ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Ветеринариялық акушерлігі және гинекологиясы 1,2» 5В120100 – «ветеринариялық медицина» мамандығы үшін ОҚытушыға арналған пән бағдарламасы

Семей

ҚҰРАСТЫРУШЫ________ «26» 08.2013 ж. Н.Н.Мухамадиева, ветеринария ғылымының кандидаты, «Ветеринариялық медицина» кафедрасының доценты

2.ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1. «Ветеринариялық медицина» кафедрасы отырысында

« 28 » 0811111111 2013 ж. № 1 хаттама

Кафедра меңгерушісі _______________ Г.Н. Тойкина
2.2. Аграрлық факультетінің оқу-әдістемелік бюросы отырысында

«09» 09. 2013 ж. № 1 хаттама

Төрайымы _________________________ А.В. Тлеубаева

3 БЕКІТІЛДІ

«18» 09.2013 ж. № 1 хаттама

4. 
   АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН
   

1	Қолданылу саласы
2	Нормативтік сілтемелер
3	Жалпы ережелер
4	Оқу пәнінің мазмұны (модульдің)
5	Студенттердің өздік жұмысына арналған тақырыптардың тізімі
6	Пән бойынша оқу-әдістемелік карта
7	Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы
8	Әдебиеттер

1. 
   ҚОЛДАНЫЛУ САЛАСЫ
   

2. 
   НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
   

- Мемлекеттік жалпыға міндетті жоғары білім беру стандартына;

- 5В120100 - «Ветеринарлык медицина» мамандығының типтік оқу бағдарламасы, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі оқу мамандықтары бойынша типтік оқу бағдарламасына 138 қосымшасына;

- СТУ 042-ГУ-4-2013 университет стандартына «Пәннің оқу әдістемелік кешенін дайындауға және өңдеуге жалпы қойылатын талаптар»;

- ДП 042-1.01-2013 құжаттық процедураға «Пәннің оқу әдістемелік кешенінің құрамы мен құрылысы» сәйкес дайындалған.
3. ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЛАР
3.1. Пәннің қысқаша мазмұны: Мал дәрігерлерін дайындаудағы негізгі пәндердің біреуі, бұл "Ветеринариялық акушерлігі және гинекологиясы 1,2" деп саналады. Осы пәнді оқу арқылы студенттер мал денесіндегі екі жүйенің, атап айтқанда жыныс жүйесі және сүт безінің қызметінің қалыпты және қалыпсыз жағдайларымен танысады. Алынған білімге байланысты малдан алынатын өнім мен оның көбеюін жоғарлату жолдарын игереді.

3.2. Пәннің негізгі мақсаты қазіргі жағдайдағы теориялық және практикалық талаптарға сай келетін жоғарғы білімді мамандарды дайындау. Оның ішінде жыныс жүйесі мен сүт безінің ауруларын анықтап емдей алатын және биотехнологиялық әдістерді пайдаланып табындағы малдардың өз төлінен көбеюін іс-жүзінде ұйымдастырып жүргізге алатын мамандарды дайындау деп саналады.

3.3. Пәннің оқытылуның негізгі тапсырмасы: Студенттер пәнді оқу барысында төмендегі негізгі сұрақтарды оқып түсінулері қажет; аналық және аталық малдардың жыныс жүйесінің ерекшеліктері, аналық малдарды қолдан ұрықтандыру, жыныс жүйесімен сүт безінің ауруларын анықтау, емдеу және алдын алу шаралары.

3.4 Оқытылудың нәтижесі

Пәннің оқытылу нәтижесінде студент білуге міндетті:

Білу:

- аналық малдардың жыныс жүйесінің анатомо-физиологиялық ерекшеліктерін, жыныстық айналымның ерекшеліктерін, аналық малдарды ұрықтандыру уақытын анықтауды, қолдан ұрықтандыру әдістерін;

- ауру жануарларды қабылдау, күтіп бағу кездерінде ветеринариялық қызмет көрсету ережелерін;

Игеру:

- жыныс жүйесі мен сүт безінің ауруларын анықтап емдей алатын және биотехнологиялық әдістерді пайдаланып табындағы малдардың өз төлінен көбеюін іс-жүзіне ұйымдастырып жүргізге алатын мамандықты меңгеру керек;

• 
  малдардың өсіп-өнуінде қолданатын биотехнологиялық әдістерді, буаздық пен бедеулікті анықтауды және гинекологиялық, желін ауруларын емдеуді, сонымен қоса акушерлік көмек жасауды меңгеру;
  

- малдардың буаздық пен бедеулікті анықтап және гинекологиялық, желін ауруларын емдеуді, сонымен қоса акушерлік көмек жасауды;

- ауру тарихы мен клиникалык тексеру жүргізу;

- алған білімін, ғылыми, практикалық, мәліметтік ізденістер мен әдістемелік тапсырмаларды орындауға пайдалануды;

- аналық малдарды ұрықтандыру уақытын анықтауды, қолдан ұрықтандыру әдістерін, қалыпты буаздық пен туу процессінің өтуін, бедеулік пен желін ауруларының пайда болу себептерін;

- қазіргі жағдайдағы теориялық және практикалық талаптарға сай келетін жоғарғы білімді маман ретінде дайын болу және іскерлі жузеге асыруыға;

• 
  шаруашылықта малдардың өз төлінен көбеюін, гинекологиялық және желін ауруларының алдын — алудағы ветеринариялық жұмыстарды жанжақты ұйымдастыруды.
  

3.6 Постреквизиты курса: Эпизоотология и инфекционные болезни, патология животных 2, паразитология и инвазионные болезни, ВНБ с основами клинической диагностики и рентгенологии 2 , Ветеринарная хирургия 2,3.

Кесте 1

3. 
   ОҚУ ПӘНІНІҢ МАЗМҰНЫ (МОДУЛЬ)
   

5. 
   СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНА (СӨЖ) АРНАЛҒАН ТАҚЫРЫПТРДЫҢ ТІЗІМІ
   

5.1 Аналықтардың жыныс аппараттарының қан айналымы мен иннервациясы, туу жолдары.

5.2 Алалық малдардың жыныстық циклының түр ерекшеліктері.

5.3 Жыныстық гормондар және оларды қолдану.

5.4 Аналықтардың күйлеу диагностикасы.

5.5 Буаз малдарды күтіп - бағу және оларды қолдану

5.6 Сынақшы аталықтарды дайындау әдістері мен оларды қолдану.

5.7 Сиырларды қолдан ұрықтандыру пункттерін ұйымдастыру және қызметкерлерінің құқықтары мен міндеттері

5.8 Қойды қолдан ұрықтандыру пункттерін ұйымдастыру және қызметкерлерінің құқықтары мен міндеттері

5.9 Желіннің функционалдық бұзылуы. Желін терірісінің аурулары

Кесте 3

Тақырыбы		Көрнекті құралдар, ТОҚ, зертханалық тақталар (стенд)	Өздік меңгеріле тін сұрақтар	Бақылау нысанасы
Дәрістер	Практикалы қ сабақтар
1	2	3	4	5
Кіріспе.	Аналық малдардың жыныс жүйелерінің	Ылғалды препараттар плакаттар	Аналықтардың анатомо-физиологиялық ерекшелектері және физиологиясы.	Ауызша сұрау, КБ
Көбею биотехнологиясы.	Аталық малдардың жыныс жүйесінің анатомиясы мен физиологиясы.	Ылғалды препараттар Плакаттар	Аталықтардың анатомо-физиологиялық ерекшелектері және физиологиясы	Ауызша сұрау, КБ
Ұрық алудың физиологиялық негіздері.	Малды қолдан ұрықтандыруда қолданылатын ыдыс аспаптар, құралдар және оларды пайдалануға дайындау.	Қолдан ұрықтандыру пунктының ыдыстары, реактивтер	Реактивтердің пайызық ерекшелігі	Ауызша сұрау, КБ
Ұрықтың физиологиясы мен биохимиясы.	Жасанды қынаптар ұрық алуға дайындау.	Жасанды қынаптар құралдары	Әрбір кұрал ерекшелігі, t°	Ауызша сұрау, КБ
Ұрықты сұйылту.	Ұрықтың сапасын сыртқы көрнісі бойынша бағалау.	Бұқа ұрығы реактивтер, микроскоп, морозов үстелі	Caпа көрсеткіштері Ерекшеліктері	Ауызша сұрау, КБ
Ұрықты сақтау.	Ұрықтың қоюлығымен ондағы спермалиялардың	Әйнегі, жабын әйнегі, термостат реактивтер		Ауызша сұрау, КБ
Кобею физиологиясы.	Межелік бақылау	Компьютерлер	Тесттер	Тезаурус
Сиырларды қолдан ұрықтандырудағы ұйымдастыру жұмыстары және ұрықтаңдыру әдістері.	Ұрықтағы патологиялық өлі және тірі спермияларды анықтау	Эозин гипо-гипертоникалық ерітінділері ұрық	Ұрықтың патологиялық пайызы қандай Және өлі тірі пайызы	Ауызша сұрау, КБ
Саулықтарды қолдан ұрықтандырудағы ұйымдастыру жұмыстары және ұрықтаңдыру әдістері.	Ұрықты сұйылту	ыдыстар, реактивтер жұмыртқа сары уызы, құрғақ глюкоза	Сұйылтқыштарға қойылатын талаптар	Ауызша сұрау, КБ
Биелерді қолдан ұрықтандырудағы ұйымдастыру жұмыстары және ұрықтаңдыру әдістері.	Ұрықты сақтау және тасымалдау	Термос түрлері Ұрыққа t ерекшелілі	Температура әсері	Ауызша сұрау, КБ
Мегежіндерді қолдан ұрықтандырудығы ұйымдастыру жұмыстары және ұрықтандыру әдістері	Сиырларды қолдан ұрықтандыру әдістері.	Ұрық шприц катеторлар плакаттар видио фильмдер	Ұрықтандыру түрлері ұрық ерекшелігі	Ауызша сұрау,КБ
Құстарды қолдан ұрықтандырудығы ұйымдастыру жұмыстары және ұрықтандыру әдістері.	Саулылықтарды қолдан ұрықтандыру әдістері.	Шприц катеторлар ұрық плакаттар видио Фильмдер	Ұрықтандыру түрлері, ұрық мөлшері	Ауызша сұрау, КБ
Қояндарды қолдан ұрықтандырудығы ұйымдастыру жұмыстары және ұрықтандыру әдістері	Биелерлі қолдан ұрықтандыру әдістері.	катеторлар ұрық плакаттар видио Фильмдер	Катетор ерекшеліг, ұрық мөлшері?	Ауызша сұрау, КБ
Эмбрионды трансплантация жасау	Мегежіндерді қолдан ұрықтандыру	Квасниций кұралы, катеторлар ұрық плакаттар видио Фильмдер	Катетор ерекшеліг, ұрық мөлшері	Ауызша сұрау. КБ
	Тарау бойынша қартынды сабақ. Межелік бақылау	Компьютерлер	Тесттер	Тезаурус
Буаздық физиологиясы	1.Төл қабықтарының мал түріне байланысты ерекшеліктері	Ылғалды препараттар, плакаттар	Төл қабаттарының түрлері мал түріне байланысты ерекшелігі	Ауызша сұрау, КБ
Буаздық физиологиясы	2.Буаздықты клиникалық жол арқылы анықтау	Плакаттар мал түліктері	Тік ішек арқылы анықтаудың ерекшелігі	Ауызша сұрау, КБ
Буаздықты анықтау	3.Ірі малдардың буаздығын анықтау	Малдар	Буаздық айларының ерекшелігі	Ауызша сұрау, КБ
Туу физиологиясы және туғаннан кейінгі кезең	4.Төлдің туу жолында орналасуының ара қатынасы Төлдің қан айналымы	Планшеттер, плакаттар	Туу жолының ара қатынасының ерекшеліктері	Ауызша сұрау, КБ
Буаздық патологиясы	5 Акушерлік көмек көрсету	фантом бузау құыршағы	Акушнрлік тұзақ ерекшелігі	Ауызша сұрау, КБ
Туу патологиясы	Акушерлік көмек көрсету	Афанасьев кұралдары	Құралдарды қолдану тәртібі	Ауызша сұрау, КБ
Аборттар	Межелік бақылау	Компьютерлер	Тесттер	Тезаурус
Туғаннан кейінгі кезең патологиясы	8. Бедеулік. Жатыр мен аналық без ауруларын анықтау	Ылғалды препатараттар, сиыр малы	Аналық без, жатыр ауруларының ерекшеліктері диагностикасы	Ауызша сұрау, КБ
Туғаннан кейінгі кезең патологиясы	9.Аналық безі мен ұрық жолының ауруларын анықтау	Ылғалды препатараттар, сиыр малы	Аналық без, ұрық жолының ауруларының ерекшеліктері диагностикасы	Ауызша сұрау, КБ
Жаңа туған төлдердің физиологиялық ерекшеліктері және аурулары	10. Жатыр субинволюциясын анықтау	Ылғалды препатараттар, сиыр малы	Субинволюцияға ықпал ететін жайыттар	Ауызша сұрау, КБ
Аналық малдардың бедеулігі	11.Аналық жыныс ауруларының анықтау мен емдеу үрдістері және әдістері	Плакаттар Емдеу принциптері	Жыныс мүшелерін емдеу принциптерінің мәні	Ауызша сұрау, КБ
Аталық малдардың белсіздігі	12Желін ауруларын клиникалық анықтау әдістері мен массаж жасау.	Сиырларға клиникалық зерттеу жүргізу плакаттар	Желінді клиникалық зерттеу тәртібі	Ауызша сұрау, КБ
Желін ауруларының диагностикасы терапиясы және профилактикасы	13Желін ауруларын лабораториялық зерттеу арқылы анықтау әдістері	Реактивтер ПДМ	Лабораториялық зерттеу тәртібі	Ауызша сұрау, КБ
Желінcayлардың жіктелуі	14 Желін ауруларын емдеу принциптері	Дәрілер плакаттар	Желінді емдеу принциптерінің мәні	Ауызша сұрау, КБ
Желін терісінің аурулары	Межелік бақылау	Компьютерлер	Тесттер	Тезаурус

7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ КАРТАСЫ

Кесте 4

1	2	3	4
Н. И. Полянцев, В. В. Подберезный. "Ветеринарное акушерство и биотехника репродукции животных". Ростов – на Дону. Электронды оқулық 2001 ж	Университеттің электрондық кітапханасы	60	100
А. П. Студенцов, В. С. Шипилов, В. Я. Никитин, М. Г. Миролюбов и др. "Ветеринарное акушерство, гинекология и биотехнология размножения". М. Колос, 2006 г.	Университеттің электрондық кітапханасы	60	100
Мағаш Аятқанұлы	100	60	100
Мағаш Аятқанұлы Мал акушерлігі және көбею биотехнологиясы. Павлодар, 2006 ж.	60	43	100
И.Т.Жақыпов,Т.Ж.Әбдірахманов, А.Н.Ахметов Ауылшаруашылық малының өсіп-өну биотехнологиясының практикумы". Астана, 2012 ж	1	43	0,1

8 ӘДЕБИЕТТЕР
8.1. Негізгі әдебиеттер

8.1.1Н. И. Полянцев, В. В. Подберезный. "Ветеринарное акушерство и

биотехника репродукции животных". Ростов – на Дону. 2001 ж. Э.Қ

2. 
   А. П. Студенцов, В. С. Шипилов, В. Я. Никитин, М. Г. Миролюбов и др. "Ветеринарное акушерство, гинекология и биотехнология размножения". М. Колос, 2006 ж. Э.Қ
   

8.1.5 Мағаш Аятқанұлы Мал акушерлігі және көбею биотехнологиясы Павлодар, 2006 ж.

2. 
   Мағаш Аятқанұлы Kөбею биотехнологиясы. Павлодар, 2011 ж.
   

8.1.5 Н. И. Полянцев, В. В. Подберезный. "Ветеринарное акушерство и

биотехника репродукции животных". Ростов – на Дону. 2001 ж.

6. 
   А. П. Студенцов, В. С. Шипилов, В. Я. Никитин, М. Г. Миролюбов и др. "Ветеринарное акушерство, гинекология и биотехнология размножения". М. Колос, 2006 ж.
   

1. 
   В. С. Шипилов. "Ветеринарное акушерство и гинекология". М., 1986 ж.
   

гинекологии и искусственному осеменению с/х животных". М., Агропромиздат, 1988 ж.