Оқулық Алматы, 014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»

365
3-мысал: Жоғардағы 2 шектеуді қолдана отырып қысқаша 
есептеу алгоритмін жазу.
А) y=x
8
; b) y=x
10
; c)y=x
15
; d)y=x
19
Қосымша айнымалы аз мөлшерде қолдануға тырысу қажет жəне 
алгоритмнің трассировкасын орындау.
Шешуі: d) тапсырмасын орындаймын, x
19
=x
16
*x
3
теңдеуін 
қолдана отырып алгоритм құраймыз. Х
к
мəні (мұндағы к=2
n
). n – 
айнымалының өз-өзіне n-еселік көбейту арқылы тез есептеледі.
Алгоритм: 
Y:=x*x 
(x
2
)
Z:=y*y 
(x
4
)
Z:=z*z 
(x
8
)
Z:=z*z 
(x
16
)
Z:=z*y 
(x
18
)
Z:=z*x 
(x
19
)
Шығару: Z
13.4 Информатиканың базалық курсындағы програм-
малау
Программалау – ЭЕМ-ге программалық жабдық жасаушы 
міндетін атқаратын информатиканың бөлімі. Қысқа мағынада 
«программалау» сөзі белгілі бір программалау тілінде жасалған 
программаны білдіреді.
Негізгі программалау парадигмаларына мыналар жатады:
– процедуралық программалау (Паскаль, Бейсик, Фортран, Си);
– логикалық программалау (Пролог);
– функционалдық программалау (Лисп);
– объекті-бағытталған программалау (Смолток, Си+Делфи).
Жақшада программалау парадигмалардың сəйкес жүзеге асырау-
шы программа типтерінен мысалдар келтірілген. Ал, соның ішінде 
көп қолданылатын программалау тəсілдері – Паскаль жəне Бейсик.
Программалауды зерттеу жəне тəжірибелі меңгеру үдерісі 3-ке 
бөлінеді:
– нақты алгоритмдерді құру тəсілдерін зерттеу;
– программалау тілін зерттеу;
– анық бір программаның жүйесін зерттеу жəне тəжірибелі 
меңгеру.

366
Программалау тілдерін зерттеудегі əдістемелік кеңес.
Программалау тілдері екі топқа бөлінеді:
– машиналық-басқарушы: автокадтар, Ассемблер.
– жоғары деңгей программалау тілдері.
Қазіргі кезде программисттердің көбі жоғары деңгейлі 
программалау тілін қолданады, транслятор, операциялық жүйе 
секілді жеңіл-желпі программалар да жоғары деңгейлі тілде 
құрылады ( мұндай да ол үшін Си тілі қолданылады).
Программаның қай тілін болмасын есептің шығарылуы 
алгоритмі командалар жиынтығы арқылы беріледі. Жоғары деңгейлі 
программа тілінде бір команда бір ғана операциялық процессорды 
емес, көптеген процесті анықтайды. Сондықтан жоғары деңгей про-
граммалау тілдері командасына «оператор» термині сəйкес келеді.
Меншіктеу операторы – ең маңызды оператор болып табыла-
ды. Жоғары деңгейлі программалау тілінде меншіктеу операторы 
алгоритмдік тілдегі меншіктеу командасы сияқты жазылады.
Жоғары деңгейлі программалау тілінде бір оператор бүкіл 
алгоритмдік құрылымды суреттейді, олар тармақтау жəне цикл. 
Бірақ бұл Бейсик тілінде жүзеге аспайды, яғни Бейсикте жоқ. 
Құрылымдық 
операторы 
жүзеге 
асатын 
операторды 

жүктеу/скачать 4.76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: