1- апта. 2 балл
Тест тапсырмалары.
1 Ðåñåé Ëèâîí ñî¹ûñûíà ºàøàí ºàòûñòû ?
a) 1558-1583 ææ
á) 1552-1584 ææ.
â) 1552-1583 ææ.
ã) 1558-1582 ææ.
ä) 1558-1589 ææ.
2 ²àéñû îðûñ ºàëàñû 1611 æûëû Äåëåãàðäè áàñøûëû¹ûíäà Øâåä ¸ñêåðiíi» ºîëûíà ¼òòi ?
a) Íîâãîðîä
á) Òóëà
â) Ñìîëåíñê
ã) Ïñêîâ
ä) Ìîñêâà
3 Ñîëò¾ñòiê ñî¹ûñòà¹û áiðiíøi îðûñ æå»iñi
a) Ýðåñòôåðäåãi øàéºàñ
á) Íàðâà ò¾áiíäåãi øàéºàñ
â) Íîòåáóðã ºàìàëûíäà¹û øòóðì
ã) Íèåíøàíö ºàìàëûíû» àëûíóû
ä) Äåðïò æ¸íå Íàðâà ºàìàëûíû» àëûíóû
4 Êóëèêîâо øàéºàñûíû» áîë¹àí æûëû ?
a) 1380 æ
á) 1410 æ
â) 1560 æ
ã) 1382 æ
ä) 1350 æ
5 Êóëèêîâà øàéºàñûíäà Äîíñêèé ëàºàáûí àë¹àí êíÿçü
a) Äìèòðèé Èâàíîâè÷
á) Ôåîäîð Èâàíîâè÷
â) Ïàâåë I
ã) Èâàí IV
ä) Àëåêñàíäð Èâàíîâè÷
6 Èâàí IV êíÿçü æ¸íå ïàòøà áîë¹àí êåçi
a) 1533-1584 ææ
á) 1565-1572 ææ
â) 1550-1583 ææ
ã) 1600-1633 ææ
ä) 1555-1580 ææ
7 1552 æûëû Ðåñåé òåððèòîðèÿñûíà ºîñûë¹àí õàíäûº
a) ²àçàí õàíäû¹û
á) ²ûðûì õàíäû¹û
â) ²àçຠõàíäû¹û
ã) Íî¹àé õàíäû¹û
ä) Àñòðàõàí õàíäû¹û
8 Èâàí IV îïðè÷íèíà ñàÿñàòû æ¾ðãiçiëãåí óàºûò
a) 1565-1572 ææ
á) 1565-1579 ææ
â) 1564-1570 ææ
ã) 1567-1575 ææ
ä) 1560-1572 ææ
9. 1606-1607 ææ. øàðóàëàð ê¼òåðiëiñiíi» áàñøûñû ?
a) È. Áîëîòíèêîâ
á) Ê. Ìèíèí
â) Ñ. Ðàçèí
ã) Ïоæàðñêèé
ä) Ê.À. Áóëàâèí
10.1609-1611 ææ. ïîëÿêòàð¹à ºàðñû åðëiêïåí ê¾ðåñêåí ºàëà
a) Ñìîëåíñê
á) Íîâãîðîä
â) Ìîñêâà
ã) Êèåâ
ä) Ïñêîâ
11.Ê. Ìèíèí ìåí Ïоæàðñêèé áàñøûëû¹ûíäà¹û ¸ñêåðäi» ïîëÿê-øâåä èíòåðâåíòòåðiíåí Ìîñêâàíû àçàò åòêåí æûëû
a) 1612 æ
á) 1610 æ
â) 1615 æ
ã) 1619 æ
ä) 1608 æ
12.Ðåñåéäi 300 æûë áèëåãåí Ðîìàíîâòàð ¸óëåòiíi» I ïàòøàñû êiì ?
a) Ìèõàéë Ðîìàíîâ
á) Àëåêñåé Ðîìàíîâ
â) Àëåêñåé Ìèõàéëîâè÷
ã) Ôåîäîð Àëåêñååâè÷
ä) Ïåòð Ìèõàéëîâè÷
13.Ìèõàéë Ðîìàíîâ ºàé æûëû ïàòøà áîëäû ?
a) 1613 æ
á) 1645 æ
â) 1610 æ
ã) 1652 æ
ä) 1602 æ
14.1648-1650 ææ àðàñûíäà¹û ê¼òåðiëiñ
a) ²àëàëàð ê¼òåðiëiñi
á) Øiðêåóëåð ê¼òåðiëiñi
â) Ìàíóôàêòóðàëàð ê¼òåðiñi
ã) ʼïåñòåð ê¼òåðiëiñi
ä) Àóûëäàð ê¼òåðiëiñi
15. 1649 æûëû ºàáûëäàí¹àí çà»äàð æèíà¹û
a) Ñîáîð çà»äàð æèíà¹û
á) Ñóäåáíèê
â) Ìåìëåêåòòiê åðåæå çà»äàð æèíà¹û
ã) Óäåëüäiê çà»äàð æèíà¹û
16. Ñ. Ðàçèí áàñºàð¹àí øàðóàëàð ñî¹ûñû
a) 1667-1671 ææ
á) 1606-1607 ææ
â) 1650-1670 ææ
ã) 1648-1654 ææ
ä) 1609-1611 ææ
17.Алтын Орданың Руське жасаған соңғы iрi жорығын басқарды
а. Ахмет
ә.Тоқтамыс
б.Өзбек
в. Мамай
г.Көшім
18. Ресей тарихында аласапыран кезеңiнде алғаш сайланған патша:
а.В.Шуйский
ә.Б. Годунов
б.ЛжедмитрийІ
в.А Романов
г.Ф. Годунов
19.Крепостниктiк құқықты бекiткен соңғы құжат:
а. 1497ж.Судебник
ә. 1550 ж. Судебник
б.1597 ж. Федор Ивановичтің жарлығы
в.1607 ж. Ереже
г.1649 ж. Соборлық Ереже
20.1649 жылғы Соборлық ереже бұл :
а. мемлекеттік заңдар жинағы
ә. жергілікті дауларды шешуге крналған
б. судьялар қызметіне нұсқау
в.шіркеулік басқарма қызметіне нұсқау
г. әскери нұсқау
1- апта.
XIII ¹. Ðåñåéäi» áàñºûíøûëàð¹à ºàðñû ê¾ðåñi.
Æîñïàð:
1. Áàòûé õàííû» Ðåñåé æåðiíå øàïºûíøûëû¹û.
2. Ðåñåéäi» Àëòûí Îðäà¹à ò¸óåëäi áîëóû.
Мәтіні.
1.Øûí¹ûñ õàí 1207 æûëû Åðòiñòi» áàññåéiíiìåí îäàí ¸ði áàòûñºà ºàðàé ’’Ìîí¹îë àòûíû» ò½ÿ¹û òèåòií æåðäi’’ ½ëûñ ðåòiíäå ¾ëêåí áàëàñû Æîøû¹à áåðóiìåí Åâðîïà¹à ºàðàé øàïºûíøûëûº æîðûºòàðûíû» æîñïàðûí áåëãiëåãåí åäi. ÕIII ¹. 30 æûëäàðûíà äåéií ºûòàé ìåí Àçèÿäà ñî¹ûñºàí Ìîí¹îë òàòàðëàð áîëàøຠ½ðûñ ìàéäàíûíäà ï¸ðìåíäi ò¾ðäå ñòðàòåãèÿëûº áàðëàó æ¾ðãiçäi. Åâðîïàëûº åëäåðäi» ñàÿñè æà¹äàéû, ýêîíîìèêàëûº æ¸íå ¸ñêåðè ïîòåíöèÿëû æ¼íiíäå äåðåêòåð æèíàäû.
1223 æ. Æåáå ìåí Ѿáåäåéäi» 30 ìû»äûº îòðÿäû Øû¹ûñ Åâðîïà¹à áàðëàó æîñïàðûíà àòòàíûï, λò¾ñòiêòåí Çàêàâêàçüå àðºûëû ºûïøàºòàðäû» äàëàñûíà åíiï, Âîëãà ìåí Äíåïð àðàñûíäà ê¼øiï ºîíûï æ¾ðãåí ºûïøàºòàð îðäàñûíû» áiðií ê¾ë òàëºàí åòòi. Á½ëàðäû» ¾ðåéi ºàøûï ºàë¹àíäàðû Äíåïðäi» àð¹û áåòiíå ¼òiï êåòòi. Äíåïðäi» ò¼ìåíãi ñà¹àñûíû» áàòûñ æà¹ûíäà ê¼øiï-ºîíûï æ¾ðãåí ºûïøຠõàíäàðû îðûñ êíÿçüäûºòàðûíàí ê¼ìåê ñ½ðàäû. Îëàð Êèåâòå æèíàë¹àí ñúåçiíäå ºûïøàºòàð¹à ê¼ìåê ê¼ðñåòóäi ½é¹àðäû, ñ¼éòiï îëàðìåí ºîñûëûï, ìîí¹îëäàð¹à ºàðñû øûºòû. Á½ë Áàòóäû» øàïºûíøûëû¹û ºàðñà»ûíäà îðûñ êíÿçüäûºòàðûíû» ê¼ïøiëiãi ºàòûñºàí ñû ¸ñêåðè ºèìûë åäi. Áiðຠôåîäàëäûº ºûðºûñòàðäû» ñàëäàðûíàí ñîë êåçäåãi Ðóñüòi» å» ê¾øòi êíÿçüi Þðèé Âñåâàëîäîâè÷ Âëàäèìðñêèé æîðûººà ºàòûñïàäû. 1223 æ. 31 ìàéäà Êàëêà ¼çåíiíå òàÿó æåðäå áiðiêêåí îðûñ ºûïøຠ¸ñêåðëåði ìîí¹îë òàòàðëàðäû» íåãiçãi ê¾øòåðiìåí êåçäåñòi. Áiðû»¹àé áàñøûëûºòû» áîëìàóû, ºèìûëäû» ¾éëåñòiðiëìåói æ¸íå êíÿçüäàðäû» òiïòi ½ðûñ ¾ñòiíäå ºûðºûñóû, îðûñ ïîëêòàðû ìåí ºûïøàºòàð ¾øií øàéºàñòû» ºàé¹ûëû àÿºòàëóûíû» áiðäåí áið ñåáåïøiñi áîëäû. Êàëêàíû» æà¹àñûíàí Ðóñüêå îðûñ ¸ñêåðëåðiíi» 1/10 á¼ëiãi ¹àíà îðàëäû. Ðóñü á½ðûí ñî»äû ì½íäàé àóûð æå»iëiñêå äóøàð áîë¹àí æîº åäi.
Ìîí¹îëäàð îðûñ æàñàºòàðûíû» ºàëäûºòàðûí Äíåïðãå äåéií ºóûï êåëäi, áiðຠá½ë øàéºàñòà ñèðåï êåòêåí ê¾øïåí Ðóñüòi» iøiíå áàñûï êiðóãå îëàðäû» ä¸òi áàðìàäû. Øû»¹ûñ õàííû» íåãiçãi ê¾øòåðiìåí ºîñûëó ¾øií øû¹ûñºà ºàðàé øåãiíãåí Ѿáåäåé Âîëãà Áîëãàðèÿñûíû» æåðiíå êiðiï êåòïåê áîëäû, áiðຠîë ñ¸òñiçäiêêå ½øûðàäû. Àëàéäà ºûïøàºòàð ìåí Ðóñüòi» ê¾øií ¸ñêåðè áàðëàó æ¼íiíäå îòðÿäòi» àëäûíà ºîéûë¹àí íåãiçãi ìiíäåòi îðûíäàëäû.
20 æûëäàðäû» àÿ¹ûíäà 30 æûëäàðäû» áàñûíäà Ìîí¹îëäàð áið ¹àíà Æîøû ½ëûñûíû» ê¾øiìåí ºûïøàºòàðäû», àëàíäàðäû», áàøº½ðòòàðäû» æ¸íå Âîëãà Áîëãàðèÿñûíû» æåðií áàñûï àëó¹à ¸ðåêåòòåíäi, áiðຠîë ñ¸òñiç áîëûï øûºòû. Ñîíäûºòàí 1235 æûë¹û ºàðàºîðûìäà¹û º½ðûëòàéäà Åâðîïà åëäåðií áàñûï àëó ¾øií Áàòûñºà æàëïû ìîí¹îëäûº æîðûº ½éûìäàñòûðó ½é¹àðûëäû. Æîðûºòû» áàñûíà Æîøûíû» ½ëû Áàòó õàí ºîéûëäû, îíû» êå»åñøiñi Ѿáåäåé áîëäû. Ìîí¹îëäàð 1236 æûëû åêïiíäi øàáóûë¹à øû¹ûï, Åäië áîë¹àðëàðûíûí òàñ-òàëºàí åòòi. 1237 æûëû ê¼êòåìi ìåí æàçûíäà Âîëãà ìåí Äîí ¼çåíiíi» àðàëû¹ûíäà¹û ºûïøຠæåðëåðií áà¹ûíäûðäû. Îðòà Âîëãàäà áóðòàñòàð ìåí ìàðäâàíû» æåðëåðií æàóëàï àëäû. 1237 æûëäû» ê¾çiíäå Áàòóäû» íåãiçãi ê¾øòåði ñîëò¾ñòiê-øû¹ûñ Ðóñüêå áàñà ê¼êòåï åíó ¾øií Âàðîíåæ ¼çåíiíi» æî¹àð¹û ñà¹àñûíà øî¹ûðëàíäû. Ðóñüòå äàéûíäàëûï æàòºàí øàáóûë æ¼íiíäå áiëìåóëåði ì¾ìêií åìåñ åäi. Áiðຠ¼ç ºûðºûñòàðûìåí áàñû ºàòºàí êíÿçüäàð îðòຠæàóäû» àëäûíäà ê¾ø áiðiêòiðó ¾øií åøòå»å iñòåìåäi.
2.Áàòó Ðóñüêå 120-140 ìû» æàóûíãåðëåðiìåí àòòàíäû (îëàðäû» 40-50 ìû»û ¹àíà ìîí¹îë-òàòàðëàð åäi, ºàë¹àíäàðû áà¹ûíäûðûï àë¹àí åëäåðäi» æàóûíãåðëåði áîëäû). Áûòûð໺û êíÿçäiêòåðäi» Áàòó ¸ñêåðëåðiíå ºàðñû ò½ðóû î»àé åìåñ åäi. °ñêåðè ê¾ø æà¹ûíàí ìîí¹îë-òàòàðëàð àðòûº áîëàòûí. °ñiðåñå ìîí¹îë-òàòàðëàðäû» àòòû ¸ñêåði ºóàòòû åäi. Áàòóäû» ñî¹ûñ ¼íåðiíäå á½ðûííàí ïàéäàëàíûï êåëå æàòºàí ºàëà áåêiíiñòåðií á½çàòûí æå»ië º½ðàëäàðû áîëäû.
Ðóñü ñîë êåçäåãi Åâðîïà ìåí Àçèÿíû» áàñºà äà áûòûð໺û ôåîäàëäûº ìåìëåêåòòåði ñèÿºòû ºàòà» ò¸ðòiïïåí æ¸íå áiðû»¹àé êîìàíäà áåðóäi» àñòûíäà òîïòàñºàí ìîí¹îë-òàòàðäû» àòòû ¸ñêåðëåðiíå ò¼òåï áåðiï, ºàðñû ò½ðàòûíäàé ñàí æà¹ûíàí ïàðà-ïàð êåëåòií ºàðóëû ºîë øû¹àðà àëìàäû.
Á¾êië Ðóñü 100 ìû»íàí àñà æàóûíãåðëåð øû¹àðà àëàð åäi, áiðຠêíÿçüäàðäû» àðàçäû¹û ìåí ºûðºûñòàðû æà¹äàéûíäà åëäi» áàð ê¾øií áiðiêòiðó òiïòi äå ì¾ìêií áîëìàäû. Êíÿçüäàðäû» ñàëò àòòû æàñàºòàðû, ºàðó-æàðà¹û æ¸íå æàóûíãåðëiê ñàïàëàðû æà¹ûíàí ìîí¹îëäàðäû» àòòû ¸ñêåðëåðiíåí áàñûì áîëäû, áiðຠîëàðäû» ñàíû àç åäi. ´éòêåíi êíÿçüäûºòàðäû» íåãiçãi ºàðóëû ê¾øòåði ºàðó-æàðà¹û iði ¸ñêåðè äà¹äûëàðû æà¹ûíàí ìîí¹îëäàðäàí êåì áîë¹àí ºàëà ìåí ñåëî æàñàºòàðûíàí º½ðàëäû. Ñàí æà¹ûíàí áàñûì áîëóû, ì½íû» ¼çi äàëàëûº æåð æà¹äàéûíäà ìîí¹îëäàðäû» àòòû ¸ñêåðëåðiíå ê¼ï àðòûºøûëûºòàð áåðäi. Îðûñ êíÿçüäàðûí íåãiçiíåí ºàëàëàðäû òàáàíäûëûºïåí ºîð¹àï æàóäû ¸ëñåðåòóäi ê¼çäåãåí ºîð¹àíûñ òàêòèêàñûí ºîëäàíó¹à ì¸æá¾ð åòòi. Áiðຠîðûñ ºàëàëàðûíû» àçûí-àóëຠºîð¹àóøûëàðû áàð à¹àø ºàìàëäàðû ôåîäàëäûº ºûðºûñòàð íåãiçiíäåãi ä½øïàííû» îíøà ê¼ï åìåñ îòðÿäòàðûíû» ºàëàíû ºîðøàï àëûï, ¸áäåí òèòû¹ûíà æåòóäi ê¼çäåãåí åíæàðëûº ºèìûëäàðûíà ºîð¹àíûñòà ½çຠîòûðóìåí ò¼òåï áåðóãå ¹àíà æàðàìäû áîëäû. Áiðຠºûòàéëàðäàí àë¹àø ºîð¹àí á½ç¹ûø ê¾ðäåëi òåõíèêàíû ïàéäàëàí¹àí æ¸íå ºàìàëäàðäû» ºîð¹àóøûëàðûí ¸ëñiðåòïåê ¾øií ¾çäiêñiç øàáóûë æàñàó òàêòèêàñûí ºîëäàí¹àí ìîí¹îë-òàòàðëàðäû» ºàëû» ºîëûíà ½çຠóàºûò áîéû ò¼òåï áåðå àëìàäû.
Á½ë º½ðàëìåí îðûñ ºàëàëàðûíû» à¹àøòàí ñàëûí¹àí áåêiíiñií á½çó ºèûí¹à ò¾ñïåéòií, á½¹àí ºîñûìøà Áàòó ¸ñêåðëåði ñî¹ûñ æ¾ðãiçóäi» íåøå ò¾ðëi ¸äiñòåðií ìå»ãåðäi. Ѽéòiï æîëûíäà¹ûíû» á¸ðií æàéïà¹àí Áàòó 1237 æûëäû» ºûñûíäà ºàëû» ºîëûí Åäië ¼çåíiíåí Ðÿçàíü ºàëàñûíà êåëiï æåòòi. ºûñòà øàáóûë æàñàóäû ê¾òïåãåí Ðÿçàíüäûºòàð àéòàðëûºòàé ºàðñûëûº ê¼ðñåòå àëìàäû. Áåñ ê¾í áîéû ìîí¹îë-òàòàð ¸ñêåðiíi» øàáóûëûíà òîéòàðûñ áåðãåíiìåí áàñºà æàºòàí ê¼ìåê êåëìåãåíäiêòåí Ðÿçàíü ºàëàñû æàó ºîëûíà ê¼øòi. Êåëåñi êåçåê îðûñòû» iði Âëàäèìèð, Ñóçäàëü êíÿçäiãiíå æåòòi. ̸ñêåó ºàëàñûí àëäû.
1238 æûëû 4 àºïàíäà Áàòó Âëàäèìèð ºàëàñûí ºîðøàéäû ºàëà õàëºû àéòàðëûºòàé åðëiê ê¼ðñåòåäi. Áiðຠ¾ø ê¾ííåí àðû¹à øàìàñû êåëìåãåí ºàëàíû ºîð¹àóøûëàð æå»iëiñ òàáàäû. Ìîí»¹îë-òàòàð ¸ñêåði îñûëàéøà Ðîñòîâ, Ñóçäàëü, ßðîñëàâль, Êîñòðîìà, Óãëè÷, Òâåðü ñèÿºòû 14 ºàëàíû áà¹ûíäûðûï, Âëàäèìèð êíÿçäiãiíåí Íîâîãîðîäºà ºàðàé áà¹ûò àëäû. Áiðຠê¼êòåìíi» åðòå øû¹óû îðìàíäû æ¸íå áàòïàºòû Íîâãîðîä æåði àë¹à ºàðàé æ¾ðóãå ºèûíäûº òó¹ûçàäû. Ƹíå ìîí¹îë-òàòàð ¸ñêåðëåðiíi» äå ½çຠñî¹ûñòàí ºàæû¹àíû ñåçiëåäi. Ñîíäûºòàí Áàòó ¸ñêåðëåði î»ò¾ñòiêêå ºàðàé á½ðûëàäû.
Æîëûíäà êåçäåñêåí ºàëàëàð ìåí àóûëäàðäû æàóëàï àëûï, 1240 æûëû Êèåâ ºàëàñûíà æåòåäi. Êèåâ ºàëàñûí ºîð¹àóäû Äàíèиë ìåí Äìèòðèé êíÿçäåði ¼ç ºîëäàðûíà àëàäû. ºàëà áåêiíiñií á½çûï êiðó ìîí¹îë-òàòàð ¸ñêåðëåðiíå î»àé¹à ò¾ñïåäi. Êèåâ ºàëàñû ñåãiç ê¾í ºàðñûëûº ê¼ðñåòåäi. ʾøòi» òå» áîëìàóû êíÿçäåðäi» äåð êåçiíäå ê¾ø áiðiêòiðå àëìàóû Êèåâòi» æå»iëóiíå ¸êåëiï ñîºòûðàäû. Ìîí¹îë-òàòàð øàïºûíøûëàðû Êèåâ ºàëàñûí òàëºàíäàï, åæåëãi åñêåðòêiøòåðäi» ê¼áií æîéûï æiáåðåäi. ÁiðຠÁàòó õàí êíÿçü Äìèòðèéäi» åðëiãiíå ðèçà áîëûï ¼ëòiðòïåéäi. Êèåâ ºàëàñûí àë¹àííàí êåéií Áàòó ¸ñêåðëåði Ãàëè÷-Âîëûíü êíÿçäiãiíå àòòàíàäû. Áàòûé îðûñ æåðií æàóëàï àë¹àííàí êåéií Ïîëüøà¹à, ÷åõèÿ ìåí Âåíãðèÿ¹à áàñà ê¼êòåï êiðåäi. Àëàéäà áiðíåøå æûë¹à ñîçûë¹àí æîðûºòàðäàí ¸áäåí ºàæû¹àí Áàòó ¸ñêåðëåði Åâðîïà åëäåðiíå îäàí àðû êiðå àëìàéäû. Áàòó ¸ñêåðëåði Åäië ¼çåíiíi» ò¼ìåíãi ñà¹àñûíà îðàëûï, îñûíäà 1243 æûëû Ñàðàé-Áàòó ºàëàñûí ñàë¹ûçàäû. Àëòûí-Îðäà ìåìëåêåòií º½ðàäû. 1240-1280 æûëäàð àðàëû¹ûíäà îðûñ æåðiíå ìîí¹îë-òàòàð ¾ñòåìäiãi îðíàéäû. Áàòó ¼çiíå àðíàï àñòàíà ñàëäûðûï, ñàðàé ò½ð¹ûç¹àíûìåí óàºûòòû» ê¼ái ½ëàí áàéòຠºàçຠñàõàðàñûíäà¹û æàéëàóëàðäà ¼òêiçåäi. Àëòûí-Îðäàíû» àñòàíàñû àë¹àøºû êåçäå Áàòó ºàëàñûíäà (ºàçiðãi Àñòðàõàí ìà»ûíäà) áîëñà êåéiíiðåê Ñàðàé Áåðêåãå ê¼øiðiëåäi.
2- апта.1 балл.
Реферат тақырыптары.
1. Ìîñêâà êíÿçäiãiíi» ñàÿñàòû. Èâàí Êàëèòà.
2. Êóëèêîâà øàéºàñû æ¸íå åðåêøåëiãi.
3. Òîºòàìûñòû» Ìîñêâà¹à æîðû¹û.
4. Îðûñ æåðëåðií áiðiêòiðó ñàÿñàòû.
5. III-Âàñèëèéäi» Îðûñ æåðëåðií áið îðòàëûººà áiðiêòiðó.
6. Ìåìëåêåòòiê áàñºàðóëàð.
7. Áîÿðëàð äóìàñû.
8.Ëèòâà êíÿçäiãi æ¸íå Ðåñåéäi» ºàðûì-ºàòûíàñòàðû.
9. I¶ Èâàííû» áèëiêêå êåëói æ¸íå îíû» æ¾ðãiçãåí ñàÿñàòû.
10. Ðåñåéäåãi øàðóàëàð ê¼òåðiëiñi æ¸íå ä¾áiðëi êåçå» “Ñìóòíûå Âðåìåíà”
11. Èíòåðâåíòòåðãå ºàðñû Ê. Ìèíèí ìåí Ä. Ïîæàðñêèéäi» ê¼òåðiëiñi.
12. Ïîëÿê ¸ñêåðëåðiíi» áàñûï êiðói.
13. Ñ. Ðàçèí áàñòà¹àí øàðóàëàð ñî¹ûñû.
2- апта.
ÕIII-ÕI¶ ¹¹. Ðåñåé.
Æîñïàð:
1. Ìîñêâà êíÿçäiãiíi» ñàÿñàòû. Èâàí Êàëèòà.
2. Êóëèêîâà øàéºàñû æ¸íå åðåêøåëiãi.
3. Òîºòàìûñòû» Ìîñêâà¹à æîðû¹û.
Мәтіні.
1.Êíÿçü Èâàí êåçiíäå Ìîñêâà êíÿçüäû¹û Ñîëò¾ñòiê-Øû¹ûñ Ðóñüòåãi å» iði ¸ði ê¾øòi êíÿçüäûº áîëäû. Èâàí Êàëèòàíû» ò½ñûíäà îðòàëûºòàíäûðûë¹àí ìåìëåêåòòi º½ðóäà ¾ëêåí ðîëü àòºàð¹àí Ìîñêâà ½ëû êíÿçû ¼êiìåòiíi» øiðêåóìåí òû¹ûç îäàºòàñóû ºàëûïòàñàäû. Êàëèòàíû» îäàºòàñû ìèòðîïîëèò Ïåòðäi» ¼çiíi» ðåçèäåíöèÿñûí Âëàäèìèðäåí Ìîñêâà¹à ê¼øiðóiìåí (1326 æ.) ñûñû á¾êië Ðóñüòi» øiðêåó îðòàëû¹ûíà àéíàëäû, ñ¼éòiï îíû» ¼çi Ìîñêâà êíÿçüäàðûíû» ñàÿñè ïîçèöèÿñûí àí๽ðëûì íû¹àéòòû.
Îðäàìåí ºàðûì-ºàòûíàñòà Êàëèòà Àëåêñàíäð Íåâñêèé áåëãiëåãåí õàíäàð¹à ñûðòòàé âàññàëäûº áà¹ûíûøòûëûº ò¸ðòiáií, àëûì ò¼ëåóäi» ä½ðûñòû¹ûí, îíû» ¼ç êíÿçüäû¹ûíäà òîëûº òîºòàòûë¹àí, Ðóñüêå æà»à øàáóûë æàñàó¹à æîë áåðìåó áà¹ûòûí ½ñòàäû, “40 æûë áîé¹û òûíûøòûº ºàíäàé æàºñû, îðûñ æåðëåðií æàóëàï àëóäàí, øàðóàëàðäû ê¾éçåëòóäåí íå ò¾ñïåê, ò½ðìûñòû» àóûðòïàëû¹ûí áàñòàí ¼òêiçãåí êåäåéëåð, òàòàð áàñºûíøûëàðûíàí àóëຠòûíûø ¼ìið ñ¾ðñií äå...”,—äåï æàçäû æûëíàìàøû Êàëèòàíû» êíÿçüäûº åòêåí êåçiíå áà¹à áåðå êåëiï. Îðûñ æåðëåði ýêîíîìèêàíû ºàëïûíà êåëòiðiï, ¼ðêåíäåòó ¾øií, åçóøiëiêòi æîþ æîëûíäà àëäà ò½ð¹àí ê¾ðåñêå ê¾ø æèíàï àëó¹à ºàæåòòi òûíûñ àëäû. Êàëèòà ¼çiíi» áàð ºàòàëäû¹ûìåí æ¸íå ºàéñàðëû¹ûìåí áàðëûº îðûñ æåðëåðiíåí àëûì æèíàóû Ìîñêâà êíÿçûíû» ºîëûíà åä¸óið ºàðæûíû» æèíàºòàëóûíà ì¾ìêiíäiê áåðäi. Ѽéòiï îíû» Íîâãîðîäºà æ¸íå îðûñòû» áàñºà äà æåðëåðiíå ñàÿñè ºûñûì æàñàóûíà æîë àøûëäû. Êàëèòà ºàðó ê¾øiíå ñ¾éåíáåé-ຠ¼çiíå ºàðàéòûí æåðëåðäi» òåððèòîðèÿñûí áàé ñûéëûºòàðû ¾øií õàííàí æåêå æåðëåðãå (Ãàëè÷, Óãëè÷, Áåëîîçåðо) áåðiëãåí æàðëûºòàð — êóïåëü åñåáiíåí êå»åéòå áiëäi. Êàëèòàíû» êíÿçüäûº º½ð¹àíûí ºîðûòûíäûëàé êåëå Ê.Ìàðêñ Ìîñêâàíû» íåãiçiíåí Êàëèòàíû» ò½ñûíäà ê¾øåéãåíäiãií àòàï ê¼ðñåòòi. Êàëèòàíû» áàëàñû êíÿçü Ñåìåí Èâàíîâè÷ (1340—1353) “á¾êië Ðóñüòi» ½ëû êíÿçi” äåãåí àòຠàëó¹à ½ìòûëäû, ñ¼éòiï ¼çiíi» ¼êòåìäiëiãiìåí æ¸íå áàñºà êíÿçüäàð¹à ò¸êàïïàðëûºïåí ºàðà¹àíû ¾øií “Ãîðäûé” äåãåí àòຠàëäû.
2.1380 æûëäû» æàçûíäà Îðäàíû» áàðëûº ê¾øií æèíàï ²ûðûìäà¹û îòàðëàðûíû» Îðäà âàññàëû ñîëò¾ñòiê Êàâêàçáåí Ïîâîëæüå õàíäûºòàðû æàëäàìàëû îòðÿäòàðûìåí ê¾øåéãåí Ìàìàé Ðÿçàíü êíÿçäû¹ûíû» î»ò¾ñòiê øåêàðàëàðûíà áàñûï åíiï, îäàºòàñ ½ëû Ëèòâà êíÿçi ßãàéëî ìåí Ðÿçàíü êíÿçi Îëåãòi» ê¾øiíi» ºîñûëóûí ê¾òòi. Áàòûéäû» ºûðûï-æîþøûëûº çàðäàïòàðûíû» ºàéòàëàíó ºàóïi ò¼íãåí Ðóñüòi» á¾êië îðûñ õàëºû áàñºûíøûëàð¹à ºàðñû ê¾ðåñêå ê¼òåðiëäi. Ìàìàé ¸ñêåðëåðiíå æàëïû îðûñòàð òîéòàðûñûí ½éûìäàñòûðóäà, Ðóñüòi ñàÿñè æà¹ûíàí áiðiêòiðóäå Ìîñêâàíû» àë¹àøºû òàáûñòàðûíû» ìà»ûçû ¼òå æî¹àðû áîëäû. Ìîñêâà¹à ºûñºà ìåðçiìíi» iøiíäå øàðóàëàð ìåí ºîë¼íåðøiëåðäåí îðûñ æåðëåðiìåí êíÿçäûºòàðûíû» á¸ðiíåí äåðëiê ïîëêòåðìåí æàñàºøûëàð æèíàëäû. Áîðÿíñêìåí Ïîëîöêiäåí ¼ç ïîëêòåðiìåí òiïòi Îëåãòi» ½ëäàðû äà æåòòi, àë ì½íû» ¼çi Ëèòâà ½ëû êíÿçäû¹ûíû» º½ðàìûíà êiðåòií áàòûñ-îðûñ æåðëåði ì¾ääåñiíi» òû¹ûç áàéëàíûñûíû» ñàºòàë¹àíûìåí áiðëiãiíi» àé¹à¹û åäi. Ìàìàéìåí ê¾ðåñóäå Ìîñêâà¹à æàó Òâåðëiê, Íèæåãîðîäòûº æ¸íå Ðÿçàíäûº êíÿçäåð, ñîë ñèÿºòû ½ëû Íîâãîðîäòòû áàñºàðàòûí áîÿðëàð ¹àíà áàñ òàðòòû.
Ìîñêâà êíÿçi Äìèòðèéäi» òóû àñòûíà æèíàë¹àí îðûñ æàóûíãåðëåðiíi» æàëïû ñàíû 100-120 ìû» ¸ñêåð áîëàòûí (Ìàìàéäû» ºàðàìà¹ûíäà¹û ¸ñêåðäi» ñàíû äà îñû øàìàëàñ). “´ìið áàºè îðûñ êíÿçäàðûìåí æåðãiëiêòi âîåâîäàëàðäû» ê¾øi îñûíøàëûºòû çîð áîëìà¹àí åäi”,-äåï æàçäû æûëíàìàøûëàð. Îéäà¹ûäàé ½éûìäàñòûðûë¹àí áàðëàó æ½ìûñòàðûíû» í¸òèæåñiíäå Ìàìàéäû» àòòàíóûìåí æîñïàðû Ìîñêâà¹à äåð êåçiíäå ì¸ëiì áîëûï îòûðäû. Äìèòðèé Èâàíîâè÷ Ìàìàéìåí ßãàéëî æàñàºòàðûí áiðiêòiðìåé, áiðiíøi ñûíû íåãiçãi ºàðñûëàñòàðûíà áåðóãå áåë áàéëàäû. Òàìûçäû» àÿ¹ûíäà Äîíäû áåòêå àë¹àí îðûñ ¸ñêåðëåðiíi» Êîëîìíà àðºûëû æ¾ðiï ¼òêåíií áiëãåí ßãàéëî, ºàðñû æຠæàñàºòàðûíû» ñàí æà¹ûíàí ê¼ïòiãiíåí ñåñêåíiï àñû¹ûñ êåði ºàéòòû. Iñòi» àðòûí áà¹ûï îòûð¹àí Ðÿçàíäûº Îëåãòi» äå îñû¹àí îðàé Ìàìàé¹à ºîñûëó¹à áàòûëû áàðìàäû. 1380 æûëû ºûðê¾éåêòi» 7-íåí 8-íå ºàðà¹àí ò¾íi îðûñ æàñàºòàðû Äîííàí ¼òiï Êóëèêîâàíû» êå» äàëàñûíäà, Íåïðÿäâà ¼çåíiíi» Äîí¹à º½ÿð ò½ñûíäà ¾ëêåí ¸ñêåðè áåêiíiñ æàñàäû. Á½ë àðàäà òàòàðëàðäû» òûëäàí øàáóûë æàñàó ºûëû¹ûí iñêå àñûðìàó äà åñêåðiëãåí áîëàòûí. ̽íäà îðûñòû» íåãiçãi ê¾øòåðiíåí òûñ Êóëèêîâà¹à òàÿó æåðäå ò¸æiðèáåëi ºîëáàñøû Äìèòðèé Áîáðîê ïåí Ñåðïóõîâòûº êíÿçü Âëàäèìèð áàñòà¹àí àñà ºóàòòû “Òîñºàóûë” ïîëêiäå îðíàëàñºàí áîëàòûí. 1380 æûë¹û 3 ºûðê¾éåêòå òàëàé ìåìëåêåòïåí õàëûºòàðäû» òà¹äûðûí øåøêåí, îðòà¹àñûðäà¹û å» iði ñî¹ûñ Êóëèêîâà øàéºàñû áîëûï ¼òòi. Ñî¹ûñòû» àë¹àøºû ò½ñûíäà òàòàðëàð àë¹û ñàïòà¹û îðûñ ¸ñêåðëåðií ò¾ãåëãå æóûº ºûð¹àíìåí,îäàí êåéiíãi íåãiçãi æàñàºòàð òàðàïûíàí ê¾øòi ºàðñûëûººà êåçiãiï, îëàðäû» òåãåóðiíiíå ò¼òåï áåðå àëìàé ºàëäû. Åíäi Ìàìàé ¼çiíi» àòòû ¸ñêåðiìåí Íåïðÿâäà ¼çåíiíå ºàðàé ºóñûðûë¹àí ñîë æàºòà¹û îðûñ ïîëêiíi» ñî»ûíà ò¾ñåäi. Îñû êåçäå òàñàäà ò½ð¹àí îðûñ òîñºàóûë ïîëêiíi» æàñàºòàðû òàòàðëàðäû» òó ñûðòûíàí øàáóûë æàñàéäû. Ñûíû» ê¾øòiëiãi ñîíøà, òàòàðëàðäû» àòòû ¸ñêåði ºàðñûëàñó¹à øàìàñû êåëìåé êåéií øåãiíåäi. Ѽéòiï øàáóûë¹à ê¼òåðiëãåí áàñºà äà îðûñ æàñàºòàðûíàí òàòàð áàñºûíøûëàðû áiðæîëà òàëºàíäàëàäû. Ìàìàéäû» ¼çi àìàí ºàë¹àí àçûí àóëຠ¸ñêåðëåðiìåí ¸çåð ºàøûï º½òûëàäû. Êóëèêîâî äàëàñûíäà¹û æå»iñ îðûñ õàëºûíà î»àé¹à ò¾ñêåí æîº. Á½ë ºûð¹ûíäà ê¼ïòåãåí òà»äàóëû ïîëêòåð ìåí ìû»äà¹àí æàñàºòàð, äèºàíäàð ìåí ºîë¼íåðøiëåð ìåðò áîëäû. Õàëûº åçãiäåí áiðæîëàòà àçàò åòiëìåñå äå æàó ¸ñêåðëåðiíi» òàëºàíäàëóû ¾ëêåí æåòiñòiê åäi. Òàòàð-ìîë øàïºûíøûëàðû øåøóøi ñû¹à ½øûðàï “á¾êië Îðäàíû»” æå»iëiñ äåãåíäi áiëìåéòiíi æ¼íiíäåãi à»ûçäû» ê¾ëi ê¼êêå ½øòû. Ñîíäàé-ຠíåãiçãi Îðäà æàñàºòàðûíû» ê¾éðåói ôåîäàëäûº º½ðûëûñòû» ûäûðàóûìåí Àëòûí Îðäàíû» æàëïû ¸ëñiðåóií òåçäåòòi. Îíû» ¾ñòiíå á½ë æå»iñ Ìîñêâà ºàëàñûíû» á¾êië îðûñ æåðiíi» áàñûí áiðiêòiðäi. Ìîñêâà êíÿçi Äìèòðèé Èâàíîâè÷ òå îñû æîëû ¼çiíi» àñà ê¼ðíåêòi ºîëáàñøû åêåií òàíûòûï Êóëèêîâî äàëàñûíäà¹û æå»iñi ¾øií «Äîíñêîé» äåãåí àò຺à èå áîëäû.
3.Êóëèêîâî øàéºàñûíäà æå»iëãåí Ìàìàé Óôà¹à ºàøûï, áàð¹àí æåðiíäå ¼ëòiðiãåí ñî», Àëòûí Îðäàíû» áèëiãi Àº Îðäà õàíû Òîºòàìûñòû» ºîëûíà ê¼øòi. Åêi áiðäåé Îðäàíû» ê¾øiíå èå áîë¹àí Òîºòàìûñ 1382 æûëû ê¾òïåãåí æåðäåí Ðóñüêå øàáóûë æàñàäû. Ðÿçàíü êíÿçi Îëåã î¹àí Îêà ¼çåíiíi» ¼çi áiëåòií ¼òêåëi àðºûëû Ìîñêâàëûº áàºûëàóøûëàð¹à áiëäiðìåé Ìîñêâà¹à ¼òóiíå º½ïèÿ ò¾ðäå ê¼ìåêòåñòi. Õàí ¸ñêåðiíi» ñóûò êåëå æàòºàí õàáàðû Ìîñêâà¹à êåø æåòòi. Äìèòðèé Äîíñêîéäà õàí æàñà¹ûíà ºàðñû ò½ðàðëûºòàé ê¾ø æîº åäi. Êóëèêîâîäà¹û ñî¹ûñòàí ñà» ¸ñêåð ºàòàðû ñåëäiðåï ºàë¹àí åäi. Ñîíäûºòàí ½ëû êíÿçü æà»à æàñຠæàáäûºòàó ¾øií Åäiëäi» ñîë æà¹àëàóûíäà¹û ºàëàëàð¹à àòòàíäû. “Æàó êåëå æàòûð” äåãåííåí ¾ðåéi ½øºàí Ìîñêâà ôåîäàë øîíæàðëàðû ñàñºàëàºòàï ºàëàäàí ºàøà áàñòàäû. Àñòàíàíû ºîð¹àó ºàðàïàéûì ò½ð¹ûíäàð ìåí Êðåìëüäi ºîð¹àó¹à êåëãåí ºàëà¹à æàºûí äåðåâíÿëàð ìåí ñåëîëàðäà ò½ðàòûí øàðóàëàðäû» ¾ëåñiíå ºàëäû. ºàëàäà ôåîäàë øîíæàðëàð¹à ºàðñû ê¼òåðiëiñ á½ðº åòå ºàëäû. Îëàð ºàøïຠáîë¹àí ôåîäàë øîíæàðëàðäû ò½òºûíäàï ä¾ðå ñî¹ûï ä¾íèå ì¾ëêií ºàëà õàëºûíà á¼ëiï áåðäi. ºàëàäàí êåòóãå òåê ìåòðîïîëèò Êèïðèàíó ìåí ½ëû êíÿçüäû» ñåìüÿñûíà ¹àíà ð½ºñàò åòiëäi. ºàëàäà ò¸ðòiï îðíàòûëûï Ìîñêâàëûºòàð æàó¹à ñû áåðó ¾øií Êðåìëüãå æèíàëäû. Ìîí¹îë øàïºûíøûëàðû Êðåìëüäi ºîðøàó¹à àëûñûìåí ຠîðûñòû» áiðiíøi º½éìàëû çå»áiðåãi ñûí¹à ò¾ñòi. Ìîñêâàëûºòàð ê¾øi áàñûì æàó òåãåóðiíiíå áiðíåøå ê¾í áîéû ºàðñûëûº ê¼ðñåòiï áåòií ºàéòàðûï îòûðäû. Òîºòàìûñ õàí òåê ¼ç ºîëàñòûíäà æ¾ðãåí Íèæåãîðîäòûº åêi êíÿçüäû» îïàñûçäû¹û àðºàñûíäà Êðåìëüãå êiðäi. Êíÿçüäàð Êðåìëüäi ºîð¹àóøûëàðäû Òîºòàìûñòû» «äîñòûº íèåòïåí êåëãåíäiãiíå ñåíäiðiï ºàºïàíû àøó¹à ê¼íäiðåäi». Îäàí ñî» ìîë òàòàðëàð Ìîñêâàíû ¼ðòåï õàëºûí ºûðûï ñàëàäû. ´ðò êåçiíäå ê¼ïòåãåí êiòàïòàð, º½íäû ºîëæàçáàëàð æîéûëäû.
Ìîñêâàíû àë¹àí Òîºòàìûñ åíäi ºàëà ìà»ûíäà¹û æåðëåðãå àóûç ñàëà áàñòàäû. “ʼï æàñàºïåí Ä. Äîíñêîé êåëå æàòûð” äåãåí õàáàðäû åñòiãåí ñî» àñû¹ûñ Îðäà¹à ºàéòàäû. Àëàéäà Òîºòàìûñòû» îñû øàáóûëûíû» í¸òèæåñiíäå Ä. Äîíñêîé Îðäà¹à Áàòûé õàí, ´çáåê õàí êåçiíäåãiäåé áîëìàñà äà áiðíåøå ä¸ðåæåäå àëûì ñàëûº ò¼ëåï ò½ðó¹à êåëiñåäi. Êóëèêîâîäà¹û øàéºàñòàí ñî» Àëòûí Îðäà äà îðûñ æåðiíå á½ðûí¹ûäàé ¾ñòåìäiê åòóäåí ºàëûï Ìîñêâàíû» Ðóñüòåãi ñàÿñè áàñøûëû¹ûí ìîéûíäàó¹à ì¸æá¾ð áîëàäû. Ä. Äîíñêîé ºàéòûñ áîëàð àëäûíäà Ìîñêâà êíÿçüäàðûíû» áèëåóøiñi ðåòiíäå ¼çiíi» ¾ëêåí ½ëû Âàñéëèé 5 Äìèòðèåâè÷êå Âëàäèìèð ½ëû êíÿçüäû¹ûí ì½ðà¹à áåðó àðºûëû á½äàí áûëàé á½ë ¼ëêåäå õàí ¾ñòåìäiãiíi» æ¾ðìåéòiíií ä¸ëåëäåäi. Ѽéòiï Âëàäèìèð êíÿçüäû¹ûíû» î¹àí áàéëàíûñòû Ðóñüòåãi àºñàºàë êíÿçüäû¹ûíû» òèòóëûí äà Ìîñêâà¹à ºîñó ïðîöåñi àÿºòàëäû.
1480 æûëû Àëòûí Îðäà õàíû Àõìåò õàí ïîëÿê Ëèòâà êîðîëi IV Êàçèìèðìåí îäàºòàñà îòûðûï Ìîñêâà êíÿçûí ºàéòàäàí àëûì-ñàëûº ò¼ëåï ò½ðó¹à ì¸æáóð åòó ¾øií Îðûñ æåðiíå áàñà ê¼êòåï êiðäi. Ìîñêâà ½ëû êíÿçû Àõìåò õàííû» æàóû Êàçèìèðäi» Óêðàèíàäà¹û æàñàºòàðûíà ñû áåðãåí ºûðûì õàíû Ìå»ëiêåðåéìåí øàðò æàñàï, îäຠº½ðäû, ñ¼éòiï Àõìåò õàííû» æîëûí êåñòi. III- Èâàí ºàðàìà¹ûíäà¹û óäåëäiê êíÿçäàð á¾ëiãiíäå áàñûï òàñòàï îòûðäû. Àõìåò õàí¹à Êàçèìèðäåí ê¼ìåê êåëìåé 1480 æûëû æ¸íå Óãðà ¼çåíiíåí ¼òå àëìàé ìîë òàòàð ¸ñêåðëåði êåði ºàéòòû. Àëòûí Îðäà ìåìëåêåòi ûäûðà¹àííàí êåéií ºûðûì, ºàçàí, Àñòðàõàí õàíäûºòàðû áîëûï æåêå õàíäûºòàð¹à á¼ëiíäi. Îëàðìåí ñî¹ûñ ½çຠæûëäàð¹à ñîçûëäû.
2- апта. 1 балл.
Тест тапсырмалары.
1.Самодержавие бұл :
а. патшаның шексіз билігі
ә.еуропиялық типтегі монархия
б. ағартушылық абсолютизм
в.деспоттық монархия
г.конституциямен шектелген монархия
2.Алтын Орданың Руське жасаған соңғы iрi жорығын басқарды
а. Ахмет
ә.Тоқтамыс
б.Өзбек
в. Мамай
г.Көшім
3. Ресей тарихында аласапыран кезеңiнде алғаш сайланған патша:
а.В.Шуйский
ә.Б. Годунов
б.ЛжедмитрийІ
в.А Романов
г.Ф. Годунов
4.Крепостниктiк құқықты бекiткен соңғы құжат:
а. 1497ж.Судебник
ә. 1550 ж. Судебник
б.1597 ж. Федор Ивановичтің жарлығы
в.1607 ж. Ереже
г.1649 ж. Соборлық Ереже
5.1649 жылғы Соборлық ереже бұл :
а. мемлекеттік заңдар жинағы
ә. жергілікті дауларды шешуге крналған
б. судьялар қызметіне нұсқау
в.шіркеулік басқарма қызметіне нұсқау
г. әскери нұсқау
6.ХVIII ғ.. дүниежүзiлiк тарихтағы басты оқиға :
а. Ұлы Француз революциясы
ә.АҚШ-тың құрылуы
б. Ресейде крепостниктік құқықтың жойылуы
в.Ресейдегі декабристер көтерілісі
г. Англиядағы өнеркәсіп төңкерісі
7.I Петр реформаларының басты нәтижесi :
а. соғысқа қабілетті маманданған армия флотының құрылуы
ә.мемлекетке шіркеудің бағындырылуы
б.крепостниктік қанаудың бекітілуі
в.бюрократиялық аппараттың қысқаруы
г. орталық биліктің әлсіреуі
8.ХVIII ғ. екiншi ширегiнде Ресейдiң саяси дамуын сипаттайтын белгiлер:
а. Петр І бастаған реформалардың жалғастырылуы
ә.дворяндардың артықшылық құқықтарының қысқартылуы
б. сарай төңкерістері
в. Билік етуші таптың өз ішінде шиеленісуі
г. Полициялық тәртіптің күшейтілуі
9.ХIХ ғ. басында халықаралық жағдайды анықтаған қақтығысқа қатысқан державалар:
а. Ресей мен Франция
ә.Англия мен Ресей
б. Франция мен Англия
в. Түркия мен Ресей
г. Ресей мен Англия
10.1812 ж. Наполеонның Ресейге шабуыл жасауының себебi:
а. Наполеонның әлемдік үстемдікке ұмтылуы
ә. Ресейдің бір бөлігін Францияға қосып алу
б. Ресейдің Англияға қарсы «континентальды блокадаға» қатысудан бас тартуы
в. Ресейдің Францияның одақтасы Түркия мен соғысуы
г. Ресейдің Францияның одақтасы Иранға соғыс жариялауы
11.Ресейде өнеркәсiп төңкерiсi басталды:
а. ХІХ ғ. 60-70 жылдары
ә. ХІХ ғ. Басы
б. ХІХ ғ. 20 жылдары
в. ХІХ ғ. 30 жылдары
г. ХҮІІІ ғ. 80-90жылдары
12.1813 ж. ақпанда Францияға қарсы Ресеймен одақ құрды :
а. Англия
ә. Пруссия
б. Австрия
в. Швеция
г. Саксония
13.ХIХ ғ. 60-70 жж. патша үкiметiне бiрқатар реформа жасауына себеп болған жағдай :
а. Қырым соғысында Ресейдің жеңілуі
ә. Еуропалық елдердің крепостниктік Ресей мен қарым –қатынас жасағысы келмеуі
б. патшаға қарсы қастандықтың әшкерлуі
в. шаруалар толқуларының көбеюі
г. Ұлтаралық қатынастардың шиеленісуі
14. ХIХ ғ..40-жылдарында астық шықпай қалған жағдайда шаруаларды қамсыздандыру үшiн П.Д.Киселевтiң бастамасымен жасалынды :
а. қазынада астық қоры құрылды
ә. Ірі егіншілік аудандарда ұрықтық бекеттер құрылды
б. күздік дәнді дақылдарды егуге бос жатқан жерлер берілді
в. қоғамдық жерлер жырту және картоп отырғызу ұйымдастырылды
г. Егін жақсы шыққан аудандармен бірге шетелдерден астық сатып алу үшін өзара көмек кассалары құрылды.
15.1861 ж.реформаның ең маңызды нәтижелерiнiң бiрi:
а. Ресейдің капиталистік даму жолындағы кедергілер алып тасталынды
ә. Ауыл шаруашылық өнімділігі өсті
б. шаруалардың патшамен помещиктерге қарсы соғысы басталды
в. сыртқы саясатта үлкен нәтижелерге қол жеткізілді
г. қорғаныс қабілеті нығайтылды
16.1861 ж. реформа бойынша шаруа құқығы :
а. жеке бас бостандығы және азаттық
ә.жер иеліктерін алу
б.қауымнан шығу және хуторлаға орналасу
в. Мемлекеттік думаға сайлау және сайлану
г. отрубтық шаруашылықтар құру
17. 1700-1721 ææ áîë¹àí ñî¹ûñ
a) Ñîëò¾ñòiê ñî¹ûñ
á) Ëèâîí ñî¹ûñû
â) Îðûñ-ò¾ðiê ñî¹ûñû
ã) ²ûðûì ñî¹ûñû
ä) Áóëàâèí áàñòà¹àí ñî¹ûñ
18. Æà»à êàëåíäàð¹à ê¼øó ºàé ïàòøàíû» óàºûòûíäà áîëäû.
a) Ïåòð I
á) Åêàòåðèíà II
â) Ïåòð II
ã) Àëåêñàíäð I
ä) Ïàâåë II
19. 1703 æûëû ñàëûí¹àí ºàëà
a) Ïåòåðáóðã
á) Íîâãîðîä
â) Ëåíèíãðàä
ã) Ìîñêâà
ä) Ñìîëåíñê
20 Ê. Áóëàâèí áàñòà¹àí øàðóàëàð ñî¹ûñû
a) 1707-1709 ææ
á) 1705-1706 ææ
â) 1667-1671 ææ
ã) 1606-1607 ææ
ä) 1773-1775 ææ
2-апта.
Достарыңызбен бөлісу: |