152
қандай типті гаметалар түзетіндігін жəне
олардың қандай пайыздық
қатынаста болатындығын анықтаңыздар.
Жыныспен тіркескен белгілер жайында есеп шығарған кезде
белгілердің жыныс хромосомасында орналасатындығын жəне сол
арқылы таралатындығын ескеру керек. Жануарлар мен өсімдіктердің
аналық жəне аталық дарабастары
жұп жыныс хромосомалары
арқылы ажыратылады. Гомогаметті хромосомалар ХХ, гетерогаметті
хромосомалар ХУ деп белгіленеді.
42-есеп. Адамдардың гемофилия ауыруы рецессивті жəне жы-
ныспен тіркес тұқым қуалайды. Əкесі
мен шешесі сау, ал олардың
жалғыз баласы гемофилия ауыруына шалдыққан. Ата-анасының
қайсысы гемофилия генін бергенін анықта. Əкесі мен шешесінің
жыныс хромосомаларын ескере отырып
есеп шартын төмендегідей
жазамыз:
Берілгені:
ген белгі
Н –
қанның қалыпты ұюы
Һ –
гемофилия гені
Р
♀ Х
Н
Х
?
х
♂ Х
Н
У
сау сау
һ гені балаларына Х хромосома арқылы берілетіндіктен, əкесі ге-
мизиготты жəне
ата-анасы сау болғандықтан, шешесі ұлына береді,
яғни шешесі гемофилия ауыруының генін тасушы.
Р
♀ Х
Н
Х
һ
♂
Х
Н
У
сау сау
гамета Х
Н
, Х
һ
Х
Н
,У
Ғ Х
Н
Х
Н
,
Х
Н
Х
һ
, Х
һ
У, Х
Н
У,
сау тасымалдаушы ауру сау
Жауабы: ауру ұлының генотипі Х
һ
У.
43-есеп. Егер А жəне В гендерінің арақашықтығы 3,6%
тең бол-
са, бір жұп гомологты хромосомалардың бір сыңарында А жəне b, ал
екінші сыңарында а жəне В гендері бар өсімдік кроссинговерлі жəне
кроссинговерлі емес гаметалардың қандай типтерін түзе алады?
44-есеп. Дигетерозиготаларды қос рецессивтермен будандас -
тыр-ғанда пайда болған төрт түрлі фенотип тең арақатынаста,
əрқайсысы 25% ажырайды. Гендердің
тұқым қуалау типі туралы не
айтуға болады?