2. Туыс емес дараларды будандастыру. 2

Тірек сөздер (key words) Глоссарий:

Белсенділігі орташа оқушылардан жинақталған топ

1. 
   Бағдарлама мәжісіне сай білім, білік дағдыларын қалыптастыра отырып, оқушыларға аммиак және аммоний тұздары туралы жалпы мағлұматтар беру.
   
2. 
   Оқушылардың теориялық білімдерін практикамен ұштастыру арқылы білімдерін шыңдау және ой – өрісін дамытып, ғылыми көзқарасын қалыптастыруда жаңа терминдерге түсінік беру.
   
3. 
   Оқу үрдісінде оқушылардың қабілетіне сай шығармашылық еңбекке тәрбиелеу.
   

І. Ұйымдастыру кезеңдері:

1. 
   Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу.
   
2. 
   Оқу – құралдарын тексеру.
   
3. 
   Оқушылардың денсаулығына көңіл бөлу.
   

Бүгінгі күн ерекше

Мен сабақта, мектептемін

Менің зейінім тұрақты,

Менің сабаққа ынтам зор,

Өйткені мен бақыттымын.

б) сергіту жаттығу:

Мұғалім бір элементтің атын айтады, элемент қай әріптен басталатын элементтің атын жалғастыруы қажет.

Мысалы: азот, тантал, лантал, неон, натрий, йод.

в) Мұнда мұғалім элементтердің химиялық (интерактивті тақтаға назар аудару). Таңбаларын, валенттілігін, латынша аттарын барлық оқушылармен бірге хормен қайталап шығады.

а) Ыстық орындық ойыны.

ә)Стикермен диолог құру.(деңгейлік тапсырма)

1. 
   Бейметалдардың периодтық жүйедегі орналасу реті және жіктелуі.
   
2. 
   Азоттың периодтық жүйедегі орны және физикалық қасиеттері.
   
3. 
   Азоттың мүмкін болатын тотығу дәрежелері мен қосылыстарының формуласын жазу.
   
4. 
   НNO₃– дағы азоттың тотығу дәрежесін анықтау.
   
5. 
   NaNO₃ – дағы азоттың тотығу дәрежесін анықтау
   
6. 
   Мүсәтүр дегенді естулерің барма? Олар қандай заттар?
   
7. 
   Мүсәтүр спирті қайда қолданылады?(нащатырный спирт)
   
8. 
   К NO₃ – ның ерігіштік кестедегі қиылысу нүктесін тауып, молекулалық массасын анықтау.
   
9. 
   Калций нитратының ерігіштік кестедегі қиылысу нүктесін тауып, молекулалық массасын анықтау.
   
10. 
    Азот оксидтері қандай оксидтерге жатады.
    

Аынуы: аммиак өндірісте жай заттардан синтездеу арқылы алынады:

N₂ + H₂ = 2NH₃

Реакция t⁰ = 450⁰ C, p = 30мПа, өршіткі (катализатор) AI₂O₃, K₂O және платиналық металдар қатысында жүреді.

Зертханада мына реакциямен алуға болады.

Аммоний хроматы мен натрий гидроксиді кристалдарын жайпақ араластырып қыздырғанда аммиак бөлінеді. Өткір иісін абайлап қолды сермеп иіскеген соң, дереу газтартпа шкафына апарып орналастырыңдар.

Аммиак химиялық реакцияларда тотықсыздандырғыш.

Аммиак жанады:

а) 4NH₃ + 3O₂ = 2N₂ + 6H₂O оттегі жетіспегенде

аммиак қосылу реакцияларына қатысып, негіздік қасиет көрсетеді.

NH₃ + HCI = NH₄CI

Аммоний гидроксидінің химиялық қасиеттері: негіздерге тән барлық реакцияларға түседі.

1. диссоциацияланады: NH₄OH = NH₄ ⁺ + OH ^-
2. қышқылдармен өндірістік мұнараларға қарама – қарсы ағыс принципі бойынша әрекеттеседі:
2 NH₄OH+ H₂SO₄ = (NH₄)₂SO₄ + 2H₂O
3. қыздырғанда айырылады:
NH₄OH = NH₃ + H₂O
Қолданылуы: Аммиак азот қышқылын, тыңайтқыштар алу үшін тоңазытқышта қолданылады. Аммиактың -дық ерітіндісі (мүсәтір спирті) медицинада және тұрмыста кеңінен пайдаланылады.

Аммоний тұздары

Алынуы:

NH₃+ H₂SO₄ = (NH₄)₂SO₄ аммоний сульфаты

1. 
   қышқылмен: (NH₄)₃CO₃ + 2HCI = 2NH₄СІ +CO₂ + H₂O
   

2. 
   тұзбен:(NH₄)₂CO₃ + BaCI₂ = BaCO₃ + 2NH₄СІ
   

3. сілтімен: (NH₄)₂CO₃ + NaOH = Na ₂CO₃ + 2H₂O + NH₃

NH₄)₂CO₃ кр , NaOHкр , H₂O, химиялық жолмен формаға келтірілген спирт, сынауықтар, фенолфталеин сіңірілген қағаз және ерітіндісі, тұрғы, спирт шамы, кәрлен табақша (фарфоровый), шыны таяқша, кристаллизатор.

1.Кәрлен табақшаға бірдей мөлшерде NH₄)₂CO₃ кр және NaOHкр алып, шыны таяқшамен араластырады. Құрғақ сынауыққа салып, оны штативке аузын сәл төмен каратып бекітіңдер. Қоспаны жайлап қыздырып, газды төңкерілген құрғақ сынауыққа жинаңдар. Жиналған газды, сынауықты сол қалпы аудармай , суы бар кристализаторға төңкеріңдер, сынауықта жиналған сұйықтаққа фенолфталеин тамызып көріңдер.

2. Арнайы дайындалған спиртті жағып, бірнеше минуттан кейін үстіне сынауық кигізіп қойыңдар.

Зертханалық дәптердің толтырылу кестесі.

№	Жұмыстың орындалу реті.	Химиялық реакция теңдеулерін жазу.	Не байқадың ?

Үш ыдыста әр қайсысында әр түрлі газдар мен толтырылған, оқушылар сабақтан алған білімдерін пайдаланып , анықтауы қажет. Бір ыдыста– ауа, бір ыдыста – азот, бір ыдыста – аммиак толтырылған.

VI. Сабақты қорытындылау:Аммоний тұздары(NH₄)₂SO_{4 ,} (NH₄)₃ PO_4,

NH₄CI, NH₄NO₃, NH ₄H ₂PO₄ (аммоний дигидрофосфаты), (NH ₄ ) ₂HPO₄ (аммоний гидрофосфаты) тыңайтқыштар ретінде қолданылады. Аммоний карбонаты бөлме температурасында айырылып NH₃,CO₂газдары түзіледі. Оның қышқыл тұзы NH₄HCO₃ қамырды көтеру үшін нан пісіруге пайдаланылады. Аммиак, аммоний ионының түзілуі, мүсәтір спирті, аммоний ионына сапалық реакция.

V. Бағалау.

Инсерт жүйесі бойынша:

• 
  білетінім;
  
• 
  білгенім;
  
• 
  білгім келеді;