Сабақ өткізу орны: сабақ кестесін, аралық бақылауын және емтихан сессиясын деканат бекітеді. 3 Пәннің еңбек сыйымдылығы

Шамгунов Сейдахмет Мұқышұлы

«Көліктік техника және логистика» кафедрасының аға оқытушысы

Қабылдау уақыты: сәрсенбі сайын 10ºº- 11ºº, Б¹-220. Тел. 673623

Пәннің аталуы «Ауыл шаруашылығында машиналарды пайдалану»

Сағат саны:

Сабақ өткізу орны: сабақ кестесін, аралық бақылауын және емтихан сессиясын деканат бекітеді.

Пәнді оқу мақсаты — мал шаруашылығы өнімдерін өндіруге кажетті жаңа өндірістік. технологияны оқыту негізгі өндірістік процесті кешенді механикаландыру, мал шаруашылығында қолданылатын машиналар мен қондырғылар жүйесін, әсіресе мал шаруашылығы өнімдерін өндіру және нарықтық экономикаға қатысты технологиялық процесті механикаландыру, фермерлік (шаруа) қожалықтарындағы өндіріс процестерін механикаландыру мен технологиясын оқыту, арқылы студенттің білімін тереңдету.

- мал фермаларындағы технологиялық қондырғылар жіктелуін;

- атқаратын қызметін, -құрьлысын және жұмыс жасау қағидасын;

- техникалық сипаттамасы жаңа машинаны пайдалану әдістерін

- нарық жағдайына байланысты болашақта жетілдіру әдісін.

Тәжірибелік жұмыстарына қатыса отырып СӨЖ-ын жасап Сіз келесіні игересіз:

- машина мен қондырғаларды таңдауда технологиялық желілер негізгі есептеулерін орындауға;

- нақты машина мен аппараттың жұмысын басқаруға;

- оларды техникалық және пайдалану мүмкіндіктері арқылы бағалауға және дұрыс пайдалануға;

- техникалық қызмет көрсету және технологиялық кондырғыларды кезекті жөндеудең өткізуді.

«Математика», «Физика», «Химия», «Биология», «Экология», «Информатаика», «Экономикалық теорияның негіздері» және т.б,

Осы пәнді оқығанда алған білім, шеберлікпен машықтық келісі пәндерді игеру үшін керек:

Тракторлар мен автомобильдер. Ауыл шаруашылық машиналары. Ауыл шаруашылығында машина пайдалану
8 Тақырыптық жоспар

Күндізгі оқу түрі орта білімінің негізінде
№	Тақырыптардың аты	Сағаттар саны
		Дәріс	Машық	зертх	СӨЖ
1	Кіріспе	0,5	-	-	-
1-ші бөлім Тракторлар және автомобильдер
2	Тракторлар және автомобильдердің жалпы құрылысы	4	-	4	4
3	Тракторлардың техникалық-экономикалық көрсеткіштері	2	-	2	3
4	Ауылшаруашылық өндірісіндегі көліктік құралдары	2	-	2	3
5	Пайдалану материалдар және агротехқызметін ұйымдастыру	2	-	2	3
2-ші бөлім Ауыл шаруашылығы машиналар
6	Ауылшаруашылық өндірісіндегі жан-жақты /комплексті/ механикаландыруға қажетті машиналар жүйесі. Топырақ-өндеуші машиналар	2	-	2	3
7	Тынайтқыштарды еңгізуге арналған машиналар. Себуші және өскенді салушы машиналар	2	-	2	2
8	Жел эрозиясына ұшыраған топырақты өндеуге жан-жақты машиналар (культиватор-плоскорездер, штангілік культиваторлар, егуші-культиваторлар)	2	-	2	2
9	Егістікті баптап күтетін машиналар. Жем-шөп дайындайтын машиналар. Егін жинайтын машиналар	2	-	2	4
10	Астық жиналған соң, астықты өндегіш машиндер. Дәнді /астықты/ кукурузды, картофелді және көкіністі жинайтын әрі өндейтін машиналар	3,5	-	2	3
3-ші бөлім Ауыл шаруашылығында машина пайдалану
11	Ауыл шаруашылығында техника пайдалануды ұйымдастыру түрлері	2	-	2	3
12	Машина-трактор агрегаты (МТА)	2	-	2	2
13	Егіншілік өндірісінің механикаландырылған жұмысын ұйымдық – технологиялық дайындау	2	-	2	2
14	Агрегаттың жұмыс өнімділігі	1	-	1	2
15	Агрегаттың жұмысын орындаудығы пайдалану шығындары	1	-	2	2
	Пән бойынша семестрде барлығы	30	-	30	36

9 Пәннің қысқаша сипаттамасы

Осы пәнді оқығанда алған білім, шеберлікпен машықтық келісі пәндерді игеру үшін керек:

1-ші тақырып. Кіріспе

Өкімет қаулысы бойынша ауыл шаруашылығын жан-жақты механизациалау өмір кажеттілінең екенін анықталды.Ауылшаруашылығында ғылми-техникалық прогресстің дамуы өмір қажеттілігі - агроөндірістің негізгі экономикалық көрсеткіші. Машиналардың ауыл шаруашылығында комплексті жинақ түрінде пайдалану өнім сапасының артуына және үнемді жұмсалуға негізгіделген. Машиналарды жинақ күйінде пайдалану экономикалық тиімді өнімнің өсуіне жол береді.

Ауыл шаруашылығын механизацияландырудың дамуының негізгі бағыттары. Ауыл шаруашылығындағы прогрессивті технология арқылы өнім өндіру. Топрак өндеудегі механика-ауылшаруашылығындағы техниканы пайдалануды ғылыми жолға қою.
1-ші бөлім. Тракторлар және автомобильдер
2-ші тақырып. Тракторлар және автомобильдердің жалпы кұрылысы

Тракторларды энергетикалық көрсеткішіне және арналуына бөліп жүйелеу. Трактор типажы, оның күрлымы, құрылу принципы, типаждың экономикалық тимділігі.

Автомобильдерді арналуына, нақтылы жүк көтергіштігі, шанак типіне және еткіштігіне байланысты топтастыру.

Іштен жану қозғағыштарын топтастыру. Іштен жану козғағыштарының жалпы қүрлысы, олардьщ жүмыс істеу принципі. Қозғағыштардың технико-экономикалық көрсеткіштері. Қозғағыштың тиімділік күші, иінді біліктің айналуы оның жиілігінің көрсеткіші. Қозғағыштың айналуы кезінде кететін меншікті, сағаттық шығын мөлшері. Карбюраторлы және дизельді қозғағыштарды салстыра білу.

Автомобиль және тракторлар трансмиссиясына /күштік берілісіне/ қойлатын негізгі талапты салыстыра білу. Автомобильдерде және тракторларда негізгі күштік беріліс агрегаттарының: тіркес муфтаның, беріліс корабының, бас және соңғы берілістің орналасуы мен олардың жүмыс істеу принципі. Трансмиссияның жетілдірілүі тракторлар мен автомобилдердің экономикалық және агротехникалық көрсеткіштеріне тиетін әсері.

Автомобиль мен тракторлардың жүріс бөлігінің типтері және тағайындамасы. Жүріс бөлігімен жоғарғы тірек бөлігі өз-ара байланысы. Тіркестің толық және толықсыз шарты.

Рульдік басқару, бұрылыс механизмдер мен тежеү жүесі. Ауылшаруашылық өнімдерін өңдеуде олардың әсері, жұмыс сапасына әсері. Тракторлы және көліктік агрегаттарының жүмыс істеу қауіпсіздігі.

Тракторлрды ауылшаруашылық машиналары және ауылшаруашылык күралдары мен агрегаттануы. Тіркеу түрлері (тіркеме күралы, аспалы

гидравликалық жүйе), кұаттын берілуі және ауылшаруашылық машиналардың тракторға қарағанда орналасуы.
3-ші тақырып. Тракторлардын техникалық-экономикалык көрсеткіштері

Ауылшаруашылық машиналармен агрегатталған тракторға жұмыс істеу кезінде сыртқы күштерінің әсері. Тарту күштілігі, жүмыстык жылдамдығы, тартушы күат, меншіктік және сағатгық отын шығыны. Тартушы және күаттық баланстары, тартушы және жалпы ПӘК-і.

Трактррлардың тарту сипатамалары. Машина-тракторлық агрегатының қүрамын, ескеріліген өнім өндірудін және отын шығынын есептеуге тарту сипаттамасын қолдануы.
4-ші тақырып. Ауылшаруашық өндірісіндегі көліктік қүралдар

Ауылшаруашылық тасмалдаудың маңызы және түрлері. Келіктік процесс. Жүктер түрлері. Жолдар түрлері. Тракторлы көліктік күралдар. Тракторларды келік ретінде агрегаттау және пайдалану ерекшеліктері. Автомобильдік көлік. Автомобильдер тіркемелері. Арнайы көліктік қүралдар.

Жанар-жағармай материалдар (бензин, дизель жанармайы, майлар, консистентті майлар) олардың таңба-маркасы және әр түрлі тракторлар мен автомобильдерге қолдануы.

Суыту жүйесіне, тежегіштік және гидравликалық жүйелеріне қажетті техникалық сүйықтар.

Тракторлар мен автомобильдерді техникалық күту жүйесі туралы жалпы мәліметтер. Агротехқызметін үйымдастыру.

Тракторлар мен автомобильдерді жөндеу жүмыстарын үйымдастырудың экономикалық негіздері. Қосалқы бөлшеістер, оларды пайдалану, қамтамасыздандыру жүйесі.
2-ші бөлім. Ауылшаруашылық машиналар

6-ші такырып. Ауылшаруашылық өндірісіндегі жан-жақты /комплексті/ механикаландыруға қажетгі машиналар жүйесі. Топрақөңдеүші машиналар.

Ауылшаруашылығын карқынды дамытуда оны механикаландыру маңызды орын алады. Ауылшаруашылығын жан-жакты механикаландырудың маңызы және жағдайлары. Машиналар жүйесі және оны қүрастыру принциптері. Машиналардың топтастырылуы мен арналуы. Ауылшаруашылық процесстерге және машиналарға койылатын негізгі агротехникалық талаптар, олардын орындалу шарттары.

Негізгі топрак өңдеуші машиналарға койлатын агротехникалық талаптар. Топрақ өңдеудегі міндетті ережелер мен топрақ өңдеудің түрлері. Жалпы пайдалану соқалардың қүрылысы, олардың реттелуі. Соқалардың топтастырылуы.

Тыңайтқыштар түрлері және олардың физикалык-механикалық қасиеттері. Тыңайтқыштарды еңгізу тәсілдері мен технологиясы. Тыңайтқыштарды еңгізуге қолданылатын машиналар жүйесі, олардың техникалық-экономикалық . және эргономикалық сипаттамасы. Тыңайтқыштарды еңгізуші машиналардың экономикалык және агротехникалық жүмыс істеу көрсеткіштеріне әсер ететін факторлар. Сапалык бакылау.

Егуге және өскінді отырғызуға қойлатын агротехникалық талаптар. Өскінді отырғызу, себу түрлері. Түқым себүші машиналар жүйесі. Сепкіштердің экономикалық және агротехникапық жүмыс істеу көрсеткіштеріне әсер ететін факторлар.

Өскін салатын машиналардың техникалық-экономикалық сипаттамасы, жүмыс істеу процессі. Өскін салатын машиналардың экономикалык және агротехникалық жүмыс істеу көрсеткіштеріне әсер ететін факторлар.

Жүмыс істеу процессі, техникалық-экономикалық көрсеткіштер.

Егістіктің қатар аралық өңцеудің міндетері Өсімдіктерді қатараралық өңдеуде машиндерге қойлатын агротехникалық талаптар. Егістікті баптайтын машиндер жүйесі. Шөп дайындаудағы /комплексы/ жан-жақты машиналар.

Агротехникалық талаптар. Астық түқымдыларды жинаудағы әдістер. Өзі жүретін егін жинағыш комбайнның жалпы күрлысы, онда болатын технологиялық процесстер. Астық жинағыш машиндердің техникалык-экономикалық керскткіштері.
10-ші тақырып. Астық жиналған соң, астықты өңдегіш машиндер. Дәнді /астықты/ кукурузды, картофелді және көкөністі жинайтын әрі өңдейтін машиндер

Мақсат астық жиналған соң, дәнді өңдеу және оны сапасымен саралау, көлеміне карай, үлкен-кішілігіне қарай бөлу. Жиналған астықты кептіру, арту белгіленген жерге апару. Кукурузаны өңдеуде қаркынды технологяны жүргізудегі машиналар жүйесі. Кукурузаны жинау тәсілдері. Агротехникалык талаптар. Машиналар жүйесі. Техникалык-экономикалык көрсеткіштер.

Жүгері дақылын өндірудің технологиясы машиналар кешеңі. Жүгеріні жиын-терім нысаны ретіндегі сипаттамасы. Жугеріні жинау тәсілдері. Агротехникалық талаптар. Жүгеріні жинау комбайындары: қызметі, жүмыстың үрдісі және пайдалану түрлері. Жүмыстык бөлшектері: кызметі, түрлері, Кұрылысы, жүмыс режимдері және реттеулері.

Жүгеріні жинау машиналарын жетілдіру бағыттары.

11-ші такырып. Ауыл шаруашылығында техника пайдалануды үймдастыру түрлері

Ауыл шаруашылық өндірісін кешенді механикаландыру мақсатында машиналар жүйесіне қойылытын негізгі талаптар. Егіншіліктегі машина жүйесі. Энергия көзі қүралдары. Оларды пайдалану касиеттері, техника пайдалану түрлері. Жаңа шаруашылық жағдайларында парк үүрылымы және оның жүмысын басқару жүйесі. Машина технологиялық станса (МТС) - ауыл шаруашылық өндірісі мекемксіне өндірістік кызмет орталығы.
12-ші тақырып. Машина-трактор агрегаты (МТА)

МТА туралы түсінік. Агрегаттарды жіктеу. Егіншілікте, қққөқөніс, бау-бақша және жүзімдік екпежерлерінде (плантация) жүмыс орындау мақсатында МТА-ға қойылытын талаптар. МТА қүрау барысында трактор және жүмыстық машинаны тағайындау. Агрегат қүралын және жүмыстық режимін анықтау. Агрегатқа қойылатын талаптарға сәйкестігін тексеру.

Агрегатты жүмысқа дайндау реті. Жүмыс сапасына агротехникалык норманы анықтау. Жүмыстық бөлшектерді және жүрістік доңғалақтарды орналастыру, машинанның түқым себу нормасын реттеу. агрегатты нақты үүрау. Агрегатты технологиялық реттеу. агрегатты қосымша қүрылғылармен жабдықтау. Із салғы және із сілтегіш күлашын есептеу. Танап басында агрегаттык реттеулерін нақтылау.

Агрегаттың негізгі, аусымдық және пайдалану сағатындағы жүмыс өніділігі. Жиын-терім, тасымалдау және тиеу-түсіру агрегаттарын есептеу ерекшеліктері. Ауысым уақыты бөліктерінің тепе-теңдігі. Ауысым уақытын пайдалану коэффициенттері, оны арттыру жолдары. Агрегатгың жүмыстық өнімділігі нормасын тағайындау. Агрегаттың жүмыс өнімділігін арттыру жолдары.

Оқу үрдісіне қатысу, сабаққа қатысуды, талқылау кезінде белсенді болуды, курстас тәлімгерлердің сабаққа қабілетін бейімдеуді танытады. Сондықтан, мен Сіздерге сабақтан қалмауды өтінемін.

Дәрістерге және тәжірибелік сабақтарына белсене қатысқан үшін 2 баллға дейін беріледі.

Семестр бойы зертханалық сабақтарында тәлімгердің ағымдағы тапсырмамен жұмыс істеуі, орындауы және қорғауы бағаланады. Осындай жүйемен әрбір зертханалық сабағында бақылау шараларының күнтізбелік графигына сәйкес 5 баллға дейін жинау керек.

Тәлімгерлердің өздік жұмысы темендегі көрсеткіштермен бағаланадьг

Әрбір тақырып бойынша аяқталған конспект, оқытушының тексеруінен кейін өрбір тақырыпқа 2,5 баллмен бағаланады.

Бірінші және екінші аралық бақылау өткен тақырыптар бойынща билеттермен немесе тестпен тексеріледі. Әрбір аралық бақылау максималды 24 балл.

Емтихан өткен материалдарға байлаңысты тесттерден тұрады. Емтихан жүзбаллдық жүйемен бағаланады.

Сабақтағы кезкелген тәртіпсіздіке аудиториядан шығаруға дейін шара колданылады. Сабаққа қатыспағаны үшін мен төмендегідей айып шараларын қолданамын:

- дәріс, зертханалық сабақтарда себепсіз қатыспағаныңыз үшін – «0» балл;

- тәртіп бұзғандығы үшін аудиториядан шығарылған тәлімгерге осы сабаққа «0» балл қойылады;

- мерзімнен кеш орындалған тапсырмалар міңдетті түрде қарастырыдғаңбаллдан төмең бағаланады;

Белгілі себептермен тапсырмаларды мерзімнен кештеп тапсырғандарғаайып шаралары қолданылмайды.

Сынақ кезінде және жазба жұмыстарында көшіруге жол берілмейді. Көшірген тәлімгер аудиториядан шығарылып, оған «0» балл қойылады.

Егер Сіз белгілі бір себептермен бақылау шаралары кезінде болмаған болсаңыз, онда Сізге келесі сабақ басында тапсыруға мүмкіндік беріледі. Баска жағдайда Сізге «0» балл қойылады.
Баға бойынша ақпарат

Балмен бағаланатын пән бойынша нәтижелік рейтинг келесі формула бойынша анықталады:

ТУ/(2) = 1 немесе 2 ағымдағы баллы;

РК/(2) = 1 немесе 2 межелік бақылауда баллы

ВДРП – ағымдағы үлгерімнің салмақтық коэффициенті 0,6-тең.

Мамандықтың оқу жұмыс жоспарынан көшірме

Нұсқа Ф СО ПГУ 7.18.1/10

050801 «Агрономия» мамандығы бойынша оқитын студенттерге арналған

1. Иофинов С.А., Лышко Г.П. Эксплуатация машинно-тракторного парка. М.: Колос, 1984.

2. Гуревич A.M. Тракторы и автомобили. М.; Колос, 1985 г.

3. Ефимов М.А., Нуржауов А.Н., Санатбаев С.К., Токтаганов Т.Т., Тяговый расчет трактора с механической трансмиссией: Методическое указание...- Алма-Ата: 1980.

4. Барсуков А.Ф. и др. Справочник по сельскохозяйственной технике М.: Колос, 1981.