Реферат тақырыбы: Демэкология популяцияларэкологиясы Қабылдаған: Үкібай А. Тобы: хт-19-5k1
жүктеу/скачать 21.79 Kb.
|
|
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ М.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН УНИВЕРСИТЕТІ РЕФЕРАТ
Тақырыбы:Демэкология – популяцияларэкологиясы Қабылдаған:Үкібай А. Тобы: ХТ-19-5k1 Орындаған:Шайдилла Ж. Кіріспе Демекология , популяциялар экологиясы – популяциялардың динамикасын, популяция ішілік топтарын және олардың өзара байланысын зерттейтін жалпы экология бөлімі. Деэкология аясында популяциялардың қалыптасу жағдайлары нақтыланады. Демэкология қоршаған орта факторларының әсерінен әртүрлі түрлер санының ауытқуын сипаттайды және олардың себептерін белгілейді, жеке адамды жеке емес, белгілі бір аумақты алып жатқан және туысқан , жасы) және қасиеттерімен бірдей даралар тобының бөлігі ретінде қарастырады. Құнарлылық және өлім-жітім, популяция динамикасы, тіршілік ету қисығы, өсу, тығыздықтың трофикалық деңгейге тәуелділігі, молшылықтың ауытқуы мен реттелуі және оның құнарлылыққа, өлім-жітімге, өмір сүруге, қоршаған орта жағдайларына, даралар мен популяциялар арасындағы қарым-қатынасқа тәуелділігі туралы түсінік. аумақтық мінез-құлық. Топтастыру, бейімді мінез-құлық. Популяция дегеніміз – бір бірімен өзара қарым – қатынаста болатын және үлкен территорияда бірігіп тіршілік ететін бір түрге жататын даралар тобы. С.С. Шварцтың анықтамасы бойынша: популяция бұл қоршаған ортаның үнемі өзгеріп отыратын жағдайында санын тұрақты ұстап тұруға қажетті жағдайлармен қамтамасыз етілген белгілі бір түрдің ағзаларының элементарлық тобы. Популяция ұғымын латын тілінен аударғанда халық тұрғындар деген мағына береді. Кез келген популяция төмендегі қасиеттермен сипатталады: Популяция саны берілген территория немесе көлем бірлігіндегі даралардың жалпы саны. Ол еш уақытта тұрақты болмайды және ол көбею мен өнімнің интенсивтілігінің қатынасына байланысты. Популяция дегеніміз белгілі ареалда ұзақ мекендейтін, өзара еркін будандаса алатын, информация бере алатын, бір түрге жататын особьтар тобы. Популяция деңгейінде негізгі адаптациялар, табиғи сұрыпталу және эволюциялық процестер жүреді. Популяцияның көп түрлілігі, оның ортаны меңгеру, икемделу қабілеттілігін арттырады, тіршілік үшін күресу мүмкіншілігін арттырады. Қалыпты популяцияда - барлық жастағылар тең болуы қажет. Егер популяцияда кәрі особьтар көп болса, онда олар көбеюі функциясын бұзады. Мұндай популяциялар регрессивтік популяция немесе өліп бара жатқан популяция деп аталады. Популяцияда жас особьтар көп болса жаңартатын немесе инвазивтік деп аталады. Популяцияның өмір жастары қорқыныш туғызбайды, бірақ особьтардың саны өте көп болып кетуі мүмкін, себебі мұндай популяцияда трофикалық байланыстар қалыптаспаған. Популяцияның басқа да классификациясы бар. Популяцияны көбею түріне, өмір сүру ұзақтығына, генетикалық дәрежесіне байланысты да жіктейді. Популяцияның орналасқан территориясына және особьтар арасындағы қарым-қатынас дәрежесіне байланысты элементарлы, экологиялық, географиялық деп бөледі. Элементарлы популяция толық пнмиксиямен сипатталатын особьтардың қарапайым топтары. Панмиксия –популяция ішінде немесе қандай да бір басқа түрішілік топтарда особьтардың еркін будандасуы. Панмиксия терминін 1885 жылы Вейсман енгізген. Экологиялық популяция –кеңістіктегі біріккен элементарлы популяциялардың жиынтығы. Популяция дегеніміз – генетикалық ақпарат алмасуға қабілетті, белгілі бір аумақты алып жатқан және сол түрдің басқа дараларынан кеңістік пен уақыт бойынша азды-көпті оқшауланған бір түрдегі даралар жиынтығы. Биологиялық бірлік ретінде популяцияның белгілі бір құрылымы мен қызметтері болады. Популяция құрылымы – жасы, жынысы, көлемі, генотиптері әртүрлі даралардың белгілі бір сандық қатынасы және олардың кеңістікте таралуы. Популяцияның жас құрылымы популяцияның туу мен өлімінің жалпы көрсеткіштерін анықтайды. Мысалы, тез өсіп келе жатқан популяцияларда туу деңгейі өте жоғары, яғни айтарлықтай үлесті өздігінен көбеюге қабілетті жас даралар құрайды. Популяцияның жыныстық құрылымы популяциядағы жыныстық қатынасты көрсетеді. Көптеген популяцияларда ерлер мен әйелдердің арақатынасы шамамен 1:1 құрайды. Популяцияның функциялары басқа биотикалық жүйелермен бірдей: өсу, даму, өзін-өзі көбейту қабілеті, үнемі өзгеріп отыратын сыртқы жағдайларда тіршілік ету қабілеті. Алып жатқан аумақтың көлеміне байланысты популяцияның 3 түрі бар: Элементарлы (жергілікті) популяция – біртекті аумақтың шағын ауданын алып жатқан түр дараларының жиынтығы. Биогеоценоздағы жағдайлардың сипатына қарай кез келген түр бірнеше элементар популяцияларға ыдырайды. Шарттар неғұрлым біркелкі болса, әрбір түр үшін элементар популяциялар саны аз болады. Табиғатта қарапайым популяциялардың особьтары жиі араласады, сондықтан олардың арасындағы шекаралар бұлыңғыр болады. Экологиялық популяция – белгілі бір биогеоценоздармен шектелген элементарлы популяциялар жиынтығы. Бұл популяциялар бір-бірінен әлсіз оқшауланған және олардың арасында генетикалық ақпарат алмасу өте жиі, бірақ қарапайым популяцияларға қарағанда сирек болады. Географиялық популяция – географиялық жағдайы біртекті аумақты мекендейтін бір түрге жататын даралар тобын қамтитын экологиялық популяциялар жиынтығы. Бір-бірінен анық бөлінген және салыстырмалы түрде оқшауланған. Олар құнарлылығымен, особьтарының мөлшерімен, экологиялық, физиологиялық, мінез-құлық және басқа ерекшеліктерімен ерекшеленеді. Табиғатта популяциялардың шекаралары мен мөлшері аумақтардың ерекшеліктерімен емес, бір популяцияның дараларының қасиеттерімен анықталады. Түрді құрайтын популяциялар бір-бірінен салыстырмалы түрде оқшауланған. Жануарларда оқшаулану жас өсу кезеңінде, көші-қон және көші-қон кезінде, ал өсімдіктерде тозаңның таралуы, тұқым мен жемістердің таралуы кезінде бұзылады. Популяциялардың араласуы нәтижесінде олардың түр ішіндегі ортақтығы сақталады. Популяция саны – берілген аумақтағы немесе белгілі көлемдегі даралардың жалпы саны. Оның мәні ешқашан тұрақты емес және екі қарама-қарсы құбылысқа – құнарлылық пен өлімге байланысты. Популяцияның тығыздығы – аудан немесе көлем бірлігіне келетін даралар немесе биомасса санымен анықталады. Популяция тығыздығының мәні тұрақты емес және санға байланысты. Халықтың өсуі тығыздықтың өсуін тудырады, алайда, егер халық санының өсуі алып жатқан аумақтың ұлғаюымен бірге жүрсе, онда тығыздық өспейді. Даралардың таралу тенденциясы кез келген популяцияға тән, бірақ таралу популяция қандай да бір кедергіге тап болғанша жүреді. Дегеніміз популяция генетикалық ақпарат алмасуға кабілетті, белгілі бір аумақты алып жатқан жане сол тұрдың басқа дараларынан кенистик пен уақыт бойынша азды-ларкөпті дарнүрдежи тыр. Популяциялар жас құрылымы халық туу мен өлiмiнiң жалпы көрсеткiштерiн аңықтайда. Мысалы, тез өсіп келе жатқан популяцияларда туу деңгейі өте жоғары, яғни аитарлықтай ұлысты өздігінен көбейюге кабілетті жас даралар құрайды. Халық жыныстық құрылымы популяциядағы жыныстық қатынасты көрсетеді. Көптеген популяцияларда ерлер мен әйелдердің арақатынасы шамамен 1:1 құрайды. Баска биотикалық жүйелермен бірдей популяциялық функциялар: өсу, ханым, өз-өзін кобейту кабілеті, үнемі озгеріп отыратын сыртық жағдайларда тіршілік ету қабілеті. Алып жатқан аумақтың көлеме байланысты халық 3 түрі бар: Элементарлы (жергілікті) халық - біртекті аумақтың шағын ауданын алып жатқан түр дараларының жинағы. Биогеоценоз жағдайлардың сипатына қарай кез келген тур бірнеше бастауыш халыққа ыдырайды. Шарттар неғұрлым біркелкі болса, арбір тұр үшын элементар популяциялар саны аз болады. Табиғатта қарапайым популяция лардын жеке тұлғалары тірі араласады, сондықтан олардың арасындағы шекаралар бұлыңғыр болады. Экологиялық популяция – Белгілі бір биогеоценосдармен шектелген элементарлы популяциялар жиынтығы. Bul popülasyonar bir-birinden alsiz okshaulangan zhane olardyn arasynda geneticalyq akparat almasu öte zhii, birak karapayym popülasyonlara qaraganda sirek bolady. Географиялық популяция - география жағдайы біртекті аумақты мекендейтін бір түрге жататын даралар тобын қамтитын экология популяциялар жиынтығы. Бiр-бiрiнен аңық бөлiнген жане салыстырмалы турде окшауланган. Олар құнарлылығымен, мамандығы молшеримен, экология, физиология, минез-құлық және басқа ерекшеліктерімен ерекшеленеді. Табиғатта популяциялардың шекаралары мен мөлшері аумақтардың ерекшеліктерімен емес, бір халық дараларының касиеттерімен аңықталады. Түрді құрайтын популяциялар бір-бірінен салыстырмалы төрде оқшауланған. Жануарларда оқшаулану жас өсу кезіңде, көші-қон жəне көші-қон кезінде, ал өсімдіктерде тозаңның таралу, тұқым мен жетістердің таралу кезінде бұзылады. The people of lardyn aralasuy nәtizhesinde olardyn tur ishindegy ortaqtygy saktalady. Сан халқы — берілген ауылдағы немесе белгілі көлемдегі даралардың жалпы сана. Оның мани ешқашан тұрақты емес және екі қарама-қарсы құбылысқа - құнарлылық пен өлімге байланысты. Популяция тығыздығы – аудан немес колем бірлігіне келеді даралар немес биомасса санымен аңықтады. Тығыздықтың мани турақты халқы емес жане санға байланысты. Халықтың өсу тығыздықтың өсуін тудырады, алайда, жаэгер халық санының өсу алып жатқан аумақты ұлғаюмен бірге жүрсе, онда тығыздық өспейді. Даралардың таралу тенденциялары кез келген халыққа таң, бірақ таралу халық қандай да бір кедергіге тап бұлғанша жүрді. Вернадский – тірі материя ұғымы. Вернадскийдің идеялары бойынша тірі организмдер планетаның бүкіл бетін саңылаусыз толтырады. Көбею, қоректену және тыныс алу арқылы олар қоршаған ортаға белгілі бір қысым жасайды, барлық химиялық реакциялардың жүруін өзгертеді, барлық химиялық элементтердің айналымына қатысады. Олар жердегі тіршілікті қамтамасыз ету үшін биосферада қатаң анықталған биогеохимиялық функцияларды орындайды. Тірі материямен қатар В.И. Вернадский инертті зат ұғымын енгізеді: Инертті зат – тау жыныстары, сұйық және газ тәрізді денелер тірі затпен бірге биосфераны құрайды. Тірі заттың тыныс алуы, қоректенуі, көбеюі кезінде тірі және инертті зат арасында үздіксіз байланыс бар: атомдардың биосфераның инертті денелерінен тірі денелерге және кері миграциясы. Тірі және инертті материя ұғымдарынан басқа В.И. Вернадский тірі табиғи (табиғи) денелер (мысалы, өсімдік, қоңыз және т.б.), инертті денелер (мысалы, тау жынысы, кварц, т.б.) және биоинертті денелер (мысалы, топырақ, көл суы және т.б.). Ең кең таралған және сонымен бірге ең біржақты - бұл биосфера туралы идея тек планетаның қазіргі тірі қабығы (шартты қабықшасы), яғни барлық организмдердің (жануарлар, өсімдіктер, бактериялар) Жер бетін және оның гидросферасын мекендейтін және атмосфера мен литосфераның жер бетіне жақын аймақтарына немесе басқа жолмен енетін. Мұндай биосфера Жердің басқа үш геосфераларымен күрделі түрде корреляцияланады, бұл оның автономиясының елесін ғана күшейтеді. Вернадскийдің геологиялық дүниетанымының рухында биосфера өлшеусіз үлкен тереңдікке ие және көптеген іргелі параметрлермен сипатталады. Вернадский В.И. тіршіліктің пайда болуы мәселесін биосфераның пайда болуы мәселесіне дейін төмендетеді, т.б. биосфераның биогеохимиялық функцияларын жүзеге асыру мүмкін болатын жағдайларды анықтауға. Оның пайымдауынша, мұндай жағдайлар Ай Жерден бөлініп, Тынық мұхиты пайда болғаннан кейін пайда болуы мүмкін. В.И. Вернадский, жер қыртысы - бұрынғы биосфералардың ауданы. Биосфера криптозойдан бастап бүгінгі күнге дейін геологиялық тарих бойы болды және тірі материяға кеңінен енген. Вернадскийдің биосферасы оның кеңістік-уақыт концепциясымен ажырағысыз байланысты, яғни. ол үш өлшемді және геотарихи. Дегенмен, биосфераның жеке жабық өзін-өзі басқаратын жүйе ретіндегі идеясы - Жердің нақты заманауи тірі қабығы - жоққа шығарылуы керек. жүктеу/скачать 21.79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|