Сабақтың мақсаты: «Файлдар», «қапшықтар», «таңбашалар»

Сабақтың тақырыбы:

2. Оқушылардың файлдар, қапшықтар, таңбашалар не екенін,

қапшықтар құрылымын, қапшықтар, таңбашалар құру ережелерін

білу қабілеттерін дамыту.

3. Оқушыларға эстетикалық тәрбие беру.

Сабақтың типі: Практикум элементтері бар баяндап көрсету

Білім – білікке Оқушылар білуі тиіс:

қойылатын талаптар: - файлдар, қапшықтар не екенін;

- қапшықтар құрылымын;

- қапшықтар құру ережелерін;

- таңбаша деген не екенін;

- таңбашалардың арналуын;

- таңбашалар құру ережелерін.

- файлдар мен қапшықтарды құруды;

- таңбашалар жасауды.
Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі

II. Үй тапсырмасын тексеру

III. Жаңа сабақты түсіндіру
Сабақты Windows-тың белгілі объектілерін қайталаудан бастау керек.

3.4.1. Тапсырма. Сен Windows-тың қандай объектілерін білесің?

Windows объектілерін бөлу кестесі берілген тақырыпты мұғалімнің түсіндіруі кезінде немесе оқулықтан өз бетімен оқуы кезінде толтырылады.

Windows объектілері
Негізгі	Арнайы
Қапшықтар Бағдарламалар Құжаттар Таңбашалар	Бас меню Басқару тақтасы Менің компьютерім Себет

Файл-бұл Windows 98 жүйесінде жұмыс жүргізетін ақпараттың негізгі құрылымдық бірлігі. Мұндай ақпарат қандайда бір тұрақты жадтайтын құрылғыға, мысалы, дискетаға немесе винчестерге жазылады және оны көптеген өзіне ұқсас файлдардан ажырату үшін нақты аты болады.

Файлдардың негізгі типтері: құжаттар, суреттер, бағдарламалар.

1. 
   Файлдың аты мен кеңейтілу болады.
   
2. 
   Файлдардың аты бос орынды қоса есептегенде 255 символмен жазылу мүмкін. Бірақ басқа үйелермен жұмыс істегенде, мысалы, МS-DOS жүйесінде файлдың аты 8 таңбадан аспауы керек екенін есте сақтау керек.
   
3. 
   Файлдың атын жазғанда үлкен, кіші латын және орыс әріптерін, 0-ден 9-ға дейінгі цифрларды, арнайы символдарды:
   

4. 
   Файлдың атын жазғанда мына символдарды: жұлдызша (*), қос нүкте (:), нүктелі үтір (;), сұрақ белгісі (?), бөлгіш (/), үлкен (<), кіші (>), тырнақша («»), нүкте (.) қолдануға болмайды.
   
5. 
   Файлдың кеңейтілуі үш символдан тұрады және файлдың атынан нүкте арқылы ажыратылады. Файл кеңейтілуі оның мазмұнын көрсетеді және олар алуан түрлі болады, мысалы:
   

1. 
   txt, doc, dot, rtf - мәтіндік файлдар;
   
2. 
   exe, com-бағдарламалар және қолданбалар файлдары;
   
3. 
   bat- командалық файл;
   
4. 
   bmp-графикалық файл;
   
5. 
   htm-Web-Internet беті;
   
6. 
   rar arj, zip-архифтік файл;
   
7. 
   hlp - анықтама файлы;
   
8. 
   Lip, obj, dll –кітапханалар файлдары;
   
9. 
   bas-Бейсик тіліндегі бағдарламалар мәтіні;
   
10. 
    bac-ecкі файлдардың көшірмесі;
    
11. 
    sys-жүйелік файл;
    
12. 
    dbt- директор базасы және т.б.
    

Файлдардың арасынан мәтіні, графикалық және дыбыс ақпараты, бағдарламалар мәтіні, бағдарламалар жұмысы туралы деректер және т.б. бар бағдарламалар (қолданбалар) мен құжаттарды ерекшелеу керек.

Файлдардың барлығының (аты мен кеңейтілуінен басқалары) келесі сипаттамалары (арибуттары) бар:

- өлшемі (берілген файлда бар ақпарат көлемі);

- типі (Windows 98 жүйесінде файлдың кеңейтілуін қалай түсіндіретін мағынасын ашу);

- өзгеру уақыты (файл қашан құрылғанын және соңғы соңғы өзгерту қашан енгізілгенін көрсетеді);

1. 
   *.*-кез келген символдардың белгілі бір мөлшері бар файл.
   
2. 
   ?Файл.? хt – аты мен кеңейтілуі белгісіз символмен басталатын, мысалы,- # файл. txt. файл.
   

Қапшықтар - бұл қандай да 6ip белгісі бойынша файлдарды бірлестіру, мысалы, тақырыптық белгісі бойынша: 6ip ғана ойынға немесе редакторға жататын файлдар. Басқа сөзбен айтқанда, қапшық — бұл аты аталған файлдар тобы.

Windows 98-дiң қапшықтары каталог рөлін атқарады. Тұрмыстық денгейде қапшықты кәдімгі iшіне қағаз беттерін – файлдарды салатын қапшықпен салыстыруға болады. Windows'98-дегі барлық файлдар, құжаттар мен бағдарламалар қапшықтарда сақталады. Қапшықтың аты, файлдың аты сияқты оның мазмұнын көрсете алады. Қапшықтың пиктограммасы болуы мұмкін.

Қапшықтарда таңбашалар, файлдар және басқа қапшықтар да болуы мүмкін. Қапшық бос болуы да мұмкін. Қапшықта аты бірдей объектілер болмауы керек. Қапшықтың iшiндегісін қарап шығу үшін, маустың батырмасын онда екі рет басу жеткілікті. Қапшықтар eкi тұрде болады:

- кәдімгі қапшық-каталогтар;

- арнайы қапшықтар (Менің компьютерім, принтерлер және т.б.).

Олармен пайдаланушылардың көбі жұмыс жасайтын негізгі қапшықтар:

• 
  Жұмыс үстелі;
  
• 
  Менің компьютерім - ДК ресурстарына қатынау;
  
• 
  Логикалық дискілер;
  
• 
  Себет;
  
• 
  Басқару тақтасы;
  
• 
  Принтерлер;
  
• 
  Файлдары бар кәдімгі қапшықтар (каталогтар).
  

Қапшықтың құрылымын қарастырайық - Қапшық элементтері:

тақырып, меню, терезені басқару батырмалары, айналдыру жолағы, құрал-саймандар тақтасы, қалып-күй жолы. Қажет элементтер жиынын мына жолмен таңдауға болады:

Түр =>Құрал-саймандар тақтасы және Түр => Қалып-күй жолы.

Кесте батырмасы қапшықтың объектілері туралы неғұрлым толық ақпарат шығарады. Қапшықтарды қарап шығу режимін де беруге болады.

Терезеде жаңа қапшық құру.

Қапшықты Файл => Создать => Папка командасымен құрады. Мұны орындағаннан кейін осы терезенің қапшықтары мен файлдарының тізімінің соңында жаңа қапшық белгішесі пайда болады. Қапшықтың атын оны құрғаннан кейін бірден енгізуге болады. Файлға ат берілмеген жағдайда оған автоматты түрде "Жаңа файл" меншіктеледі.

Жұмыс үстелінде жаңа қапшық құру.

1. 
   Жұмыс үстелінің жаңа қапшық,ты орналастырмақшы болған
   жерінде маустың оң жақ батырмасын басу — контексті меню
   пайда болады.
   
2. 
   Создать => Папка командасын орындау. Жұмыс үстелінде
   қапшық, белгішесі пайда болады.
   
3. 
   Қапшықтың атын енгізіп, енгізу пернесін басу.
   

Таңбаша – бұл бағдарламаларды іске қосу немесе файлды ашу қасиеті бар пиктограмма, объектінің таңбасы, компьютер үшін объектіге жол нұсқайтын командалық файл, ал пайдаланушы үшін жұмыс үстеліндегі немесе терезедегі жай белгіше, ол Windows 98-дегі қандай да бір объектіге: файлға, қапшыққа, дискіге, компьютерге, принтерге т.б. сәйкес келеді.Таңбаша жеке бір объект емес, ол файлға сілтеме ғана. Сондықтан оны жойғанда файлдар жойылмайды. Таңбашада мауспен екі рет шерту, файлға немесе қапшықтың белгішесіне екі рет шерту әсерімен бірдей (бағдарлама іске қосылады, құжат немесе қапшық ашылады және т.б.)

1. Ағымдағы терезеде таңбашаларды Файл => Создать => Ярлык, файл => Создать ярлык немесе

2. 
   Таңбашаны жасағаннан кейін оны қажетті орынға
   орналастыруға болады.
   
3. 
   Ол үшін таңбаша кұрылатын объектіні іздеуді таңбаша жасау
   процесін іске қосканнан соң жүргізуге болады немесе алдымен
   объектіні тауып алып, содан кейін таңбашаны құруды бастауға
   болады.
   

1. 
   Жұмыс үстелінің бос жеріне меңзерді орналастырып, маустың
   он жақ батырмасын басса, контексті меню пайда болады.
   
2. 
   Создать => Ярлык опциясын таңдағанда, "Создание ярлыка"
   ("Таңбашаны ҚҰРУ") диалог терезесі пайда болады.
   
3. 
   "Шолу" (Обзор) батырмасын басу, "Шолу" диалог терезесін ашады. Файлдармен қапшықтар арасынан объект табу.
   
4. 
   "Ашу" батырмасын басу арқылы "Таңбаша жасау терезесі"
   ашылады. Онда, файлға жол толық көрсетпеген.
   
5. 
   "Далее" ("Одан әpi") батырмасын басу - "Таңбашаның атын
   таңдау" (Выбор названия ярлыка) диалог терезесін ашады.
   Мұнда объектінің жүйелік атын өзгертуге болады.
   
6. 
   "Дайын" (Готово) батырмасын басу - Жұмыс үстелінде жаңа
   таңбаша пайда болады.
   

1. 
   Қажетті таңбашада маустың оң жақ батырмасын басып, «Қасиеттері: таңбашаның аты» диалог терезесін ашады. «Таңбаша» (Ярлык) қосымшасын ашу
   
2. 
   Сочетание клавиш енгізу өрісінде меңзерді жылжыту (пернелер тағайындалмай тұрып, енгізу өрісінде «Нет» жазуы көрінеді).
   
3. 
   Пернені таңдап, оны басу. Сочетание клавиш енгізу өрісінде Ctrl+Alt+таңдалған перненің символы бейнеленеді.
   
4. 
   Пернелердің үйлесуін пайдалану таңбашаға мауспен баспай-ақ, бағдарламаны шақыруға мүмкіндік береді. Пернелер үйлесуі (нақты соңғы таңдалатын символ) бірегей болуы керек.
   

1. 
   Таңбаша дегеніміз не?
   

2. 
   Таңбаша белгішесінің басқа белгішеден айырмашылығы қандай?
   

3. 
   Таңбашаны екі рет шерткен кезде не болады?
   

4. 
   Егер файлдың таңбашасын жойса, не болады?
   

5. 
   Таңбашаны негізгі арналуы (қызметі) қандай?
   

Файлдар мен қапшықтар. Қапшықтарды құру. Қапшықтар құрылымы. Таңбашалар жасау.