Оқу пәнінің мақсаттары мен міндеттері Пәннің мақсаты

Пәннің теориялық бөлімінің мазмұны

Организмдердің биологиялық - экологияльщ классификациясы. Эр түрлі табиғи жағдайлардағы организмдердің негізгі тіршілік ету түрлері. Ортаның экологиялық факторлары және олардың жіктелуі. Табиғи орта факторларының биологиялық әралуандылыққа эсер етуі. Климаттык аймақтылық және экожүйелердің түрлері. Негізгі қүрлықтық және сулық экожүйелер, олардың ерекшеліктері. Организм және оның тіршілік ету жағдайлары.

Әр түрлі экожүйелердегі популяциялардың негізгі сипаттамалары. Популяциялардың кеңістік пен уақыткд байланысты қүрылымы, таралуы. Популяциялардың өзін-езі реттеу механизмі жене гомеостаз.

Синэкологияның негізгі түсініктері. Бірлестіктердің және экосистемалардың таксономиялық және функционалдық қүрамы. Биологиялық қауьшдастықтардың өр-алуандылығы, қүрылымы, қызметтері жөне түрақтылығы. Организмдердің карым-катынастарының заңдылықтары.

Биосфера ілімінің даму тарихы. В.И.Вернадский және оның ілімі, қазіргі замандағы үғым. Биосфераның тірі қорлары және оларды сақтаудың өдістері. Экологиялық мониторинг және қоршаған ортаны қорғау меселелерін үйымдастырудың негізгі бағыттары. Организмдердің биосфераны сақтаудағы негізгі ролі. Экологиялық биологияның қолданбалы аспектілері. Қауымдастықтар мен экожүйелердің түрақты дамуы және экологиялық қауіпсіздік.

Микроорганизмдердің биолого-экологиялық классификациясы. Микроорганизмдердің алуантүрлілігі. Табиғи жағдайдағы микроорганизмдердің тіршілігі.

Эволюцияның генетикалық негіздері. Табиғи популяциялардың генетикалық гетерогенділік мәселелері. Популяцияның генетикалық гетерогенділігіне баға беру. Популяция генетикасы. Популяция — эволюциялық процестің өлшем бірлігі. Генотиптердің жиіліктері жене аллельдер жиіліктері. Харди-Вайнбергзаңы. Популяциялардағы генетикалық эволюцияның факторлары. Табиғи сүрыптаудьщ өсері. Гендік миграциялар.

Гендер дрейфі. Өзгергіштік — органикалық табиғаттың касиеттерінің бірі. Өзгергіштіктің формалары: фенотиптік, генотиптік жене паратиптік өзгергіштіктер.
Тәжірибелік сабақтардың мазмұны

1 – тақырып Кіріспе «Экобиология» пәні

1.Экобиологиялық зерттеулердің Қазақстандағы және шет елдердегі бағыттары. 2.Қазақстан ғалымдарының экобиология ғылымын дамытуға қосқан үлесі. 3.Қоршаған ортаны қорғау мен табигатты үтымды пайдалану салаларындағы жаңа көзқарастар мен жаңа технологиялардың бағыты жөне олардың іске асырылуы.

4. Экологиялық білімдердің қалыптасу тарихы.

2 – тақырып Организм және орта

1.Биосферада организмдердің таралу заңдылықтарының кеңістік пен уақытқа байланыстылығы.

2.Шектеуші факторлар және организмдер төзімділігі.

3.Антропогендік факторлар және ластаушы заттардың рүхсат етілген шектеулі мелшері.

4.Биологиялық әралуандылық туралы үғым жене әралуандылық индекстері.

5.Климат- Жердегі негізгі экожүйелерді қалыптастырудағы тірі организмдердің ролі.

6. Атмосфераның ғаздық құрамы және қазіргі атмосфераны қалыптастырудағы тірі организмдердің ролі. Ластаушы заттардың классификациясы және атмосферадағы ПДК.

7. Атмосфералық ауаның ластану себептері және салдары.

8. Дара организмдермен популяциялардың экологиясы.
3 – тақырып Популяциялық биоэкология

1.Популяция ішіндегі генетикалық полиморфизм.

2.Организмдер банкі жөне гендік банк.

3.Популяция санының есуінің модельдері.

4.Афегациялар, топ эффекті және оның ролі, Олли принципі.

5. Популяциялардың генетикасы.

6. Генотиптердің жиіліктері және аллельдер жиіліктері. Харди- Вайнберг заңы.
4 – тақырып Қауымдастықтар биоэкологиясы

1.Әр түрлі трофикалық (қоректік) деңгейдегі организмдер. 2.Экожүйедердегі термодинамикалық процестер.

3.Қауымдастықтар мен экожүйелердің биологиялңқ өнімділігі. 4.Экожүйелердің түтастығы мен орнықтылығы.

5.Биологиялық әралуандылықтың табиғи сукцессия барысында және антропогендік өсер нәтижесінде өзгеруі, биоэкологиялық болжам.

6. Әлеуметтік экономикалық дағдырыс және экожүйелер мен қоғамның орнықты дамуы.

7.БҮҮ қоршаған ортаны қорғау бағдарламасы.

8. Ерекше қорғалатын табиғи территориялар.

9.Экологиялық білім беруге қатысқы ШСК бағдарламалары және Халықаралық ынтымақтастық.

1. Биологиялық алуантүрлілікті сақтаудың биотехнологиялық әдістері.

2. Ортаның мутагендік факторлары.

3. Мутагендік факторлардың қысымына популяцияның қайтаратын жауабы.

4.Ластануды бағалау.

5. Биоалуантүрлілікті сақтаудың биотехнологиялық әдістері.

6.Биосфераның біртүтастығы және орнықтылығы.

7. Табиғат ресурстары және табиғатты ұтымды пайдалану.

8. Қазақстанның экологиялық проблемалары.
6 – тақырып Микроорганизмдердің экологиялық биологиясы

1.Қоршаған ортаның экстремалды жағдайларына микроорганизмдердің адаптациясы.

2.Микроорганизмдерді аутоэкологиялык және синэкологиялық зерттеу. 3.Микроорганизмдердің өзара жөне басқа тірі организмдермен карым-қатынасы.

4.Микроорганизмдердің биосферадағы рөлі.

1.Мутацияның кысымы және адам популяциясының генеткасы. Настану дережесін анықтау.

2.Репарация. Зақымданған генетикалық материалдың репарациясы. 3.ДНК, репарациясының типтері. Фотореактивация. Караңғыда жүретін репарация.

4.Индуцибельді репарация.

5.Геномның мобильді элементтері.

6.Миграциялаушы генетикалык элементтер жөне олардың кездейсоқ пайда болатын мутацилардың шығуындағы рөлі.

7.Гендер банкын жинақтау.

8.Олигонуклеотидті зондтардың көмегімен тендер библиотекасына скрининг жүргізу.

9.Генетикалық белсенділікті анықтайтьш тест-жүйелер жөне тесттер жүйесі.

10.Генетикалық материалдың өзгергіштігі. Өзгергіштік формалары.

11. Мутациялық процесс. Мутациялардың жүйесі.

12. Хромосомдық мутациялар.

13. Полиплоидия және анеуплоидия. Автопроидия.

14. ДНҚ репарациясы. Репарациялардың типтері.

15. Геномның мобильді элементтері.

СӨЖ мазмұны

№	СӨЖ түрі	Есеп беру формасы	Бақылау түрі мен формасы	Сағат көлемі
1	Дәріс сабақтарына дайындық	Жұмыс дәптері	Сабаққа қатысу	10
2	Тәжірибелік сабақтарға дайындық және қатынасу	Жұмыс дәптері	Сабаққа қатысу	10
3	Үй тапсырмасын орындау	Жұмыс дәптері	Сүрет, есептер	10
4	Аудиториялық сабақтарға кірмеген материалды оқу	конспект	Ауызша	10
5	Бақылау шараларға дайындық		МБ1, МБ2 Тестлеу	5
Барлығы				45

Өздігімен оқу тақырыптары

1. 
   Биоэкологиялық білімдерінің қалыптасу өчеркі.
   
2. 
   Табиғат пайдалану экономикасы.
   
3. 
   Қоршаған ортаның экологиялық факторлары.
   
4. 
   Биологиялық әртүрліліке табиғи ортаның факторларының әсері.
   
5. 
   Адаптация мәселелері және ағзалардың экологиялық факторларға адаптациясы.
   
6. 
   Популяция.Оның өзгергіштігі мен генетикасы.
   
7. 
   Географиялық өзгергіштік.
   
8. 
   Әр түрлі трофикалық деңгейдің ағзалары.
   
9. 
   Биоэкологиялық болжау.
   
10. 
    В.И. Вернадский және оның ілімі мен, қазіргі заманғы көзқарасы.
    
11. 
    Экстремалды жағдайларға микроағзалардың адаптациясы.
    
12. 
    Мутациялар.
    
13. 
    Экобиологиялық биологиямен қолданбалы аспектілер.
    
14. 
    Биогеоценоздардың және биоценоздардың негізгі мінездемесі.
    

Ұсынылатын әдебиеттер[1], [3], [10], [13].

Мамандықтын

жұмыс бабындағы оқу Нысан

жоспарынан үзінді көшірме ПМУ ҰС Н 7.18.1/10

Негізгі

1. 
   Оспанова Г.С. Экология Алматы,2002
   
2. 
   Бигон М.Ц. и др. Экология особи, популяции и сообщества. М., 1989.
   
3. 
   Блинников В.И. Зоология с основами экологии. М.: Просвещение, 1990.
   
4. 
   Громов Е.В., Павленко Т.В. Экология бактерий. М.: МГУ, 1989.
   
5. 
   Шигаева М.Х. Экология микроорганизмов. Алматы, 2002.
   

6. 
   Абдурахманов Г.М., Лопатин И.К., Исмаилов Ш.И. Основы зоологии и зоогеографии. М.: «Академия», 2001.
   
7. 
   Бабьева И.Б., Зенова Э.В. Биология почв. М.: Мир, 1989.
   
8. 
   Бейсенова А.С., Шилдебаев Ж.Б., Саутбаева Г.З. Экология. Алматы: Ғылым, 2001.
   
9. 
   Бродский А.К. Краткий курс общей экологии. С-Пб., 1992.
   
10. 
    Гершензон С.М. Основы современной генетики. Киев: Наукова Думка. 1979.
    
11. 
    Жимулев И.Ф. Общая и молекулярная генетика. Новосибирск, 2002.
    
12. 
    Кашнер Д. Жизнь микробов в экстремальных условиях. М.: Наука, 1981.
    
13. 
    Новиков Ю.В. Экология, окружающая среда и человек. М, 1998.
    
14. 
    Рыков Н.А. Зоология с основами экологии животных. М.: Просв. 1981.
    
15. 
    Стебаев И.В., Пивоварова Ж.Ф. и др. Общая биосистемная экология. М.: МГУ, 1987.
    
16. 
    Тарасов А.О. Экология и охрана природы. Москва, 1990.
    
17. 
    Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, 1991.