ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Экологияны оқыту әдістері»


Қазіргі кездегі сабақ құрылымы. Сабақ жоспары



бет3/4
Дата21.07.2016
өлшемі0.59 Mb.
#214303
1   2   3   4

Қазіргі кездегі сабақ құрылымы. Сабақ жоспары. Оқушылардың танымдық қызметін белсенді ету. Проблемалық оқыту. Оқушылар білімін тексеру. Оқушылар жауаптарына қойылатын талаптар. Білімді тексеру әдістері (ауызекі, жазбаша, практикалық, графикалық). Тест алу оқушылар білімі мен біліктілігін бақылаудың тиімді бір тәсілі, оның артықшылықтары мен кемшіліктері. Тестік тапсырмалардың негізгі формалары.

Сабақтың құрылымы

Сабақтың құрылымы,оның жоспары сабақтың мазмұны мен әдістерімен байланысты.Сабақтың жоспары оның мазмұнының құрылымын анық білдірі керек-негізгі бөлімдерді әдістерді,қажет құралдарды.Оқушыларға арналған сұрақтар құрастырылады,анықтама материал көрсетіледі.

Жаңа тақырыпты сабақтың басында түсіндіру оқушылармен жақсы қабылданады және шаршамай тұрғанда қызығушылықпен қабылданады. Өткен тақырыпты жаңа тақырыппен салыстыра сұраған дұрыс.

Сабақтың құрылымында материалдың логикалы орналасуының маңызы зор.

1.Сабақтың индуктивті құрылуы нақты білім жинақтауға мүмкіндік береді.Сол білімге сүйеніп оқушылар қорытынды шығаруға үйренеді.

Сабақ дедуктивті құралғанда алдымен мұғалім заңдылықтын анықтамасын береді немесе жалпы пікірді хабарлайды, содан кейін растайтын деректерді қарастырады.

Дедукция



овал 116прямая со стрелкой 115

Рпрямая со стрелкой 123прямая со стрелкой 118прямая со стрелкой 117блок-схема: узел 122блок-схема: узел 121блок-схема: узел 120блок-схема: узел 119астайтын деректер


Индукция мен дедукцияның синтезі



блок-схема: узел 133прямая со стрелкой 131блок-схема: узел 132прямая со стрелкой 130блок-схема: узел 129прямая со стрелкой 128прямая со стрелкой 126прямая со стрелкой 127прямая со стрелкой 124прямая со стрелкой 125
блок-схема: узел 135правая фигурная скобка 134 Бір реттегі және қарама-

овал 136 Қарсы деректерді

салыстыру



прямая со стрелкой 137


овал 138

прямая со стрелкой 140прямая со стрелкой 139 Жаңа деректерді

прямая со стрелкой 142прямая со стрелкой 141 түсіну үшін

блок-схема: узел 144блок-схема: узел 143

блок-схема: узел 147блок-схема: узел 146прямая со стрелкой 145


прямая со стрелкой 149прямая со стрелкой 148
Сабақтың дұрыс ұйымдастырылуы дегеніміз оқу процесіне оқушылардың барлығын жұмылдыра білу болып табылады.

Оқу тәрбиелік мақсаты мен мазмұны барлық құрылым элементтерін жұмсауды талап ететін сабақтар



  1. Құрамалы сабақтар типіне жатады

Сабақтын бұл типінен басқа:

2.Жаңа оқу материалын хабарлау;

3.Бекіту және білімді пайдалана білу;

4.Пысықтап қорытындылау;

5.Экскурсия сабақтар

6.Лабораториялық сабақтар

7.Оқу-тәжірибе учаскесіндегі сабақтарда болады.

Жаңа оқу материалын хабарлау сабағы мектеп оқушыларының алғашқы меңгеруіне қажетті фактілермен, ұғымдармен, теориялық мәселелермен оқушыларды байытып отыратындығымен сипатталады.




блок-схема: узел 150 Индукция

блок-схема: узел 152блок-схема: узел 156блок-схема: узел 151овал 153прямая со стрелкой 155прямая со стрелкой 154

Дпрямая со стрелкой 157прямая со стрелкой 158еректер

Экология курсында көбінесе сабақтың индуктивті құрылымы қолданылады

Объекттердің бір бөлігі болған жағдайда сабақты дедуктивті құрауға болады.

Сабақта индуктивті және дедуктивті құрылымды біріктіруге де болады.

Мұғалім сабақ мазмұнында басты сұрақты анықтайды,содан кейін басты сұрақты логикалы байланысқан сұрақтарға бөлшектенеді, алдын ала қорытындыларды жобалайды.

Сабақ басында оқушылардың алдына мәселе қою оқушыларды қызықтырады.

Мәселе дегеніміз шешуді, анықтауды зерттеуді қажет ететін күрделі теориялық немесе тәжірибелік сұрақ.

Мәселе қойып құрастырылған сабақта алдымен қызметі қарастырылады,содан кейін түрі қарастырылады.

Сабақтың негізгі элементтері:

1.Ұйымдастыру бөлімі;

2.Мұғалімнің жаңа сабақ материалын баяндауы;

3.Оқушылардың жаңа білімді ойша қорытындылауы;

4.Оқушылардың жаңа білмді пайдалануы;

5.Оқушылардың жаңа білімді меңгеруін мұғалімнің тексеруі;

6.Үйге тапсырма беру;

Осы құрылым элементтерінің сабақтағы барлығының өзара әрекеттесуі түрліше болады.

Сабақтың құрылымының негізгі үш элементі кез келген сабақта қатаң сақталуы керек, бұлар – сабақ ұйымдастыру,сабақты қорыту және үйге тапсырма беру.

Дүниетаным қабілеті жоғары



прямая со стрелкой 159

Д
Қазіргі оқушы


прямая со стрелкой 161арынды

Өпрямая со стрелкой 162нертапқыш Ізденімпаз,талапты



прямая со стрелкой 163

Өз алдына мақсат қоя білетін болуы тиіс

Осындай жеке тұлғаны дамыту үшін оқытудың жаңа технологиясы қажет.Оқу үрдісінде осындай әдіспен оқыту үшін мұғалім алдымен өзі оқып біліп,зерттеп тиімділігіне оқытып,өзінің шеберлігіне қарай таңдауы керек.Мұғалімнің ерекшелігі соны таңдай білуінде.Өйткені бір технологияның өзі мұғалімнің қолдану әдіс- тәсіліне,шеберлігіне қарай жүзеге асады.Мен өзімнің ұзақ жылдардағы іс-тәжірбиеме сүйене отырып сабағымда мына педагогикалық технологияларды басшылыққа аламын.

Д.В.Эльконин,

В.В.Давыдов В.Занков


Қазіргі оқушы


прямая со стрелкой 165 прямая со стрелкой 164Дамыта оқыту технологиясы” “Дамыта оқыту

прямая со стрелкой 167 Жүйесі”

прямая со стрелкой 169прямая со стрелкой 168

Ж.Қараев “Деңгейлеп оқыту “ Сын тұрғысынан ойлау И.Б.Первин

“Топтық оқыту”

Осы технологиялардың тиімділігіне тоқталар болсақ:

1.Дамыта оқыту-жеке тұлғаны жетілдіреді,оның дамуына бағыт беріп, олардың әуестік,белсенділік,адамгершілік,батылдық сияқты қасиеттерін қалыптастырады.

А.С.Выготскийдің Білім беру тек дамудың алдында болғаны пайдалы болады дегенін ескере отырып,оларды дамыта оқытудың бағдарламалық, проблемалық,ақпараттық,т.б. түрлеріне негіздеп күнделікті сабақтың тиімді бөлімдеріне қарай бағдарлап оқыту қажет.

2.Деңгейлеп саралау-мұғалімнің де,оқушының да белсенді шығармашылық қызметін дамытады.

Сабаққа қызығушылығы Жеке қабілеті

а
Деңгейлеп саралау
ртады айқындалады

Өз бетімен жұмыс істеуге Даму мониторингі Нақты өз деңгейінде

үйренеді айқын көрінеді бағаланады
Бұл жөнінде әр баланың өз деңгейі болатындай,әр балаға берілетін тапсырманың көлемі лайықтап беріледі.Әр баланы өзінің даму зонасында жетілдіру керек деген А.С.Выготский зерттеулері өте құнды.Деңгейлеп оқытудың тиімділігі өте көп.

3.Топтық оқыту-бірлесіп жұмыс істеуге,өз ойын дәлелдеуге,өз пікірін қосуға үйретеді.Ұжымдық іс-әрекетке тәрбиелейді.

4.Сын тұрғысынан ойлау-бұл кез-келген мазмұнды сынау емес,оны зерттеу, бақылау,талдау әр-түрлі стратегиялар арқылы ойлау негіздерін сыни тұрғыдан дамыту.

Е
СТО


ркін ойлауға мүмкіндік береді Ақыл – ойын дамытады
Оқу мен жазу сауаттылығын Шығармагылық белсенділі-

арттырады гін арттырады

Осы педагогикалық технологияның ерекшелігіне сүйене отырып,оның тиімді әдіс-тәсілдерін жетілдіруге болады.Атап айтқанда:

-дарынды оқушыны дамытады,оқушылар шығармашылығын арттырады;

-оқушылардың ойлау қабілетін жетілдіріп,білім сапасын көтереді;

-пәнге деген бейімділігі,қызығушылығы артады;

Жаңа технологияның арқасында оқушының белсенділігі артып,жан-жақты талдауға,өз ойын ашық айтуға,оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауға үйренеді.

Осындай жұмыстардың нәтижесінде бүгінгі күн талабына сай сауатты,білімді оқушылар тәрбиелеуге болады.Ол үшін мұғалім көп ізденіп,көп оқып,ізденіс үстінде болу керек.

Экологиядан оқу процесінің негізгі формасы сабақ болып табылады. Ол белгілі бір ұйымдастыру белгілерімен сипатталады: оны мұғалім тұрақты оқу кестесі бойынша құрамы тұрақты оқушылар тобымен арнайы жабдықталған биология кабинетінде немесе класс бөлмесінде өткізеді.

Жылдық (перспективті) жоспарда сабақ сағаттары тақырып бойынша және күнтізбелік мерзімі бойынша белгіленеді. Жоспарда мейрам және каникул күндерін шығарып тастап, нақты сағат саны тақырыпқа бөлінеді және өту мерзімі белгіленеді. Сонымен қатар қайталау сұрақтары белгіленеді, экскурсия мен сыныптан тыс жұмыстар жоспарланады.

Перспективті жоспар негізінде оқытушы тақырыптық жоспар жасайды. Онда тақырып мазмұнын түсіндіру реті мен логикасы, қолданылатын әдістер, көрнекі құралдар, практикалық жұмыстарға қажетті материалдар және сабақтан тыс өткізілетін жұмыстар көрсетіледі. Білімді жақсы меңгеру және бекіту үшін қажет болған жағдайда кейбір тақырыптардың сағат мөлшерін 1 – 2 сағатқа көбейтуге болады. Мұндайда кейбір тақырыптардың сағаты қысқартылады және бағдарлама толық орындалу керек.

Тақырыптың өзара орынын ауыстырған дұрыс емес.

Жылдық жоспарда қайталауға ерекше көңіл бөлінеді. Жылдық жоспарда нақты тек экскурсиялар мен сыныптан тыс жұмыстар белгіленеді, үй жұмысы мен сабақтан тыс жұмыстар әр тақырыпқа анығырақ жазылады.

Экология оқытушысына жұмысты жоспарлаудың өте бір қажеттілігі мынадай жағдайға байланысты: биология оқытушысы материалды күн ілгері әзірлеу керек, белгілі бір мерзімде көрсетілетін тәжірибелерді алдын ала жасау, экскурсия туралы күні бұрын келісу және т.б. қажет.

5 Дәріс Экология бойынша кластан тыс тәрбиелік жұмыстарды ұйымдастыру.

Үй жұмысы мұғалімнің оқушыларға үйде өз бетінше орындауға берген практикалық және кітап бойынша ( сонымен қатар басқа кітаппен ) , сабақпен байланысқан тапсырманың бір түрі .

Оқушылар өздерінің оқитын оқулықтарымен жұмыс істеуді білмейді : біреулері сыныпта жазған тапсырманы ғана оқыс , екіншісі текістті жаттап алады , басқа біреуі жай ғана қарап шығады . Баяндама дайындағанда әртүрлі әдебиеттердің беттерін көшіріп алады , ал мұғалім оны білмей оқушыны мақтайды . Үй жұмысы оқушының ойын дамытып оны өз бетінше жұмыс істеуге итермелегенде ғана мақсатына жетеді .

Оқушылар тексттерді қатарынан оқып сыныпта мазмұндауы керек демей , керісінше тапсырма сұрақ түрінде дайындалып , оқушылар оған тиісті материалды кітаптан тауып жауаптарын көрсетуі тиіс .

Ең бастысы оқушының кітапты оқығанда оны түсініп оқуы керек .

Оқушыны тақырыптың , тараудың соңындағы сұрақтары қызықтырады .Мұғалім ол сұрақтарды оқушыларға өзі қояды . Кітаптағы сұрақтардың ішінде , мұғалім қойған сұрақтардың ең маңыздылары ол салыстыруды қажет ететін сұрақтар .

Жалпы білім беру мазмұнындағы тәрбие - бұл баланың өзіндік санасы мен сезімінің және адамгершілік көзқарасының қалыптасып дамуына, ол қасиеттердің оның мінез-құлқына сіңуіне бағытталып арнайы мақсатта ұйымдастырылған іс-әрекеттер. Тәрбие қазіргі өзгермелі, сан-салалы, көпмәдениетті, көпэтникалық үлкен өмірге енуге дайын қабілетті, тұлғаның дамуына бағытталған және рухани кұндылыктарының негізінде кұрылады.

"Қазақстан Республикасының Білім туралы" Заңы, Қазақстан мақұлдаған Бала құқықтары жөніндегі БҰҰ Конвенциясы тәрбиені негізінен тұлға дамуын анықтайтын оқумен қатар білім берудегі екі компоненттің бірі деп қарайды.

Қазакстан Республикасының білім беру ұйымдарындағы тәрбиенің негізгі мақсаты - жастардың бойында азаматтық пен қазақстандық патриотизмді қалыптастыру, мемлекеттік рәміздерді кұрметтеуге, халық дәстүрлерін дәріптеуге, әлемдік және отандық мәдениет жетістіктерін оқып үйренуге, Конституцияға және қоғамға қарама-қайшы келетін әрекеттерге төзбеушілікке тәрбиелеу.

Тәрбиенің негізгі міндеттері:


  • қазақстандық патриотизм мен азаматтықты қалыптастыру;

  • саяси, құкықтық, экономикалық, экологиялық, талғам мәдениетін жоғары деңгейде қалыптастыру;өзінің кәсіби қабілетін айқындауды қалыптастыру;отбасылық мәдениетті және гендер проблемасындағы сауаттылықты калыптастыру;

  • рухани-адамгершілік, этномәдениет, ұлтаралық қатынас пен толеранттылық мәдениетін қалыптастыру;сыни ойлау дағдысы мен салауатты өмір салтын қалыптастыру;

Білім мазмұнының ірі компонентретінде оқыту саласының ұқсас нұсқасы тәрбие үрдісін төменде берілген модульдермен кұруға болады:

әлеуметтік-құқықтық модуль: әлеуметтік қарым-қатынастардың нормалары туралы негізгі түсінікті меңгеру, соның ішінде мемлекеттік нормативтік заң актілері мен балалар кұқығы жайлы БҰҰ Конвенциясының мазмұнымен сәйкес анықталатын, жалпыадамзалық құндылықтар жайында; азаматтық-патриоттық түсініктің қалыптасуы; өмірдің негізі заңдылыктарын, қоғамның дамуын және ондағы адамның аткаратын рөлін, экономикалық, құқықтық және әлеуметтік қатынастардағы мәдениет туралы негізгі ұғымдарды игерту;

рухани-адамгершілік тәрбиесінің модулі: кұрамына тарих, тіл, философия, әдебиеті дәстүр, психология қатысты "әлемнің ұлттық мәдениеті" ерекшеліктеріне негізделген мазмұны мен түрін, өмірдің мәні мен мұратын, мәдени құндылықтарды меңгеру мен қайта жаңғырту;

жалпы интеллектуальды даму модулі: ойлау әрекеттерінің тиімді тәсілі жайлы негізгі түсініктерді меңгеру, оларды түрлі тапсырмаларды және басқа да аналитико-синтездік (талдау-жинақтау) іс-әрекеттерді орындау барысында практиканың баска түрлерінде қолдану; жалпы ғылыми таным әдістерінің негізгі элементтерін меңгеру;

жалпы мәдениеттілікті тәрбиелеу модулі: негізгі жалпы талғам түсініктерін игеру, мәдениеттанушылық, мәдени-ұлттық және т.б. адамның негізгі қоршаған ортаға қарым-катынасынан міндетті түрде болатын нәтижелер мен зардаптар секілді негізгі

экологиялык ұғымдарды түсіну; өзінің денсаулығымен, дене дамуымен, шығармашылықпен өзін- өзі жетілдіру; Модульдердің осындай топтастыруы негізінде осы заманғы тәрбие үрдісі келесі бағдарларға бағытталады:



Әлеуметтік- құқықтық модулъ

  • қазакстандық патриотизм мен азаматтықты тәрбиелеу;

  • құқыктық және саяси мәдениетке тәрбиелеу;

  • әскери-патриоттық тәрбие;

  • экономикалық және еңбек мәдениетіне (кәсіби бағдар) тәрбиелеу;

  • отбасылық тәрбие;

  • гендерлік тәрбие және отбасылық өмірге дайындық.

Рухани-адамгершілік тәрбиесінің модулі

  • рухани-адамгершілікке тәрбиелеу; этникалық (ұлттық) мәдениетке тәрбиелеу;

  • төзімділікке (толеранттыққа) және көпұлтты, көпдінді орта жағдайындағы ұлтаралық қарым-катынастар мәдениетіне тәрбиелеу;

Жалпы интеллектуалъды даму модулі

  • танымдық мүдделерге тәрбиелеу;

  • интеллектуальды мәдениет пен сыни ойлауды қалыптастыру;

Жаппы мәдениеттілікті тәрбиелеу модулі

  • талғам мәдениетін тәрбиелеу;

  • экологиялық мәдениетті тәрбиелеу;

  • салауатгы өмір салты дағдысын қалыптастыру;

  • дене еңбегі мәдениетін қалыптастыру;

Бүгінде тәрбиелік міндеттерді жүзеге асыру тұлғалық- бағыттаушылық тұрғыда негізделуге тиіс.

Әрбір оқушы тәрбие үрдісінің субъектісі ретінде болу кұқығы, сондай-ақ жеке тұлғалық ерекшеліктерін дамытуға жағдай жасау, тұлғаның өзін-өзі ашуы мен өз ойын еркін жеткізу қажеттілігін қалыптастыру. Әлеуметтік қарым -қатынастардың өзгермелі жағдайында тәрбиені іс-әрекет тұрғысында қарау маңызды, себебі оқушылар ерік-жігерді талап ететін, өмірде кездесетін шынайы жағдайларға араласады, бұл жағдайлар оларға басқалардан ерекшеленіп жақсы жағынан керінуге мүмкіндік туғызады. Бала тұлғасы өмірін адамгершілікке байытатын және өмірдің мәнді де маңызды мәселелерін шешуге ұмтылыс жасайтын жасанды жағдаяттар мен жағдайлар жасалады.Бүгінде мұғалімнің оқушы бойына қалыптастыратын нақты іс-әрекеті оларды дағдыға үйрету, бағалау пікірін калыптастыру, шығармашылық пен қайта өңдеуге кабілеттілігін, тұрақтылық (жігер) пен ерікті тәрбиелеу сияқты белгілі тұлғалық қасиеттерінің қалыптасуына бағытталып баланың өмірде, қоғамда тандаған істерінде нәтижелі болуына көмектеседі.



2. Тәрбиелік тұрғыдан тәрбиенің төмендегідей түрлері мен әдістері:

Ауызша (ауыз екі тілді)-лекция,әңгіме,пресс-конференция, сабақтар;

Практикалық - жаттығулар орындау, әдебиеттермен жұмыс, үндеу хаттар, плакаттар жасау, сөзжұмбақтар, көрнекілік заттар, керкемдеу және т. б. құрастыру;

Репродуктивті- мазмұнын айту, мазмүндама, білім беру;

Дедуктивті-жалпыдан жекеге:жағдайға байланысты ғылыми заңдарды қолдану;

Индуктивті - жекеден жалпыға: фактілер негізінде ойды корытындылау;

Проблемалы-ізденушілік - оқиғалар, сұрақтар, тапсырмалар, міндеттерді талкылау;

Шығармашылық - ойындар, пікірталастар, семинарлар, саяхаттар; КТК-ы, аукциондар,

жарыстар, үлгілер, шерулер, миға шабуылы, пікірталастар, дебаттар, дөңгелек үстелдер;



Психологиялық - тренингтер, өзіндік талдау, сауалнама алу, тестілеу, балалар суреттерін, шығармаларын талдау;

Көрнекіліктер-кестелер,суреттер,сызбалар, безендірулер, бейне-фильмдер, диафильмдер, диапозитивтер, слайдтар және т. б.

Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептерінің 1-11 сынып оқушыларына арналған тәрбие бағдарламасы жалпы білім беретін мектептердің барлық сатысына арналып, мынадай белімдерден тұрады:



1-4 сынып оқушыларыныц тәрбие бағдарламасы

Дайындалған бұл бағдарламалардың құрылымы бірдей, әрқайсысы бөлімдерге бөлінген.

Бірінші бөлімде оқушылардың жас ерекшеліктеріне қысқаша сипаттама беріледі. Бағдарламаның екінші белімінде тәрбиеге бағытталып құрылған іс-әрекетгердің негізгі мазмұны берілген.Жас ерекшеліктеріне сәйкес тәрбиенің міндеттері және сыныптан тыс уақытта өткізілетін іс-шаралардың түрлері алынған.Окушылардың тәрбие бағдарламасы адамның маңызды: интеллектуальды,мотивациялық, эмоциональдық, ерік-жігерінің қалыптасуына,өзін-өзі басқаруына, пәндік-практикалық экзистенциальдық дамуына және мектеп окушыларының әлеуметгік қарым-қатынасқа дайындығына бағытталған.Бағдарламада тұлғаның тәрбиелік деңгейінің өлшемдері негізінде тәрбие нәтижесін бағалауға және оның іс-әрекеттерін бағалау әдісінің сәйкестігіне арналған бөлім бар.Берілген бағдарламаны жүзеге асыру тұлғаның жаңа әлеуметтік-экономикалық жағдайларға байланысты шығармашылық қабілетінің өсуін туғызады, жеке тәрбиені өзін-өзі тәрбиелеу мен ұжымдық тәрбиемен ұтымды үйлестіреді, ата-анамен, мектептен тыс тәрбие мекемелермен және басқа қоғамдык ұйымдармен үздіксіз байланыс іске асырылады, оның нәтижесінде тәрбиелік әсері тиімділігінің жоғарылауына және мектеп бітірушілердің үлкен өмірге араласу дайындығына алып келеді.

Тәрбиені ұйымдастырудың негізгі қағидалары

Тәрбиенің ұйымдастырушылық тәсілдері мен мазмұны, белсенді әлеуметтік, білімді, адамгершілікті және дені сау тұлғаның қалыптасуына тәрбиесіне бағытталған қағидалар негізінде іске асырылады.



Мақсатқа бағытталған қағидаға тұлға дамуының әрбір кезеңіндегі нақты мақсатты бағдар, ұжымдық қажеттіліктердің нақты есебі, басты тәрбиелік іс-әрекеттердің түрін дұрыс тандау жатады.

Гуманистік бағыттағы қағида гуманистік ойлар мен бағыттардың алдыңғы орынға шығуын ұсынады, яғни әрбір тұлғаға сыйластықпен қарау, оның барлық күш-жігерінің дамуына қамқорлық жасау, еркіндігі мен әлеуметтік құқығын тану, мұғалімнің білім алушылар мен тәрбиеленушілердің дамуына жауапты субъекті есебіндегі карау, сонымен қатар субъект - субъект қатынасы негізінде өзара іс қимыл жасау.

Табиғилық қағидасы тәрбиенің табиғи және әлеуметтік мәдени үрдістер арасындағы арақатынасын ғылыми тұрғыда түсінуге негізделеді, яғни оқушылар жынысына, жасына сәйкес тәрбиелейді, олардың бойында өзін-өзі дамытуда, жүріс-тұрыс әрекеттері барысында туындайтын экологиялық зардаптар үшін жауапкершіліктерін қалыптастырады.

Мәденилілік қағидасы тәрбие жалпы адамзаттық құндылықтар негізінде ұлттық мәдениеттің нормалары мен құндылықтарына сай, жалпы адамзаттық құндылықтарға қайшы келмейтін аймақтық дәстүрлерге сай жүзеге асады.

Әлеуметтік өзара іс-әрекеттің тиімділік қағидасы білім беру жүйесіндегі түрлі ұжымдардағы тәрбие деп ұйғарылды, ол тәрбиеленушілердің қарым-қатынас аумағын 8
кеңейтуге мүмкіндік береді, мәдени әлеуметтік үрдістерде өзін-өзі анықтауына сындарлы жағдай жасайды, негізінен өз-өзін танытуға әлеуметтік бейімделу дағдыларын қалыптастырады.

Тұлғаның әлеуметтік мәдени білігін дамытуды тәрбиелеуді шоғырландыру қағидасы тәрбиенің түпкі мақсаты мен тактикасы балаға, жасөспірімге, жас жеткіншектің әлеуметтік мәдени тәжірбиені меңгеруіне және әлеуметтік ортада өзін-өзі еркін анықтауына көмектесуге бағытталған.

Тәрбие үздіксіздігі (үздіксіз тәрбие) қағидасы - тұлғаның тіршілік әрекетінің барлық сатыларындағы жан-жақты дамуы ұйғарылған: шығармашылық шабытының толығуы және оның кәсіби және жалпы мәдениеттілігінің жоғарылауы, күші мен қабілеттерін толығымен іске асыру мүмкіндіктері қарастырады.

Тәрбиеге іс-әрекет тұрғысынан қарау мен біртұтастық қағидасы -тұлғаның толығымен дамуын, тәрбиенің барлық бағыттарының бір-бірімен байланыстылығын, жалпы мәдениеттің қалыптасуына бағытталуын, сенімін, шығармашылык қабілеттерінің дамуын, оның танымдық және шығармашылық даму мүмкіндіктерін керсететін іс-әрекеттердің барлық түрлеріне тұлғаның белсенді араласуын, өзін-өзі тәрбиелеуін мен өзіндік жетілуі үрдісіне кіре алу кабілетілігін айқындайды.

Бірлік талабы мен сабақтастықты қамтамасыз ету қағидасы-мұғалімдердің мектеппен, мектептен тыс мекемелермен, отбасымен достастығын құру тұлға дамуының барлық сатыларында тәрбие сапасын көтеру ең қажетті шарт, сонымен катар әлеуметтік орта (мәдениет және өнер, баспасез, көркем әдебиеттер, кино теле-радио хабарлар, жинақталған баспасөз мәліметтері және т.б.) тәрбиенің жағымды әсерін күшейту ұсынылады.

Әлеуметтік бара-барлық қағидасы тәрбиенің мазмұны мен құралының тәрбие үрдісі ұйымдастырылып жатқан әлеуметтік жағдайға сәйкестігін талап етеді. Тәрбиенің міндеті нақты әлеуметтік- экономикалык жағдайларға бағытталып және әркелкі әлеуметтік мәселелерді іске асыруда балалардың болжай алу дайындығын қалыптастыру қарастырылған. Қағиданың іске асыру мүмкіндігі әлеуметтік орта әсерінің әркелкілігі негізін ескеруде ғана болады.

Жеке тұлғалану қағидасы әрбір оқушының жеке әлеуметтік даму жолын анықтау, оның ерекшеліктеріне сәйкестендіріп арнайы міндеттерді бөліп беру, әрбір баланың жеке потенциалын ашуға және өзін-өзі көрсетуіне мүмкіндіктер беру, окуда және окудан тыс жұмыстарда тұлғаның табиғи мүмкіндіктерін ашатын іс- әрекеттердіңтүрлеріне баланы қатыстыру.

Тәрбие ортасын құру қағидасы білім беру мекемелерінде баланың әлеуметтенуіне мүмкіндік тудыратын қарым-қатынастарды құру талап етіледі. Ең алдымен педагогтар мен оқушылардың ұйымшылдығы яғни мектеп ұжымының бірлік идеясы маңызды рөл атқарады. Әрбір сыныпта, пән бірлестіктерінде ұйымшылдық пен психологиялык бірлік (интеллектуальды, ерікті және эмоциональды) қалыптасуы керек. Тәрбие ортасын КҰРУ -педагогикалық үрдіске қатысушылардың өзара жауапкершілігі, көңіл-күйге ортақтасуы, өзара көмегі, қиындықты бірге жеңе алу қабілеті болып табылады.

Этникалық қағида - біріңғай этникалық медениет негізінде жалпы ұлттық мәдениеттің гүлденуіне мүмкіндік, жасайтын мәдени ортаның қалыптасуы, қоғамдық қатынастар, азаматтық келісім мен үйлесімге жету. Субъектінің ана тілі мен мәдениетін толық игерумен қатар әлемдік мәдени құндылықтарды, дәстүр, тіл, психикалық тұрпат, этникалық сананы қамтитын рухани өмір саласына араластыру іс-әрекеттерін ұйымдастыру.

9



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет