Силлабус Пәні: Қазақстанның физикалық географиясы

Гуманитарлық факультет

Тарих және география кафедрасы

«Бекітемін»

Кафедра меңгерушісі: Құрманбаева С.А.

«____» ________ 2015ж.

Пәні: Қазақстанның физикалық географиясы»

Курс: 4

Тобы: 411

Құрастырған: Ахаева Н.В.

Семестр: 7

Кредит саны: 3

Емтихан: 7

«Қазақстанның физикалық географиясы» пәні бойынша силлабус оқу жұмыс бағдарламасына сәйкес алынып жасалынған.

Ахаева Н.В – п.ғ.к., ага окытушы

- Қазақстанның жер көлемі, географиялық ерекшеліктері, пайдалы қазбалары топырағы, табиғат зоналары туралы білім қалыптастыру;

- Қазақстан рельефінің қорықтарының физикалық картадан алатын орнын сипаттау;

- Студенттердің теориялық алған білімдерін, білгірліктерін және дағдыларын тәжірибеліс жүйеде қолдана білу, ұғыну.

• 
  География ғылымдары жүйесінде Қазақстан физикалық географиясының алатын орны туралы студенттерге таныстыру;
  
• 
  Табиғатының зерттелу тарихы, табиғатының ерекшелігі туралы білімді қалыптастыру;
  
• 
  Қазақстанның физикалық – географиялық аймақтары мен аудандары туралы білім беру;
  
• 
  Қазақстан территориясындағы қорғалатын аумақтары, экологиялық проблемалары туралы сипаттау;
  

Курстың мақсаты мен міндеттері:

Ұсынылып отырған пәннің басты міндет – мақсаты табиғатын және табиғи құбылыстарды бақылауға, алған білімдерін сараптай отырып табиғат құбылыстарының түрлеріне өзіндік сипаттама беруді қалыптастыру. Алған білімдерін одан әрі өз бетінше дамытуға дағдыландыру. Студенттердің қоршаған ортаны қорғауын, туған өлкесінің табиғатына деген сүйіспеншілігін, патриоттық сезімін қалыптастырады.

• 
  Қазақстанның физикалық географиясы жайлы толық мағлұмат;
  
• 
  Қазақстанның физикалық географиялық орнына сипаттама бере білу, географиялық орнының табиғат компоненттерінің қалыптасуына әсерін;
  
• 
  Қазақстанның табиғатын оқып үйренудегі зерттеулердің алатын орнын;
  
• 
  Рельефтің қалыптасу заңдылығын, оның қалыптасуындағы тектоника мен геологиялық құрылымының әсерін;
  
• 
  Климатын және оны қалыптастырушы факторларға сипаттама беру;
  
• 
  Картадан су жүйелерін, ағын модулін;
  
• 
  Картадан топырақ – өсімдік жамылғысының таралуын, оның қалыптасуындағы негізгі факторларын анықтап, оған сипаттама беру;
  
• 
  Физикалық – географиялық процесстерге – құбылыстарға болжам жасау;
  
• 
  Экологиялық проблемалардың себебін оның салдарын және шешу жолдарын анықтау.
  
• 
  Қазақстанның физикалық географиясын оқып үйренуде білімді қалыптастыру үшін бұл пәнге қоса басқада география жүйесін қалыптастыратын, географиялық қабық тұжырымы, топография, картография, геология, метеорология, гидрология, геоморфология, жаратылыстану негізі, материктер және дүние жүзінің экономикалық әлеуметтік географиясын білу қажет. й
  

• 
  География ғылымындағы Қазақстанның физикалық географиясының алатын орны, рөлі және курстың мақсат, міндеті;
  
• 
  Қазақстанның географиялық орнының ерекшелігі, ауданы, шекарасының ұзындығы, көршілес мемлекеттері;
  
• 
  Территориясының зерттелу тарихы;
  
• 
  Тектоникалық – геологиялық құрылымы;
  
• 
  Рельефі;
  
• 
  Климаты; Климат құрастырушы факторлары;
  
• 
  Ішкі сулары, олардың таралу ерекшелігі ;
  
• 
  Топырақ – өсімдік жамылғысы, таралу заңдылығы;
  
• 
  Жануарлар дүниесі, зоогеографиялық аудандастырылуы;
  
• 
  Табиғат зоналары. Қалыптасуы және оның таралу ерекшелігі;
  
• 
  Экологиялық проблемалары;
  
• 
  Аудандардың физикалық – географиялық ерекшелігі;
  
• 
  Қорғалатын территориялар,
  
• 
  Табиғи жолмен болатын төтенше жағдайлар;
  

4.1. Сағаттарды бөлумен сабактардың түрлері:

1. 
   Табиғат жағдайы мен ерекшеліктері
   
2. 
   Физикалық – географиялық орны геосаяси жағдайы
   

1. 
   Ерте кезде зерттелуі
   
2. 
   Орта ғасырда зерттелуі
   
3. 
   Жаңа дәуірде зерттелуі
   

1. 
   Кембрийге дейінгі, полезой, мезозой және кайнозой эрасындағы Қазақстан табиғатының даму этаптары
   
2. 
   Қатпарлы және платформалы облыстар
   
3. 
   Пайдалы қазбалардың таралу заңдылығы
   

1. 
   Геоморфологиялық аудандастырылуы
   
2. 
   Жазықтар
   
3. 
   Таулар
   

1. 
   Климат құрастырушы факторлар
   
2. 
   Агроклиматтық жағдайы
   
3. 
   Климаттың адамға және шаруашылыққа тигізетін әсері
   

1. 
   Өзендердің таралуы және соған сай олардың қоректену режимі
   
2. 
   Көлдердің таралу ерекшеліктері және қазан шұңқырының шығу тегі (генезис)
   
3. 
   Өзендер мен көлдердің халық шаруашылығындағы маңызы
   

1. 
   Топырақтың таралу заңдылығы
   
2. 
   Топырақтың негізгі генетикалық типтері
   
3. 
   Топырақ эрозиясы
   

1. 
   Өсімдіктердің таралу ерекшелігі мен заңдылықтары
   
2. 
   Өсімдіктердің азоналды және зона бойынша таралуы
   
3. 
   Қызыл кітапқа енгізілген өсімдік түрлері
   

1. 
   Жануарлар дүниесінің таралу ерекшеліктері
   
2. 
   ШҚО кездесетін негізгі жануарлар түрлері
   
3. 
   Қызыл кітапқа енгізілген жануарлар түрлері
   

1. 
   Табиғат зоналарының орналасу заңдылығы
   
2. 
   Биіктік белдеулер зоналарының қалыптасу заңдылығы
   

1. 
   Қазақстан территориясында орналасқан қорықтар түрлері
   
2. 
   Қорықтардың құрылу мақсаты мен міндеттері
   
3. 
   Қазақстанда қорықтардың алатын орны
   

1. 
   Қазақстан территориясында орналасқан қорықшалар түрлері
   
2. 
   Қорықшалардың құрылу мақсаты мен міндеттері
   
3. 
   Табиғат ескерткіштері
   

1. 
   Қазақстанның физико-географиялық аудандары
   
2. 
   Аудандар ерекшеліктерінің сипаты
   
3. 
   Қазақстан территориясын физико-географиялық ауданға бөлген Л.С. Берг туралы
   

1. 
   Қазақстан табиғатына (климатының қалыптасуына) әсер етуші факторлар
   
2. 
   Табиғатының өзгеруіне әсер етуші табиғи факторлар
   
3. 
   Табиғатының өзгеруіне әсер етуші антропогендік факторлар
   

1. 
   Ауа бассейінің ластануы
   
2. 
   Су ресурсының ластануы
   
3. 
   Жер ресурсының ластануы
   

1. 
   Табиғат жағдайының алуан түрлілігі
   
2. 
   Табиғат жағдайының шаруашылық түрлерін дамытудағы рөлі
   

1. 
   Шөгінді жыныстардың таралуы
   
2. 
   Магмалық жыныстардың таралуы
   
3. 
   Табиғатының төрттік дәуірдегі қалыптасу ерекшелігі
   

1. 
   Рельефті қалыптастырушы сырқы процесстер
   
2. 
   Рельефті қалыптастырушы ішкі процесстер
   
3. 
   Рельефтің геологиялық – тектоникалық құрылымының байланысы.
   

1. 
   Қазақстан аумағында ауа температурасының таралуы
   
2. 
   Қазақстан аумағында атмосфералық жауын - шашынның таралуы
   
3. 
   Ауа массалары, оның айналымы. Ауа қысымы
   

1. 
   Қазақстан территориясында минералды сулар және термальды сулардың таралу ерекшелігі
   
2. 
   Минералды сулардың көздері
   
3. 
   Минералды сулар мен термальді сулардың шаруашылықтағы маңызы
   

1. 
   Тауларының қазіргі кезеңдегі мұздануы
   
2. 
   Мұздықтардың жалпы көлемі және алып жатқан ауданы
   
3. 
   Қар сызығының биіктігі, климатының мұздықтарға әсері
   

1. 
   Азық – түлік проблемасын шешудегі жер ресурсының рөлі
   
2. 
   Шабындық жерлер мен жайылымдық жерлердің маңызы
   
3. 
   Жарамсыз жерлердің пайда болу себептері және оны шешу жолдары
   

1. 
   Топырақты ластаушы негізгі көздер
   
2. 
   Топырақтың ластануына антропогендік факторлардың әсері
   
3. 
   Топырақты мелиорациялау жолдары
   

1. 
   Өсімдік ресурстары, олардың шаруашылықтағы маңызы
   
2. 
   Дәрілік өсімдіктер
   
3. 
   Эндемик өсімдіктер
   

1. 
   Жануарлар түрлерінің зоогеографиялық аудандастырылуы
   
2. 
   Кәсіптік маңызы бар жануарлар
   
3. 
   Эндемик жануарлар
   

1. 
   Зоналардың географиялық орны, рельефі, климаты, топырақ – өсімдік жамылғысы, жануарлар дүниесі
   
2. 
   Жеке таулы аймақтардың биіктік белдеуліктері және өзіндік ерекшеліктері (мысалы: Тянь -Шань және Мұғалжар тауларына сипаттама жасау)
   

1. 
   Күн радиациясының шаруашылықтағы әсері
   
2. 
   Жел энергиясын пайдалану ерекшелігі
   
3. 
   Температура мен ылғалдылық элементтерінің шаруашылықтағы әсері
   

1. 
   Жер ресустарын тиімді пайдалану жолдары
   
2. 
   Су ресурстарын тиімді пайдалану жолдары
   
3. 
   Минералды ресурстарды тиімді пайдалану мәселесі
   

1. 
   Атлас Казахской ССР.- том 1. Природные условия и ресурсы.- М.: ГУГ и К, 1982.
   
2. 
   Атлас Казахской ССР.- том 2. Социально-экономические условия,
   население.- М.: ГУГ и К, 1985
   
3. 
   Бейсенова А.С. Физико-географические исследования Казахстана.- Алма-
   Ата.: Казахстан, 1982 – 229 бет.
   
4. 
   Бейсенова А.С. Первооткрыватели.- Алма-Ата.: Жалын, 1987 - 197 бет.
   
5. 
   Магидович И.П., Магидович В.И. Очерк по истории географических
   открытий.- Том 1-9 .- М: Просвещение, 1982 - 325 бет.
   
6. 
   Давыдова М.И., Раковская Э.В. Физическая география СССР. М.: 1989.
   том 2.-М.,1990 – 425 бет.
   
7. 
   Малиновский Е.Е. Геология СССР.- Часть 1, 2, 3- М: МГУ, 1988-1990 -
   
8. 
   Николаев Н.И. Новейшая тектоника и геодинамика литосферы.- М.: Недра,
   1988 – 329 бет.
   
9. 
   Мещеряков Ю.А. Рельеф СССР.- М.: Просвещение, 1972 – 197 бет.
   
10. 
    Мягкова Н.А. Климат СССР.- М.: МГУ, 1983 – 189 бет.
    
11. 
    Герасимова М.И. География почв СССР.- М.: Высшая школа, 1987 – 265 бет.
    
12. 
    Устименко П.Д., Утемагамбетов М.М., Карпенко К.Д. Физическая география Казахской ССР.-Алма-Ата.: Мектеп, 1990 -203 бет.
    
13. 
    Второв П.П., Дроздов Н.Н. Биогеография. М.: Просвещение, 1978 – 225 бет.
    
14. 
    Красная книга Казахстана.- Том 1.- Животные, Том 2.- Растения.- Алма-Ата.:
    Наука АН Каз. ССР, 1979, 1981 – 420 бет.
    
15. 
    Муканов Б., Мусакулов Т., Суворов Н. Растительный и животный мир
    
16. 
    Казахстана.-Алма-Ата: Мектеп, 1978 – 205 бет.
    
17. 
    16.Тахтаджян А.Л., Лазаренко А.С. и др. Жизнь растений.- Том 1-5.- М.:
    
18. 
    Просвещение, 1978, 1984 – 195 бет.
    
19. 
    Чупахин В.П. Физическая география Казахстана.- Алма-Ата: Мектеп, 1968 – 321 бет.
    
20. 
    Физическая география Казахстана / Под ред. Г.М. Джаналиевой.- Алматы:
    КазГУ, 1998 - 297 бет.
    
21. 
    19.Гарапова Г.С. Қазақстанның физикалық, географиясына арналған
    
22. 
    сарамандық жұмыстар. Өскемен, 2003 - 49 бет.
    
23. 
    20Қазақстанның тарихи танымдық географиясы «Глобус». Алматы. 2007ж
    
24. 
    Шығыс Қазақстанның географиялық атаулары. Өскемен 2003ж
    
25. 
    Оқушы анықтамасы «Географиясы» Алматы «Арман» 2004ж
    
26. 
    Экономическая и социальная география география. / под. ред А.А.Вольского. –М., 1995.
    
27. 
    Шығыс қазақстан облысы сәулет және монументальды ескерткіштерінің тізбесі. Өскемен 2005ж
    
28. 
    Шығыс Қазақстан «Золотая книга». Алматы 2007 ж.
    
29. 
    Энциклопедия. Страны и народы мира.
    
30. 
    Статистич. ежегодники Казахстана. Казахстан и регионы. 1995-2002 гг.
    
31. 
    Чигаркин А.В Геоэкология и охрана природы Казахстана. Алматы 2003г.
    
32. 
    Абдуллин А.А Геология Казахстана.
    
33. 
    Ердавлетов С.Р География туризма. Алматы. 200г
    
34. 
    Қазақстанның қызыл кітабы (өсімдіктері және жануарлар) Алматы 1978ж
    
35. 
    Биғалиев А.Б. Жамалбеков Е.Ж. Қазақстанның топырақ экологиясы. Алматы 1995ж
    
36. 
    Пальгов Н.Н Реки Казхстана. Изд. АН КазССР. А – А 1959г
    
37. 
    Экология және табиғатты қорғау. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Мектеп 2002ж
    
38. 
    Үйсімбаев Б.С Шығыс Қазақстан облысының географиясы. Семей 2000ж
    

1. 
   Физико-геофафический атлас мира. М.: ГУГ и К, 1964 – 303 бет.
   
2. 
   Устименко П.Д., Утемагамбетов М.М., Карпенко К.Д. Физическая географияКазахской ССР. Алма-Ата.: Мектеп, 1990 – 401 бет.
   
3. 
   Чупахин В.М. Высотно-зональные геосистемы Средней Азии и Казахстана.-Алма-Ата.: Наука АН Каз.ССР, 1987 - 391 бет.
   
4. 
   Исаченко А:Г. Ландшафтоведение и физико-географическое
   районирование.- М.: Высшая школа, 1991 – 234 бет.
   
5. 
   Реймерс Н.Ф. Природопользование./ Словарь-справочник/. М.: Мысль, 1990 – 192 бет.
   
6. 
   Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. Ландшафты Казахстана. – 301 бет.
   
7. 
   Ландшафтная карта Каз.ССР/ под ред. Гвоздецкого./ М 1:2500000. М.: ГУГ и К,1979.
   
8. 
   Чигаркин А.В. Геоэкология Казахстана.- Алматы: Наука, 1996 – 322 бет.
   
9. 
   Красная книга Каз.ССР. Алматы: Конжык, 1996 – 401 бет.
   

11. Казахстан. Под ред. Герасимова И.П. М.: Наука, 1969 – 208 бет.

12. Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985 - 198 бет.

13. Арманд Д.Л. Наука о ландшафте. М., 1976 - 235 бет.

14. Забелин И.М. Физическая география в современном естествознании – М, Наука, 1968 – 291 бет.

15. Беручашвили Н.Л. Четыре измерения ландшафта. М., 1986 - 193 бет.

16. 
    Солнцев Б.Н. Геолого-геоморфологический каркас в формировании физико-географической структуры территории./Вестник МГУ, серия
    географическая, 1974.- 235 бет.
    
17. 
    Перельман А.И. Геохимия. М.: Наука, 1990 - 129 бет.
    

19. 
    Розанов Б.Г. Основы учения об окружающей среде. М.: МГУ, 1984, 192 бет.
    

21. Карпеков К., Бейсенова Э. Қазақстанның физикалық географиясы. Окулық.-Алматы.: Атамұра, 2003 – 311 бет.

Студенттердің емтиханда білімдерін бағалау критериилері.

Әріптік жүйе бойынша бағалау	балл	Пайыз мазмұны	Ұлттық бағалау жүйесі
А	4.0	95-100	Өте жақсы
А-	3.67	90-94
В+	3.33	85-89	Жақсы
В	3.0	80-84
В-	2.67	75-79
С+	2.33	70-74	Қанағаттанар-лық
С	2.0	65-69
С-	1.67	60-64
Д+	1.33	55-59
Д	1.0	50-54
F	0	0-49	Қанағаттанар-лықсыз

Кортынды баға формула бойынша есептеу:
ИО = Р_И ● 0,6 + Э ● 0,4

Р_И – кортынды рейтинг;

Э – цифралык эквивалент бағанын емтиханда
Баллдарды есептеу студенттердің

3 семестр