Сабақтың тақырыбы: d элементтерін қорытындылап қайталау Сабақтың мақсаты

- d элементтерді s және р элементтерден ажырата білу дағдыларын дамыту;

• 
  өткен материалды қорытындылауға және жүйелеуге үйрету;
  
• 
  элементтер туралы білімдерін толықтырып, дамыту;
  
• 
  есте сақтау қабілетін дамыту;
  
• 
  шығармашылық мүмкіндігін дамыту;
  
• 
  интерактивті тақтамен жұмыс жасай білу білігін дамыту.
  

• 
  оқушының танымдық қызығушылығын қалыптастыру;
  
• 
  өз бетінше жұмыс жасай білуге тәрбиелеу;
  
• 
  оқушының материалды меңгеруге саналы түрде жетуін қалыптастыру;
  
• 
  экологиялық, экономикалық тәрбие беру.
  

1. 
   «Өткенді ұмыпта, ол –болашақтың ұстазы».
   
2. 
   «Білгенің- бір тоғыз, білмейтінің тоқсан тоғыз»
   
3. 
   «Ерінбей талмай төгіп тер, білгенің үстіне біле бер»
   
4. 
   «Талаптыға нұр жауар»
   
5. 
   «Білім алар баланың, оқу болар ермегі»
   

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі
   

1. 
   Оқушыларды түгендеу
   
2. 
   Оқушылардың зейінін сабаққа аудару
   

Сабағымыздың 1 кезеңі : «Өткенді ұмыпта, ол –болашақтың ұстазы».

Бұл кезеңде өткен тарауға шолу жасаймыз.Балалар бізге алыстан 4 хат келіпті ,бірақ мекен жайы толық емес соны анықтап алайық.
1 хат. Кімге: Менделеев үйі,4 подъезд, 1 қабат,

пәтері белгісіз.Ашық қызғылт

түсті,жылтыр.(мыс)

2 хат. Кімге: Менделеев үйі,4 подъезд, 2 қабат,

пәтері белгісіз.Көкшіл ақ түсті,

жылтыр(мырыш)

3 хат. Кімге: Менделеев үйі,4 подъезд, 6

қабат, пәтері белгісіз.Күмістей ақ

түсті,жылтыр.(хром)

4 хат. Кімге: Менделеев үйі,4 подъезд, 8 қабат,

пәтері белгісіз. Күмістей ақ түсті,жылтыр.(темір)

Әр хаттың кімге жіберілгенін анықтап алғаннан кейін ішіндегі тапсырмасын орындау.

3.Cr Cr2 O3 CrCl3 Cr (OH) 3 Cr (NO3) 2

Адам ағзасындағы химиялық элементтер

Қанда-Ғе

Қалқанша безде-Zn

Гипофизде-Zn,Cr

Бауырда- Zn,Cu

Жыныс безінде-Zn

Тірі ағзаға қажетті тіршілік металдары деп аталатын металдардың жалпы сипаты бойынша шамамен салмағы 70 кг адам ағзасында тіршілік металдарының мөлшері төмендегідей болады: темір-5 г,мырыш-3 г, мыс-0,2 г.

Қоланың негізін құрайтын мыстың біздің тарихымыз,мәдениетіміз,әдебиетіміздегі көрініс беруі одан да ғажап.Қаныш Сәтбаевтай ұлы ғалымның зерттеуі бойынша Орталық Қазақстандағы Мыңшұңқыр,Қаратас деген жерлерден мыс өндірілген.мыстың екінші атын қазақтар жез дейді.Жезғазған мен Жезді сияқты жер атаулары айтып тұрғандай мыс-көшпенділердің тағынса-әшекейі,соғысса-қаруы тамақтанса-табағы болған.Саф күйінде кездесетін мыстың құдіретін шеберлер тап басып таныған.Мыс қола дәуірінен 2 мың жылдай бұрынырақта да өндірілгенін ғылым дәлелдеп отыр.Қазақстанда мыс кендерінің көзі жүздеп саналады.Қобылыанды батыр киген алтын қалпақ,жез телпек, Шалкиіз ақын жырлаған жез қарғылы құба арлан қазақ шеберлерінің қолынан шыққан.

Хром- қазақ жерінің төл туындысы.Олай дейтінімізн,академик Ә.Марғұланның айтуынша ол алғаш рет Батыс қазақстандағы қалба,Нарым аумағында өндірілген.Бетпақдаланың солтүстігінде Қалайықазған деп аталатын жер аты да ғалымның пікірін қуаттай түседі.

Мырыш -түсті металдың төресі.Қазақ жерінің шығысынан оңтүстігіне,орталығынан солтүстігіне дейін осы кендерінің мол қоры күні бүгінге дейін ел ырысы саналып,Қазақстанның шетелдермен сауда-саттығындағы аса пайдалы тауарына айналып отыр.

Тарихтан қола дәуірінен кейін темір дәуірі келгені белгілі.Бұл кезең Месопотамия,Египет,Греция,Индия,Қытай елдерінде 4-5 мың жыл бұрын басталған.Қазақ даласында темірдің кейініректе орта ғасырлардан-ақ адам қажетіне жаратыла бастағаны еш күмән тудырмайды.Оған топонимиканың өзі-ақ дәлел бола алады.Ақмоладағы Шойынды көл,Арқа мен Бетпақдаланы бөліп тұрған Болаттау,т.б. аты темірден туындағанында сөз жоқ.

№ 1 есеп.

Бер: m( куйма)= 30г Шешуі:

V(Н₂) = 4,4л(қ.ж) Х 4,4л

Zn + H₂SO₄ = ZnSO₄ + H₂

Т/к: w(Zn) 65г 22,4л

Х= 12,8г
W(Zn) = 12.8 : 30 = 0,43=43%. Ж: 43%

№2 есеп. Шешуі:

Бер: m(Na₂CrO₄)=100г Хг 10,12г

m(тунба)=10,12г Na₂CrO₄ + Ba(NO₃)₂ = BaCrO₄↓ + 2NaNO₃

162г 253г

Т/к: w(Na₂CrO₄)

Х =6,48г

w(Na₂CrO₄) = 6,48: 100 = 0,0648 = 6,48 %.

Ж: 6,48 %.

4- кезең . «Талаптыға нұр жауар» Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын тыңдап , талдау жасау.

5- кезең . «Білім алар баланың, оқу болар ермегі»

Мыс, мырыш, темір иондарын айырып тану.

1.Сынауыққа 1мл NaOH ерітіндісін құйып, оған тұнба түзілгенше бірнеше тамшы CuCl₂ ерітіндісін құямыз. Реакцияның иондық теңдеуін жаз.

2. Сынауыққа 4-5 тамшы FeCl₃ ерітіндісін құйып, оған бірнеше NaOH ерітіндісін қосамыз.Реакцияның иондық теңдеуін жаз.

3. Сынауықтағы бірнеше тамшы FeCl₃ ерітіндісіне 1-2 тамшы қызыл қан тұзын қосыңдар.

Түзілген тұнбаның түсіне назар аударыңдар. Реакцияның иондық теңдеуін жазыңдар.

4.Сынауыққа бірнеше тамшы ZnCl₂ ерітіндісін құйып, үстіне қоймалжың тұнба түзілгенше NaOH ерітіндісін қосыңдар. Реакцияның иондық теңдеуін жазыңдар.

№ 4 орта мектеп

Ашық сабақ тақырыбы:

10 сынып