн. АҚШ долларын құрады.

Тауар айналымның құрамында 2009 жылы экспорттық жеткізулер 66% алды, импорттық операциялардың үлесіне 34% тиесілі. Облыс экспортының 90% жуығы төрт тауарлық топқа жатады: темір кен өнімі (65,8%), ұн-жарма өнеркәсібінің өнімі (12,3%), бидай нандары (6,6%), асбест (3,4%).

Облыстың өнімдері негізінен Ресей Федерациясына (экспорттың жалпы көлемінен 36,7%), Қытайға (34,3%), Ауғанстанға (8,1%), Швейцарияға (6,2%) және әлемнің басқа елдеріне экспортталды. Импорттық өнімдерді жеткізу әлемнің 88 елінен жүзеге асырылды, олардың ең ірілері Ресей Федерациясы (жалпы импорт көлемінен 48,1%), Германия (9,0%), Украина (6,3%), Қытай (5,8%), Беларусь (5,4%), АҚШ (2,9%) және басқалар.
Қазақстан Республикасының жалпы экспортында Қостанай облысы экспортының үлес салмағы

млн. АҚШ доллары