Пму ұС 18. 2/05 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Әдістемелік нұсқау

Нысан ПМУ ҰС 7.18.2/05

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

050802-Зоотехния мамандығы студенттеріне арналған

Микробиология пәні бойынша
ПӘНДІ ОҚУҒА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

Кафедра мәжілісінде ұсынылды «___» _______200_ж. , № __ хаттамасы

Павлодар

1. Л. Пастердің жаңалық ашуы (ашудың негізгі касиетін, аурулар қоздырғыштарын). Микроорганизмдердің қызметіи және микробиологиясының әр түрлі салаларының пайда болуын зерттейтін ғылымдардың қалыптасуындағы Л.Пастердің ролі.

2. Микробиологияның физиологиялық дамуының кезеңі. Р.Кох және оның микроорганизмдер туралы ғылымға қоскан үлесі.

3. И.И. Мечников, Л.С. Ценковский, С.Н. Виноградский; Д.И. Ивановский, В.Л. Омелянский жүмыстарының маңызы.

1. Микроорганизмдердің химиялық құрамы.

2. Зат алмасу (метоболизм). Анаболизм және катаболизм. Олардың әртүрлі микроорганизмдер үшін маңызы мен катынастары.

3. Микроорганизмдердің ферменті және олардың микроб өміріндегі ролі.

4. Микроорганизмдердің қоректену түрлері. Афтотрофты және гетеротрофты қоректену түрлерінің сипаттамасы.

5. Микроорганизмдердің тыныс алуы.

6. Микроорганизмдердің кебеюі.
Тақырып 3. Микроорганизмдердің генетикасы мен селекциясы.

1. Микроорганизмдер-генетикалық ізденістердің объектісі.

2.Микроорганизмдердің өзгергіштігін зерттеген микробиологиялық ғылымының негізін салушылар.

3. Генетикалық және ферментотиптік өзгеріс.

4. Тұқым куалаушылыктың хромосомасыз факторлары.
Тақырып 4. Сыртқы ортаның микроорганизмдерге әсер ететің факторлары. Микроорганизмдердің өзара және баска ағзалармен қарым-қатынасы.

1. Микроорганизмдердің әр түрлі сыртқы ортаның факторларына катынасы. 2. Ауылшаруашылық өндірісінде пайдаланатын микробиологиялық процестерді реттеу үшін сыртқы ортаның факторларын пайдалану. Агроөнеркәсіпті комплекстердің жоне бірлестіктердің өнімдерінің сапасын арттырудағы әдістер.

3. Микроорганизмдердің өзара карым-катынасының сипаты: метабиоз, симбиоз (комменсализм, мутуализм), антоганизм ("белсенді" және "енжар" антоганизм, тоғышарлық, жыртқыштық).
Тақырып 5. Микроорганизмдердің көміртегі қосылыстарын өзгертуі.

1. Сүт қышқылының ашуы және олардың қоздырғыштары.

2. Пропион қышқылды ашу, оның қоздырғыштары және одан алынатын заттар.

3. Спирттік ашу, оның химиялық жолдары.

4. Май вдшкылды және ацетонбутилді ашу.

5. Клетчатканы ыдырататын микроорганизмдер.

6. Майлардың микроорганизмдер көмірімен тотығуы.
Тақырып 6. Микроорганизмдердің белок және биологиялық белсенді заттарды түзуі.

1. Ауыл шаруашылығын концентратты азықгармен биологиялық белсенді заттармен қамтамасыз етудегі микроорганизмдердің ролі.

2. Белок алу үшін микроорганизмдерді пайдалану.

3. Микроорганизмдердің антибиотиктер түзуі.

4. Биологиялық белсенді заттардың микробиологиялық жолдармен өндіру.
Тақырып 7. Микроорганизмдердің табиғатта таралуы.

1. Топырақ микрофлорасы және оның топырақ құру процесіндегі ролі.

2. Судың микрофлорасы.

3. Ауаның микрофлорасы.

1. Инфекция және жүқпалы аурулар туралы түсінік.

2. Микроорганизмдердің зардаптылығы, уыттылығы және токсигендігі (улылығы).

3. Инфекцияның түрлері: спонтаңдық, эндогендік, моноинфекция, реинфекция, рецидив, токсикоинфекциялар.

4. Иммунитет. Иммунитеттің түрлері.
Тақырып 9. Жануарлар ағзасының микрофлорасы

1. Терінің, коньюктиваның, тыныс алу мүшелерінің шырышты қабаттарының, несеп мүшелерінің көдімгі микрофлорасы.

2. Жануарлардың асқорыту мүшелерінің әр түрлі болімдерінің микрофлорасы (ет қоректілердің, талғаусыз қоректілердің, шөп қоректілердің).

3. Жануарлар ішегіндегі әр тұрлі микробтардың антоганистік белсенділігі. Дисбактериоз.

1. Мал азықтарының сүрлемдегенде жөне кептіргенде жұретін микробиологиялық процесстер.

2. Өсімдіктердің эпифиттік микрофлорасы, оның айырмашылығы мен құрамы.

3. Мал азығын сүрлемдеу.

4. Азыкты дрожждану.

5. Микробиологиялық өндірістің (биотехнология) мал шаруашылығына азық дайындаудағы міндетгері.

1. Санитарлық көрсеткіш микроорганизмдерге сипаттама.

2. Санитарлық көрсеткіш микроорганизмдер арқылы әртүрлі ластану көздерін табу.

3. Өндірістік ластану көрсеткішіне жататын микроорганизмдер.

1. Сүтті ластайтын микрофлораның көздері.

2. Сүттің бактериялармен ластануын төмендету жолдары.

3. Микроорганизмдер тудыратын сүт кемістігі (акау).

4. Сүт арқылы адамдарга таралатын жұқпалы аурулар қоздырғыштары жоне оларды залалсыздандыру жолдары (пастеризациялау т.б.).

5. Сүт қышқыдды өнімдер. Май микробиологиясы.

1. Еттің бактерияларымен ластану көздері.

2. Еттің бактериялармен ластануын томендету жолдары.

3. Етті тағамдардың токсикоинфекциясыньщ қоздырғьшітары (сальмонеллез, ботулизм және баскалар).

4. Ет және ет өнімдерінің микробиологиялық зерттеу әдістері және сынама алу.
Тақырып 14. Былғары-тері шикізаттар микробиологиясы.

1. Жаңа сойылып алынған терінің микрофлорасы.

2. Былғары-тері шикізаттарын консервілеу: кептіру,тұздау, мүздату.

3. Жүннің сапасын бүзатын микроорганизмдер.

4. Ветеринариялық—санитарлық бақылаудың былғары-тері ендірісіндегі маңызы.

5. Былғары-тері шикізатын микробиологиялық әдістермен тексеру. Асколизация.

1. Жүмыртка микрофлорасы және оған микроорганизмдердің ену жолдары.

2. Жүмырткалардың бактериялармен ластануын азайту жолдары.

3. Әр түрлі технологиялық жолдармен алынған қидағы микроорганизмдердің сапасы мен саны, құрамы (калыпты және сұйық тосеусіз).

1. Асанов Н.Р. Микробиология М.: Колос, 1980.

2. Асонов Н.Р: Практикум по микробиологии. М.: Колос,1980.

3. Байрак В.А. и др. Практикум по ветеринарной микробиологии. М.: Колос, 1980.

4. Козловский Е.В., Емельяненко П.А.Ветеринарная микробиология. М., 1982.

5. Кочемасова З.Н. и др. Санитарная микробиология и вирусология. Москва. Медицина. 1987.

6. Панкратова А.Я. Микробиология. 5-ое изд.М: Колос, 1971.

7. Мишустин Е.Н., Емцова Б.Т. Микробиология. 2-ое изд. М.: колос, 1978.

8.Панкратов А.Я. Микробиология. 5-ое изд. М.: Колос, 1971

9. Мишустин Е.Н., Емцев Б.Т. Микробиология, 2-ое изд. М.: Колос, 1978

10. 
    Техническая микробиология пищевых продуктов/Под ред. А.Я Панкратова.- М.,1968.- 744с.
    
11. 
    Жвирблянская А.Ю., Бакушинская О.А. Микробиология в пищевой промышленности. - М.,1975.-501с.
    
12. 
    Трушина Т.П. Основы микробиологии, физиологии питания и санитарии для общепита.-Ростов-на-Дону: «Феникс»,2000.-384с.
    
13. 
    Нецепляев С.В., Панкратов А.Я. Лабораторный практикум по микробиологии пищевых продуктов животного происхождения. – М.,1990.- 223с.
    
14. 
    Санитарная микробиология/ Н.В. Билетова и др. Под ред. С.Я. Любашенко. – М., 1980. – 352с.
    
15. 
    Бетина В. Путешествие в страну микробов. – М.,1976.- 272с.
    
16. 
    Емельяненко П.А. Ветеринарная микробиология. – М.,1982.- 304с.
    
17. 
    Ветеринарная микробиология и иммунология /Под ред.проф. Н.А.Радчука.-М.,1991.-381с.
    
18. 
    Костенко Т.С., Скаршевская Е.И., Гительсон С.С. Практикум по ветеринарной микробиологии и иммунологии. – М.,1989.- 272с.
    

1. Микорскоп құрылысымен және оның түрлерімен, жұмыс істеу ережелерімен танысу.

2. Микроскоптың әр бөлігін суреттеу және оны сипаттай алу.

3. Микробиологияның негіздері.

4. Эмирсионды май, оның маңызы.
Тақырып 2. Бактериялардың морфологиясы.

Қарасытрылатын сұрақтар:

1. Прокориотты микроорганизмдер. Топтастыру негіздері.

2. Морфологиялық, цитологиялық, культуралдық, физиологиялық және биологиялық белгілерінің микроорганизмдер систематикасындағы маңызы.

3. Нағыз бактериялар.

4. Спирохеттер, актиномицеттер. Микоплазмалар, риккетсиялар.

5..Бацилаллар мен клостридилер спораларының орналасуы мен кұрлысының өзгешелігі. Талшықгар, түкшелер, фибрилер, олардын міндеттері.

6. Вирустар.
Тақырып 3. Актиномицетгер мен саңыраукұлақгардың морфологиясы.

Қарасытрылатын сұрақтар:

1. Эукориотты микроорганизмдер. Микроскоптық саңырауқұлактар, олардың құрлыстарының өзгешеліктері.

2. Саңырауқұлақтардың негізгі кластары: бұтақталмаған, аскомицеттер, зигомицеттер, дейдромицеттер жоне т.б.

3. Номенклатура және анықтау ережесі. Негізгі микроорганизмдер тобының систематикасы (Берги бойынша).

1. Петри тостағаншасының маңызы.

2. Микроағзалардың колонияларын өсіру тәсілдері.

3. Прокориоттар клеткасының кұрлысы.

1. Грам-оң жіне Грам-теріс микроорганизмдердің құрамы мен клетка кабырғасының кұрлысы.

2.Капсула жэне шырышты кабаты.

3.Цитоплазма мембранасы, қүрлысы, оның аткаратын қызметі.

1.Микробтардың тыныс алуына байланысты классификация.

2. Аэробты, анаэробты және факультативті анаэроб микроорганизмдер.

3. Отегінің катысуымен жүретін (аэроб) тыныс алудың және анаэробты дегидрогенирлену химиясы.

4. Ашу процесі анаэробты тыныс алудың турі.

5. Органикалық ортаның толық тотықпауы, түзілетін енім.

6. Анаэробты өсіру үшін анаэробиоз жасау әдістері.
Тақырып 8. Топырактың микрофлорасы.

Қарасытрылатын сұрақтар:

1. Әр түрлі топырактағы микробтардьщ түрлері.

2. Өсімдік тамырларының микрофлорасы.

3. Топырақгағы кездесетін зардапты микроорганизмдср.

4. Топырақ микрофлорасының таралуының негізгі факторлары.
Тақырып 9. Судың микрофлорасы. Судың коли-титрін анықтау.

Қарасытрылатын сұрақтар:

1. Әр түрлі су жүйелеріндегі су микрофлорасының құрамы.

2.Судағы зардапты микроорганизмдср. Судың тазалығын тексеретін бактериологиялық зерттеулер. Коли-титр.

3. Су қоймаларын ластанудан алдын ала сақтандыратын әдістер.

1. Ауаның микроорганизмдермен ластануының жолдары.

2.Ауадағы сапрофитті және зардапты бактериялар.

3.Ауаға санитарлық баға беру. Ауаның санитарлық тазартудың әдістері.

1. Микроорганизмдер өміріне кауіпті температуралар.

2. Психрофильді, мезофильді және термофильді микроорганизмдер.

3. Микроорганизмдердің оттегіне катынасы.

4. Аэробты, анаэробты және факультативті анаэроб микроорганизмдер.

5. Әр түрлі микроорганизмдер топтарының қоректік ортада дамуына тотығу-тотықсыздандыру көрсеткіштерінің әсері.

6. Әр түрлі микроорганизмдер дамуына өсер ететін ортанын қышқылдығы.

7. Микроорганизмдергс кауіпті әсер ететін рН мөлшері.

1. Микробтарға карсы заттар.

2. Микробтарға карсы заттардың шығу табиғаты жоне тегі (антибиотикалық биотехникалық). Спецификасы мен олардың әсер ету механизмі.

3. Микробостатикалық және микробоцидтық әсерлер.

1. Инфекциялық аурулар қоздырғыштарының организмде таралуы.

2.Қоздырғыштың жұғу көздері.

3. Антропозонозды ауру крздырғыштары.

4. Инфекцияның дамуы мен пайда болуына жануарлар организмдерінің ерекшелігі мен сыртқы ортаның әсері.

5. Инфекция процесстерініц дамуы мен ақыры. Микробтасушылық жоне микробтаратушылык.

6. Ағзаның иммундік жауабы. Агзаның иммундік жүйесі мен реакциясы.

7. Инфекциялық аурулар қоздырғыштары: туберкулездің, бруцеллездің, колибактериоздың (ақ тышкақ), сальмонеллездің (қылау), сібір жарасының, сіреспенің, ботулизмнің, микотоксикоздың, аусылдьщ, кұтырудың, кұс обасының.

1. Иммунитеттің жетімсіздік жағдайы.

2. Иммунокомпоненттік клеткалар.

3. Табиғи резистентіліктің факторлары: клеткалық (фагоцитарлык) және гуморалдық (антиденелер, лизоцим, комплемент, пропердин және т.б.).

4. Клеткалық және гуморалдық факторлардың табиғи резистенттілігі мен иммунитет факторларының өзара катынастары.
Тақырып 15. Преципитация реакциясы (ПР) және КБР.

Қарасытрылатын сұрақтар:

1. Жануарлар ағзасының табиги резистенттілігін жоғарлату жолдары.

2.Антигендер. Антиденелер. Вакциналар және оның тұрлері. Иммундық кан сарысуы.

3. Олардың морфологиясы, биологиялық өзгешеліктері, табигаттағы таралуы, микробиологиялық диагнотикасы. Ауруды болдырмау әдістері. Аурудың алдын алу мен емдеуі.

1. Асанов Н.Р. Микробиология М.: Колос, 1980.

2. Асонов Н.Р: Практикум по микробиологии. М.: Колос,1980.

3. Байрак В.А. и др. Практикум по ветеринарной микробиологии. М.: Колос, 1980.

4. Козловский Е.В., Емельяненко П.А.Ветеринарная микробиология. М., 1982.

5. Кочемасова З.Н. и др. Санитарная микробиология и вирусология. Москва. Медицина. 1987.

6. Панкратова А.Я. Микробиология. 5-ое изд.М: Колос, 1971.

7. Мишустин Е.Н., Емцова Б.Т. Микробиология. 2-ое изд. М.: колос, 1978.

8.Панкратов А.Я. Микробиология. 5-ое изд. М.: Колос, 1971

10. 
    Техническая микробиология пищевых продуктов/Под ред. А.Я Панкратова.- М.,1968.- 744с.
    
11. 
    Жвирблянская А.Ю., Бакушинская О.А. Микробиология в пищевой промышленности. - М.,1975.-501с.
    
12. 
    Трушина Т.П. Основы микробиологии, физиологии питания и санитарии для общепита.-Ростов-на-Дону: «Феникс»,2000.-384с.
    
13. 
    Нецепляев С.В., Панкратов А.Я. Лабораторный практикум по микробиологии пищевых продуктов животного происхождения. – М.,1990.- 223с.
    
14. 
    Санитарная микробиология/ Н.В. Билетова и др. Под ред. С.Я. Любашенко. – М., 1980. – 352с.
    
15. 
    Бетина В. Путешествие в страну микробов. – М.,1976.- 272с.
    
16. 
    Емельяненко П.А. Ветеринарная микробиология. – М.,1982.- 304с.
    
17. 
    Ветеринарная микробиология и иммунология /Под ред.проф. Н.А.Радчука.-М.,1991.-381с.
    
18. 
    Костенко Т.С., Скаршевская Е.И., Гительсон С.С. Практикум по ветеринарной микробиологии и иммунологии. – М.,1989.- 272с.