Баяндамалар мен рефератардың тақырыптары

209 
3.9 Саяси элита және саяси жетекшілік 
 
Сабақтың мақсаты: саяси элиталардың негізгі теорияларымен, 
типтерімен, атқаратың қызметтерімен және оларды іріктеу тетіктерімен
танысу; саяси жетекшіліктің мазмұның ашу, Қазақстандағы саяси элита мен 
жетекшіліктің ерекшелігің анықтау. 
Негізгі түсініктер: элита, саяси элита, билеуші элита, контрэлита,
элиталардың ауысуы,ашық және жабық элитаталар, саяси жетекшілік. 
 «Элита» термині француз тілінен elite – іріктелген, таңдалған деп 
аударылады. 17 ғасырдан бастап, бұл термин таңдалған, атақты, жоғары 
мәртебелі адамдарды атауға қолданған. 
 Элита теориялары - әр әлеуметтік структураның қажетті бӛлігі деп 
жоғарғы, ерекше құқықтары бар қатарды мойындаған әлеметтік-саяси 
концепцияларының жиынтығы. 
Саясаттың сан алуан субьектілерінің оған ықпалы, әрине әр түрлі. Жеке 
азаматтар және әлеуметтік топтар күнделікті саяси ӛмірге тікелей қатынаса 
бермейді. Күнделікті саясатпен адамдардың ерекше қабаты айналысады , 
оларды ерекше басшы топ атайды. Саяси элита аталымын қалай түсінуге 
болады. 
20ғ бастап саясаттану мен әлеуметтануда білімі , байлығы, беделі , 
билігі жоғары адамдардың азғантай әлеуметтік тобын білдіреді . Бұл 
аталымның этимологиялық маңызының екі аспектісі бар. Оның біріншісі 
элита ӛзіне белгілі бір сапалық қасиеттерді , айқын белгіленген интенсивті 
белгілерді жинақтайды. Екінші аспектісі , осы белгілерді кң жоғарғы 
ӛлшеммен бағалайды . Ӛзінің алғашқы этимологиялық маңызы бойынша 
элита түсінігінде ешқандай ізгіліктілікке, демократиялыққа қарсылық жоқ. 
Әдетте, жоғары сапалы жылқы тұқымы , дәннің тұқымы, спорт саласындағы 
элита т.б түсініктер пайдаланылады. Демек, адамзат қоғамында да адамдар 
арасында табиғи және әлеуметтік айырмашылықтар орын алып, бұл 
жағдайлар олардың басқару саласындағы мүмкіндіктерінің әр түрлілігінен, 
саяси және қоғамдық процестерге әр түрлі ықпалынан кӛрінеді. Осының ӛзі 
саяси элитаны айқын бейнелеген саяси- басқарушылық сапаны иеленуші 
ретінде сипттауға негіз болады. 
Тарихи жағынан алғанда адамдарды ел билеуші таңдаулыларға және 
олардың дегенін істейтін бағыныштыларға бӛлу идеясы ӛте ертеден бастау 
алады. Мысалы, Конфуций (б.з.б 551-479) адамдарды асыл азаматтарға және 
тӛменгі адамдарға бӛлді. Платон билеуші-философтарға, әскерлерге, егіншілер 
мен кәсіпшілерге ажыратты. Алайда элитарлық теорияны кӛзқарастар жүйесі 
ретінде 20ғ басында итальян ғалымдары Г. Моска, В.Парето, неміс Р. 

жүктеу/скачать 1.54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: