ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Құтқару техникасы және базалық машиналар» пәнінен 5В073100 «Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» мамандығына арналған студенттерге арналған пән бағдарламасы

«Құтқару техникасы және базалық машиналар»

пәнінен 5В073100 «Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі және

қоршаған ортаны қорғау» мамандығына арналған

Семей

Бакирова Л.С. _________________ «30» 08. 2013 жыл.

2.1 Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті «Экология және қоршаған ортаны қорғау» кафедрасының отрысында

Хаттама № 1 «04» 09. 2013 жыл.
Кафедра меңгерушісі _________ доцент м.а. Кабышева Ж.К.
2.2 Аграрлық факультетінің оқу - әдістемелік бюросында

Хаттама № 1 «09» 09. 2013 жыл.

3 БЕКІТІЛДІ

Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесі мақұлдап басып шығаруға ұсынады

Хаттама № 1 «18» 09. 2013 жыл.

оқу әдістемелік жұмысы бойынша

проректор _________ профессор Искакова Г.К.

4 АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН

1. 
   Жалпы ережелер
   
2. 
   Пәннің мазмұны мен сабақ түріне байланысты сағаттардың бөлінуі
   
3. 
   Пәнді меңгеру жөніндегі әдістемелік ұсыныстар
   
4. 
   Курс форматы
   
5. 
   Курс саясаты
   
6. 
   Баға қою саясаты
   
7. 
   Әдебиеттер
   

Бакирова Ляйля Сапарбаевна, аға оқытушы

«Экология және қоршаған ортаны қорғау» кафедрасы

Жұмыс телефоны 53-19-70, оқу ғимараты № 8, кабинет 128

Сабақ өткізілетін аудитория 8 оқу ғимараттары №115 ауд

Пән бойынша кредит саны – 2

1.2 Пәннің жалпы мазмұны:

Пәннің жалпы міндеті Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар құрылымындағы мамандарды дайындау. ТЖ құтқару және өзге де жұмыстарда сипатына жоғары тиімділікпен қолданылатын құтқару техникасы мен базалы машиналар, байланыс құралдары, машиналардың технологиялық мүмкіндіктері туралы тереңнен үйретуге негізделген.  Авариялық-құтқару құралдары - техникалық, ғылыми-техникалық және зияткерлiк өнiм, оның iшiнде байланыс пен басқарудың арнайы құралдары, құтқару жұмыстары мен шұғыл жұмыстар технологиясы бойынша техника, жабдықтар, жарақтар, мүлiк пен материалдар, әдiстемелiк, бейне-кино-фотоматериалдар, сондай-ақ электронды есептеу машиналарына арналған бағдарламалық деректер базасы және құтқару жұмыстары мен шұғыл жұмыстарды жүргiзуге арналған өзге де құралдар туралы үйрету.

Төтенше жағдайлар кезінде инженерлік қорғауды ұйымдастыратын мамандар құтқару жұмысына қатысатын жұмысшыларды уақытында ТЖ ошағына жеткізу, эвакуацияланатын халыққа қажет, елді мекендерден шығарылатын материалдық бағалы заттарды шығару қажет, ТЖ қызметкерлерін, халықты азық-түлік, жабдықпен қамтамасыз етуге қажетті транспорт жұмысын ұйымдастыра білулері және ТЖ да халыққа хабар беру, құтқару, шұғыл қалпына келтіру жұмыстары барысында үздіксіз байланысты ұйымдастыра білулері қажет.

Студенттерге төтенше жағдайларда транспорттың жұмысының тұрақтылығын қамтамасыз етуді, құтқару жұмыстарына, шұғыл қалпына келтіру жұмыстарын атқаруға арналған техниканы жоспарлауды, техниканы күту, жөндеу жұмыстары түрлерін, ТЖ тұрақты басқару мен байланысты ұйымдастыру жолдарын, радиостанциялар мен желілік хабарласу жүйелерінің тактика-техникалық көрсеткіштерін үйрету. Осыған орай әрбір студент оқу барысында өз шеберлігін, әдістермен тәсілдердің бәрін көрсете білу керек.

5. 
   Пәнді оқу нәтижесінде студент білуі қажет:
   

• 
  құтқару жұмыстарын, шұғыл қалпына келтіру жұмыстарын білу;
  
• 
  төтенше жағдай салдарын жою жұмыстарын атқару кезінде барлау жұмыстарын, техникалық құрылымдармен қамтамасыз етуді ұйымдастыру туралы түсінігі болу;
  
• 
  төтенше жағдайда транспорттың жұмысының тұрақтылығын қамтамасыз етуді дағдысы болу;
  
• 
  радиостанциялардың жұмыс принцптерін, техникалық көрсеткіштерін білулері қажет;
  
• 
  басқару органдары мен пункттерiнiң, хабарлау және байланыс жүйелерiнiң ТЖМЖ күштерi мен құралдарының төтенше жағдайлардағы iс-қимылға жоғары дайындығын қамтамасыз ету;
  
• 
  авариялық-құтқару және төтенше жағдайлардағы жою жөнiндегi басқа да шұғыл жұмыстар жүргiзу.
  

5. Курстың пререквизиттері:

   1. Конструкциялау негіздері және машина бөлшектері

5. Курс постреквизиттері:

   1. 
      Апаттық құтқару ісі;
      

Кесте 1

Тақырыптың аталуы	сағаттар				Әдебиет
	Дәріс	Тәж. сабақ	ОСӨЖ	СӨЖ
1	2	3	4	5	6
1 модуль. Іздеу-құтқару және апаттық құтқару құралдары
Кіріспе. Негізгі түсініктер. Құтқару техникасы және байланыс құралдарының мәні	1				7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Құтқару техникасы және байланыс құралдарының мәні		1			7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Транспорттық құралдар, жобалау принцптері. Транспорттық құралдар: автомобильді, теміржолды, теңіз және өзендік, әуе транспорт құралдары.			1	3	7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Қазақстан Республикасының транспорттық жүйесінің бірлігі	1				7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Қазақстан Республикасының транспорттық жүйесінің бірлігі		1			7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Құтқарушылардың жабдықталуына қойылатын талаптар. Жүкті тиеп-түсіру жұмыстарының элементтері.			1	3	7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Автомобиль транспорты, олардың эксплуатациялық көрсеткіштері	1				7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Автомобиль транспорты, олардың эксплуатациялық көрсеткіштері		1			7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
ІҚЖ жүргізу кезінде қолданылатын саймандар. ІҚЖ жүргізу кезінде қолданылатын механизмдер, машиналар.			1	3	7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Іздеу-құтқару және апаттық құтқару құралдары.	1				7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Іздеу-құтқару және апаттық құтқару құралдары.		1			7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
ТЖ кезіндегі такелажды жұмыстар. Такелажды жұмысты орындау үшін негізгі жүк көтеретін құралдар.			1	3	7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Жол – жерқазу құралдары	1				7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Жол – жерқазу құралдары		1			7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Такелажды жұмыстар кезіндегі қауіпсіздік ережелері. Жүктерді орау.			1	3	7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Жүк көтергіш құралдар	1				7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Жүк көтергіш құралдар		1			7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Такелажды жұмыс кезіндегі белгі дабылы. Шұғыл радиостанциялар.			1	3	7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Сумен және электрмен қамтамасыз ету құралдары	1				7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Сумен және электрмен қамтамасыз ету құралдары.		1			7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Жүкті тиеп-түсіру жұмыстарының элементтері. Жүкті тасымалдау технологиялары.			1	3	7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
2 модуль. ТЖ байланысты ұйымдастыру мен басқарудың сенімділігін қамтамасыз ету жолдары
Кіші механизация құралдары	2				7.1.1-7.1.9 7.1.1.-7.1.4
Кіші механизация құралдары		2			7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Транспорттық жұмыстарды атқаруға қажетті техниканы жоспарлау. Техниканы күту, жөндеудің маңызы, олардың түрлері.			2	6	7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
ТЖ байланысты ұйымдастыру мен басқарудың сенімділігін қамтамасыз ету жолдары	1				7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
ТЖ байланысты ұйымдастыру мен басқарудың сенімділігін қамтамасыз ету жолдары		1			7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Радиотолқындар түрінің топтастырылуы. Радиобайланысты ұйымдастырудың принциптері			1	3	7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Қысқа толқынды, ультра қысқа толқынды тасымалданатын радиостанциялар эксплуатациясы	1				7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Қысқа толқынды, ультра қысқа толқынды тасымалданатын радиостанциялар эксплуатациясы		1			7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Шұғыл радиостанциялардың техникалық сипаттамасы, жинақтық құрылымы және жұмыс принциптері. Автокөліктік радиостанциялардың негізгі техникалық сипаттамасы.			1	3	7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Қысқа толқынды, ультра қысқа толқынды мобильді радиостанциялар эксплуатациясы	1				7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Қысқа толқынды, ультра қысқа толқынды мобильді радиостанциялар эксплуатациясы		1			7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Тасымалдаушы радиостанциялар. «Виола-Н» РАДИОСТАНЦИЯСЫ.			1	3	7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Хабарландыру және байланыс құралдарын басқару жүйесі	1				7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Хабарландыру және байланыс құралдарын басқару жүйесі		1			7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
«Сигнал-402А» радиостанциясының қабылдағыш передатчигі мен манипуляциясы индикациясының сәулелік мағынасы. «Гранит Р-33П-1» РАДИОСТАНЦИЯСЫ			1	3	7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
ТЖ аймағын материальды техникалық қамтамасыз етуді ұйымдастыру	2				7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
ТЖ аймағын материальды техникалық қамтамасыз етуді ұйымдастыру		2			7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Құтқару, шұғыл жұмыстарды атқаруға, қалпына келтіру жұмыстарын атқаруға техниканы бөлу, оны басқару жолдары. ТЖ кезінде материалдық қамтамасыз етуді жоспарлау.			2	6	7.1.1-7.1.9 7.1.1.- 7.1.4
Барлығы	15	15	15	45

3 ПӘНДІ МЕҢГЕРУ ЖӨНІНДЕГІ ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫСТАР
«Құтқару техникасы және базалық машиналар» курсын берілген бағдарлама бойынша реттелген түрде оқу керек. Нәтижелердің логикалық жолдарын ұғынып, анықтамалар мен негізгі түсініктерді ажырата білу қажет. Теориялық материалдарды оқу кезінде және есептерді шешуде міндетті түрде төтенше жағдайдың өту кезіндегі физикалық құбылыстардың мағынасына көңіл аудару қажет. Студенттер пәнді оқып-үйренуге арналған әдістемелік нұсқаулармен танысып пәнді толық меңгерулері керек. Әдістемелік нұсқау пәннің кейбір бөлімдерін студенттермен үздік жұмыс жасау ретінде жүргізіледі.

Әдістемелік нұсқаулар құрамына:

1. 
   пәнді оқуда қажетті жоспарлау, уақытты ұйымдастыру (орындау уақыты);
   
2. 
   оқу-әдістемелік кешенін қолдану нұсқасы;
   
3. 
   әдебиеттер мен оқулықтарды қолдана білу;
   
4. 
   емтиханға даярлану үшін берілетін кеңестер кіреді.
   

Төтенше жағдайлардың салдарын жою төмендегі шараларды қамтиды:

• 
  уақытында ТЖ туралы халыққа, шаруашылық объектілеріне хабар беру;
  
• 
  барлау жұмыстарын жүргізу;
  
• 
  төтенше жағдайдың әсеріне ұшырайтын елді мекендермен объектілерді анықтау;
  
• 
  азаматтық қорғаныс күштерінің материалдық, техникалық, транспорттық қамтамасыз етілуін қамтамасыз етілуін ұйымдастыру;
  
• 
  төтенше жағдайда, құтқару, қалпына келтіру жұмыстарын ұйымдастыру кезіндегі үздіксіз байланысты қамтамасыз етуді үйрету
  

Студенттер аудиторлық тәжірбие сабақтары мен СОӨЖ кезінде тақырып бойынша Автомобиль транспортының артықшылығының сипаттамалары, автомобиль транспортының тасымал құрамын анықтау, автомобиль транспортының пайдалану көрсеткіштері, жүк айналымдары және жүк ағындары, жолдың негізгі техника пайдалану көрсеткіштері, техниканы күту және жөндеу процестері, ультра қысқа толқынды радиостанциялардың жұмысы, Р-105м, Р-107м радиостанцияларының жұмысы, қысқа толқынды Р-104м, Р-118м радиостанциялардың жұмысы, көрсеткіштері, желілік хабарласу құралдарының П-194,Т-57 байланыс құралдарының құрылысы, оларды пайдалану көрсеткіштерін оқып үйренеді.

Теориялық сабақты өтіп болған соң есептерді шешу әдістемесін үйрену керек. Берілген материалды жақсы меңгеру үшін әр тақырып бойынша конспект құру керек.

Студенттер пәнді толық меңгеру үшін олар төмендегі талаптарды толық орындаулары қажет:

Сабақ басталғанда оқытушыдан пәннің оқу-әдістемелік кешенін алып танысу.

Аудиториялық сабақтарды (дәріс, тәжірбие сабақтары, СОӨЖ және СӨЖ) босатпау, дайындалып келу және белсенді қатысу, сөйтіп ең жоғары балл жинау.

4. 
   КУРС ФОРМАТЫ
   

Кредиттік жүйемен оқыту кезінде студенттің өздік жұмысын ұйымдастыру сапасын жоғарлату, оның ішінде әртүрлі үй тапсырмаларын орындау талаптары жоғары орын алады.

Оқытушының көмегімен студенттің өздік жұмысы – кредиттік жүйемен оқыту кезіндегі оқу жұмысының бір түрі болып табылады. Ол аудиториялық сабақ диалог режим түрінде, сонымен қатар, аудиториядан тыс уақытта кеңес түрінде өткізіледі.

СӨЖ «Құтқару техникасы және машиналар базасы» пәні бойынша тақырыптар берілген.

Студенттер осы тақырыптарға берілген әдебиеттерді және қосымша әдебиеттер іздестіріп рефераттар жазып өткізуге тиіс. Әрбір рефераттың жоспары болуы және қолданылған әдебиеттердің тізімі берілуі міндетті. Көлемі 5-10 бет. Оны компьютерде теруге немесе қолмен жазуға рефераттарға арналған дәптерге жазуға болады. Тексеріліп бағасы қойылған реферат иесіне қайтарылады.

4. 
   КУРС САЯСАТЫ
   

• 
  Сабаққа қатысу: Дәріске, зертханалық сабақтарға қатысу міндетті. Егер қандай да бір себеппен сабаққа қатыса алмасаңыз, тақырып және тарау бойынша өзіндік жұмыс жазып мезгілінде тапсыру керек, ал дәрістен өткен тақырып және зертханалық жұмыс бойынша бақылау жұмысын немесе тест бойынша жауап жазуыңыз керек.
  
• 
  Тәртіп: Сабақ кезінде тәртіпті жүйені бұзу аудиториядан шығарумен және/немесе барлық курс үшін «қанағаттанарлықсыз» деген бағамен жазаланады.
  
• 
  Бақылау жұмыстары: Оларды орындау міндетті және белгіленген мерзім ішінде тапсыру керек. Мерзімнен кейін орындалған жұмыстар төмен бағаланады.
  
• 
  Межелік аттестация: межелік аттестация қорытындысы сабаққа қатысуды, берілген уақытта өзіндік жұмыстарды орындауды, сабақта ауызша немесе жазбаша жауап беруді, межелік бақылаудың өзінің нәтижесін ескереді.
  
• 
  Көшіру: Кез-келген көшіру (дайын тапсырмаларды немесе басқа студенттердің есептерін көшіру, пайдалану) аудиториядан шығарумен және/немесе курс үшін «қанағаттанарлықсыз» деген бағамен жазаланады.
  
• 
  Ұялы телефондар: Сабақты өткізу уақытында өшіру керек.
  
• 
  Емтихан: Нәтижесінде барлық студенттерге тест түрінде емтихан болады, яғни пәннен максималды балл санынан 50 % жинаған студент емтиханға жіберіледі. Емтиханда студент барлық курста өткен материал мазмұнына берілетін тест сұрақтары.
  

4. 
   БАҒА ҚОЮ САЯСАТЫ
   

Студенттердің білімін бағалау күнделікті (апта сайын), аралық (7-ші және 15 –ші аптада) және қорытынды бақылау түрінде жүргізіледі. Қорытынды баға студенттің әр сабақтағы жұмысын, рефераттарды қорғау, өзіндік жұмыстарды, СОӨЖ орындау нәтижелерінен құралады. Курс бойынша қойылатын баға күнделікті, аралық және қорытынды бақылауда алынған балдардың сомасы болып табылады.

Пәнді оқыту кезінде олардың білімін тексеру үшін әртүрлі бақылау әдістері қолданылады:

• 
  ауызша сұрау;
  
• 
  жазбаша тексеру;
  
• 
  құрама тексеру;
  
• 
  үй тапсырмаларын көрсету және қорғау;
  
• 
  дискуссия, тренинг, дөңгелек үстел, т.б.;
  
• 
  тест сынағы;
  

Егер студенттің семестр бойынша рейтинг баллдарының сомасы 50 %-ға тең немесе одан көп болса, ол жиынтық бақылауға жіберіледі.

Қосымша балдар (5 балл):

• 
  шығармашылықтық көзқарасы үшін;
  
• 
  оқу процесіне белсене қатысуы үшін;
  
• 
  ғылыми-зерттеу жұмысын, ғылыми мақала жазғаны үшін;
  
• 
  жұмыста әртүрлі ақпарат көздерін қолданғаны үшін.
  

• 
  материалды өз уақытында тапсырмағаны үшін;
  
• 
  жұмысты сапасыз орындағаны үшін;
  
• 
  сабақтарды босатқаны үшін.
  

Барлық тапсырмалар уақытында өткізілуі қажет. Кешігіп тапсырылған тапсырмалар автоматты түрде төмен бағаланады (10 пайызға). Сабаққа кешіккені үшін 0,5 балл төмендетіледі. Қалған сабақтар, себепті босатқан сабақтар график бойынша өтеледі.

Осы талаптарды орындау емтиханға рұқсатты қамтамасыз етеді.

«Құтқару техникасы және машиналар базасы» пәніне 1000 балл бөлінеді. (кесте 2):

• 
  600 балл бір академиялық кезеңге (1-7 апта 270 балл және 30 балл сабаққа қатысу; 8 – 15 апта – 270 балл және 30 – балл – сабаққа қатысу). Аралық бақылауды жүргізуге 270 баллдың 70 баллы беріледі. Оқытушы студенттің пәнді оқу барысында орындайтын жұмыс түрлеріне қарай 200 баллды өз қалауы бойынша бөле алады;
  
• 
  Қорытынды емтиханға 400 балл.
  

Кесте 2

7 ӘДЕБИЕТТЕР

1. 
   Негізгі әдебиеттер
   
   1. 
      Д. Бенсон, Д.Ж. Уайтхед, «Транспорт және жүкті тасымалдау» Москва 1990ж
      
   2. 
      Алиев Б, Жүнісбеков П. «Тракторлар мен автомобильдер» (құрлысы) Алматы. 2005ж
      
   3. 
      Алиев Б. «Тракторлар мен автомобильдер» (теориясы) Алматы. 2005ж
      
   4. 
      Афанасьев Л.Л, Цукерберг С.М. «Автомобиль тасымалы» Москва 1999ж
      
   5. 
      Калашников А.Б. «Жүкті тасудағы жаңалық» Алматы 1998ж.
      
   6. 
      Михно Е.П. «Авариялар мен табиғи апаттардың салдарын жою» Москва 1999ж.
      
   7. 
      Қорғаныс министрлігі, Кіші қуатты радиостанцияларды оқытуға арналған құрал. Москва 1997ж.
      
   8. 
      «Жоғары жиіліктегі 12 каналды байланыс жабдығы» Қорғаныс Министрлігінің оқу құралы, Москва 1998ж.
      
   9. 
      Алексеенко А.Я. Адерхин И.В. «Радиотехникалық жүйелерді пайдалану» Москва. 1998ж.
      

2. 
   Қосымша әдебиеттер
   
   1. 
      Арустамов Э.А.»Өміртіршілік қауіпсіздігі» Москва. 2000ж.
      
   2. 
      Алтунин А.Т. «Табиғи заттармен күресуге арналған АҚ құрылымдары
      
   3. 
      Арпабаева С. «Тіршілік қауіпсіздігі»» Алматы 2004ж.
      
   4. 
      ТЖ агенствасының әр жылдағы тоқсандық журналдары