Сабақтың тақырыбы: Тұқым. Тұқым құрылысы

Биологиялық ойын .

Зертханалық жұмыс.

Сабақтың типі: Жаңа білімді меңгеру.

Сабақтың әдісі: Ұжымдық ойлау әрекеті технологиясы, тірек-сызба, сұрақ-жауап, оқулықпен жұмыс.

Сабақтың пән-аралық байланысы: Математика, экология, биология.

Сабақтың құрылымы:

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі
   
2. 
   Өткен сабақты сұрау (тест, биологиялық ойын).
   
3. 
   Жаңа сабақ. Зертханалық жұмыс.
   
4. 
   Бекіту жұмыстары (сызба), қорытынды.
   
5. 
   Бағалау.
   
6. 
   Рефлексия
   
7. 
   Үйге тапсырма.
   

Оқушыларды 4 топқа бөлу. Топ жетекшілерін сайлау. Топ жетекшілері жауап беріп отырған оқушыны белгілеп отырады. Әр топқа ұжымдық ойлау әрекетінің ережесі таратылады.

1. 
   Тыңда және басқаны түсіне біл.
   
2. 
   Сұрақтың мазмұнын түсін, қайшылықты тап.
   
3. 
   Оған дәлелді жауап құрастыр.
   
4. 
   Дауысыңды көтермей, заңдар мен ғылыми фактілерге сүйене отырып, өз көзқарасыңды қорғай біл.
   
5. 
   Қателесуің мүмкін-бұл заңдылық, маңыздысы оны байқап, кемшілікті түзеу.
   
6. 
   Кім өз көзқарасын ғылыми тұрғыдан дәлелдесе, сол әділ.
   

ІІ. Өткен сабақты сұрау. Биологиялық ойын. «Кім шапшаң?».

1. 
   «Қышқылды жаңбыр» кедергісі:
   

ә). Шырынды жемістер неге бөлінеді?

2. «Ядролық сынақ аймағы» бөгеті:

а). Құрғақ жемістер неге бөлінеді?

ә). Тозаңдану дегеніміз не?

3. «Бетін мұнай жапқан теңіз» бөгеті:

а). Ұрықтану дегеніміз не?

ә). Айқас тозаңдану дегеніміз не?

Жұптық жұмыс (қатар отырған екі бала бір-бірінің жұмысын тексереді).

І. Шырынды жемістердің сәйкесін тап.

1. 
   Жидек а). Мандарин
   
2. 
   Жидек тәрізді ә). Өрік
   
3. 
   Сүйекті б). Қызанақ
   

1. 
   Бұршаққап а). Бір тұқымды жеміс
   
2. 
   Бұршаққын ә). Бір ұялы тұқым саны
   

3. Дәнек б). Қос ұялы

ІІІ. Мына құрғақ жемістерге анықтама бер

1. 
   Қанатты жеміс а). Жеміс серігі тұқымымен
   

2. 
   Тұқымша ә). Жеміс қабы ағаштанып
   

3. Жаңғақ б). Серігінің біраз бөлігі

жұқарып, қанатқа

айналған тұқымша.

IV. Құрғақ жемістерге қайсысы жатады?

1. 
   Бұршаққап а). Меңдуана.
   
2. 
   Бұршаққын ә). Асбұршақ
   
3. 
   Қауашақ б). Орамжапырақ.
   

1. Қанатты жеміс а) Бидай.

2. Дәнек ә). Күнбағыс

3. Тұқымша б). Үйеңкі

Дұрыс жауабын тап.

Қауашақты құрғақ жемісті өсімдік;

а).Картоп ә). Күнбағыс

б). Көкнәр б). Бұршақ

Ұрықтану-

а).Тозаңданудың алдында болады.

ә). Тозаңданудан кейін жүреді.

б). Тозаңданумен қатар жүреді.

Мақта жемісі:

а). Жидек ә). Жаңғақ

б). Дәнек в).Қауашақ

Ұрықтану дегеніміз-

а). Тозаңның аналық аузына түсуі:

ә). Тозаңның өнуі:

б). Тозаң түтікшесінің тұқым бүршігіне жетуі:

в). Тозаң түтікшесіндегі жасушаның жұмыртқажасушаға қосылуы.

3 топ

Орамжапырақ жемісі:

а). Қанатты ә). Тұқымша

б). Қауашақ в). Бұршаққын

Бір гүлде аталық пен аналық болса:

а). Бір үйлі ә). Қосжынысты

б). Даражынысты в). Екі үйлі
4 топ

Бақбақ жемісі:

а). Дәнек ә). Жидек

б). Қауашақ в). Тұқымша

Гүлдің көбеюге қатысатын мүшесі:

а). Аналық ә). Күлте

б). Аталық в). Тостағанша
III - жаңа сабақ.

Жұмбақ.

Біреуін бердім, онын тердім (тұқым)

Тұқым – тұқым бүршігінен дамитын көбею мүшесі.

Сабақ барысы: Ұйымдастыру

«Қазақстан-2030» мемлекеттік даму бағдарламасында «Азаматтардың денсаулығын, білімін және ырысын жақсарту» бөлімі бар. Онық мақсаты: Салауатты өмір салтын қалыптастыру, ана мен баланы қорғау, нашақорлық, есірткі саудасымен күресу, темекі мен ішімдік тұтынудың алдын алу, тағамның сапасын жақсарту, балалардың денсаулығын нығайту, қоршаған ортаны сақтау.

Жұмбақ шешу.

Отыз екі мықты,

Қаз-қатар боп шықты.

Он алтысы асты,

Он алтысы үсті. (Тіс)

Есігін ашсаң, сайраған бұлбұл,

Есігін жапсаң, жайраған құр күл. (Тіл)

Тіс пен тіл ауыз қуысында орналасқандықтан жаңа білім беру тақырыбы:

Ауыз қуысында астың қорытылуы

Ас қорыту өте күрделі процесс. Тамақтың өзгеріске ұшырауы ауыз қуысынан басталады. Ауызға келіп түскен ас тіс және тілдің көмегімен механикалық өзгерістерге ұшырайды. Шайнау-рефлексті әрекет. Жақсылап шайналған ас сілекей құрамындағы ферменттердің әсерінен химиялық ыдырауға ұшырайды. Барлық сауықтыру туралы кітаптарда тағамды ұзақ уақыт шайнап және мұқият жұту дағдысы 60 жастағы американдық Флетчердің есіміне «флетчеризм» деп аталып көрсетіледі. Ауызға келіп түскен тағамды тістер майдалайды.

Сілекей құрамы:

Таза күйінде 98-99% су, 1,5% әлсіз сілтілік реакция көрсететін сұйықтық, қалған мөлшері органикалық зат: нәруыз және ферменттерден тұрады.

Муцин- сілекейді жабысқақ ететін нәруыз. Лизоцим-микробтарды жоюға қатысатын нәруызды зат. Птиалин (амилаза) ферменті – крахмалды, мальтаза –дисахаридтерді глюкозаға дейін ыдырататын ферменттер.

Әрбір тістің үсті ақ түсті зат эмальмен (кіреуке) қапталады. Ол тісті үйкелуден және бактериялардың енуінен сақтайды. Оның астында қатты сүйекке ұқсас тығыз зат- дентин жатады.Тістің іші қуыс, ол борпылдақ ұлпадан құралады, оның арасынан қантамырлар мен жүйке талшықтары өтеді. Қантамырлар тіске кенеулі зат, ал жүйкелер оған сезімталдық қасиет береді.

Тістерді күту

Астың дұрыс қорытылуы үшін тістің сау болуы қажет. Ауру тістер – микробтардың жиналатын орны. Тістің ауруға шалдығуы кіреуке қабатының жарылып, сынуынан басталады. ( тіспен жаңғақ шағу, темірді тістеу, ыстық және суық тағамды бірінен соң бірін ішкенде, т.б). Оны тек тіс дәрігері- стомотолог емдей алады. Тістерді зерттейтін ғылым- стомотология. Тісті дұрыс күтпесе тіс тасы, тіс жегісі, қанжел, қанқұрт аурулары пайда болады. Тіс ауруларынан сақтану жолдарын үнемі есте ұстау керек. Салауатты өмір салтын қалыптастыруда мақал- мәтелдердің де ролі зор. Мысалы:

1. 
   Денсаулығы ғалымның – денсаулығы адамның. Білім заңы. 48-бап.
   
2. 
   Адамның өмірі ұзақ, бірақ оны өзі қысқартады. Сенека.
   
3. 
   Салауатты күн кешу, саналы өмір сүрумен үндесу.
   
4. 
   Дені сау адам- табиғаттың ең қымбат жемісі.
   
5. 
   Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде.
   
6. 
   Саулықтың кепілі – салауатты өмір.
   
7. 
   Апыл-ғұпыл ішкен ас, асқазанға түскен тас.
   

Үйге: Шығармашылық жұмыстар берілді. Тіс туралы қосымша жұмбақтар, өлеңдер жинастыру, тіс пастасын жарнамалау.

2. «Ауыз қуысында астың қорытылуы»