Политический режим

Сабақ тақырыбы: Саяси режимдердің түрлері.

Оқыту мақсаты:

• дереккөздерді талдау негізінде саяси режимдердің түрлерін салыстыру, олардың күшті және әлсіз тұстарын анықтау
• тоталитарлықтан қазіргі заманғы демократиялық саяси режимге көшу ерекшеліктерін талдау

Бағалау критерийлері:

• Оқушы:
• Тоталитаризм, авторитаризм және демократия белгілерін салыстырады;
• ХХ ғасырдың екінші жартысындағы тоталитарлықтан демократиялық саяси режимге көшу ерекшеліктерін талдайды;
• Сабақ тақырыбына қорытынды жасайды.

Саяси режимдер

Салыстыру кешендері
Режимнің түрлері
Демократиялық
Демократияға жатпайтын
Тоталитарлық
Авторитарлық
1. Формалары
Тікелей және өкілдік демократия
Итальяндық фашизм, неміс ұлттық-социализмі, кеңестік социализм, қытай маоизмі
Буржуазиялық, социалистік режимдерден бастап әскери-диктаторлыққа дейін (мысалы, Чилидағы әскери Пиночет режимі , Ирандағы теократиялық Аятолла Хомейни режимі)
2. Әлеуметтік базасы
Демократиялық құндылықтарды саналы түрде қолдайтын халықтың көпшілігіне сенім арту
Халықтың люмпенизацияланған қабаттарының жаппай қозғалыстарына сүйену
Дәстүрлі әлеуметтік мекемелерге - бюрократия, армия, шіркеуге деген сүйіспеншілік

Саяси режимдер

Салыстыру кешендері
Режимнің түрлері
Демократиялық
Құқықтық
Демократияға жатпайтын
Тоталитарлық
Авторитарлық
3. Мемлекеттік құрылым
Мемлекеттің билікті бөлісу және өзара бақылау негізінде, қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағдарланған мемлекет
Жеке және қоғамдық өмірдің барлық аспектілерін толық (толық) бақылауды жүзеге асыратын «Әмбебап мемлекет»
Қоғамдық өмірдің белгілі бір секторларын мұқият бақылау арқылы қоғамдық тәртіпті сақтайтын дәстүрлі мемлекет
4. Партиялық жүйе
Көп партиялы жүйе
Бір партияның үстемдігі
Үкімет партиясы мемлекеттік болып табылады
5. Оппозиция
Заңды түрде жұмыс жасайды
Жоққа шығарылады
Оның қызметі қатаң шектеледі

Саяси режимдер

Салыстыру кешендері
Режимнің түрлері
Демократиялық
Демократияға жатпайтын
Тоталитарлық
Авторитарлық
6. Құқықтық принцип
Заңмен тыйым салынғандардан бөлек, бәріне рұқсат етіледі
Заңмен рұқсат етілмеген барлық нәрсеге тыйым салынған
Саяси қызметке қатысты барлық мәселелер қатаң түрде билік органдары тарапынан реттеледі
7.Азаматтардың құқықтары мен бостандықтары
Азаматтардың құқықтары мен бостандықтары тек жарияланған ғана емес, сонымен қатар кепілденген. Заң азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайды
Азаматтардың құқықтары мен бостандықтары тек жарияланады, адамдар билікке қарсы шығалмайды. Заң тұлғаны емес, мемлекет мүддесін қорғайды.
Әсіресе, саяси салада айтарлықтай шектеулі. Заң, ең алдымен, жеке тұлғаның емес, мемлекеттің мүдделерін қорғауға бағытталған

Саяси режимдер

Салыстыру кешендері
Режимнің түрлері
Авторитарлық
Тоталитарлық
Демократияға жатпайтын
Демократиялық
8. Экономика
Аралас экономика, жекеменшік сектор басым
Орталықтандырылған, милитаристік бағыттағы экономика, мемлекеттік жоспарлау
Кең ауқымды мемлекеттік сектор нарықтық экономикамен бірге жұмыс істей алады
9. Идеология
Саяси плюрализм
Бір ғана міндетті ресми идеология бар
Ресми идеология басым, бірақ басқа идеологиялық ағымдарға рұқсат етіледі
10. Жазалаушы органдар
Заңға толығымен бағынышты
Қоғамның барлық салаларын қамтиды, іс жүзінде бақылаусыз
Мемлекеттік аппараттың маңызды элементі

• Таза түрде саяси режимдер сирек кездеседі. Әрбір қоғамда либералдық және тоталитарлық үрдістер үнемі қатысып, әртүрлі формаларда өзара әрекеттеседі.

жүктеу/скачать 89.28 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: